به نقل از «ایرنا»

مشارکت ۱۱۹ دانشگاه دولتی در رتبه‌بندی جدید مراکز آموزش عالی

تاریخ انتشار: ۲۴ فروردین ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۷۵۶۵۶۰۱

با ملغی شدن نظام سطح‌بندی مراکز آموزش عالی که در آن دانشگاه‌ها به سطح یک تا چهار تقسیم‌بندی شده بودند، نظام رتبه‌بندی داخلی توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مطرح شد. این نظام، با الهام و الگو گرفتن از رتبه‌بندی‌های بین‌المللی به دنبال طراحی رتبه‌بندی بر اساس برخی شاخص‌های بومی است. البته این رتبه‌بندی در حال حاضر فقط شامل دانشگاه‌های دولتی می‌شود و موسسات و دانشگاه‌های غیردولتی غیرانتفاعی حتی دانشگاه آزاد اسلامی در این رتبه‌بندی قرار نگرفته‌اند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

ابعاد این رتبه‌بندی و سرانجامی که دانشگاه‌ها در این نظام جدید پژوهشی و علمی خواهند داشت، از زبان علی خاکی صدیق معاون آموزشی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری مطرح شد که در ادامه این گفت‌وگو را می خوانید.

*ایرنا- به دستور وزیر علوم، سطح‌بندی دانشگاه‌ها از اواخر سال ۹۷ اجرایی نشد چرا که قرار است رتبه‌بندی بومی جایگزین شود؛ اما هنوز ابعاد و ویژگی‌های این رتبه‌بندی مشخص نیست؛ در این باره لطفاً بیشتر توضیح دهید.
*خاکی صدیق: رتبه‌بندی تکلیفی است که بر عهده وزارت علوم، تحقیقات و فناوری قرار داده شد و موظف به انجام این اقدام بزرگ است. اوج رتبه‌بندی ها در دنیا به ۱۵ سال قبل باز می‌گردد؛ رتبه‌بندی تعریف مشخصی دارد و باید آن را با سنجش، ارزیابی و اعتبار سنجی متفاوت بدانیم. در واقع، رتبه‌بندی شامل یک سری شاخص است که برای ارزیابی عملکرد دانشگاه‌ها تعریف و این مراکز را را به صورت رقمی و عددی رتبه‌بندی می‌کنیم.
در این فرآیند به یک دانشگاه رتبه خاصی بر اساس عملکرد چهار یا پنج ساله اختصاص داده می‌شود و جایگاهی پیدا می‌کند؛ بنابراین، رتبه‌بندی فقط با آن شاخص‌ها معنا می‌یابد. در وزارت علوم روی این قضیه کارهای زیادی انجام شده است که ابتدا تحت عنوان سطح‌بندی مطرح بود ولی به دستور وزیر علوم از اواخر سال ۹۷ ملغی و بنا شد رتبه‌بندی جایگزین شود. از این رو، در حوزه‌های مختلف آموزش عالی، سطح‌بندی دخالت و ورود ندارد و چیزی تحت عنوان دانشگاه‌های سطح یک و دو هم نداریم.

