به نقل از «ایسنا»

وقتی طرفداران شبه علم خود را قربانی حق‌کشی می‌خوانند/ تفاوت علم و شبه علم

تاریخ انتشار: ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۰۰۵۲۸۳

رئیس مرکز تحقیقات سیاست‌ علمی کشور معتقد است: طرفداران شبه علم در مقابل رد ادعاهایشان توسط شخصیت‌های برجسته یا نهادهای رسمی آن‌ها را به حمایت جانبدارانه از محافل آکادمیک متهم کرده و خود را قربانی توطئه و حق‌کشی نشان می‌دهند. شبه علم برخلاف علم، نسبت به پژوهش‌های قبل از خود بی‌اعتناست. الگوهای شبه علمی ظاهری عوام پسند و هیجان‌انگیز دارند و شبه علم ثابت و بدون تغییر و پیشرفت است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به گزارش ایسنا، دکتر وحید احمدی در نشست آنلاین "نقش جامعه علمی در تمایز علم از شبه علم" که امروز سه‌شنبه( ۳۰ اردیبهشت) برگزار شد با بیان این که با رواج شبه علم در جامعه یکی از رسالت‌های عالمان و سیاستگذاران علم، ارائه راهکارهایی به منظور تمایز علم از شبه علم است، گفت: شبه علم برای توصیف چیزی به کار می‌رود که علمی به نظر می‌رسد ولی هیچ‌کدام از معیارهای علمی را ندارد.

وی افزود: ارائه این اطلاعات نادرست به این دلیل رخ می‌دهد که علم واقعی قابلیت پذیرفته شدن و اعتبار دارد و شبه علم تلاش می‌کند تا در پشت این اعتبار پیش برود بدون این که خودش را در معرض بررسی دقیق فکری قرار دهد.

مشاور وزیر علوم با بیان این که «شبه علم معمولا بیشترین آسیب را به علم و توسعه و ترویج آن می‌زند، چرا که ظاهر علمی دارد ولی به ترویج خرافات و موهومات در قالب و ظاهر علم کمک می‌کند»، گفت: عموم مردم غالبا تمایز بین علم و شبه علم را متوجه نمی‌شوند چرا که گاهی گروه‌هایی این مسائل را بیان می‌کنند که ظاهر علمی دارند. مردم در این زمینه نیازمند رجوع به آراء اجتماعات علمی برای تمیز علم از شبه علم هستند.

احمدی با تعریف علم به عنوان تولید و ساماندهی دانش درباره جهان طبیعی، در قالب توضیح‌ها و پیش‌بینی‌های آزمایش شدنی گفت: شبه علم فرضیات بی‌پایه و اساسی است که از شکل نظریات علمی تقلید می‌کند اما شاخصه‌های علمی بودن را ندارد و خودش را در معرض ارزیابی‌ها و بررسی‌های دقیق فکری قرار نمی‌دهد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود درباره کاربردهای شبه علم گفت:  شبه علم دو نوع کاربرد دارد. اول: استفاده نامناسب و اشتباه از نظریه‌های علمی توسط غیرمتخصصان برای باورپذیر کردن خرافات و دوم: ترکیب کردن مطالب علمی با افسانه و ارائه آن به مخاطب ناآگاه برای دستیابی به اهداف خاص مالی و سیاسی. برخلاف علم، ادعاها و ایده‌های مطرح شده در شبه علم قابل آزمایش و ابطال‌پذیر نیستند.

احمدی با بیان این که «هدف علم کمک به مردم برای داشتن درکی صحیح، عمیق و جامع از جهان هستی است اما هدف شبه علم معمولا کلاهبرداری و نشر عقاید خرافی است»، گفت: علم از چالش‌ها استقبال کرده و در پی اثبات یا رد ایده‌هاست. شبه علم به مخالفت بی‌دلیل با مخالفان یا ایده‌های ناقض خود برخاسته و حتی به تهدید و توهین پناه می‌برد. علم مبتنی بر شفافیت است این در حالی است که طرفداران شبه علم علاقه‌ای به شفافیت ندارند و اغلب ایده‌های عجیب خود را در رسانه‌ها و همایش‌های خاص خودشان مطرح می‌کنند.

