کرونا و بحران سرمایه‌داری
تاریخ انتشار: ۱۵ فروردین ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۷۴۶۰۶۶۰
بیماری‌های فراگیر، ابعاد اثرگذار‌‌ی‌شان فراتر از حوزه سلامت است و غفلت از حوزه‌های مختلف اثرگذاری این بیماری‌ها فرصت اصلاح اجتماعی را سلب می‌کند. ۱۵ فروردين ۱۳۹۹ - ۱۳:۵۵ فرهنگی دین ، قرآن و اندیشه نظرات - اخبار فرهنگی -
خبرگزاری تسنیم ــ دکتر سینا شیخی*
انسان از دیرباز با بیماری‌های مختلفی دست و پنجه نرم کرده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
بخشی از این مسائل به‌طور مستقیم معلول شرایط بیماری‌های واگیردار هستند؛ مانند چگونگی کنترل بیماری در جامعه و فعال نگاه داشتن بخش‌های اقتصادی وابسته به معیشت جامعه اما مسائل بنیادی‌تری نیز وجود دارند. در بحران‌های اجتماعی بزرگ، بسیاری از مسائل پنهان و بنیادین اجتماعی آشکار می‌شوند؛ چنان‌که گاهی یک بیماری، امراض پنهان انسان را آشکار می‌نماید. تحلیلگران اجتماعی به این دسته از مشکلات توجه بیشتری می‌کنند، زیرا از یک‌سو متوجه شالوده جامعه می‌باشند و از سوی دیگر فرصت محدودی برای پرداختن به آن‌ها وجود دارد. غفلت از این مسائل و توجه صرف به امور پزشکی و گذران جامعه، فرصت اصلاحات عمیق اجتماعی را از ما می‌گیرد و شرایط پس از بیماری را نیز دشوار می‌سازد.
کرونا حاصل دخالت در طبیعت است
اکنون ویروس کرونا یکی از بزرگترین بحران‌های انسانی پس از جنگ جهانی دوم را پدید آورده است. ترس و اضطراب همه جا را فرا گرفته است و این ویروس به‌سرعت در همه کشورهای جهان منتشر می‌شود. شهرها به حالتی نیمه‌تعطیل درآمده‌اند و تقریباً همه رویدادهای هنری، ورزشی، تفریحی در همه جای جهان تعطیل شده‌اند. شاید باورش کمی سخت باشد که در اوج تمدن تکنولوژیک مدرن، یکی از انواع بیماری ساده سرماخوردگی این همه مشکل درست کرده باشد، ویروس جهش‌یافته‌ای که به‌تحلیل بسیاری از کارشناسان به‌نحو مستقیم یا غیرمستقیم، حاصل همین دخالت تکنولوژیک در طبیعت است.
معضل آنجا بزرگتر می‌شود که بدانیم این بیماری تنها یکی از آثار دخالت بی‌رویه در طبیعت است؛ گرمایش زمین، آب شدن یخچال‌های قطبی، انقراض گونه‌های مختلف جانوری و گیاهی، آلودگی آب‌وهوا، آتش‌سوزی‌های گسترده، بیماری‌های مختلف جسمی و روانی در یک دهه اخیر جهشی تحیرآور داشته‌اند. طبیعت در حال پاسخ دادن به انسانی است که آن را شیئی بی‌جان و منبع تصرف بلامنازع خویش می‌دانست. در حالی که رسانه‌ها برای حواس‌پرتی انسان از خطرات واقعی، به بزرگ‌نمایی خطرات کوچک‌تری مانند سیگار و چربی خون مشغول بودند، سیلی طبیعت به‌تدریج انسان را متوجه خطرات بنیان‌برافکن جهان معاصر می‌کند. این خطرات نیز حاصل تصمیم اشخاص نیست، بلکه الگوی سرمایه‌داری و سیستم اقتصادی جهان، برای حفظ جایگاه و افزایش سرمایه خویش نیازمند تصرف بیشتر و بیشتر در طبیعت است، به‌بیانی دیگر بحران محیط زیست نخستین اخطار جدی این بیماری به انسان‌هاست. در صورت ادامه این روند، مخاطرات جدی طبیعی آینده نسل بشر را به‌صورتی جدی تهدید می‌کند.
