ارزش‌های ذهن، اخلاق و عمل
تاریخ انتشار: ۵ بهمن ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۶۴۷۸۵۵
گروه معارف ــ براساس حکمت شماره 111 نهج‌البلاغه؛ امیرالمومنین(ع) مهمترین و اصلی‌ترین ارزش‌های بنیادینِ حوزه‌‌‌های ذهن، اخلاق وعمل را معرفی و برآن ها تاکید می‌کند. صرف‌نظر از اهمیت و جایگاه این ارزش‌ها، مکث یا رفت و آمد بین این حوزه‌ها نیز بسیار هوشمندانه انتخاب شده است تا داد و ستد بین این حوزه‌ها قطع نشود و برقرار بماند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در حکمت شماره 111 نهج‌البلاغه امام علی(ع) آمده است: «لَا مَالَ أَعْوَدُ مِنَ الْعَقْلِ وَ لَا وَحْدَةَ أَوْحَشُ مِنَ الْعُجْبِ وَ لَا عَقْلَ كَالتَّدْبِيرِ وَ لَا كَرَمَ كَالتَّقْوَى وَ لَا قَرِينَ كَحُسْنِ الْخُلُقِ وَ لَا مِيرَاثَ كَالْأَدَبِ وَ لَا قَائِدَ كَالتَّوْفِيقِ وَ لَا تِجَارَةَ كَالْعَمَلِ الصَّالِحِ وَ لَا رِبْحَ كَالثَّوَابِ وَ لَا وَرَعَ كَالْوُقُوفِ عِنْدَ الشُّبْهَةِ وَ لَا زُهْدَ كَالزُّهْدِ فِى الْحَرَامِ وَ لَا عِلْمَ كَالتَّفَكُّرِ وَ لَا عِبَادَةَ كَأَدَاءِ الْفَرَائِضِ وَ لَا إِيمَانَ كَالْحَيَاءِ وَ الصَّبْرِ وَ لَا حَسَبَ كَالتَّوَاضُعِ وَ لَا شَرَفَ كَالْعِلْمِ وَ لَا عِزَّ كَالْحِلْمِ وَ لَا مُظَاهَرَةَ أَوْثَقُ مِنَ الْمُشَاوَرَةِ».
«سرمايه‌اى از عقل سودمندتر نيست، و هيچ تنهايى ترسناك‌تر از خودبينى، و عقلى چون دورانديشى، و هيچ بزرگوارى چون تقوى، و همنشينى چون اخلاقى خوش، و ميراثى چون ادب، و رهبرى چون توفيق الهى، و تجارتى چون عمل صالح، و سودى چون پاداش الهى، و هيچ پارسايى چون پرهيز از شُبهات، و زُهدى همچون بى اعتنايى به دنياى حرام، و دانشى چون انديشيدن، و عبادتى چون انجام واجبات، و ايمانى چون حياء و صبر، و خويشاوندى چون فروتنى، و شرافتى چون دانش، و عزّتى چون بردبارى، و پشتيبانى مطمئن‌تر از مشورت كردن نيست».
در این‌حکمت، امیرالمومنین(ع) مهمترین و اصلی ترین ارزش‌های بنیادینِ حوزه‌‌‌های ذهن، اخلاق وعمل را معرفی و برآن ها تاکید می‌کند. صرف‌نظر از اهمیت و جایگاه این ارزش‌ها، مکث یا رفت و آمد بین این حوزه‌ها نیز بسیار هوشمندانه انتخاب شده است تا داد و ستد بین این حوزه‌ها قطع نشود و برقرار بماند؛ ارزش‌های اخلاقی مسبوق به عقلانیت باشند و ارزش‌های حوزه رفتار وعمل نیز از دل اخلاق و عقل برآیند و...در ابتدا این زنجیره از عقل شروع می‌شود تا سایه‌اش را بر همه این سلسله بیاندازد، سپس از عقل به اخلاق پل زده می‌شود و باز از ضعف اخلاقیِ خودشیفتگی و عجب به حوزه عقل بازگشت می‌شود و تدبیر برجسته می‌گردد، شاید تا نشان دهد تدبیر از دل خودشیفتگی بیرون نمی‌آید، آنگاه پس از این رفت و برگشت بین ذهن و دل، به خودنگهداری در عمل (تقوی) تاکید وانتقال می یابد و این‌بار از تقوایِ در عمل به حسن خلق راه باز می‌شود شاید تا بدانیم حسن خلق هم نمی‌تواند بدون رعایت‌های عملی پایدار بماند والی آخر. در نمودار زیر سعی شده است تا این دسته بندی‌ها و انتقال‌ها نشان داده شوند و امکان تدقیق بیشتر و دریافت‌های عمیق‌تر فراهم آید.
