ثبت جهانی اورامانات منتظر مدیریت یکپارچه/ جریان زندگی و ساخت و سازها بزرگ‌ترین چالش پرونده/ حضور بیش از ۵۰۰ روستا در پرونده جهانی ایران
تاریخ انتشار: ۱۸ خرداد ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۱۹۸۱۹۸
به گزارش خبرنگار ایلنا، در اوایل سال ۹۹ بود که محمدحسن طالبیان (معاون میراث فرهنگی کشور) با حضور در نخستین نشست خبری سال جدید، از آماده شدن پرونده منظر فرهنگی تاریخی اورامانات برای ثبت در فهرست میراث‌جهانی یونسکو خبر داد.
زمانی که موضوع ثبت منظر فرهنگی مطرح می‌شود، میراث ملموس و میراث ناملموس توام باهم درنظر گرفته می‌شوند و باید زبان، لباس، هنر، صنایع دستی و تاریخ، فرهنگ و طبیعت به عنوان یک منظر در نظرگرفته شود که با پیچیدگی‌های خاص خود همراه است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
پویا طالب نیا (مدیرپایگاه ملی منظر فرهنگی تاریخی اورامانات) که این روزها راه جهانی شدن را می‌پیماید در این خصوص به ایلنا گفت: از سال ۱۳۹۵ فعالیت‌ها برای ثبت جهانی اورامانات آغاز شد. طی ۴ سال گذشته با توجه به مفهومی که در خصوص منظرفرهنگی داریم، مطالعات مختلفی در حوزه‌هایی ازجمله مردم شناسی، شناخت علوم طبیعی شامل گونه‌های جانوری، گیاهی، معماری، آثار تاریخی و باستان‌شناسی و... در دو استان کردستان و کرمانشاه انجام شد. حتا اطلاعات تکمیلی درخصوص برخی ویژگی‌ها مانند کوچ‌نشینی (هوارنشینی) انجام دادیم و سعی کردیم نواقص پرونده را رفع و تکمیل کنیم.
او با اشاره به آنکه پرونده منظر فرهنگی اورامانات دو استان کردستان و کرمانشاه را دربرمی‌گیرد، تصریح کرد: بخشی از اورامانات شامل شهرستان‌های پاوه، جوانرود، روانسر و ثلاث باباجانی در استان کرمانشاه است. بخشی از اورامانات نیز در شهرستان‌های مریوان، سروآباد و کامیاران استان کرمانشاه واقع شده. در این محدوده جغرافیایی بیش از ۵۰۰ پارچه روستا قرار دارد. با این وجود سعی کردیم روستاهایی که بافت و ویژگی‌های معماری شاخص دارند را شناسایی و ثبت کنیم چنانکه در این محدوده جغرافیایی، ۱۲ روستا در استان کرمانشاه و ۲۴ روستا در استان کردستان به عنوان روستاهای دارای بافت باارزش ثبت ملی هستند. کمتر پرونده‌‌ای از ایران وجود دارد که در چنین محدوده جغرافیایی دارای این تعداد بافت باارزش باشد. ضمن آنکه همه این روستاها دارای ساختار پله‌کانی هستند.
طالب نیا درخصوص ویژگی‌های مردم‌شناسی و مراسم‌های خاص منطقه اورامانات نیز گفت: مراسم پیرشالیار، جشن‌های نوروز، گردهمایی دراویش، جشن‌ها و آیین‌هایی که در منطقه برگزار می‌شود، پوشاک مردم منطقه و... در این پرونده مورد توجه قرار گرفته. در این میان، برای تمام روستاهایی که ثبت ملی شده‌اند بانک اطلاعات ابنیه شکل گرفته و این اطلاعات در GIS وارد شده، همچنین نقشه برداری سه بعدی و مانیتورینگ در حال انجام است.
او درخصوص چالش‌هایی که در ثبت پرونده منظر فرهنگی تاریخی اورامانات با آن روبه رو هستند، گفت: باتوجه به گستردگی منطقه و تفاوت‌هایی که با سایر پایگاه‌های میراث ملی و جهانی دارد، چالش‌های متعددی پیش رو داشتیم. هرچند پرونده‌هایی مانند جنگل‌های هیرکانی، بیابان لوت، باغ‌ها و قنات‌های ایران نیز ازجمله پرونده‌هایی هستند که چندین استان را درگیر کرده‌اند و گسترده هستند، اما نباید فراموش کرد که در پرونده منظر فرهنگی تاریخی اورامانات با منطقه‌ای روبه رو هستیم که زندگی در آن جریان دارد. این درحالی است که در پرونده ثبت بیابان لوت، زندگی در حاشیه آن و درخصوص جنگل‌های هیرکانی، زندگی در محدوده خاصی جریان دارد. اما در اورامانات، زندگی کاملا پویاو فعال است و به سرعت ساخت و سازهای جدید در این مناطق درحال انجام است.
