به نقل از «الف»

اوضاع را شیر تو شیر نکنیم!..

تاریخ انتشار: ۳۰ دی ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۵۸۴۳۶۶

برای چندمین بار طرح یک ادعای علمی در عرصه رسانه به سردرگمی مردم دامن زد و این بار نیز مساله مربوط به شیر پاستوریزه و وجود سمی به نام آفلاتوکسین در آن بود.

۱- علم عرصه تکاپوی دایمی در پی ناشناخته‌ هاست و حرکت در این مسیر بر خلاف تصور عمومی لزوما پیشرونده و خطی نیست آنگونه که چیزی که پیشتر واجد اوصافی خاص شناخته می شد برای همیشه همانطور باشد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

شناخت های جدیدتر معمولا یا اوصاف بیشتر و جدیدتری را به دانشمندان می شناسانند یا اساسا توصیف قبلی و شناخت پیشین را رد  می کنند.
 
همه این فرایند نیز در میدان محدود دانش بشری اتفاق می افتد و دانایی بشری همواره آمیخته با  نادانی است و دانایی مطلق در علم بشری افسانه ای بیش نیست.

دانشمندان در حوزه های مختلف به خوبی به حدود این نادانی خود آشنا و معترفند و به همین دلیل نیز در ادبیات علمی، داوری های مطلق درباره ویژگی های موضوع مورد مطالعه جایی ندارد و آنان همواره با احتیاط و ذکر اوضاع و شرایط خاص اقدام به نتیجه گیری های مشروط و غیر قطعی می کنند.

 چنین نسبیتی در عین انضباط و تکیه بر داده های به دقت سنجیده وثبت شده است . یعنی علیرغم تاکید دانش علمی بر داده های دارای اعتبار و روایی آنچه که روش علمی را به کاری سخت و دشوار مبدل می سازد محدودیت های ذاتی است که ریشه در نادانی گسترده آدمی دارد. 

۲- برخلاف عالم دانشمندان که همواره دانش خود را محدود و در وارسی مدام می بینند در حیات روزمره و عالم قضاوت غیر علمی ( و به تعبیر بهتر در فضای عمومی و اجتماعی) دانسته ها و یافته های علم قطعی و کاملا مسلم فرض می شوند و هر گونه خبررسانی از موضوعات علمی و شاید هم تمامی موضوعات و پدیدیده های اجتماعی به منزله امری مسلم و تمام شده تلقی می شود که در همه زمان ها و مکان ها و در همه شرایط معتبر است و بدون هیچ تغییر و تجدید نظری  پذیرفته می شود. 

«عقلانیت علمی» در حیات روزمره جایی ندارد و شاید هم باید چنین باشد چرا که دقت بیش از اندازه  واحتیاط بیش از اندازه در شناسایی امور اساسا روند زندگی متعارف را مختل می کند. این  جمله حکیمانه از یکی از فیلسوفان علم بزرگ نیز در نوع خود بسیار قابل تامل است که خود مفهوم «دقت علمی» چندان «دقیق» نیست!. 

بنابراین سخن گفتن قطعی و نتیجه گیری غیر قابل تخلف از یافته ها و اظهارات علمی امری نیست که با عقلانیت علمی سازگار باشد چرا که عقل و تجربه بشری خود به حدود و دانایی نسبی ما در برابر نادانی گسترده بشری حکم می کند. علم بشر کاملا  در این حدود جای دارد و مطلق نیست! 

۳- پرسش این است که با این مبانی معرفت شناسانه درباره علم و شناخت علمی، اخبار علمی و یافته های جدید علمی درباره موضوعاتی که با حیات روزمره ارتباط تنگاتنگی دارند- از جمله مهمترین آنها تغذیه و سلامتی- چگونه باید در رسانه ها مطرح شود؟ 

آیا به دلیل همان دانایی بسیار ناچیز و نادانی گسترده باید به همه یافته ای علمی به دیده تردید نگریست و علم را یکسره انکار کرد یا به صورت کاملا قطعی و تمام شده درباره این داده‌ها سخن گفت؟ حقیقت این است که این وضعیت دشوار، دانشمندان آشنا به علم را هراسان  و پریشان نمی کند اما عموم مردم را چرا.  آن ها دربرابر تناقض های مربوط به یافته ای علمی مختلف از مراجع متفاوت سرگردان و حیران می شوند و حیات روزمره شان دچار اختلال می شود و اینجاست که نقش رسانه ها بسیار مهم می شود.

۴- متاسفانه رسانه های ما عموما و صدا و سیمای ما به طور خاص از قواعد مربوط به تفکر عقلانی یا عقلانیت انتقادی چندان بهره ای نبرده اند، قواعدی که سال هاست سرلوحه عمل اهالی رسانه‌های مهم دنیاست و  سوژه ها و موضوعات مختلف مربوط به علم را نیز در بر می گیرد.

 این قواعد به طور کلی به ما می گویند که صرف یک ادعا (در همه زمینه ها ، چه سیاست ، چه فرهنگ، چه اقتصاد و چه علم ) نمی تواند به معنی درستی آن باشد و تا وقتی که به عرصه تقابل با رای مخالف کشیده نشود  نمی تواند مدعی حقیقت باشد. 