*ایرنا: چه ضرورت هایی برای طراحی و اعمال رتبه بندی دانشگاه ها احساس شده است؟
*خاکی صدیق: با رتبه بندی، یک تصویر کلی و جامع به مخاطبان بیرونی دانشگاه‌ها ازجمله داوطلبان کنکور، ‌سیاست گذاران دولتی و آموزش عالی، صنایع و تمام مشتریان خدمات دانشگاهی ارائه می شود؛ در گذشته تعداد و تنوع دانشگاه ها خیلی محدود بود و اگر به ۳۰ یا ۴۰ سال قبل برگردیم در کل دنیا همینطور بود؛ حال با تنوعی که در موسسات آموزش عالی داریم ارائه این تصویر به مخاطبان بیرونی آموزش عالی ضروری است.
ضرورت دیگر این است که با رتبه بندی می توانیم تا حدی نقاط ضعف و قوت دانشگاه ها را شفاف کنیم؛ با شاخص هایی که تعریف می کنیم، ‌نقاط ضعف و قوت مراکز آموزش عالی برای مخاطبان بیرونی و البته خود دانشگاه ها روشن می شود که جهت ارتقای کیفی و کمی می توان از این نقاط استفاده کرد.
بر اساس دیگر ضرورت ها، با مطرح شدن رتبه بندی، مدل مطلوبی از یک دانشگاه بر اساس آن شاخص ها که بر پایه عملکرد هستند، ارائه می شود. یکی از ویژگی های رتبه بندی، مشاهده عملکرد و ارزیابی خروجی دانشگاه ها است، بنابراین مدلی را بر پایه خروجی یا عملکرد مراکز آموزش عالی جهت برنامه ریزی برای آینده ارائه می دهیم.
این سه محور کلی در مورد ضرورت رتبه بندی مطرح است. در مورد رتبه بندی مهمترین بخش، ‌شاخص ها است چرا که شاخص ها، رتبه یا جایگاه دانشگاه ها را معین می کند؛ برای این منظور صدها شاخص کیفی و کمی برای ارزیابی عملکرد موسسات آموزش عالی در دنیا وجود دارد. ویژگی این شاخص ها باید کمی باشد یا قابلیت کمی سازی را داشته باشد. ممکن است شاخص های ایده آلی از عملکرد یک موسسه یا دانشگاه در ذهن مان باشد اما نتوانیم آن را کمی کنیم چون بنا به تعریف اولیه همه چیز در رتبه بندی، کمی می شود؛ بنابراین شاخص ها هم باید کمی باشند.
در اعتبار سنجی شاید اینطور نباشد یا در ارزیابی های درونی و بیرونی از دانشگاه، مسأله به این صورت نیست اما در رتبه بندی به این شکل است و شاخص ها باید کمی یا قابلیت کمی سازی را دارا بوده و اندازه گیری مستقل این شاخص ها باید امکانپذیر باشد.
در واقع، نهادی از خارج دانشگاه یا موسسات که می خواهند این رتبه بندی را انجام می دهند باید به صورت مستقل بتوانند اندازه گیری کنند و حداقل اطلاعات درونی از دانشگاه ها را باید در اختیار داشته باشند. اطلاعاتی هم که از دانشگاه ها دریافت می کنیم به عنوان اطلاعات شاخص باید قابلیت راستی آزمایی داشته باشند و مطمئن شویم عددی که درباره این شاخص ها ارائه خواهد شد از صحت کامل برخوردار است.

*ایرنا: ملاک اصلی رتبه بندی دانشگاه ها، شاخص ها بوده و قرار است مدل جدیدی از رتبه بندی بر اساس شاخص های بومی برای مراکز آموزش عالی ما تعریف شود، این شاخص ها باید دارای چه ویژگی هایی باشند؟
*خاکی صدیق: موسسات آموزش عالی و دانشگاه ها سیستم های بسیار پیچیده ای هستند و عملکرد آنها به عوامل بسیار متعددی بستگی دارد. ارزیابی عملکرد دانشگاه ها در رتبه بندی ها با شاخص های کمی تقریباً غیرممکن است و بناید انتظار معجزه گونه از شاخص ها داشته باشیم چون در حال ارزیابی یک سیستم پیچیده هستند و انتظار باید در حد همان شاخص باشد.
تعریف این شاخص ها یک فرآیند پویا است و باید مرتب به روز شوند؛ در رتبه بندی های بین المللی اینطور است و در این نظام رتبه بندی، شاخص ها یا وزن شاخص ها به دلیل بروزرسانی و بررسی به طور مرتب اصلاح می شود. یک تجربه جهانی هم پشت سر این رتبه بندی ها قرار دارد و می توانیم از این تجربه برای رتبه بندی داخلی استفاده کنیم.
استفاده از رتبه بندی های بین المللی، سیاست و تکلیف وزارت علوم نیست چرا که شاخص های بومی برای ما ملاک عمل است، البته برخی از این شاخص ها در داخل کشور باید بومی شود یا  شاخص های جدید تعریف کنیم که در نظام های رتبه بندی بین المللی قرار دارند.
در نتیجه باید سراغ اسناد بالادستی در مجموعه آموزش عالی باید برویم و ببینیم چه شاخص هایی به ما پیشنهاد می کنند. یکی از این اسناد بالادستی، سند دانشگاه اسلامی است، سندی که روی آن کار کرده اند؛ برخی راهبردها و اقدامات وجود دارد و از آنها الگو گرفته شده است. تعدادی دیگر از شاخص ها هم بر اساس دانش میدانی از وضعیت دانشگاه ها، آموزش عالی و چیزی که فکر می کنیم آموزش عالی به آن سمت برود، گرفته شده است.

