شعرهای دوران کرونا اسناد مهم برای بررسی شرایط اجتماعی

حمیدرضا شکارسری می‌گوید: شعرهایی که در دوران کرونایی نوشته می‌شوند اسناد مهمی در بررسی وضعیت اجتماعی این دوران هستند.

این شاعر و منتقد درباره وضعیت شعر در سالی که گذشت و تاثیر وقایع اجتماعی بر آن اظهار کرد: شعر هیچ تفاوت خاص و عمده‌ای نکرده و به لحاظ فرم، ساختار و جان شعر و آنِ شاعرانه اتفاق خاصی نیفتاده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این هم انتظار بزرگی از شعر است که هر سال بخواهیم فرم‌های شاعرانه خلق شود یا اتفاقات تازه ادبی بیفتد و فرم‌ها و ساختارهای جدید تولید شود. اما طبق معمول و مثل هر سال باید اتفاقات شعری را در حوزه مضمون‌های شاعرانه، محتوا و درون‌مایه‌ها جست‌وجو کرد.

او ادامه داد: اگر فرم همچنان در سال‌های اخیر به نوعی ساده‌نویسی، ایجاز و کوتاه‌نویسی گرایش دارد، همان روال سابق را  دارد، اما در حوزه محتوا و مضمون با توجه به فراز و فرودهای اجتماعی و سیاسی طی سال گذشته می‌توان گفت که حرکتی از محتواهای عاشقانه و درون‌متنی به سمت اتفاقات، رویدادها و مضامین اجتماعی و سیاسی داریم. در واقع ساختارها و فرم‌های درون‌متنی و اتکای متن به فرم دارد جای خود را بیشتر از سال‌های گذشته به محتوا و درون‌مایه شاعرانه می‌دهد و در نتیجه شما تظاهرات اجتماعی و سیاسی را در شعر می‌بینید که در سال‌های گذشته بوده، اما کم‌رنگ‌تر بوده است.

شکارسری سپس با اشاره به ایجادشدن تعادل میان محتوا و فرم بیان کرد: به گمان من، پس از گذراندن شعر انقلاب و دفاع مقدس و فرم‌گرایی دهه ۷۰ و جریان کوتاه‌نویسی و  ساده‌نویسی دهه‌های ۸۰ و ۹۰ واقعا داریم به تعادلی بین محتوا و فرم در شعر می‌رسیم، دیگر نه آن حرکت‌های رادیکال فرمالیستی دهه ۷۰ را داریم، حتی در شعر کسانی که جزء شاعران آن جریان در آن دهه محسوب می‌شدند و نه محتواگرایی و حتی آلودگی به شعار را که در دهه ۶۰ در شعر دیده می‌شد داریم.

این منتقد ادبی افزود: در دهه ۹۰ شاهد اوج‌گیری تعادل میان محتوا و فرم هستیم. شعر با اتفاقات و حوادث سال گذشته ماهیت این تعادل را بیشتر به ما نشان می‌دهد. یعنی شاعران علی‌رغم این‌که به کوتاه‌نویسی و ساده‌نویسی که فرم رایج شعر معاصر است توجه می‌کنند، در عین حال مثل شاخک‌های حساس جامعه سعی می‌کنند حوادث اجتماعی سیاسی را از دیدگاه‌های مختلف در شعرشان بازنمایی کنند و روی این بازنمایی تکیه می‌کنند؛ یعنی شعر صرفا انعکاس حوادث و ابزاری نیست که اتفاقات اجتماعی و سیاسی را منعکس کند و احتمالا مخاطب خودش را غمگین یا خشمگین یا تهدید کند، بلکه شعر برای فرم خودش ارزش قائل است؛ برای همین بین فرم و محتوا از تعادل صحبت می‌کنم.

حمیدرضا شکارسری با بیان این‌که یکی از ویژگی‌های شعر معاصر این است که از آن هاله مقدس و از آن حالت والایی که شعر کلاسیک داشته فاصله گرفته است گفت: شعر نو از زمان مشروطه به بعد اساسا ماهیت اجتماعی و سیاسی بیشتری به نسبت شعر کلاسیک داشته است. دیگر آن خلوت‌های شاعرانه که در گذشته حتی با تمسخر یاد می‌شد که شاعر باید کنار گل و بلبل بنشیند و شعر بگوید حداقل دیگر از شعر مشروطه به بعد جایی ندارد. شعر در بحرانی‌ترین سال‌های حوادث سیاسی این کشور در دهه ۴۰ و ۵۰ حتی گاه مصلح اجتماعی بوده و سرنوشت فرهنگ این مملکت را در دست داشته است. لذا با توجه به این مسائل، این‌که بگوییم یک نقطه یا جایی خاص برای شعر گفتن، یک حالت خاص یا آن‌های شاعرانه خاص باید باشد، دیگر معنا ندارد، به همین دلیل من برای الهام هم جایگاهی در شعر امروز نمی‌بینم. شاعر دیگر با آن ساختارهای موزون شعر کلاسیک روبه‌رو نیست که آن را در ذهنش نهادینه کرده باشد و مفاهیمی را در آن جاسازی کند و اسمش را الهام بگذاریم.