طی دو روز گذشته یک برنامه تلویزیونی صبحگاهی با دعوت از یک کارشناس البته مطلع و قاعدتا آگاه در حین بررسی موضوع غذاهای ارزان قیمت، ادعایی را در باره آلودگی شیرهای پاستوریزه کشور به «آفلاتوکسین» مطرح کرد که در کمال تعجب با همراهی و همدلی مجری محترم برنامه نیز همراه شد.

ادعایی که حتی در صورت درست بودن در ذات خود، نباید به شیوه ای یکطرفه و یکسویه بدون مراجعه به منابع و مراجع رسمی اینچنین به تنورآن دمیده می شد. چنین روشی کاملا بر خلاف قواعد حرفه ای رسانه است که البته چنانکه گفته شد امری محدود به این موضوع در صدا و سیمای ما نیست و سایر حوزه را نیز در بر می گیرد .

البته که مجری محترم برنامه نیز از روی حساسیت و دلسوزی نسبت به حقوق عموم مردم دچار این زیاده روی شد اما ناخواسته حق دیگری از همین مردم را از جنبه ای دیگر نادیده گرفت: حق آگاهی کامل ( نه یک سویه) و حق امنیت روانی.

۵ – با وجود موارد پیشگفته موضوع شیر یا سایر مواد غذایی در کشور ما نیز مانند همه جای دنیا از دایره مباحث مربوط به اقتصاد سیاسی بیرون نیست و این احتمال همیشه وجود دارد که نهادهای بزرگ اقتصادی از جمله تولید کنندگان مواد غذایی  در برخورد با موارد خطا یا آلودگی های احتمالی یا فراتررفتن از استانداردهای روز دنیا در زمینه فعالیت خود ( مانند موضوع پالم در لبنیات) دست به اعمال قدرت بزنند و به جای منافع جمعی و سلامت مردم منافع شخصی خود را در اولویت قرار دهند و حتی برخی نهادهای رسمی را نیز با پول خرج کردن همراه خود کنند!.

طبیعتا در مورد موضوع آفلاتوکسین شیر نیز این موضوع نباید یکسره نادیده گرفته شود و صد البته برای تایید، نیازمند جمع آوری شواهد و مستندات لازم است و نمی توان به همین سادگی و در اولین قدم چنین ادعاهایی را بدون توجه به نظر نهادهای رسمی متوجه کس یا کسانی کرد.

۶-  موضوعات بشری چه در حوزه دانش چه در حوزه اعمال و افعال به اندازه کافی پیچیده هست پس با اتخاذ روش های نادرست در اطلاع رسانی اوضاع را از این که هست پیچیده تر نکنیم و بگذاریم امنیت روانی مردم محفوظ بماند. خلاصه،  اوضاع را شیر تو شیر نکنیم !

منبع: الف

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.alef.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «الف» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۵۸۴۳۶۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

راه رسیدن به نوآوری، سرمایه‌گذاری بر انسان خلاق است

عضو هیئت علمی دانشکده فیزیک دانشگاه اصفهان گفت: راه رسیدن به نوآوری، سرمایه‌گذاری بر انسان خلاق است و در صورت سرمایه‌گذاری بر اندیشه انسان خلاق در هر حوزه‌ای، وارد عرصه نوآوری خواهیم شد.

به گزارش خبرگزاری ایمنا، رسول رکنی زاده امروز _سه‌شنبه یازدهم اردیبهشت_ در مراسم گرامیداشت روز استاد و معلم با اشاره به اینکه درگیر موضوعی تحت عنوان دین‌گریزی در نسل جوان هستیم، اظهار کرد: دین‌گریزی در جهان امروز به نوع حکمرانی‌ها ارتباطی ندارد و مسئله جدا شدن از دین در سراسر جهان دیده می‌شود.

وی با تاکید بر نقش آموزش در آینده کشورها و با بیان اینکه به طور کلی دور شدن نسل انسان از آنچه که تحت عنوان تفکر دینی شناخته می‌شود، محصول نظام آموزشی کشورها است، افزود: امیرالمومنین (ع) در نهج‌البلاغه تعصب و پافشاری را بر پناه دادن به انسان بی‌پناه، وفای به عهد، طاعت کردن از نیکی‌ها، معصیت در برابر تکبر و عصیان در مقابل کبر و متکبر، بخشندگی، دوری از تجاوز به حقوق دیگران و فساد کردن در زمین جایز دانسته‌اند.

عضو هیئت علمی دانشکده فیزیک دانشگاه اصفهان تصریح کرد: فناوری به دانش و پژوهش‌های علمی وابسته است و در عصر حاضر طی ۳۰ تا ۴۰ سال گذشته تمام کشورها به نحوی به پژوهش مدرن دست پیدا کردند، فناوری به چیزی بیش از دانش و پژوهش‌ها وابسته است که از جمله این موارد می‌توان به تحقیق، ایده‌ها و اطلاعات اشاره کرد.‌

رکنی زاده ادامه داد: فناوری محصول دانش نیست و از مهارت ژرف برمی‌خیزد که این مهارت نیز مجموعه‌ای از دانش‌ها است و در هر جامعه‌ای مسئله‌ای برای نو آفریدن و نوآوری وجود دارد، توسعه فناوری یک رخداد استثنایی است، اما تغییر نوآوری نیست.

وی گفت: نیازمند سرمایه‌گذاری روی پژوهش هستیم، راه نوآوری، سرمایه‌گذاری بر انسان خلاق است و در صورت سرمایه‌گذاری بر اندیشه انسان خلاق در هر حوزه‌ای وارد عرصه نوآوری خواهیم شد.

کد خبر 749486