کرونا و فاصله طبقاتی در جهان
دومین مسأله اجتماعی که در پی شیوع ویروس کرونا نمایان گردیده، فاصله طبقاتی وحشتناک در دنیای امروز است. سازمان بهداشت جهانی برای جلوگیری از شیوع کرونا دستورالعمل‌هایی صادر کرده که ساده‌ترین آن‌ها نیز برای بخش قابل توجهی از مردم جهان غیرقابل دسترس است. شاید در نگاه نخست شست‌وشوی دست با آب و صابون اتفاقی ممکن برای همه جهان به‌نظر برسد اما همین راهکار به‌ظاهر ساده برای بیش از 2 میلیارد نفر از ساکنان کره زمین ممکن نیست زیرا به آب پاکیزه و مواد شوینده دسترسی ندارند!
شاید در دنیایی که اتوپیایی مملو از رفاه و برخورداری ترسیم کرده بود و اکنون نیز برخی انسان‌ها از امکانات و ثروتی بی‌اندازه برخوردارند، تصور 2 میلیارد نفر که امکان شست‌وشوی دست خویش را هم ندارند تحیرآور باشد اما مسأله اصلی آنجاست که کشورهای توسعه‌یافته با چپاول و استعمار منابع نفتی و معدنی همین مردم محروم به جایگاه امروز خود رسیده‌اند. شاید با یک مثال وضعیت مذکور روشن‌تر شود؛ مسابقات صدا و سیمای خودمان را در نظر بگیرید؛ عدۀ زیادی از مردم ده‌ها میلیارد تومان به حساب سامانه‌ای واریز می‌کنند و آن سامانه مثلاً 500 میلیون تومان آن را بین مردم پخش می‌کند و مابقی را در یک دزدی مدرن و مؤدبانه برای خویش نگاه می‌دارد. سرمایه‌داری نیز با همین الگو کار می‌کند؛ دیگران کار کنند ولی تو سود ببر! البته مقدار کمی از پول مردم را به ایشان بازمی‌گرداند تا بتوانند با یک زندگی حداقلی چرخ اقتصاد سرمایه‌داری را به حرکت درآورند.
علاوه بر امکانات بهداشتی، برنامه‌ریزی‌های اجتماعی نیز متوجه منافع طبقات خاصی از جامعه است. راهکار دیگر سازمان بهداشت جهانی در همه‌گیری کرونا، ماندن در خانه است، حال آنکه صدها میلیون کارگر روزمزد برای تهیه نان شب خویش چاره‌ای جز بیرون آمدن از خانه و رفتن به دل خطر را ندارند، گویا در برنامه‌ریزی اجتماعی و سیاستگذاری نیز طبقات محروم فراموش شده‌اند، پس می‌توان دموکراتیک بودن ویروس کرونا را در دیکتاتوری امکانات طبقاتی فراموش کرد، این‌ها ساده‌ترین تفاوت‌های طبقاتی در این بیماری همه‌گیر بود و قصه امکانات درمانی و زمان گرفتن تست از افراد مشکوک به بیماری تمایزات بیشتری را در این بیماری یادآوری می‌کند.
علاوه بر این آمریکا و اروپا با نادیده گرفتن افراد سالمند و ناتوانِ مبتلا به کرونا، تعریف جدیدی از انسان ارائه کرده است: انسان موجود دوپایی است که امکان سودرسانی به نظام اقتصادی را داشته باشد! آشکار شدن این نگاه ضدانسانی به‌برکت ویروس کرونا می‌تواند تأملی در ساختار دنیای امروز ایجاد نماید، ساختاری که زیر خروارها تبلیغ رسانه‌ای و هیاهوی فوتبال، المپیک، کنسرت و سلبریتی‌های شبکه‌های اجتماعی مدفون شده بود، اکنون ویروس کرونا نشان داد که این اتفاقات تفریحی که بخش عمده سرمایه و وقت انسان‌ها را به خود جلب کرده، در مقابل نیازهای اساسی انسان تا چه‌اندازه بی‌اهمیت است و تعطیل شدن‌شان هیچ مشکل اساسی برای مردم ایجاد نمی‌کند.