به گفته‌ی رئیس مرکز تحقیقات سیاست‌ علمی کشور، نظریه‌های علمی در طول زمان و از طریق دانش پویا و در حال رشد توسعه پیدا می‌ کنند اما شبه علم ایستا است و معمولا به دنبال تحقیقات جدید پیرامون موضوعات نیست. طرفداران شبه علم افرادی را می‌آورند تا جلوی ما بنشینند و بگویند که« مدعیات آن‌ها را شخصا تجربه کرده‌اند».

مشاور وزیر علوم ادامه داد: طرفداران شبه علم بر این ادعا تاکید می‌کنند که صدها و بلکه هزاران سال پیش، باور مورد ادعای ایشان رواج داشته و مورد تایید بزرگانی بوده است و به درست یا نادرست از شخصیت‌های قدیمی نامی یا مورد احترام، برای تایید خود نقل قول می‌آورند.

احمدی با بیان این که اصحاب دانش‌نما معمولا در انزوا کار می‌کنند، گفت: آن‌ها شفافیت را بر نمی‌تابند و یافته‌های خود را نیز معمولا در جمع خود و همایش‌ها و رسانه‌های خودشان مطرح می‌کنند. طرفداران شبه علم در مقابل رد ادعاهایشان توسط شخصیت‌های برجسته یا نهادهای رسمی آن‌ها را به حمایت جانبدارانه از محافل آکادمیک متهم کرده و خود را قربانی توطئه و حق‌کشی نشان می‌دهند.

وی با اشاره به هرم علمی و رشد علمی گفت: خروجی‌های علمی کتاب‌ها، مقالات و پتنت‌ها هستند ولی آیا مقالات و پتنت‌ها اثری روی لایه‌های مردم دارد یا خیر؟ آن چه که می‌تواند سواد لایه‌های مردم را افزایش دهد جوامع علمی و ساختارهایی در کنار نهادهایی مانند دانشگاه‌ها است. ما نیازمند یک Promotional System هستیم. یعنی مجموعه‌ای از رسانه‌ها و ابزارهای مختلف که با روش‌های موجود، به مردم قدرت تشخیص سره و ناسره را ارائه دهد. در دوران شیوع کرونا مواردی همچون انرژی درمانی، دستگاه شکار ویروس و خوردن موادی برای پیشگیری از ابتلا به کرونا مطرح شد. این موارد از کجا ناشی می‌شود و مردم از کجا باید علمی یا غیرعلمی بودن آن‌ها را تشخیص دهند؟ آیا فقط دولت باید برخورد کند یا باید مجموعه‌ای از تشکیلات و اجتماعات را داشته باشیم که با یکدیگر هم‌افزایی کنند و موجب رشد سواد علمی مردم شوند؟

رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی درباره شکل‌گیری ساختارهای علمی در جهان گفت: در دنیا حرکت‌ها و ساختارهای علمی شکل گرفته است ولی تجربه کرونا نشان داد که در کشورهای پیشرفته هم مشکلاتی در این زمینه وجود داشته است. اما در نهایت کشورهایی که در آن‌ها ارتباطات و ساختارهای علمی قوی‌تری وجود داشته در موضوع مقابله با کرونا بهتر عمل کرده‌اند. در جهان سازمان‌های علمی بین‌المللی از قبیل یونسکو و اجتماعات علمی بین‌المللی همچون شبکه بین‌المللی راستی آزمایی شکل گرفته‌اند.

احمدی درباره نقش جامعه علمی در جلوگیری از شبه علم گفت: بخشی از اقدامات جامعه علمی در جلوگیری از شبه علم می‌تواند اصلاح درون جامعه علمی باشد که از آن جمله می‌توان به تعیین استاندرادها و معیارهای شناخت علم از شبه علم به تفکیک رشته‌ها، گنجاندن تفکر انتقادی در نظام آموزشی کشور، مبارزه با شبه علم دانشگاهی  همچون مبارزه با سوءرفتار پژوهشی، جعل و یا تحریف داده‌ها اشاره کرد. تقویت جامعه علمی، موضع‌گیری دانشگاهیان بر پایه اطلاعات مستدل و مستند و آموزش روش‌های علمی و ماهیت علم به دانشجویان نیز از جمله اقداماتی است که جامعه علمی می‌تواند در راستای مقابله با شبه علم انجام دهد.

مشاور وزیر علوم در بخش دیگری از سخنان خود به اقداماتی که جوامع علمی می‌توانند برای اصلاح انجام دهند، اشاره کرد و افزود: ترویج علم و ارتقا سواد علمی جامعه، نظارت و تاکید بر ژورنالیسم علمی، آموزش راه‌های شناخت علم از شبه علم به مردم، همکاری با رسانه‌های جمعی برای آگاه‌سازی مردم، ایجاد تعامل بین جامعه‌دانشگاهی و مردم و همچنین آموزش تفکر نقادانه در مدارس و دانشگاه‌ها می‌توانند اقداماتی باشند که جوامع علمی باید در راستای مقابله با شبه‌علم انجام دهند.

وی ادامه داد: ما در بحران کرونا دیدیم که مردم دچار بحران سواد علمی و رفتار علمی شدند و مشاهده کردیم گروه‌هایی که ما برای آن‌ها نقشی قائل نبودیم در این حوزه نقش‌آفرینی کردند و ما خسارت‌های زیادی از این دخالت دیدیم. در این شرایط، مشخص شد که مردم ارتباط علمی با ارکان علمی کشور ندارند البته این شرایط فقط مختص ایران نیست و در کشورهای دیگر نیز چنین وضعیتی مشاهده می‌شود.

احمدی در بخش دیگری از سخنان خود تاکید کرد: جوامع علمی باید احساس تکلیف کنند و اگر شرکت‌هایی یا افرادی با منافع مالی سوءرفتارهایی دارند، فارغ از بده‌بستان‌ها آن را نقد کنند و نظام هم این را بپذیرد.

رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، در پایان با بیان این که حکومت‌ها باید ارزش علم را بدانند بر لزوم پرورش تفکر نقادانه در سیستم آموزشی کشور تاکید کرد.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور رئیس مرکز تحقیقات سیاست علم از شبه علم جوامع علمی جامعه علمی علمی کشور شبه علم رسانه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۰۰۵۲۸۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

نیاز جدی جامعه به نظریات بومی و کاربردی حوزه علوم انسانی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا؛ اهمیت علوم انسانی به بعد ذهنی، فکری، روانی و معنوی انسان مربوط می‌شود. هر چه این بعد از انسان بودن و نیاز‌های مربوط به آن بیشتر مورد نظر باشد، علوم انسانی نیز اهمیت بیشتری پیدا می‌کند؛ بنابراین اگر علوم انسانی را به معنای دیگر علوم فرهنگی بنامیم؛ زیرا فرهنگ عامل اصلی رشد و کمال انسان تلقی می‌شود، پس علوم انسانی به‌طور عام کلمه، علومی هستند که با چگونگی رشد و کمال و پیشرفت انسان سروکار دارند؛ بنابراین به میزانی که این امور در زندگی انسان اهمیت دارد، به همان میزان علوم انسانی نیز اهمیت می‌یابد این بخش از علوم انسانی با روان و ذهن و فکر انسان و یا به عبارتی دیگر با نیاز‌های معنوی انسان سروکار دارد.

روند کنونی پیشرفت کشور نشان می‌دهد نیاز جدی به نظریات بومی و کاربردی در حوزه علوم انسانی به شدت در فضای مدیریتی جامعه احساس شده و نقطه تمرکز علمی کشور به‌زودی به رشته‌های علوم انسانی منتقل خواهد شد. به همین دلیل می‌توان پیش‌بینی کرد که در آینده نزدیک شاهد مطالبه و توجه جدی همه حوزه‌های اجرایی و مدیریتی کشور، به متخصصان و صاحب‌نظران رشته‌های مختلف علوم انسانی خواهیم بود.

این امر موجب تخصصی شدن رشته‌های علوم انسانی و توسعه حوزه‌های میان‌رشته‌ای در فضای دانشگاهی بوده و دانش‌آموزانی که در چند سال آتی در این رشته‌ها مشغول به تحصیل خواهند شد، بار سنگینی بر دوش دارند.

اگر کمی به فضای تحولات علمی ایران توجه کنیم و ساختار سیاست‌های کلانی که در فضای علمی در مراکز مدیریتی ایران در حال تصویب هستند را مورد بررسی قرار دهیم به‌وضوح می‌توان نشان داد که کشور، به شکلی همه جانبه به سمت تمرکز بر علوم انسانی و تلاش برای جنبش و تحول علمی در این حوزه پیش می‌رود؛ بنابراین می‌توان امیدوار بود که در بازه ده ساله آینده، جایگاه این علوم در فضای علمی کشور کاملاً متحول شده و طبعاً شاهد فضایی بسیار پرشور در حوزه علوم انسانی باشیم.

