به نقل از «تسنیم»

معجزه آبخیزداری | روش‌های آبخیزداری شهری برای مهار باران‌های سیل‌آسا

تاریخ انتشار: ۱۳ اسفند ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۷۱۲۱۰۷۳

آبخیزداری شهری روش‌ها و راهکارهای متعددی را برای کنترل سیلاب‌های شهری ارائه می­‌کند. در این گزارش به برخی از این روش‌ها اشاره می­‌شود. ۱۳ اسفند ۱۳۹۸ - ۰۰:۲۴ اقتصادی کشاورزی نظرات - اخبار اقتصادی -

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، «آبخیزداری شهری» از شاخه­‌های علم آبخیزداری است که با اهداف مختلفی انجام می­‌پذیرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

از مهمترین اهداف آبخیزداری شهری، کنترل و مدیریت آبهای سطحی است تا این آب‌ها منجر به سیل نشده و خسارات جانی و مالی ایجاد نکند. از این رو باید زمینۀ افزایش نفوذ نزولات آسمانی در مبدأ بارش در شهرها فراهم شود. امروزه روش­‌های مختلفی برای افزایش نفوذ آب و نزولات در خاک، افزایش مقاومت سطوح شهری در مقابل حرکت جریان آب (تطویل زمان تمرکز) و همچنین ذخیره­‌سازی و استفادۀ مجدد از رواناب وجود دارد که همگی می­‌کوشند سیستم طبیعی پیش از توسعه و ساخت‌وسازهای شهری را احیاء کنند. این روش‌ها که در سطح دنیا مطرح است موارد زیر را شامل می­‌شود:

سیستم جمع­‌آوری آب باران و هدایت ناودان

استفاده از مخازن یا بشکه­‌های کوچک آب، یکی از روش­‌های استحصال آب باران برای آبیاری فضای‌سبز خانگی می­‌باشد. از آنجایی که سطح وسیعی از مساحت شهر متعلق به فضای اشغال‌شده توسط پشت‌بام­‌ها، غیرقابل‌نفوذ می­‌باشد، می­‌توان آب حاصل در زمان وقوع باران را به منظور استفادۀ دوباره ذخیره‌سازی کرده و بعداً به منظور آبیاری فضاهای سبز از آن استفاده نمود. این کار چندین مزیت دارد: 1- صرفه‌جویی در مصرف آب 2- جلوگیری از ورود حجم زیادی از آب به سیستم جمع­‌آوری سیلاب شهری. 

مخازن نفوذ آب باران

مخازن نفوذ آب باران، ساختارهای زیر­زمینی به‌کاررفته جهت جمع­‌آوری رواناب ناشی از رگبار و عبور آن در خاک هستند. مخازن نفوذ، رواناب در سطح زمین را جمع کرده و آن را به یک سیستم دو اتاقه، شامل یک منهول و یک مخزن هدایت می­‌کند. منهول دارای حوضچه رسوب‌گیر می­‌باشد. زمانی که این اتاق پر می­‌شود جریان به یک نقطۀ لبریز شده می­‌رسد و اتاق دوم (مخزن سوراخ­‌دار) شروع به پر شدن می­‌کند. سوراخ­‌های مخزن امکان نفوذ آب به داخل خاک را فراهم می­‌کنند. مخازن نفوذ می­‌توانند آب­‌های نفوذی را در مناطقی که خاک­‌ها نفوذپذیری زیادی دارند و تراز آب­های زیرزمینی پایین هستند، کاهش دهند. به دلیل جلوگیری از آلودگی آب­‌های زیرزمینی، مخازن نفوذ برای مناطق صنعتی و تجاری توصیه نشده­‌اند.