به‌راستی چرا در جهانی که چند میلیارد نفر امکانات اولیۀ زندگی را ندارند، میلیاردها دلار خرج فوتبال و کنسرت می‌شود؟ آیا ویروس کرونا می‌تواند اولویت‌بندی نیازهای انسان را به ما بیاموزد یا سرمایه‌داران برای سود بیشتر خود به روند سابق ادامه می‌دهند و با نمایش‌های به‌ظاهر خیّرانه، ماهیت ضدانسانی خویش را مخفی می‌کنند؟
اما معضل دیگری که اکنون و در پی غلبه نگاه سرمایه‌داری ما را تهدید می‌کند، افزایش فاصله طبقاتی در دوران پساکرونایی است. بسیاری از سرمایه‌داران در رکود حاصل از بیماری کرونا متحمل ضرر شده‌اند و در پی آن هستند تا پس از این بیماری با فشار بر جامعه، به میزان سود مطلوب خویش دست یابند. تورم و افزایش سرسام‌آور قیمت‌ها در موارد مشابه مشکلات عدیده‌ای را برای مردم ایجاد کرده است، به همین سبب ضروری است که نهادهای نظارتی از هم‌اکنون برای جلوگیری از این اتفاق برنامه‌ریزی کنند.
در نهایت اینکه بیماری کرونا درس‌های زیادی برای انسان دارد و تأمل در آن‌ها برای داشتن فردایی بهتر ضروری است. امروز کشور ما الگوی سرمایه‌داری و ضعف‌های آن و لطمه‌ای را که به بشریت می‌زند پیش چشم خویش دارد و ویروس کرونا نیز بیش از پیش حقیقت جهان سرمایه‌داری را افشا کرده است. رفتن به مسیری متفاوت از سرمایه‌داری، مستلزم نگاهی متفاوت به انسان و عالم است؛ نگاهی که با تفکر، پژوهش و آگاهی‌بخشی پدید می‌آید. با شرایط فعلی نظام فرهنگی ــ اقتصادی ما و به‌ویژه رسانه ملی به‌عنوان سمبل فرهنگی کشور، راهی طولانی برای تحقق رویکردی متفاوت از سرمایه‌داری پیشِ‌روی ماست، راهی طولانی اما مورد انتظار انسان امروز که زخم‌های تازیانه‌های نظام سرمایه‌داری طاقتش را طاق کرده است.
*دانش‌آموخته حوزه علمیه قم و دکترای جامعه‌شناسی دانشگاه تهران
انتهای پیام/
R1390/P/S4,37/CT4 واژه های کاربردی مرتبط ویروس کرونامنبع: تسنیم
کلیدواژه: ویروس کرونا ویروس کرونا ویروس کرونا سرمایه داری بیماری ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۴۶۰۶۶۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
بیماری ایکس؛ همه‌گیری بعدی جهانی در راه است
یک نظرسنجی بین‌المللی که بنابر اعلام «گاردین» آخر هفته آینده منتشر می‌شود، نشان می‌دهد ۵۷ درصد از متخصصان احتمال می‌دهند یک سویه از ویروس آنفلوآنزا علت شیوع بعدی بیماری‌های عفونی مرگبار در سطح جهان خواهد بود.
به گزارش ایسنا، «جان سلمانتون گارسیا» از دانشگاه کلن که این مطالعه را انجام داده است، تاکید کرد: این باور که آنفلوآنزا بزرگترین تهدید همه‌گیری در سطح جهان است بر اساس تحقیقات طولانی‌مدتی به دست آمده که نشان می‌دهد این ویروس به طور مداوم در حال تکامل و جهش است.
این کارشناس افزود: اگرچه هربار تلاش می‌شود با سویه‌های مختلف آنفلوآنزا به اندازه کافی مقابله شود و آن‌ها فعلا در حد خطرناک ارزیابی نمی‌شوند، اما این موضوع لزوما برای همیشه صادق نخواهد بود.
جزئیات این نظرسنجی شامل ارزیابی نظر ۱۸۷ دانشمند جهانی قرار است در کنگره میکروبیولوژی بالینی و بیماری‌های عفونی (ESCMID) فاش شود که آخر هفته آینده در بارسلونا برگزار می‌شود.
