تاسیس رستاخیز؛ تثبیت دیکتاتوری پهلوی
تاریخ انتشار: ۱۱ اسفند ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۷۰۹۴۱۵۹
رژیم پهلوی پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ خورشیدی، ۲ حزب ملیون و مردم را تاسیس کرد تا بنابر ادعای محمدرضا پهلوی مبنی بر این که چون شاه مشروطه هستم دلیلی نمیبینم که مشوق تشکیل احزاب نباشم و مانند دیکتاتورها تنها از حزب دست نشانده خود پشتیبانی نمایم . . . حزب ملیون حزب محافظهکار است و حزب مردم باید نقش چپ را بازی کند اما این گفته هیچگاه نه به واقعیت تبدیل شد و نه حتی نزدیک به واقعیت بود چرا که با اهدافی خاص برای بله قربان گویی تاسیس شده بودند تا آنجا که پس از مدتی حزب ملیون در حزب ایران نوین ادغام و از صحنه سیاسی حذف شد و حزب مردم هم در سال های بعد چندان محلی از اعراب نداشت و بیشتر به یک نمایش شبیه بود تا آنکه محمدرضا پهلوی به یکباره در دهه ۵۰ خورشیدی تمام احزاب را منحل و حزب فراگیر رستاخیز را جایگزین آنها کرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
تاسیس حزب
محمدرضا پهلوی در ۱۱ اسفند ۱۳۵۳ در حضور نخستوزیر، نمایندگان مجلسین شورای ملی و سنا، رهبران احزاب و مقامات کشوری دستور داد تا همه مسوولان، روسای احزاب و مردم به عضویت یک حزب؛ یعنی حزب رستاخیز درآیند و اعلان کرد: کسی که وارد حزب جدید نشود... وابسته به یک سازمان غیر قانونی است... چنین فردی جایش در یکی از زندان های ایران است، یا اگر مایل باشد، میتواند همین فردا کشور را ترک کند؛ صحبت هایی که درست، مخالف صحبت هایی بود که یک دهه پیش کرده و کشورهای دارای نظام تک حزبی را مورد انتقاد قرار داده بود. البته برای پاسخ به فرمایشی بودن حزب و این که مردم نپندارند که حزب از بالا است، ۲ جناح محافظهکار و ترقیخواه ایجاد شد و هوشنگ انصاری و جمشید آموزگار رهبران ۲ جناح شدند.
برای تبلیغات بیشتر در خصوص شناساندن رستاخیز، پنج روزنامه رستاخیز یومیه، رستاخیزکارگران، رستاخیز کشاورزان، رستاخیز جوانان و اندیشه رستاخیز، ارگان حزب شدند که در جهت تبلیغ منافع رستاخیز گام بر میداشتند.
اساسنامه و مرامنامه
پس از اعلام تأسیس حزب رستاخیز نخستین کنگره حزب تشکیل و کمیسیونی برای تدوین اساسنامه و مرامنامه حزب برپا شد. طبق اساسنامه، اعتقاد به نظام شاهنشاهی، اصول انقلاب شاه، ملت و قانون اساسی به عنوان اهداف حزب رستاخیز اعلام شد.
در این حزب کنگره بالاترین رکن بود و با شرکت شوراهای حزب، کمیته ملی و نمایندگان مجلسین تشکیل و خطمشی حزب تعیین میشد. برخلاف روش احزاب سیاسی که وابسته به کمک مالی اعضا هستند، حزب رستاخیز برای امور جاری خود از بودجه عمومی دولت استفاده میکرد.