چاهک‌های نفوذ آب باران

چاهک‌های جذبی، مخازن کوچک مکعبی یا استوانه­‌ای هستند که پس از حفاری درون آنها به­‌وسیلۀ سنگ لاشه پر می­‌شود و دیوارۀ آنها با یک تیغه یا غلاف از جنس آجر، بلوک­‌های پیش‌ساختۀ بتنی یا حلقه­‌های پلی­‌اتیلن مشبک پوشانده شده و اطراف و درون با مواد درشت‌دانه پر می­‌شود. چاهک‌های جذبی با تسهیل نفوذ آب به داخل خاک باعث کاهش حجم و ایجاد تأخیر در حرکت و تصفیۀ رواناب می­‌شوند و همچنین به تغذیۀ آب‌های زیرزمینی کمک می­‌کنند.

طراحیفضایسبزپایین‌­ترازسطوحغیرقابل‌نفوذ

در فضای شهری سطح خیابان­‌ها تقریباً 20 تا 25 درصد از سطوح غیر‌قابل‌نفوذ منطقۀ شهری را تشکیل می­‌دهند، لذا این سطوح منبع عظیمی از سیلاب­‌های روان در سطح شهر را تشکیل می­‌دهد و فقط به انباشته شدن سیلاب کمک می­‌کند. به منظور اجرای این سیستم در معابر لازم است که سیلاب را به‌نوعی از سیستم پالایشی انتقال دهیم. از جمله آن که درخت‌کاری وسط خیابان، بلوارها و فضای سبز کنار خیابان پایین­‌تر از سطح جاده ساخته شوند.

مخازن ذخیره موقت رواناب

استخرها یا حوضچه­‌های نگه­داشت موقت رواناب، مخازن و یا تأسیسات ذخیرۀ سطحی هستند که با ذخیرۀ موقت رواناب حاصل از بارندگی و کنترل جریان خروجی موجب کاهش اوج آب‌دهی سیلاب می­‌شوند. همچنین به ته­‌نشینی مواد جامد معلق کمک می­‌نمایند. مهمترین موضوع در استفاده از حوضچه­‌های نگهداشت موقت رواناب، وجود فضای کافی جهت احداث آنها می­‌باشد. مکان­های مناسب برای احداث حوضچه­‌های تعدیل سیلاب، قطعات فضای سبز، پارک­ها و برخی فضاهای باز شهر است که می­‌باید به خطوط اصلی زه‌کشی نزدیک باشند. همچنین در انتخاب مکان مناسب برای این‌گونه حوضچه­‌ها باید عمق آب­زیرزمینی منطقه را مدنظر قرار داد. ایمن­‌سازی دیواره­‌های جانبی حوضچه نیز از جمله موارد ضروری است. همچنین حفظ کارایی حوضچه مستلزم لایروبی و نگهداری مستمر می­‌باشد.

مخازن ذخیرۀ دائمی

در اوقات خشک و بدون باران که تنها جریان پایه برقرار است این نوع مخزن به‌صورت یک حوضچه دائمی عمل نموده و سطح آب حوضچه از سطح فوقانی بخش دائمی مخزن بالاتر نمی­‌رود. در مواقع سیلابی جریان ورودی به حجم موجود در بخش دائمی مخزن افزوده می­‌شود و بخش دیگری از مخزن را اشغال می­‌کند که در بالای مخزن دائمی قرار دارد سپس به‌تدریج تخلیه می­‌گردد. این‌گونه مخازن در کنترل و ته­‌نشینی رسوبات ورودی به حوضچه مؤثر بوده و کیفیت آب را نیز تا حد زیادی بهبود می­‌بخشد. حوضچه­‌های دائمی یا مرطوب نسبت به حوضچه­‌های نگه­داشت موقت و خشک، غالباً منظر زیباتری را ایجاد می­‌کنند و کارایی بیشتری در تصفیۀ رواناب­‌های شهری دارند اما استفاده آنها در شرایطی مطرح می­‌شود که یک جریان پایه دائمی در سراسر طول سال یا در اکثر اوقات وارد حوضچه یا استخر گردد.

 روکش­‌های نفوذپذیر

روسازی تراوا یا متخلخل، هم برای روکش سطح پیاده­‌روها و پارکینگ­‌ها و هم در سطح خیابان‌ها و محل عبور و مرور وسائل نقلیه به‌کار می­‌رود و شباهت زیادی به روسازی معمول دارد، با این تفاوت که رواناب ناشی از آب باران به‌جای آنکه در سطح جاری گردد، از طریق روکش نفوذپذیر به لایه­‌های زیرین نفوذ کرده و بخشی از آلایند­ه­‌های آن را مهار و از جریان آب زدوده می­‌گردد. این­‌گونه پوشش­‌ها، با ذخیرۀ موقت آب، امکان تأمین اهدافی چون کاهش حجم رواناب، تغذیۀ آب‌های زیرزمینی و بهبود کیفیت آب را به‌وجود می­‌آورد. روکش­‌های نفوذپذیر همچنین به لحاظ تصفیۀ رواناب­‌های شهری و بهبود کیفیت آن نیز قابلیت بالایی دارند. روکش­‌های نفوذپذیر را می­‌توان به‌جای انواع سطوح نفوذناپذیر شهری به‌ویژه برای روکش پیاده­‌روها و پارکینگ­‌ها به‌کار برد. ساختمان‌های اداری و عمومی و حیاط منازل و املاک خصوصی جزو بهترین مکان­‌ها برای کاربرد انواع بلوک­‌های تراوا یا روکش­‌های نفوذپذیر می­‌باشد. توجه به حجم بار ترافیکی منطقه، ایجاد زیرسازی مناسب و اجرای برنامۀ نگه­داری مستمر این تأسیسات به منظور جلوگیری از انسداد و گرفتگی خلل و فرج آنها از جمله موارد مهم و تعیین‌کننده در انتخاب و کاربرد روکش­‌های نفوذپذیر در اراضی شهری  می­‌باشد. از نظر ایمنی نیز با کاربرد سطوح متخلخل، امنیت بزرگراه­‌ها و خیابان­‌ها بیشتر خواهد شد، زیرا در هنگام بارش برف و باران، آب به‌سرعت در زمین نفوذ کرده، بنابراین خیابان­‌ها یخ نمی­‌زنند و مشکلی در رانندگی ایجاد نمی­‌کنند.

جوی­‌باغچه­‌ها

جوی­‌باغچه یا آبراهۀ علف‌کاری شده، کانال­ خاکی عریض و کم­‌عمق است که برای جلوگیری از فرسایش و تسهیل نفوذ آب به درون خاک علف‌کاری شده­ است. شیب کم جوی­‌باغچه­‌ها یا استفاده از موانع کوتاه، چکدم، در طول مسیر نفوذ رواناب در خاک را افزایش می­‌دهد، در این راستا بخش قابل ملاحظه­‌ای از آلودگی­‌های آب نیز زدوده می­‌شود. استفاده از جوی­‌باغچه باعث بهبود کیفیت رواناب  می­‌گردد، بخشی از رواناب را در خاک نفوذ می­‌دهد و چشم‌انداز و منظر زیباتری در شهر ایجاد می­‌کند.

     9.   ترانشه­‌های نفوذ

ترانشه نفوذ یک ترانشه طویل و کم عرض است که درون آن با ذرات درشت دانه و قطعات سنگ پر می­‌شود و معمولاً مجرای خروجی ندارد. رواناب ورودی به این تأسیسات در فضای خالی مابین ذرات درشت‌دانه موقتاً ذخیره می­‌شود و به‌تدریج از کف و دیواره­‌ها به درون خاک اطراف ترانشه نفوذ می­‌کند. رواناب خروجی از اماکن و محوطه­‌هایی همچون پارکینگ را می­‌توان به سمت یک ترانشه نفوذ هدایت کرد و به داخل زمین نفوذ داد. بنابراین ترانشه­‌های نفوذ را می­‌توان برای زه‌کشی رواناب یک محوطه به‌جای بتنی یا در حاشیۀ جوی­‌ها توصیه نمود، طراحی و اجرای ترانشه نفوذ می­‌باید طبق ضوابط فنی صورت پذیرد و برای حفظ کارآیی ترانشه در کاهش حجم و بهبود کیفیت رواناب، می­‌باید بازدیدهای نوبتی و مرمت و پاکسازی ترانشه قبل و بعد از فصل بارندگی انجام گیرد.

باغچه­‌های باران‌زاد

باغچه­‌های باران­‌زاد در ظاهر همانند باغچه­‌های معمولی هستند با این تفاوت که در لایه­‌های زیرین خاک آنها از مصالح نفوذپذیر استفاده می­‌شود و عموماً یک لولۀ زه‌کشی در داخل مصالح نفوذپذیر تعبیه می­‌گردد. بنابراین مشابه باغچه­‌های موجود در منازل یا حاشیۀ خیابان­‌ها می­‌توان از این­گونه باغچه­‌ها استفاده کرد. به‌سازی باغچه­‌های موجود در سطح شهر و بهبود و ارتقاء مشخصات فنی آنها به نحوی که قادر به پذیرش، نگهداری و نفوذ دادن رواناب­های ناشی از بارش­‌های کوچک باشند به‌عنوان یکی از ساده­‌ترین روش­‌های کنترل آلودگی رواناب در منشإ توصیه می­‌شود.

بام سبز

بام سبز سیستم چند لایه­‌ای است که سقف و بالکن یک ساختمان را با پوشش گیاهی پوشانده و با جذب و  نگه­داری بخشی از حجم باران و با استفاده از فرآیندهای تبخیر و تعرق و تصفیه، حجم و پیک رواناب را کاهش داده و موجب بهبود کیفیت آب و هوا، حفظ زیبایی شهر و جلوگیری از اتلاف انرژی ساختمان می­‌گردد. استفاده از بام­‌های سبز تا حد زیادی به نوع اقلیم منطقه، میزان و توزیع بارش سالانه وابسته است.

12- سیستم زیست بازدارنده

سیستم­‌های زیست بازدارنده یکی از راهکارهای جدید، جهت مدیریت و همزیستی با سیلاب می­‌باشد. این سیستم شامل سطح خاکی است که توسط گیاهانی با ریشۀ کم‌عمق پوشیده شده است. که سیلاب وارد آن شده و توسط این سیستم در لایه­‌های زیرین پالایش شده و یا وارد سیستم لوله­‌کشی در زیر شده و یا به لایه­‌های زیرین و آب زیرزمینی نفوذ می­‌کند. ریشه­‌های گیاهان اجازه می­‌دهد آب بیشتری در واحد زمان به لایه­‌های زیرین نفوذ کند و از ایجاد سیلاب­‌های سهمگین جلوگیری می­‌نماید.

انتهای پیام/

R1371/P/S7,83/CT4

منبع: تسنیم

کلیدواژه: آبخیزداری شهری بهبود کیفیت مخازن نفوذ آب باران نفوذ آب روش ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۱۲۱۰۷۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

نماهنگ|«تو را است معجزه درکف... عصا بیفکن!»

در آستانه عملیات تنبیهی «وعده صادق» علیه رژیم صهیونیستی، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در یکی از جلسات مرتبط، یک بیت شعر از غزلی که چندسال پیش با تلمیح از آیات قرآن مجید درباره رویارویی حضرت موسی علیه‌السلام با فرعون و ساحرانِ فرعونی سروده بودند.

     

به اشتراک بگذارید: https://tn.ai/3077459 درباره ما ارتباط با ما آرشیو اخبار ؛ جدیدترین اخبار لحظه به لحظه امروز پیوندها بازار پربیننده‌ترین اخبار قیمت ارز و طلا لیگ ایران و جهان ما را دنبال کنید: RSS تلگرام اینستاگرام توییتر   آپارات   سروش   آی‌گپ   گپ   بله   روبیکا   ایتا
All Content by Tasnim News Agency is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.