او تصریح کرد: با بنیاد مسکن چالش‌هایی داریم چراکه ضوابط آنها متفاوت است. در این پرونده نیز طرح هادی و طرح جامع باید همسان‌سازی شود و معاون گردشگری کشور درصدد آن است تا در طول سال جاری، کمیته‌ای ویژه شکل دهد تا بتوانیم مدیریتی یکپارچه ایجاد کنیم. درواقع می‌توان گفت، پویا بودن و جریان زندگی در اورامانات یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های ما در پرونده ثبت جهانی است چراکه وقتی در یک منطقه زندگی جریان دارد، نیازمند تامین امکاناتی ازجمله راه، برق، گاز و ... است و تامین این امکانات نیازمند ایجاد تغییرات در منطقه است. درعین حال طرح‌های مختلف عمرانی در روستاها اجرا می‌شود. به طور مثال از اداره گاز درخواست کردیم تا برای لوله‌‌کشی، لوله‌ها را از زیر زمین رد کنند اما آنها می‌گویند این منطقه سنگی‌است و نمی‌توانند بکنند. به بنیاد مسکن می‌گوییم که ساختار معماری باید سنتی باشد اما آنها می‌گویند که باید صد در صد آیین‌نامه زلزله رارعایت کنند. در تمام این موارد، نیازمند شکل‌گیری مدیریت یکپارچه هستیم.
به گفته او، ساخت و سازهای غیرمجاز و البته پروژه‌های عمرانی که به واسطه پویا بودن منطقه اورامانات در جریان است، حدود ۵۰ درصد از چالش‌های پرونده ثبت جهانی را دربرمی‌گیرد: سعی ما بر آن بود تا منظر اورامان بر اساس دره‌های فرهنگی تعریف شود که همه موارد در آن در نظر گرفته شده. شاید بتوانیم با گنجاندن تمام جوانب فرهنگی اعم از آثار باستانی، جغرافیا، محیط زیست، گیاهان، جانوران، فرهنگ، آداب و رسوم، روش زندگی، معماری، جشن‌ها و آیین‌ها و... تا حدودی ساخت و سازهای جدید و تغییراتی که در بافت روستایی شاهد هستیم را جبران کنیم.
وی یادآور شد: باتوجه به شیوع ویروس کرونا، حضور بازرسان یونسکو به تعویق افتاده است. البته سعی ما بر آن است تا در سال ۹۹ وارد فاز اجرایی شویم و فضاها را ساماندهی و مرمت کنیم تا با حضور ارزیابان با مشکلی روبه‌رو نباشیم. در نهایت نیازمند مدیریت یکپارچه و حمایت استان‌های کردستان و کرمانشاه از پرونده ثبت جهانی اورامانات هستیم. قطعا این ثبت می‌تواند رونق اقتصادی را برای مردم منطقه به همراه داشته باشد. با این وجود اعتبارات پایگاه ملی منظر فرهنگی تاریخی اورامانات بسیار اندک است. امید است کمیته مدیریت مشترک به زودی شکل گیرد.
منبع: ایلنا
کلیدواژه: یونسکو روستا کردستان مریوان كرمانشاه پاوه اورامانات منظر فرهنگی تاریخی اورامانات فهرست میراث جهانی منظر فرهنگی تاریخی اورامانات پرونده منظر فرهنگی پرونده ثبت ثبت جهانی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.ilna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایلنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۱۹۸۱۹۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
مراسم کومسای در منطقه جهانی هورامان برگزار می‌شود
مدیرکل اداره میراث‌فرهنگی،گردشگری و صنایع‌دستی کردستان گفت: مراسم آئینی سنتی کومسای روز جمعه چهاردهم اردیبهشت سال‌جاری در منطقه جهانی هورامان برگزار می‌شود.