*ایرنا: در رتبه بندی دانشگاه ها با چه چالش هایی مواجه هستیم؟
*خاکی صدیق: رتبه بندی یک سری چالش و آسیب هم به دنبال دارد که در ادبیات مربوط به رتبه بندی در فضای بین المللی هم دیده می شود، در همان فضایی که نظام های رتبه بندی توسط افراد پیشنهاد شده است، منتقد نسبت به نظام ها و شاخص های رتبه بندی وجود دارد.
نخستین مشکل این است که مسائل کیفی را می خواهند با زبان کمی بیان کنند که یک سری تبعات دارد. وقتی شاخص تعریف می کنیم اصل تنوع در آموزش عالی را نادیده می گیریم و شاخصی تعریف می کنیم که برای همه نظام های آموزش عالی اعمال و در خود نتایج مربوط به نظام های رتبه بندی، یکنواخت نبودن و همسو نبودن مشاهده می شود.
دانشگاهی در یک موضوعی یا جایی رتبه ای دارد که در موضوع دیگر این رتبه را ندارد و به صورت دانش میدانی احساس می کنید نباید چنین جایگاهی داشته باشد. نکته دیگر در رتبه بندی های بین المللی، بحث سیطره برخی از حوزه ها بر برخی از دیگر حوزه ها مطرح است. در بعضی از نظام های رتبه بندی، ‌ فقط مقاله یا پژوهش ملاک رتبه بندی است اما در ایران بحث آموزش، بین المللی سازی و اقدامات فرهنگی اهمیت دارد؛ البته سیطره یک حوزه نباید بر رتبه بندی غلبه پیدا کند.
نکته دیگر اینکه، اندازه گیری تاثیرات اجتماعی و فرهنگی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی بسیار دشوار است و همیشه نقطه ضعفی دارد. یکی دیگر از آسیب های مرتبط با رتبه بندی، نادیده گرفتن عملکرد اخلاقی دانشگاه ها است یعنی چیزی تحت عنوان عملکرد اخلاقی نداریم و به مرور باید آن را حل کنیم.
اخلاق به صورت کلی شامل اخلاق حرفه ای در آموزش عالی، اخلاق در پژوهش و آموزش، در سیاستگذاری های پژوهشی، مدیریت در آموزش عالی مطرح است و منظور، کاربرد عام از بحث اخلاق کاربردی و حرفه ای در آموزش عالی است.

*ایرنا: وزارت علوم رتبه بندی دانشگاه ها را به صورت ستادی انجام می دهد یا آن را به مرجع دیگری واگذار کرده است؟
*خاکی صدیق: طرح اولیه رتبه بندی آماده و در وزارت علوم مطرح شد که امیدواریم بتوانیم سال ۹۹ به صورت آزمایشی در کشور اجرا کنیم و اولین نتایج آن را دریافت کنیم. بر اساس تجربیات موفقی که پایگاه استنادی علوم جهان اسلام(ISC) در رتبه بندی ها دارد، از سوی وزارت علوم، به عنوان مجری رتبه بندی مراکز آموزش عالی انتخاب شد.
ISC یک سری از رتبه بندی ها را انجام می دهد که تخصصی و ارزشمند اما با کاربرد خودش است. اما این رتبه بندی که برای وزارت علوم انجام می دهد، ‌کاربرد دیگری دارد. در حال حاضر ‌عملکرد دانشگاه ها را در پنج حوزه آموزش و پژوهش های بنیادی و کاربردی، فناوری، نوآوری و کارآفرینی، بین المللی سازی و خدمات فرهنگی -‌ اجتماعی و تاثیرگذاری بررسی می کنیم.
*ایرنا: وزارت علوم همزمان مقوله ساماندهی مراکز آموزش عالی را هم در دستور کار دارد، آیا رتبه بندی و ساماندهی تاثیری روی هم می گذارند؟
*خاکی صدیق: ساماندهی و رتبه بندی مستقل هستند اما تعداد دانشگاه ها روی رتبه بندی تاثیرگذار است. ۱۱۹ دانشگاه در وزارت علوم داریم که می توانند به رتبه بندی ورود کنند.

برچسب‌ها وزارت علوم تحقیقات و فناوری پایگاه استنادی علوم جهان اسلام علی خاکی صدیق

منبع: ایرنا

کلیدواژه: وزارت علوم تحقیقات و فناوری پایگاه استنادی علوم جهان اسلام علی خاکی صدیق وزارت علوم تحقیقات و فناوری پایگاه استنادی علوم جهان اسلام علی خاکی صدیق رتبه بندی های بین المللی رتبه بندی دانشگاه ها نظام های رتبه بندی موسسات آموزش عالی مراکز آموزش عالی تحقیقات و فناوری رتبه بندی ها دانشگاه ها رتبه بندی آموزش عالی شاخص ها رتبه بندی رتبه بندی شاخص ها وزارت علوم خاکی صدیق سطح بندی نظام ها مطرح شد بر اساس یک سری

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۵۶۵۶۰۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

دهه سرآمدی آموزش فرصت مغتنمی برای ادای احترام به پیشگامان ساحت تولید و نشر معرفت و حکمت است

معاون آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در پیام تبریکی به مناسبت دهه سرآمدی آموزش، این دهه را فرصت مغتنمی دانست تا به ساحت آموزش که ساحت تولید و نشر معرفت و حکمت است، ادای احترام کنیم و تلاش‌های پیشگامان این عرصه را قدر بنهیم.

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، متن پیام تبریک قاسم عموعابدینی به شرح زیر است:

خدمت‌رسانی به جامعه، فرهنگ‌سازی و توسعۀ حرفه‌ای تدریس از جمله اهداف راهبردی دانشگاه‌های موفق دنیاست. جایگاه والای ایران در کسب دستاورد‌های علمی، مرهون تلاش‌های عالمانه و متعهدانه اعضای هیئت علمی و یاوران علمی است که روشنی‌بخش مسیر اعتلای دانایی و فرهیختگی‌اند. بخش اعظم این تلاش‌ها در کلاس‌های درس که سنگر اصلی خدمت‌رسانی اساتید است، در تعامل اثربخش با دانشجویان رقم می‌خورد.

دهه سرآمدی آموزش فرصت مغتنمی است تا به ساحت آموزش که ساحت تولید و نشر معرفت و حکمت است، ادای احترام کنیم و تلاش‌های پیشگامان این عرصه را قدر بنهیم. توجه به کیفیت در آموزش عالی از لوازم نقش‌آفرینی دانشگاه‌ها در شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی است و همت ستودنی و کوشش خستگی‌ناپذیر بزرگ‌مردان و زنانی که طلایه‌داران علم‌آموزی و معرفت‌افزایی هستند، در تحقق دانشگاه حکمت‌بنیان و تمدن‌آفرین نقشی مهم و غیر قابل انکار دارد.

در دانشگاه ها، اساتید نه تنها از آثار علمِ آموزش، بهره‌مند هستند، بلکه در تولید آن مشارکت دارند و تولید این دانش منحصر به متخصصان آموزش نیست. تحقق دانشگاه تمدن‌ساز و حکمت‌بنیان و تحقق مرجعیت علمی و سرآمدی جهانی آموزش، نیازمند توجه جدی به مقولۀ آموزش است و بر این اساس رویکرد برنامه‌محوری، استادمحوری، شاگردپروری و اخلاق‌مداری در کانون توجه نظام آموزش عالی کشور بر اساس برنامه هفتم توسعه قرار دارد.

معاونت آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، با تأکید بر نقش مهم اساتید در این مسیر، انتخاب سرآمدان آموزشی را مورد توجه قرار داده است. دهه سرآمدی آموزش در سال ۱۴۰۳ با شعار «سرآمدی آموزشی، هدفمندی و مردمی‌سازی آموزش» از هشتم تا هفدهم اردیبهشت ماه در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی کشور با هدف تبیین جایگاه والای آموزش و تقدیر و تجلیل از سرآمدان آموزشی در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی کشور برگزار می‌شود.

در پایان، با تبریک دهۀ سرآمدی به همه تلاشگران عرصه آموزش در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی کشور، بر عهد خود، که حمایت همه‌جانبه از توسعه کیفی، نیازمحوری و مبتنی بر دانایی فرایند آموزشی است، تأکید می‌کنم و از همه دست‌اندرکاران برای برگزاری هر چه با شکوه‌تر این مراسم دعوت می‌نمایم.