نکته دوم مخاطبان متفاوت این سخنان است، گویی علی(ع) با سه دسته افراد در این حکمت سخن گفته است. این را می‌توان از نوع عبارات به کار رفته در قسمت‌های اول هر فراز بدست آورد؛ از این نقطه نظر این حکمت را می‌توان به سه بخش تقسیم کرد؛ بخش اول تا «لا‌ربح کالثواب» است و در قسمت‌های اول عبارت‌های این بخش معمولا موضوعات مورد‌علاقه و آشنا برای مخاطبان عام انسانی آورده شده که با این مفاهیم بهتر رابطه برقرار می‌کنند و توجه شان جلب می‌شود. مال، تنهایی، عقل، بزرگواری، قرین و همنشین، ارث و میراث، پیشروی در موفقیت، تجارت، سود؛ اینها مفاهیم آشنای این دسته از مخاطبان عام است که همه جایی و هرزمانیست، انسان همیشه به این موضوعات علاقمند است و اینها دغدغه‌های عام انسان بما هو انسان است. بخش دوم اما با ورع و پرهیز و زهد و علم و عبادت و ایمان آغاز می‌شوند و تا «لاایمان کالحیاءو الصبر» ادامه می‌یابد، این بخش نشان از مخاطبانی دیگر می‌دهد،کسانی که جلوتر آمده‌اند و قدم‌هایی بیشتر درذهن و قلب، اعتقاد و دل، اسلام و ایمان، برداشته‌اند و این مفاهیم بیشتر مورد توجه و نیازشان بوده است. بخش سوم اما نشانی مخاطبانی دیگر است،کسانی که حسب و نسب و شرف و عز و پشتیبان را می‌فهمند، این کلمات خبر از ساختار قبایلی می‌دهد،گویی مخاطبان پیرامون وی در آن روزگارند که هنوز در ارزش‌های قبیلگی پیشین دلبستگی‌هایی دارند و علقه‌هایی.
او در دل هر فراز استدلال‌هایی را نیز گنجانده است، استدلال‌هایی که نوشته و بیان نمی‌شوند، اما شنیده و فهمیده می‌شوند! برعکس استدلال‌های ما که نوشته و گفته می‌شوند، اما فهمیده و خوانده نمی‌شنوند! استدلال‌های او در دل روشنی‌ها و بینات قرار گرفته است، او با زبان روشنی‌ها با ما سخن می‌گوید، نه با زبان فلسفه یا عرفان یا علم، زبان علی زبان رسول(ص) است، همان که قرآن به آن خوانده است، زبان دین، روشن‌هایِ روشنگر، بینات (انا ارسلنا رسلنا بالبینات) همان ها که با ادراکات بلاواسطه و حضوری ما به راحتی دریافت می‌شوند و در جان می‌نشینند، این است که کلمات او پر از مثال‌ها و تشبیه‌هاست؛ وقتی موفقیت را بهترین پیشوا می‌نامد، همه به خوبی این حرفش را می‌فهمیم، زیرا بارها دیده‌ایم که با هر موفقیت قدمی به جلوتر در همان راه برداشته‌ایم و گویی آن موفقیت پیشوای قدم بعدی ما شده است و به ما جرات پیشروی داده، وقتی از حسب و عز و شرف و .. سخن می‌گوید، مخاطبش آن را با همه وجود دریافت می‌کند و کلام او در جای درستش می‌نشیند، و وقتی از تنهایی و وحشت و شیفتگی و .. سخن می‌گوید درست سخنش را در جان ما انسان‌های این عصر نشانده است.
