معجزه آبخیزداری | راهکار اساتید دانشگاه‌ها برای کنترل سیل سیستان و بلوچستان

آبخیزداری از جمله راهکارهای مؤثری است که کارشناسان و اساتید دانشگاه­ها برای مقابله با وقوع سیلاب در استان سیستان و بلوچستان بر انجام آن تأکید دارند. ۱۴ فروردين ۱۳۹۹ - ۰۹:۴۴ اقتصادی کشاورزی نظرات - اخبار اقتصادی -

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، سیلاب استان سیستان‌وبلوچستان یکی از سیلاب­های سهمگین سال 1398 بود که خسارتهای زیادی به دنبال داشت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در این سیل 14 شهرستان در این استان تحت تأثیر قرار گرفتند. این شهرستان­ها شامل ایرانشهر، چابهار، خاش، دلگان، سرباز، سیب و سوران، فنوج، کنارک، مهرستان، میرجاوه، نیک­شهر و هیرمند بودند. در این سیلاب، شهرستان­های کنارک، فنوج، دلگان، چابهار و سرباز که جزء شهرستان­های نیمۀ جنوبی استان بودند شرایطی بحرانی را تجربه کردند.

قطع محورهای ارتباطی 500 روستا، بسته شدن 26 محور ارتباطی فرعی، قطع برق 130 روستا، از مدار خارج شدن شبکۀ توزیع آب آشامیدنی 300 روستا در مناطق مرکزی و جنوبی، قطع شدن شبکۀ ارتباط تلفن در شهرستان­های استان و همچنین آبگرفتگی معابر و منازل مسکونی در مناطق شهری و روستایی از جمله آسیب­های وارده به مناطق سیل­‌زدۀ این استان بود. بخش دیگری از خسارت­های سیل در این استان به قرار زیر است:

تخریب 27هزار هکتار از اراضی دیم و آبی در سطح استانخسارت به 7800 هکتار از باغها و 1454 حلقه چاه در سطح استان ( ازجمله نابودی 4000 هکتار باغ موز)تلف شدن 3200 رأس دام سبک و سنگین و تخریب کامل 691 دامداری و 952 کلونی زنبور عسلتخریب 15 واحد گلخانه، 546 رشته قنات و 161 کیلومتر جادۀ بین مزارعخسارتی بین 20 تا 100 درصد به بیش از 20 هزار واحد مسکونی در استان سیستان و بلوچستان

به گفته مسئولان، سیلاب سیستان و بلوچستان بیش از 300 میلیارد تومان به زیرساخت­های استان و بیش از 600 میلیارد تومان به بخش کشاورزی خسارت وارد کرده است. با درنظر گرفتن خسارات دیگر، خسارات سیل استان سیستان و بلوچستان حدود 1000 میلیارد تومان برآورد می­‌شود.

آمار ثبت شده در ایستگاه­های هواشناسی استان سیستان و بلوچستان نشان می­‌دهد که این استان در مقایسه با 20 سال اخیر بارش­های بی­‌سابقه­‌ای دریافت نموده است. بر اساس آخرین اطلاعات دریافتی از 15 ایستگاه باران‌سنجی، میزان بارش دریافتی استان بیش از 100 میلیمتر گزارش شده که معادل بارش­های یک سال زراعی استان در بلند مدت است.

از جمله ابعاد سیل استان سیستان و بلوچستان می­‌توان به دبی سیلاب در برخی مقاطع اشاره نمود به‌طوری‌که حجم آب پس از پر شدن برخی سدها (زبردان، پیشین، کلک و خیرآباد) در منطقۀ حادثه‌دیده با دبی 3500 متر مکعب در ثانیه سرریز شد. اگر این حجم با تمام آنچه که مناطقی در استان گلستان ویران کرد و 570 متر مکعب در ثانیه بود، مقایسه شود نشان خواهد داد که شدت حدود 6 برابری سرریز آب در سیستان و بلوچستان نسبت به سیلاب گلستان به ثبت رسیده است که خسارات بسیاری بخصوص در بخش کشاورزی به دنبال داشت.

دربارۀ علت این خسارات، جهانگیر عابدی کوپایی رئیس دانشکدۀ کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان گفت: «بررسی‌ها نشان داد که اجرا نشدن طرح‌های آبخیزداری در بالادست رودخانه در مناطق عورکی و زرآباد باعث ایجاد رسوبات بسیار بر اثر سیلاب و وارد شدن آنها به مزارع و باغ‌ها و ایجاد خسارت‌های فراوان به‌ویژه به باغ‌های موز شد.»

همچنین به گزارش روابط عمومی دانشگاه صنعتی اصفهان، شش عضو هیئت علمی دانشگاه­ صنعتی اصفهان با تأکید بر اینکه برای مقابله با سیل در استان سیستان و بلوچستان باید عملیات آبخیزداری در سطح این استان پهناور انجام شود، این پیشنهادها را برای پیشگیری از سیل­های مشابه در این استان مطرح کردند:

انجام طرح‌­های سازه‌­ای و غیرسازه‌­ای در سرشاخه‌­های بالادست رودخانه‌­های مناطق در معرض سیل شامل احداث بندهای مخزنی و تأخیری، گابیون‌بندی، حفاظت سواحل، شیب­‌کاهی بستر سرشاخه‌­ها و کنترل رسوب، بندهای رسوب‌گیر و عملیات آبخیزداری، لایروبی و پاک­سازی بستر همه رودخانه­‌های درگیر در سیل و عملیات به­‌سازی و پایدارسازی سواحل رودخانه‌­ها، تهیه آیین‌نامه تعیین حریم بستر و آزادسازی حریم رودخانه‌­ها و جلوگیری از تصرفات در بستر و حریم رودخانه‌­ها، بازنگری و باز طراحی سد کاریانی با در نظر گرفتن سیلاب اخیر و انجام اصلاحات در طرح سد و تأسیسات هیدرولیکی مربوطه، انجام مطالعات خاک منطقه، بررسی امکان کشت گیاهان مثمر با هدف تثبیت خاک و کمک به اقتصاد کشاورزی منطقه و مطالعه جامع و تفصیلی بحران سیل در منطقه از منظر چهار مرحلۀ پیشگیری، آماده‌­سازی، مقابله و بازسازی در بحران از جمله پیشنهادهای این هیئت برای مقابله و پیشگیری از خسارت سیل‌های مشابه بود.

علیرضا سروری­‌نژاد کارشناس آبخیزداری نیز دربارۀ اهمیت آبخیزداری در مقابله با سیل در استان سیستان و بلوچستان معتقد است: «برای کنترل سیل در سیستان و بلوچستان کارهای آبخیزداری و پخش سیلاب می­‌تواند بسیار مؤثر باشد. کریدورهایی را که آب می­‌آید و بدون هدف داخل تالاب می­‌رود را می­توان با عملیات آبخیزداری و پخش سیلاب مدیریت کرد. در پخش سیلاب آب را در زون‌بندیهای خاص هدایت می کنند تا پوشش گیاهی ایجاد شود و میزان نفوذپذیری افزایش یابد.»

به گفتۀ سروری­‌نژاد مدیریت جزیره‌ای سیلاب در این استان سبب خواهد شد که با وجود وقوع سیل در بخش سیستان، این قسمت از استان حداکثر تا شهریورماه آب برای تأمین نیازهای مردم در اختیار داشته باشد. او همچنین بر این باور است که با اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری در بخش بلوچستان، می‌توان این منطقه را به صادرکننده آب تبدیل کرد.

کلام آخر آنکه با توجه به موقعیت بی­‌نظیر استان سیستان و بلوچستان و وسعت 18میلیون و 750 هزار هکتاری این استان و نیز واقع شدن سواحل استراتژیک مکران در این استان که مقام معظم رهبری همواره بر توسعۀ آن تأکید داشته­‌اند، عملیات آبخیزداری علاوه بر اینکه می­‌تواند مخاطرات سیل را به حداقل برساند، می­‌تواند به‌عنوان محور توسعۀ استان باشد. آبخیزداری در این استان می­‌تواند توسعۀ همزمان صنعت و کشاورزی و در نهایت رضایت جوامع محلی و کاهش مهاجرت و بهبود معیشت و کسب و کار ساکنان این استان را به دنبال داشته باشد.

انتهای پیام/

R1371/P/S7,83/CT6 واژه های کاربردی مرتبط

منبع: تسنیم

کلیدواژه: آبخیزداری استان سیستان و بلوچستان عملیات آبخیزداری شهرستان ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۴۴۹۶۹۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

رفع تنش آب درجنوب سیستان وبلوچستان به مدت چهارسال

به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای مرکز سیستان و بلوچستان، عیسی بزرگ‌زاده سخنگوی صنعت آب کشوردر برنامه گفت وگوی ویژه خبری درباره اینکه آب ذخیره شده در سد‌ها تا چه اندازه می‌تواند در تأمین آب شرب و آب مورد نیاز کشاورزی سیستان و بلوچستان مؤثر باشد، افزود: برای تأمین آب شرب منطقه از آب رودخانه‌ها و گاهی منابع آب زیرزمینی و همچنین شیرین‌سازی آب دریا استفاده می‌شد که با شرایط کنونی و بارش‌های خوبی که شده، عمده سد‌ها پر هستندو اکنون آب شیرین سطحی فراوانی برای یک دوره چهار ساله در جنوب سیستان و بلوچستان وجود دارد.