بر همین اساس به سراغ رئیس دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی بجنورد رفتیم و درباره فعالیت‌های دانشکده علوم انسانی این واحد دانشگاهی به گفت‌وگو نشستیم.

رؤیا افراسیابی عضو هیئت علمی گروه علوم تربیتی و رئیس دانشکده علوم انسانی واحد بجنورد در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا در پاسخ به سؤال دانشکده علوم انسانی شامل چه رشته‌های می‌شود، بیان کرد: در دانشکده علوم انسانی بیش از ۵ هزار و ۳۰۰ دانشجو در ۱۷ رشته مختلف در مقاطع گوناگون از کاردانی تا دکتری مشغول تحصیل هستند. رشته‌های پرطرفدار این دانشکده شامل روانشناسی در همه مقاطع تحصیلی (در مقطع دکتری شامل رشته‌های روانشاسی تربیتی، روانشناسی عمومی و مشاوره)، رشته علوم تربیتی در همه مقاطع (گرایش ارشد برنامه‌ریزی درسی و گرایش ارشد و دکتری مدیریت آموزشی)، رشته آموزش ابتدایی در مقاطع کاردانی، کارشناسی ناپیوسته، رشته تربیت‌بدنی و علوم ورزشی در همه مقاطع (گرایش ارشد و دکتری فیزیولوژی ورزشی و ارشد حرکات اصلاحی)، رشته حقوق، رشته مدیریت بازرگانی در همه مقاطع تحصیلی (ارشد مدیریت بازرگانی و دکتری مدیریت دولتی-مدیریت منابع انسانی)، علوم قضایی، حسابداری و. است.

آنا: دانشجوی دختر از رشته‌های علوم انسانی بیشتر استقبال می‌کند یا دانشجوی پسر؟

افراسیابی: با توجه به شرایط عمومی جامعه، وضعیت اشتغال عموماً بیشتر دانشجویان دختر جذب دانشگاه‌ها می‌شوند و این امر در دانشگاه آزاد اسلامی و دانشکده علوم انسانی هم مستثنی نیست.

آنا:‌ امکانات آموزشی و کمک‌آموزشی در دانشکده در چه سطحی است؟

افراسیابی:  کلاس‌های دانشکده مجهز به دیتا پروژکتور هستند از دیگر امکانات می‌توان به کتابخانه، لابراتوار زبان برای استفاده دانشجویان زبان انگلیسی، سالن اجتماعات دانشکده برای برگزاری کارگاه‌ها و سمینارها، اتاق دفاع برای برگزاری جلسات دفاع دانشجویان تحصیلات تکمیلی، سوله‌های ورزشی و همچنین کارگاه روانشناسی برای دانشجویان رشته روانشناسی اشاره کرد.

این دانشکده دارای دو فصلنامه علوم تربیتی و تاریخ است. همچنین انجمن‌های علمی و کانون‌های فرهنگی در رشته‌های مختلف توسط دانشجویان و با مساعدت و مشارکت استادان شکل گرفته و دانشجویان در آنها مشغول فعالیت هستند که این امر منجر به پویایی و نشاط در دانشجویان می‌شود.

آنا:‌ اکنون چگونه از پایان‌نامه‌های تحقیقاتی یا ایده‌های کارآفرینی حمایت می‌شود؟

افراسیابی:  برای انجام بهینه پایان‌نامه‌ها و استفاده از نتایج کاربردی آنها، ارتباطات خوبی با نهاد‌ها و سازمان‌های مختلف وجود دارد و برخی از پایان‌نامه‌ها در قالب طرح‌های پژوهشی به حل مشکلات سازمان‌ها کمک می‌کنند.

آنا:‌ تعداد استادان عضو هیئت علمی دانشکده شما چقدر است؟

افراسیابی:  تعداد ۳۰ عضو هیئت علمی در دانشکده علوم انسانی مشغول به فعالیت و تدریس هستند.