علی(ع) آن دسته آخر را به فروتنی و علم و حلم و خویشتن‌داری و مشورت و پرهیز از خودسری فرا می‌خواند، مهمترین نیازهایی که آن مردمان داشته‌اند و خوی تند وعصبیت کور و جهل وخودسری باعث آن بوده است. او دسته دوم را به دوری از شبهه ناکی‌ها و پرهیز از حرام خوری و محارم دیگر و عمق یافتن در تفکر و اجرای وظایف الهی و حیا و صبر دعوت می‌کند، اینها پرتگاه‌های اسلام و ایمانند و قدرت تخریب هر ایمان و اعتقادی را دارند. دسته اول اما به عقل و دوری از خودبینی و تدبیر و برنامه‌ریزی و تقوی و اخلاق خوش و ادب و عمل صالح و ثواب فراخوانده شده‌اند، ارزش‌هایی که ایمان و اعتقاد را آبیاری می‌کنند، گویی قصد علی(ع) حرکت دادن این گروه به سوی دسته دوم است، و هدف‌اش در مورد دسته دوم حفظ و حراست از ایمان و اعتقاد آنان است، و در دسته سوم هدفش مداواست، مداوای آسیب‌های نظام قبیلگی رسوب کرده در دل‌ها و چشم‌ها و ذهن‌های آنان. آری شاید چنین باشد مقصود او از این سخنان: حرکت، حراست، مداوا .
لَا مَالَ أَعْوَدُ مِنَ الْعَقْلِ —1-->وَ لَا وَحْدَةَ أَوْحَشُ مِنَ الْعُجْبِ —2—>وَ لَا عَقْلَ كَالتَّدْبِيرِ -3->وَ لَا كَرَمَ كَالتَّقْوَى -4->وَ لَا قَرِينَ كَحُسْنِ الْخُلُقِ-5-> وَ لَا مِيرَاثَ كَالْأَدَبِ -6->وَ لَا قَائِدَ كَالتَّوْفِيقِ -7->وَ لَا تِجَارَةَ كَالْعَمَلِ الصَّالِحِ -8->وَ لَا رِبْحَ كَالثَّوَابِ-9-> وَ لَا وَرَعَ كَالْوُقُوفِ عِنْدَ الشُّبْهَةِ -10->وَ لَا زُهْدَ كَالزُّهْدِ فِى الْحَرَامِ -11->وَ لَا عِلْمَ كَالتَّفَكُّرِ --12->وَ لَا عِبَادَةَ كَأَدَاءِ الْفَرَائِضِ -13->وَ لَا إِيمَانَ كَالْحَيَاءِ وَ الصَّبْرِ --14->وَ لَا حَسَبَ كَالتَّوَاضُعِ —16->وَ لَا شَرَفَ كَالْعِلْمِ —17->وَ لَا عِزَّ كَالْحِلْمِ —18->وَ لَا مُظَاهَرَةَ أَوْثَقُ مِنَ الْمُشَاوَرَةِ.
یادداشت از داریوش اسماعیلی/ معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی واحد اصفهان
انتهای پیاممنبع: ایکنا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iqna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایکنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۶۴۷۸۵۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
رسانه‌ها مشکلات را با رعایت اخلاق منعکس کنند
ایسنا/چهارمحال و بختیاری امام جمعه شهرکرد گفت: رسانه‌ها و مطبوعات موظفند که مسائل و مشکلات را با رعایت اخلاق منعکس کنند، به ویژه در این دولت که مسئولان حضور میدانی دارند، باید مطالبات مردم به ویژه در بحث مسکن، راه‌ها، مصوبات سفر و ... کاملا سالم، درست و با هم‌افزایی مطرح شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی نکونام هفتم اردیبهشت‌ماه در خطبه‌های نماز جمعه این هفته شهرکرد با بیان اینکه امروز در جامعه بین‌الملل شاهد تغییر و تحولات هستیم، اظهار کرد: بعد از وقایع مختلف نگاه افراد تغییر پیدا کرد، به طوری‌که در آمریکا دانشگاه‌های معتبر علیه حکومت خود و در راستای حمایت از فلسطین و غزه حرکت‌هایی انجام داده و شعارهایی را سر می‌دهند.
وی افزود: با این حرکت‌ها هراس وجود آمریکا را فرا گرفته البته در اروپا نیز این گونه اتفاقات در حال رخ دادن است، این امر نشان از قدرت و اقتدار جمهوری اسلامی است، جمهوری اسلامی اقتدار را در جامعه ایجاد کرده که نمی‌توان ساده از آن گذشت و این حرکت تا جایی پیش می‌رود که به مقصد خود برسد.