سخنگوی صنعت آب کشور تاکید کرد: با منابع آب ذخیره شده به مدت چهار سال تنش کمبود آب مناطق تحت پوشش شبکه انتقال آب سد‌ها اعم از شرب و کشاورزی رفع خواهد شد.

وی ، خاطرنشان کرد: طبق هدفگذاری انجام شده، تأمین آب شرب ۱۹۰۰ روستا در سیستان در این دولت به نتیجه خواهد رسید.
بزرگ‌زاده در خصوص تمهیدات وزارت نیرو در مدیریت و کنترل سیلاب سیستان و بلوچستان گفت: دو دسته از اقدامات برای مدیریت سیلاب انجام شده که نخستین آن، زیرساخت‌ها است. به این منظور درسالیان گذشته، سرمایه‌گذاری‌های لازم برای احداث سد‌ها انجام شد تا بتوان با کمک این سازه‌ها اتفاقات حدی و هیدرولوژیکی را کنترل کرد.
وی افزود: اقدام دیگر در ردیف اقدامات غیرسازه‌ای قرار دارد و مربوط به مهندسی حاکم بر بهره‌برداری از سازه‌ها و طرح ها است.
بزرگ‌زاده گفت: تمهیدات دیگری در حوزه مدیریت سیلاب انجام می‌شود که در سه مرحله اقدامات پیش از سیلاب، حین سیلاب و اقدامات پس از سیلاب دسته بندی می‌شود.
سخنگوی صنعت آب کشور ادامه داد: فاز پیش از سیلاب به پیش‌بینی و پیش‌آمادگی‌های لازم در بخش وزارت نیرو و سایر دستگاه‌ها باز می‌گردد. بدون شک یک پیش‌بینی دقیق یک پیشگیری خوب را با خود به همراه می‌آورد. پیش بینی اینکه این میزان بارش و رواناب و سیل، به چه میزان و به چه صورت و با چه شدتی در رودخانه‌های مختلف رخ خواهد داد، موضوعی است که بررسی آن توسط ستاد مدیریت و پشتیابی سیلاب وزارت نیرو بررسی و تحلیل می شود.
وی با اشاره به نقش سد‌ها در کنترل سیلاب سیستان و بلوچستان گفت: پهنه بارشی که در استان سیستان و بلوچستان به ویژه در جنوب استان به وقوع پیوست، وسیع و گسترده بود و علاوه بر شهر‌های ساحلی و شهر‌های کنارک و چابهار، حوضه‌های آبریز و بالادست سد‌ها را در برگرفت.
بزرگ‌زاده خاطرنشان کرد: با حجم ذخیره‌ای که برای تله‌اندازی سیلاب در سد‌هایی همچون پیشین، زیردان و کهیر ایجاد شده بود، موجب شد سیلاب‌های بالادست حوضه سد که بارش‌های اصلی در این نواحی بود، به تأخیر بیفتد تا سیلاب پایین دست فروکش کند؛ بنابراین سد‌ها از هم‌افزایی دو پیک بالادست و پایین دست جلوگیری کردند.
سخنگوی صنعت آب ایران نقش دیگر سد‌ها را پیک‌زایی در سیلاب خواند و گفت: چه به دلیل حجم ذخیره برای تله‌اندازی در سیلاب و چه به دلیل روندیابی مخزن یا عملکرد مخزن، وقتی یک سیل با شدت زیاد در یک رودخانه تنگ حرکت می‌کند؛ وقتی یکباره در محدوده پهن به اسم مخزن سد وارد می‌شود، فرصتی برای مستهلک شدن می‌یابد.
سخنگوی صنعت آب کشور در بخشی از سخنان خود، دلیل ماندگاری آب در منطقه دشتیاری بعد از بارگشایی سد بالادست را پست بودن ارتفاع زمین این منطقه عنوان کرد و گفت: به همین دلیل هدایت سیلاب‌ها به آن ناحیه انجام می‌شودو رفع مشکلات دشتیاری نیازمند بازنگری در مبانی شهرسازی در بلندمدت است.