آنا:‌ با توجه به اهمیت رشته‌های علوم انسانی در سطح کشور وضعیت این رشته را در سطح استان و دانشگاه آزاد استان چگونه ارزیابی می‌کنید؟

افراسیابی:  دانشجویی که به درستی در فضای آموزش علوم انسانی تربیت شده باشد، دارای ذهنی چندبعدی و توانمند در حوزه‌های مختلف خواهد بود که با ورود به هریک از رشته‌های دانشگاهی مرتبط با علوم انسانی، می‌تواند موفق و منشأ اثر باشد. به‌ویژه برای بانوان که حضور اجتماعی آنان در حوزه‌های کلان و زیربنایی بیشتر مثمر ثمر است، ورود به علوم انسانی، بسیار راهگشا خواهد بود.

با توجه به رشته‌های پر متقاضی و ارائه خدمات مناسب، امکانات آموزشی و پژوهشی و استادان توانمند رشته‌های دانشکده علوم انسانی از مقبولیت شایسته‌ای در سطح استان برخوردار بوده و افزایش آمار ثبت‌نام در رشته‌ها خود گویای جایگاه عالی این دانشکده در سطح استان است.

آنا:‌ درباره طرح‌های پژوهشی، کتاب، مقالات و پایان‌نامه‌های اعضای هیئت علمی و دانشجویان کارشناسی ارشد دانشکده و جایگاه پژوهشی آن در دانشگاه توضیحی ارائه فرمایید؟

افراسیابی: هر ساله اعضای هیئت علمی این دانشکده قرارداد‌هایی را در قالب طرح‌های پژوهشی با سازمان‌های مختلف منعقد می‌کنند و ارتباط خوبی بین اعضای هیئت علمی و بخش تحقیق و توسعه سازمان‌های مختلف استان وجود دارد.

درباره ظرفیت همکاران و دانشجویان این دانشکده همین بس که اعضای هیئت علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی این واحد هر ساله در زمره پژوهشگران برتر استان قرار می‌گیرند و هر ساله مقالات علمی و علمی پژوهشی توسط استادان در مجلات معتبر داخلی و خارجی چاپ می‌شوند که خود در معرفی توان علمی همکاران و دانشجویان نقش مؤثری دارد.

آنا:‌ آیا به نظر شما دانشگاه توانسته در رسالت خود مبنی بر تأثیرگذاری علمی و فرهنگی در سطح استان موفق باشد و در این زمینه چه پیشنهادی دارید؟

افراسیابی: یکی از مهم‌ترین پیامد‌های دانشگاه آزاد اسلامی به‌عنوان سازمان اجتماعی، تغییر در بافت اجتماعی و فرهنگی شهر‌هایی است که دانشگاه در آن تأسیس شده این دانشگاه توانسته در افزایش مشارکت زنان در جامعه، بهبود روابط اجتماعی بین مردم و افزایش گرایش به ادامه تحصیل بین دانش‌آموزان تأثیرگذار باشد.

به‌طور کلی امید به بهبود وضعیت زندگی بین مردم افزایش یافته و به نظر می‌رسد که این عامل موجب کاهش مهاجرت شهروندان به شهر‌های دیگر به امید زندگی بهتر، شده است. دانشگاه باعث ارتباط بهتر بین افرادی که زبان و گویش‌های مختلفی دارند، شده و دانشجویان این دانشگاه به‌عنوان سفیران فرهنگی، اجتماعی، ورزشی و علمی در سطح جامعه توانسته‌اند نقش مؤثری در حفظ آداب‌ورسوم، ورزش‌های سنتی و باستانی، همسو شدن با تغییرات فرهنگی با حفظ سنت‌ها، مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی در قالب جهاد سازندگی، مددکاری اجتماعی و فعالیت‌های خیرخواهانه، برگزاری مناسبت‌های مذهبی و فرهنگی داشته باشند.

آنا: سخن آخر...

افراسیابی: انجمن‌های ورزشی در زمره انجمن‌های فعال دانشجویی هستند که توسط خود دانشجویان اداره می‌شود و برنامه‌های مفرح ورزشی در قالب طبیعت‌گردی و مسابقات ورزشی در رشته‌های مختلف را برنامه‌ریزی و برگزار می‌کنند. تعدادی از دانشجویان این رشته تحصیلی عضو تیم‌های مختلف ورزشی استان و تیم ملی کشور در رشته‌های مختلف هستند که حائز مقام‌های قهرمانی در سطح ملی و بین‌المللی در رشته‌های مورد فعالیت خود هستند که خود برگ زرینی در عملکرد بهینه رشته‌ها و گرایش‌های مختلف دانشکده علوم انسانی و دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد باشد.

گفت‌وگو از لادن لنگری

انتهای پیام/