به گزارش خبرگزاری ایمنا از کردستان و به نقل از روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان کردستان، منصور مهرزاد اظهار کرد: ثبت جهانی منظر فرهنگی هورامان و وجود ظرفیت‌های فرهنگی، تاریخی و طبیعی در این منطقه موجب شده است تا هورامان به یکی از قطب‌های مهم گردشگری کشور تبدیل شود و همواره مورد توجه تعداد بی‌شماری از گردشگران قرار گیرد.
وی افزود: کومسای از جمله برنامه‌هایی است که هرساله در نیمه اردیبهشت در این منطقه جهانی به صورت ویژه و باشکوه هرچه تمام‌تر برگزار می‌شود.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کردستان خاطرنشان کرد: این مراسم آیینی روز جمعه چهاردهم اردیبهشت سال‌جاری با حضور گردشگران داخلی و خارجی در محوطه‌ای مجاور زیارتگاه سیدمصطفی مشهور به پیرشالیار از نوادگان و سادات حضرت امام جعفرصادق (ع) برگزار می‌شود.
مهرزاد ادامه داد: برپایی نمایشگاه صنایع‌دستی و سوغات منطقه، دف‌نوازی، اجرای شمشال هورامی و شعرخوانی از جمله برنامه‌های پیش‌بینی شده این مراسم آئینی است.
وی ابراز امیدواری کرد همواره بتوانیم با همکاری شایسته مردم، بخش خصوصی و دستگاه‌های مربوطه با ارائه خدمات مناسب و کسب رضایتمندی گردشگران در سفر به کردستان، انگیزه حضور دوباره و زمینه انتخاب استان به عنوان مقصد گردشگری را فراهم آوریم.
به گزارش ایمنا، کومسای در هورامی از دو کلمه «کو» به معنی جمع شدن و مجمع و «مسای» به معنی یادگیری تشکیل شده است. روایت می‌شود با توجه به وضعیت خاص منطقه و فرهنگ تعاون و همزیستی نشأت گرفته از طبیعت سخت هورامان و فرهنگ کوچ‌نشینی و هوارنشینی، هر ساله اواسط فصل بهار مردم، روستا را ترک و به هوارهای دور و نزدیک در منطقه کوچ می‌کردند و مدتی بیش از شش ماه از سال را از همدیگر دور بودند و قبل از کوچ لازم می‌دیدند که در جلسه و مراسمی مقرراتی را ساماندهی کرده و امورات ضروری اجتماعی را میان خود تقسیم و به افراد واجد شرایط واگذار کنند و برای کوچ آماده می‌شدند.
در ورای این ماجرا یک افسانه روایت می‌شود که پیرشالیار مردی بزرگوار بوده و کرامات خاصی داشته است که به عنوان مثال گفته می‌شود او توانسته شاه بهارخاتون را که دختری کر و لال بوده، شفا بدهد.
همچنین روایاتی وجود دارد که روزی یکی از مریدان پیرشالیار به نام درویش گومار نزد پیرشالیار رفته و از کمبود شیر دام‌های خود گله و شکایت می‌کند، پیرشالیار به او می‌گوید در نزدیکی مزار درویشی که دامپزشک بوده سنگی هست، قطعه‌ای از آن را بِبُر و به مشک دام‌های خود ببند تا شیرشان افزون شود؛ به‌همین دلیل هنوز هم در پایان مراسم کومسای تکه سنگ سفیدی را که در جوار مزار پیرشالیار وجود دارد می‌شکنند و برای تبرک با خود می‌برند که بنا بر اعتقاد اهالی هورامان، خاصیت برکت‌بخشی دارد.
مراسم جشن عروسی پیر شالیار هم یکی از جشن‌های رایج در منطقه جهانی هورامان است که هر ساله در اواسط بهمن و همزمان با جشن سده برگزار می‌شود، این مراسم در واقع سالگرد ازدواج پیر افسانه‌ای به نام شالیار است که ریشه در اسطوره‌ها و اعتقادات و آیین قدیم مردم این سرزمین دارد.
منطقه هورامان تخت در ۶۰ کیلومتری جنوب شهر مریوان و غرب شهرستان سروآباد با جمعیتی بیش از ۳۵۰۰ نفر در میان کوه‌های سر به فلک کشیده تخت‌ثانی، پیررستم، مله‌اسب و کوسالان محصور است و نماد و قلب تپنده منطقه جهانی هورامان به‌عنوان منظری تاریخی و فرهنگی محسوب می‌شود.
کد خبر 749453
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت