به نقل از «ایران آنلاین»

تئاتر یک ضرورت نیست!

تاریخ انتشار: ۶ خرداد ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۰۶۹۱۲۱

یکی از مهم‌ترین جملاتی که سال‌‌هاست در میان جماعت تئاتری ما باب شده و بارها و بارها آن‌ را در گفت‌وگوها و نوشته‌‌های خود – بی‌‌آن‌که به آن فکر کنند - تکرار کرده و می‌کنند جمله معروف پیتر شومان است. آنجا که اظهار داشته است، تئاتر مانند «نان» یک «ضرورت» است. شومان، این جمله را در سال 1968 بیان و چهره‌ای آرمانی از این هنر ارائه کرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در حالی‌که وقتی در سال 1980 از سفر امریکای مرکزی بازگشت، تغییر موضع داد و گفت آرزوی پیشین وی یک «خیال خام» بوده است. نمی‌‌دانم نظر امروز شومان درباره «نان و عروسک» چیست و نمی‌‌دانم در شرایط کرونازده کنونی، هنوز هم از ضرورت صحبت می‌‌کند یا نه! به هرحال اگر شومان آن تغییر موضع سال 1980 را نیز ابراز نمی‌‌کرد و هنوز هم بر جهان آرمانی خود پای می‌‌فشرد، باید در تعاریف وی از تئاتر، هنر و جهان امروز تردید کرد. حتی در درک او از پدیده‌ای به‌ نام «ضرورت».
اصولاً ضرورت چیست و چه چیز آن را تعریف می‌‌کند؟ ارسطو در فصل پنجم رساله دلتا در مابعدالطبیعه می‌‌نویسد: «ما می‌‌گوییم آنچه نتواند جز به نحوی که هست به نحو دیگری باشد، ضروری است و سایر معانی ضرورت (از قبیل اجبار، اضطرار، شرط لازم و... از این معنا برآمده است». بدین ترتیب و با تعریف ارسطو، نه‌‌تنها تئاتر، بلکه تمام اقسام هنر ضروری به‌شمار نمی‌‌روند. زیرا از یک سو مدام تغییر شکل می‌‌دهند و از سبکی به سبک دیگر درمی‌آیند و از سوی دیگر، اجبار و اضطراری در پرداختن به آن‌ها وجود ندارد. ضرورت یا Dedicto، وصف یک گزاره است. گزاره‌ای که در بنیان آن امکان کذب وجود نداشته باشد. این در حالی است که باز از منظر ارسطو، تخنه (یا به قول رنسانسی‌‌ها به بعد، هنر) در جوهر خود، تقلید از واقعیت موجود است که از قابلیت تحریف و تکذیب برخوردار است. در همین راستا، بسیاری از فلاسفه اسلامی نیز از رویکردی تقریباً مشابه ارسطو برخوردارند. به‌عنوان مثال، خواجه نصیر طوسی می‌نویسد: «هرگاه مقدمات برهان، مفید علمی یقینی بوده و دائم باشد، به گونه‌ای که متغیر نشود، باید ضروری باشد». بدین ترتیب، خواجه در کنار عدم تغییر، عنصر استمرار را نیز به امر ضروری می‌‌افزاید. یا نگاه کنیم به آرای ابن سینا که ضرورت را از یک سو در لزوم و از سوی دیگر در جوهر و طبیعت یک پدیده می‌داند. با این شرح، حتی اگر از دوام، در برخی اقسام هنر بگذریم، از عدم وجود دوام در ماهیت و جوهر تئاتر نمی‌توان صرف‌نظر کرد.
اما از میان فلاسفه اسلامی جدیدتر باید به ملاصدرا اشاره کرد. کسی که واقعیت ضرورت علی را می‌پذیرد و بالاتر آنکه ضرورت علی را اصل و اساس هر ضرورت دیگر می‌داند. به‌عبارت دیگر او بشدت به وجود روابط علی‌ومعلولی در شکل‌‌گیری ضرورت معتقد است. حال در ادامه و در آغاز هزاره سوم باید به فلسفه دیگری اشاره کرد که این روزها تصویرگر جهان کرونا و پساکرونا است.
فلسفه‌‌ای که عمیقاً بر روابط علی‌‌ومعلولی یا روش تجربی استوار است. رواج بی‌‌سابقه این رابطه در زندگی روزمره – فارغ از ساحت علم – است که بسیاری از ضرورت‌‌ها را بی‌اساس کرده است. تعطیلی دانشگاه‌‌ها، مؤسسات، مدارس، اماکن فرهنگی، مراکز هنری، گالری‌‌ها، رخدادها، ورزشگاه‌‌ها، مسابقات، تئاترها، سینماها و... اگرچه به‌‌صورت موقت رخ داده؛ اما بسیاری از این عرصه‌‌ها اعتبار ضروری خود را تا ابد از دست خواهند داد. توجه کنیم به تغییر شکل‌ها و دگردیسی سریع تئاتر. از تئاتر آنلاین گرفته تا دیالوگ‌های مجازی. این پدیده‌های نوظهور را کنار تعطیلی تماشاخانه‌‌ها قرار دهید تا معنای فقدان ضرورت آنها روشن شود. بدین‌‌ترتیب، تئاتر امروز با چند مؤلفه یاد شده در سطور بالا به‌شدت قرین می‌‌شود. از تغییرشکل گرفته تا بی‌‌دوامی، زوال و عدم اضطرار. از فقدان لزوم اجتماعی آن تا همراهی‌اش با نظام علی‌‌ومعلولی جهان علمی و تجربی امروز. نهایت اینکه، تئاتر نه تنها یک ضرورت نیست، بلکه هیچ گاه به‌عنوان یک ضرورت مطرح نبوده است. توجه کنیم که تئاتر اصولاً یک پدیده وارداتی بوده و هنوز هم در میان عامه مردم از جایگاه ممتاز و شاخص برخوردار نیست. شعارهایی چون «تئاتر برای همه» و مباحثی از این دست نیز نتوانسته و نخواهد توانست این هنر را در میان مردمان ما به یک شبه ضرورت تبدیل سازد. تنها کافیست گشتی در میان مردم بزنید و از آنها بپرسید آیا تاکنون یک سالن تئاتر را از نزدیک دیده‌‌اند یا نه! بی‌‌تردید آن‌گاه دست از شعار دادن، تکرار بی‌معنای جملات ناشیانه آرمان‌گرایانه و خود را بیش از حد جدی فرض کردن برمی‌‌داریم و بسیاری از واقعیات تلخ فرهنگی جهان و البته کشورمان را می‌‌پذیریم.‌‌