هدف از تاسیس حزب
در ارتباط با انگیزه محمدرضا پهلوی از تشکیل حزب رستاخیز روایت های مختلفی وجود دارد. عده ای بیماری او را مهمترین علت می دانند و گفته می شود که به احتمال زیاد بیماری مهلک محمدرضا پهلوی که ظاهراً خود او در ۱۳۵۳ بدان پی برده و دغدغه نظام و سلطنتی که درباره آینده آن نگران بود، نیرومندترین انگیزه برای این مساله بوده است و شماری دیگر تمرکز قدرت محمدرضا پهلوی را علت آن می دانند و می گویند که محمدرضا پهلوی میخواست در داخل کشور مرکز همه قدرت ها باشد و تصور میکرد که از این طریق میتواند در ردیف سران کشورهای بزرگ درآید. در این راستا حزب از چند طریق میتوانست به تمرکز قدرت کمک کند. نخست، کاستن از قدرت هویدا نخستوزیر کشور بود. سفارت آمریکا در تهران در همین خصوص یعنی تثبیت دیکتاتوری پهلوی نوشت که تشکیل یک حزب سیاسی منفرد در آغاز چندان تفاوتی برای شخص متوسط ایرانی ایجاد نمیکند. احزاب مخالف سابق چنان بیاثر بودند که ایران همان موقع هم فقط به طور اسمی تکحزبی نبود. محمدرضا پهلوی تمام تصمیمات مهم سیاست را خود اتخاذ میکرد و این کار را ادامه هم خواهد داد. در بیشتر موارد او فقط باید اوضاع موجود را قانونبندی کند. در انجام این امر به هر حال بخشی از نمای ظاهری شرکت در قدرت را که برای ایران و ایرانیان بسیار اهمیت دارد، هم حذف کرده است. تشخیص اینکه او هوای چه امتیازاتی غیر از افزایش کنترل خود بر نیروهای موجود در جامعه را دارد، مشکل است.
برخی دیگر بر این باورند که محمدرضا پهلوی با ایجاد حزب رستاخیز درصدد بود از قدرت روزافزون هویدا بکاهد و قدرت را به صورت مطلق در دست گیرد و اینگونه استدلال می کنند که هر روز بیشتر آشکار میگردد که یک نتیجه مهم تشکیل حزب رستاخیز، تنزل موقعیت هویدا بوده است. اگر این تنزل مقصود محمدرضا پهلوی بوده باشد که به احتمال زیاد هم هست، نخستین بار نخواهد بود که محمدرضا پهلوی بر ضد وزیری که از حدود معین خود تجاوز می کرد، اقدام کرده است. به همین دلیل هم در نخستین گام بعد از تأسیس حزب، امیرعباس هویدا را به عنوان دبیر کل حزب انتصاب کرد تا از این طریق او را تحت کنترل داشته باشد. محمدرضا پهلوی پیش از این نیز با سوظن نسبت به برخی نخستوزیران خود، همچون علی امینی، زمینهساز برکناری آنها شده بود. در واقع هرگاه محمدرضا پهلوی احساس میکرد، قدرت و جایگاه فردی میتواند به او آسیب برساند با راهکارهای مختلف، او را از قدرت برکنار کرده یا زمینه کاهش قدرت او را فراهم میآورد. علاوه بر این، حزب ابزار مناسبی برای کنترل برخی از نهادهای مهم همچون قوه مقننه و نمایندگان نیز بود.
دبیرکل حزب
دبیر کلی حزب رستاخیز نخست بر عهده امیرعباس هویدا گذاشته شد و محمدرضا پهلوی در پنجم خرداد ۱۳۵۴ خورشیدی خط مشی و اصول اساسی حزب را برای وی مشخص کرد و نوشت که پیرو بیاناتی که در جلسه مورخ یکم آذر ۱۳۵۲ خورشیدی درباره تعیین تکلیف آینده مملکت و همچنین وظایف احزاب ایراد کردیم، اکنون که حزب رستاخیز ملت ایران تشکیل شده، نظر خود را درباره وظایف این حزب ابراز و ابلاغ می کنیم که انتظار ما از حزب رستاخیز ملت ایران این است که مردم را ارشاد کند که مسوولیت ها و وظایف ملی خود را در قبال نظام شاهنشاهی، قانون اساسی، انقلاب شاه و ملت به بهترین وجه به عهده بگیرند و انجام دهند.
پس از هویدا، رهبری این حزب به عهده جمشید آموزگار گذاشته شد و مدتی بعد به نخستوزیری رسید اما عملکرد آموزگار در حزب که به ایجاد جناح پیشرو انجامید، خود از موانع ضعف حزب شد و به جای آنکه حزب باعث اتحاد، یکرنگی و ثبات در جامعه شود، خود از عوامل اصلی تشتت آرا و ایجاد اختلاف میان رجال دولتی و دولتمردان سیاسی شد. در این میان درگیری جناح های پیشرو، سازنده و لیبرال بر شدت این جریان افزود.