او که معتقد است امروزه شاعر خودش حتی سراغ شعر می‌رود بیان کرد: بنابراین شاعر چه در بحبوحه‌های سیاسی، چه در خیابان و در شرایط مختلف شعر می‌گوید. شرایط کرونایی هم به گمان من از این مستثنی نیست، یعنی ما در این شرایط هم می‌توانیم خودمان را در موقعیت سرایش شعر قرار بدهیم و در نتیجه با روحیات و اقتضائاتی که زندگی امروز دارد شعر خلق می‌شود؛ شعرهایی که به گمان من اسناد مهمی هستند. مثلا شعرهایی که در زمان جنگ نوشته شده، اسناد فرهنگی آن دوره هستند، شعرهایی که در دوره نهضت مشروطه نوشته شده، اسناد فرهنگی آن دوره هستند و به گمان من شعرهایی که در این دوران کرونایی نوشته می‌شوند، اسناد مهمی در بررسی وضعیت اجتماعی این دوران هستند. در واقع می‌تواند به مثابه مواد خام روانشناختی برای پژوهشگران در سال‌های بعد باشد. بنابراین در این شرایط هم شعر خلق می‌شود و مثل همیشه به گونه‌ای آینه روزگار خود است، به همین خاطر من هیچ‌گاه شعر را در حال افت و در حال بحران نمی‌دانم.

این شاعر در پایان گفت: شعر بحران‌های بیرون را در خودش منعکس می‌کند نه این‌که خودش دچار بحران شده باشد. شعر دچار بحران مخاطب نیست، مخاطب دچار بحران قرائت شعر است و ما فکر می‌کنیم شعر دچار بحران است. برای همین ما این روزگار را می‌توانیم دوره‌ای بدانیم که دوره خلق شعرهای خوب باشد مثل دوره‌های بحرانی دیگر./ایسنا

اخبار ویروس کرونا در ایران و جهان اینجا بخوانید

منبع: ایران آنلاین

کلیدواژه: اجتماعی و سیاسی دچار بحران گمان من

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ion.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۷۷۱۲۸۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

دیدگاه‌های متعدد در اسلامی‌سازی علوم انسانی بررسی شد

نشست «پیشینه‌شناسی رویکردهای اسلامی به علوم انسانی» با حضور طلاب و علاقمندان به این حوزه به همت مؤسسه آموزش عالی حوزوی علامه مجلسی(ره) وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان برگزار شد.

حجت‌الاسلام سید رسول موسوی عضو هیئت علمی گروه علوم قرآن و حدیث مؤسسه آموزش عالی حوزوی علامه مجلسی(ره) در این نشست، اظهار داشت: یکی از مباحثی که در نظام جمهوری اسلامی مهم است، مباحث علوم انسانی است، به این معنا که علوم انسانی باید بومی شود و به تعبیر دقیق‌تر اسلامی‌سازی علوم انسانی یعنی نگاه ما به انسان یک نگاه معنوی و الهی باشد، رویکرد کشورهای غربی به علوم انسانی غالباً اومانیستی و انسان‌محوری است و طبیعتاً هنگامی که اختلاف مبنایی حاصل شد در شاخه‌ها و فروع نیز به طریق اولی اختلافاتی وجود دارد.

وی ادامه داد: مسئولین و پژوهشگران، کتاب‌های متعددی درخصوص اسلامی‌سازی علوم انسانی نوشته‌اند و دیدگاه‌ها و نظریات بسیاری در این رابطه وجود دارد که می‌توان به آن‌ها مراجعه کرد، بحث روش‌شناسی نیز در این خصوص مهم است.

وجود دو دیدگاه در اسلامی‌سازی علوم انسانی

این پژوهشگر علوم دینی با اشاره به وجود دو دیدگاه در رابطه با اسلامی‌سازی علوم انسانی، تصریح کرد: یک دیدگاه از منظر فلسفی بررسی می‌شود، یعنی از دانش و علم فلسفه به ویژه حکمت متعالیه که ملاصدرا آن را بنیان نهاده، برای اسلامی‌سازی علوم انسانی استفاده شود و فارابی نیز از فیلسوفانی است که از او به عنوان مؤسس توسعه فلسفه به علوم اجتماعی و انسانی یاد می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: در یونان هم دیدگاهی اجتماعی نسبت به علوم انسانی وجود داشت و علوم انسانی دارای جایگاه بود، پس پیوندی میان فلسفه و دانسته‌های اجتماعی و علوم انسانی از ابتدا در یونان وجود داشته است و پس از ورود فلسفه به حوزه اسلامی توسط مسلمانان و فیلسوفانی همچون خواجه نصیرالدین طوسی، بوعلی سینا و فارابی نگاه به فلسفه چنین بود که بر علوم انسانی مسلط است.

حجت‌الاسلام موسوی یادآور شد: استفاده از قرآن و سنت، روشی دیگر در رابطه با اسلامی‌سازی علوم انسانی است، پیشینه‌ این روش نیز به مفسرینی باز می‌گردد که از نگاه قرآن و حدیث، مطالبی را بیان کردند.

طبقه‌بندی تفسیرهای قرآنی

وی درخصوص طبقه‌بندی تفسیرهای قرآنی اظهار کرد: تفسیرهای اجتماعی، تفاسیری هستند که به مردم، جامعه و نیازهای اجتماعی توجه دارند، تفاسیر عصری(زمانی) هم مسائل روز و مورد نیاز را بیان می‌کنند و دسته سوم نیز شامل تفاسیر موضوعی هستند که نیازهای جامعه را بر مبنای آیات قرآن پاسخ می‌دهند یعنی موضوع از جامعه استخراج شده و براساس قرآن بررسی می‌شود که کتاب «سنت‌های تاریخ در قرآن» از شهید سید محمد باقر صدر نیز در راستای تفسیر موضوعی است.

مدیر گروه و عضو هیئت علمی گروه علوم قرآن و حدیث مؤسسه آموزش عالی حوزوی علامه مجلسی(ره) یادآور شد: در جلد چهارم از تفسیر المیزان و ذیل آیه ۲۰۰ سوره آل عمران «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ»، کلمه «رابِطُوا» مباحث اجتماعی را از منظر قرآن بیان کرده است.

وی خاطرنشان کرد: به حمدلله در بحث اسلامی‌سازی علوم انسانی، چه با روش فلسفی و استفاده از ایده‌های فیلسوفان و چه با روش تفسیری، منابع و پیشینه متعددی وجود دارد.

حجت‌الاسلام موسوی با تقسیم تفسیر موضوعی به دو نوع درون قرآنی و برون قرآنی، ابراز کرد: منظور از تفسیر موضوعی درون قرآنی آن است که موضوع در قرآن وجود دارد و تفسیر موضوعی برون قرآنی به مسائل روز و دانش‌های بشری اشاره دارد.

ساختارگرایی و کارکردگرایی

وی درباره کارکردهای خانواده، گفت: اصل پیدایش کارکردهای خانواده در غرب مطرح شد و کتاب‌های متعددی نیز در این رابطه نوشته‌اند، به طور کلی دو شاخه و مکتب فکری در تمام عرصه‌ها میان غربیان رواج دارد که مباحث را به دو شاخه ساختارگرایی و کارکردگرایی تقسیم می‌کند.

این پژوهشگر علوم دینی تأکید کرد: ساختارگرایان معتقد بودند در موضوعات علوم انسانی می‌بایست به مبادی، ساختارها، اصول و ریشه‌ها نگریست ولی به فواید و منافع کمتر توجه داشته‌اند، کارکردگرایان نیز در پی تحولاتی که در غرب به وجود آمد، منفعت‌گرا شدند و به سمت بیان کارکردها و فواید رفتند.

وی یادآور شد: خانواده از مباحث بین رشته‌ای استف به این معنا که هم در روان‌شناسی و هم در جامعه‌شناسی مورد بحث قرار می‌گیرد، اما از آنجا که مبحثی اجتماعی به‌شمار می‌رود، پس جامعه‌شناسان بیشتر به آن پرداخته‌اند، جامعه‌شناسان کارکردگرا نیز بحثی با عنوان «کارکردهای خانواده» را مطرح کردند که برای مثال بحث تولید مثل و تنظیم و کنترل نسل را از کارکردهای خانواده برشمردند.

حجت‌الاسلام موسوی خاطرنشان کرد: آیات قرآن به گونه‌ای است که هم به بحث ساختار خانواده و هم کارکرد خانواده نظر دارد، در گام اول می‌بایست با استفاده از روش «معادل‌یابی واژگانی»، آیات مربوط به خانواده همچون ولد، ابن و بنت را از قرآن استخراج کنیم، سپس در گام بعدی آن‌ها را مرور کرده و هر کدام با بحث کارکردها متناسب است را مورد توجه بیشتری قرار دهیم.

انتهای پیام. /