منبع: ایران آنلاین

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ion.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۰۶۹۱۲۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تبیین مفاهیم ایثار و شهادت برای نسل جوان ضروری است

سرپرست معاونت اجتماعی، فرهنگی و زیارت استانداری قم گفت: نام شهیدان، پیام و مفاهیم ایثار و شهادت از موضوعات مهمی است که باید به نسل جوان منتقل شود. - اخبار استانها -

به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم ،حجت‌الاسلام سیداسماعیل حسینی مقدم امروز در دیدار با اعضای ستاد برگزاری یادواره شهدای فردو گفت: روستای فردو به دلیل اینکه شهدای بسیاری تقدیم اسلام و نظام جمهوری اسلامی ایران کرده، جزو افتخارات استان قم محسوب می‌شود.

وی افزود: رهبر معظم انقلاب در فرمایشات خود همواره تاکید کرده‌اند که فرهنگ شهادت باید به زیباترین زبان برای مردم تبیین شود.

 سرپرست معاونت اجتماعی، فرهنگی و زیارت استانداری قم گفت: این روزها که دشمن به دنبال ایجاد فاصله بین جوانان و انقلاب اسلامی است؛ این امر ضرورت دارد تا نسل جدید با مفاهیم شهادت و ایثار بیشتر‌ آشنا شوند.

وی تصریح کرد: نام شهیدان، پیام و مفاهیم ایثار و شهادت از موضوعات مهمی است که باید به نسل جوان منتقل شود.

حسینی مقدم در پایان خاطرنشان کرد: تکریم خانواده شهدا و تجدید یاد و خاطره آن‌ها از مسائلی است که مورد تاکید استاندار قم بوده و ایشان بر این امر اهتمام جدی دارند.

انتهای پیام/