براساس بخشی از اطلاعات منتشرشده از این پژوهش، ۲۱ درصد از کارشناسانی که در این مطالعه شرکت کردند، اعتقاد دارند محتمل‌ترین عامل بعدی همه‌گیری پس از آنفلوآنزا، احتمالا ویروسی است به نام بیماری ایکس X که هنوز برای علم ناشناخته است.
آن‌ها درباره بیماری ایکس بر این باورند که همه‌گیری بعدی ممکن است از سوی میکروارگانیسمی که هنوز شناسایی نشده است، ایجاد شود درست همانطور که ویروس عامل کووید-۱۹ پیدا شد و در سال ۲۰۱۹ همه‌گیری جهانی را شکل داد. در واقع برخی از دانشمندان هنوز بر این باورند که سارس کوو-۲ (عامل کووید – ۱۹) همچنان یک تهدید محسوب می‌شود به طوری که ۱۵ درصد از دانشمندان این مطالعه، آن را محتمل‌ترین علت همه‌گیری در آینده نزدیک ارزیابی می‌کنند.
سایر میکروارگانیسم‌های کشنده - مانند ویروس‌های لاسا، نیپا، ابولا و زیکا – تنها از سوی یک تا دو درصد از پاسخ‌دهندگان به‌عنوان تهدید‌های جدی جهانی ارزیابی شدند.
به گفته «جان سلمانتون گارسیا»، مسئول این مطالعه جهانی آنفلوآنزا تا حد زیادی تهدید شماره یک از نظر احتمال همه‌گیری از سوی بیشتر دانشمندان جهان معرفی می‌شود.
این نتایج در حالی ارائه خواهد شد که هفته گذشته نیز سازمان جهانی بهداشت نسبت به شیوع آنفلوآنزای پرندگان (سویه اچ۵ان۱ H ۵ N ۱) که باعث میلیون‌ها مورد ابتلا در سراسر جهان شده است، ابراز نگرانی کرد. شیوع این بیماری در سال ۲۰۲۰ آغاز و تاکنون منجر به مرگ یا تلف شدن ده‌ها میلیون طیور و نابودی میلیون‌ها پرنده وحشی شده است.
این ویروس به تازگی به گونه‌های پستانداران نیز گسترش یافته است به طوری که گزارش شده گاو‌های اهلی در ۱۲ ایالت آمریکا آلوده شده‌اند و نگرانی‌ها در مورد خطرات این بیماری برای انسان بیش از پیش افزایش یافته است.
«اد هاچینسون»، ویروس‌شناس دانشگاه گلاسکو در این زمینه گفته است ظهور ویروس آنفلوآنزای پرندگان در گاو‌ها تعجب‌آور است، زیرا خوک‌ها تاکنون به این ویروس مبتلا شده بودند، اما تا همین اواخر گزارشی از ابتلای گاو‌ها نبود و این موضوع را نباید دست‌کم گرفت.
به گفته او، ابتلای گاو‌ها به ویروس آنفلوآنزای پرندگان به این معنا است که خطر ورود ویروس به حیوانات مزرعه بیشتر شده و نگرانی درباره انتقال از حیوانات مزرعه به انسان نیز افزایش می‌یابد.
با توجه به گزارش‌ها درباره شیوع آنفلوآنزای پرندگان، دانشمندان نسبت به چشم‌انداز یک بیماری همه‌گیر آنفلوآنزا هشدار می‌دهند. اگرچه آن‌ها همچنین خاطرنشان می‌کنند که واکسن‌هایی علیه بسیاری از گونه‌های آنفلوآنزا از جمله آنفلوآنزای پرندگان قبلا ساخته شده است و می‌توان امیدوار بود که غافلگیری کووید-۱۹ رخ ندهد.
در عین حال کارشناس دانشگاه کلن و انجام‌دهنده این مطالعه جدید، نسبت به فراموش کردن رعایت نکات بهداشتی هشدار داده و گفت: مردم به عادت‌های قبلی نظیر سرفه کردن در دستانشان و سپس دست دادن با افراد دیگر بازگشته‌اند. ماسک زدن کنار گذاشته شده و به بسیاری از عادت‌های خطرناک قبلی برگشته‌ایم؛ این‌ها ممکن است ما را پشیمان کنند.
اعلام زمان و مکان بررسی مدارک آزمون استخدامی آموزگاری در فارس