در مرداد ۱۳۵۶ خورشیدی محمد باهری معاون وزارت دربار به عنوان دبیر کل حزب انتخاب شد تا اینکه در ۱۴ دی ۱۳۵۶ خورشیدی محمدرضا پهلوی دوباره جمشید آموزگار را به دبیرکلی حزب رستاخیز انتخاب کرد. پنج روز بعد به دنبال انتشار مقاله «ایران و استعمار سرخ و سیاه» و توهین به امام خمینی(ره) در روزنامه اطلاعات، تظاهرات ضد رژیم پهلوی در قم به وقوع پیوست.
در جریان حوادث منتهی به انقلاب اسلامی، حزب رستاخیز در امور سیاسی ایران هیچ نقش مهمی ایفا نکرد و دفاتر حزب یکی از مکان هایی بود که مورد حمله ناراضیان قرار میگرفت. سرانجام در زمان نخستوزیری شریفامامی، حزب در هشتم مهر ۱۳۵۷ خورشیدی به طور رسمی منحل شد.
اقدامات حزب
حزب رستاخیز از زمان تأسیس تا انحلال، نقش مهمی در تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشور ایفا کرد. به این صورت که در نخستین اقدام، برپایی انتخابات مجلس بیست و چهارم شورای ملی بود. حزب برای هر حوزه انتخابیه سه تن را با تأیید ساواک(سازمان اطلاعات و امنیت کشور) به عنوان نامزد معرفی می کرد و مردم میبایست به یکی از نمایندگان منتخب حزب رأی میدادند. این انتخابات در تابستان ۱۳۵۴ خورشیدی برگزار شد و مردم به کاندیداهای منتخب رأی دادند؛ مجلسی که اعضای آن انتخاب شده حزب رستاخیز بود، در پایان همان سال لایحه تغییر تقویم ایران از هجری شمسی به شاهنشاهی را تصویب کرد. به این ترتیب در ۱۳۵۵ خورشیدی به سال ۲۵۳۵ شاهنشاهی تغییر یافت. تغییر تقویم رسمی یکی از نمونههای آشکار حمله رژیم پهلوی به نمادهای دینی بود.
از دیگر اقدامات حزب رستاخیز، دعوت زنان به نداشتن حجاب اسلامی در دانشگاه ها و فرستادن بازرسانی برای بررسی موقوفههای مذهبی بود. همچنین حزب اعلام کرد که تنها اداره اوقاف مجاز به انتشار کتاب های مذهبی است.
منبع: ایرنا
کلیدواژه: شاه انقلاب اسلامی ایران قانون اساسی سفارت آمریکا حزب رستاخیز آمریکا شاه انقلاب اسلامی ایران قانون اساسی سفارت آمریکا حزب رستاخیز محمدرضا پهلوی حزب رستاخیز
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۰۹۴۱۵۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تدوین آئیننامه تاسیس و اداره موزههای دانشگاهها و مراکز آموزشی و پژوهشی کشور
ایسنا/اردبیل مدیرکل دفتر سیاستگذاری و برنامهریزی پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اعلام کرد: آئین نامه تاسیس و اداره موزههای دانشگاهها و مراکز آموزشی و پژوهشی کشور در حال تدوین است.
صمد نژادابراهیمی ۸ اردیبهشت در نشست موزههای دانشگاهی در دانشگاه محقق اردبیلی به هماندیشی بین وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و موزههای دانشگاهها و مراکز پژوهشی با وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و کمیته ملی موزهها تاکید کرد و گفت: هماهنگی کامل این سه رکن جهت ارتقای جایگاه، کیفیت و انسجام حرفهای، فنی و تخصصی بسیار مهم است.
وی با اشاره به بررسی پیشنویس آئیننامه موزههای دانشگاهها و مراکز پژوهشی، افزود: انتظار میرود نظرات تکمیلی به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اعلام تا آئین نامه تاسیس و اداره موزههای دانشگاهها و مراکز آموزشی و پژوهشی کشور بر اساس اسناد بالادستی و طبق مقررات موزهای کشور و با هماهنگی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نهایی شود.
اسماعیل چمنی رئیس دانشگاه محقق اردبیلی با اشاره به تاسیس موزه تاریخ علوم این دانشگاه در سالهای اخیر، گفت: این موزه با ابتکار و خلاقیت خود توانسته است در دورههای مختلف در ردیف موزههای برتر کشور قرار گرفته و جایزه ترویج علم جمهوری اسلامی ایران را نیز از آن خود کند.
وی با بیان اینکه برگزاری اولین کنفرانس بینالمللی موزهها برای اولین بار در کشور در دانشگاه محقق اردبیلی از اقدامات خوب این موزه است، ادامه داد: نگاه علمی به موزه و موزهداری و توجه به این امور و نشاندادن سیر تحول علوم به دانشآموزان و دانشجویان در موزههای علمی و دانشگاهی بسیار مهم است.
میرسید احمد محیط طباطبایی رئیس کمیته ملی موزههای ایران(ایکوم ایران) گفت: با توجه به شعار روز جهانی موزهها در سال ۲۰۲۴ مبنی بر آموزش و پژوهش در موزهها و نقش ویژهای که دانشگاهها و مراکز پژوهشی و موزههای آنها در تحقق این امر دارند، باید برنامهها و اهداف ویژهای در همه موزههای دانشگاهها و مراکز پژوهشی پیش بینی و اجرا شود و نقش آموزشی و پژوهشی آنها پررنگ نشان داده شود.
وی افزود: لازم است شرایط و وضع موجود موزههای دانشگاهها و مراکز پژوهشی بررسی شده و برای رفع و کاهش مسائل و چالشهای موجود با هماهنگی کامل وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تلاش شود.
محمد انوار رئیس موزه تاریخ علوم دانشگاه محقق اردبیلی نیز با اشاره به بیانیه پایانی اولین کنفرانس بینالمللی موزهها در این دانشگاه، گفت: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بطور مشترک خواستار توجه ویژه در امر آموزش، ترویج و پژوهش در موزهها و حفظ میراث فرهنگی، علمی و طبیعی به عنوان بقای هویت ایرانی اسلامی و حرکت در مسیر تمدنسازی و مرجعیت علمی با تمام قوا، ارکان و شئونات کشور و جامعه میباشند.
وی با اشاره به اهتمام معاونت پژوهشی و بالاخص دفتر سیاستگذاری و برنامهریزی امور پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در خصوص ساماندهی موزههای دانشگاهی و موسسات آموزشی و پژوهشی کشور و تدوین پیشنویس آئیننامه مربوطه، افزود: تدوین این آئیننامه امری لازم و ضروری جهت حفظ هویت علمی و پژوهشی کشور و ترویج آن میباشد.
رئیس موزه تاریخ علوم دانشگاه محقق اردبیلی ادامه داد: انتظار میرود به جهت معرفی کلیه موزهها اعم از دانشگاهی و غیردانشگاهی در سطح کشور، تمامی موزههای کشور در آئین موزه برتر کمیته ملی موزههای ایران(ایکوم ایران) شرکت نموده و تجربیات ارزنده خود را در اختیار دیگران قرار دهند.
وی با بیان اینکه دبیرخانه دائمی کنفرانس بینالمللی موزهها در موزه تاریخ علوم دانشگاه محقق اردبیلی دایر و این کنفرانس با حمایت وزارت علوم، تحقیقاتی و فناوری، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، کمیته ملی موزههای ایران(ایکوم ایران) و کمیسیون ملی یونسکو تداوم یافته و بطور سالانه و یا دوسالانه برگزار خواهد شد، ادامه داد: انتظار میرود با توجه به شعار جهانی موزهها در سالجاری مبنی بر آموزش و پژوهش در موزه، کلیه موزههای کشور بخصوص موزههای دانشگاهها و مراکز پژوهشی و علوم و فناوری با اجرای برنامههای متنوع برای تحقق این شعار اهتمام ورزند.
انتهای پیام