امام جمعه شهرکرد با اشاره به روز ورزش زورخانه‌ای، تصریح کرد: این ورزش یکی از ورزش‌های سالم و مورد توجه بسیاری از افراد است که باید نگاه قوی‌تر و جامع‌تری به این ورزش صورت گیرد، گرچه مشکلاتی همچون نبود زورخانه در مرکز استان از مشکلات این جامعه ورزشی بود که در سفر وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی بیان شد تا تلاش در راستای دایر شدن زورخانه‌ای در مرکز استان انجام شود که پذیرفتند و باید پیگیری‌ها در این راستا صورت گیرد تا مشکل جامعه زورخانه‌ای برطرف شود.
نکونام به اشاره به روز ایمنی حمل و نقل، بیان کرد: ایمنی حمل و نقل و راه‌ها از جمله مسائل مهم است، سال‌هاست راه‌های مواصلاتی به دلیل مشکلات با تصادفات و ضایعات انسانی و اقتصادی مواجه است که باید این بحث هر چه بیشتر دنبال و ایمنی حاکم شود.
امام جمعه شهرکرد با اشاره به روز شوراها و ضرورت توجه به این امر، اضافه کرد: شوراها یکی از مسائل مهم و از ظرفیت‌های نظام اسلامی است، مسئله شعار سال نشان از حضور مردم در عرصه‌های مختلف به صورت همه‌جانبه است، اما گاهی گلایه‌هایی در مورد مطرح نکردن مطالبات مردم مطرح می‌شود که باید شوراها واقعیات را مطرح کنند، همچنین مسئولان نسبت به شوراها عنایت لازم را داشته باشند تا با همدلی و همکاری مشکلات مردم رفع شود.
نکونام با اشاره به روز معلم و شهادت شهید مطهری، بیان کرد: شهید مطهری الگوی تمام عیار، شخصیتی جامع، موثر و مفید برای جامعه به ویژه فرهنگیان است، امروز فرهنگیان با انگیزه در صحنه حاضرند اما ضرورت‌ها بیش از پیش است.
وی ادامه داد: تربیت نسل جوان و نوجوان، جهت‌دهی فکری، اخلاقی، علمی و ایمانی آنها کاری است که عمده آن در آموزش و پرورش و به دست معلمان شکل می‌گیرد که باید انگیزه لازم در معلمان ایجاد شود کما اینکه خلاءهایی وجود دارد که باید رفع شوند، بنابراین معلمان باید باانگیزه کافی تربیت نسل جوان و نوجوان را مفید و کارا انجام دهند.
نماینده ولی فقیه در چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه نماز جمعه پایگاه مردمی و حامی قدرت است، تصریح کرد: سخن اصلی در این پایگاه‌ها سخن مردم است، مواضع امام جمعه از مواضع رهبری اخذ می‌شود و باید خط مشی رهبری دنبال شود، در مواضع مقام معظم رهبری مطالبات مردم بیان می‌شود به گونه‌ای که ائمه جمعه باید حرف دل مردم را بیان کنند و باید اجازه دهند با رعایت موازین، اخلاق و حفظ حریم و حرمت مسئولان مطالبات بیان شود و با سعه صدر پیگیر و شنوای مطالبات مردم باشند.
نکونام با اشاره به روز جهانی کار و کارگر و روز جهانی مطبوعات، افزود: در جلسه‌ای که با برخی از تشکل‌های کارگری داشتم عمده حرف آنها این بود که باید حرف‌های ما توسط مسئولان شنیده شود و مسئولان فرصت‌هایی را ایجاد کنند تا آنها بتوانند رو در رو مطالب خود را بیان و خلاءها پر شود، در صورتی که مشکلات آنها برطرف نشد بهترین مکان نماز جمعه است، با اخلاق و با رعایت نظم و موازین مختلف مطالب بیان تا مشکلات رفع شود.
وی گفت: کارگر باید با نشاط و محیط کار با نشاطی را داشته و به آینده خود امیدوار باشد تا جهشی که مقام معظم رهبری بیان کردند محقق شود، از طرفی رسانه‌ها و مطبوعات موظفند که مسائل و مشکلات را با رعایت اخلاق منعکس کنند، به ویژه در این دولت که مسئولان حضور میدانی دارند، باید مطالبات مردم به ویژه در بحث مسکن، راه‌ها، مصوبات سفر و ... کاملا سالم، درست و با هم‌افزایی مطرح شود.
انتهای پیام
تیم فوتسال افغانستان نیمی از راه جام جهانی را طی کرد