به نقل از «فارس»

عکس ریاضی دان آلمانی از زورخانه؛ اینجا حکمت خانه است

تاریخ انتشار: ۲۰ خرداد ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۲۳۶۰۲۴

گود زورخانه را پایین‌تر از کف کوچه می‌سازند تا از همان روز اول باستانی کار، افتادگی آموزد اگر طالب فیض است. پهلوان برای رفتن به گود رخصت می‌گیرد، میلی که بالا و پایین می برد نماد گرز است که بر سر نفس و شیطان می کوبد.

نعیمه جاویدی: معماری، فرهنگ، ورزش و هنر اصیل ایرانی یک رکن مهم دارد؛ حکمت طلبی و کارآمد بودن نه فقط برای امور مادی زندگی که بالا بردن جنبه معنوی آن.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

زورخانه ها شاید بهترین مصداق برای این گفته باشند.

از پهلوانی تا قلدری

زورخانه، خانه پهلوانانی بوده که تمام همّ و غم و زورشان را خرج اصلاح نفس می کردند و این شعر زمزمه شان بوده که: گر بر سر نفس خود امیری، مردی... ورزشکار باستانی کار بر اثر ورزش و تمرین سخت، خواه ناخواه اندامش ورزیده می شد اما پهلوان فقط کسی بود که تهذیب نفس هم می دانست. الباقی یا باستانی کار  ساده بودند یا اگر خلاف مرام زورخانه زندگی می کردند و نفسشان چیره می شد، پهلوان پنبه و قلدر. زمین تا آسمان؛ هفت کهکشان فرق بود بین این و آن.

شاعری که زروخانه ساخت

نخستین کسی که در دوره پس از باستان و اسلامی، طرح و معماری زورخانه را بنا کرد «پوریای ولی» است. برخی منابع هم از نفس گیرا و آشنایی او به عرفان نوشته اند. «محمدولی خان خوارزمی» ملقب به «پوریای ولی» که شاید کمتر شنیده باشیم شاعر هم بوده است و صاحب تخلص ادبی «قطاعی» و کتاب شعرش «کنزالحقایق». او اواخر نیمه دوم قرن هفتم و نیمه اول قرن هشتم هجری زندگی می کرد.

زورخانه قدیمی ایران

برای آیین‌های باستانی ‌ترین ورزش ایران؛ ورزش باستانی تاریخ‌ های 7، 5 تا 2 هزار و 500 ساله در متون پژوهشی و کتاب ‌های مرجع ذکر شده است.  قدیمی‌ ترین تصویر موجود از زورخانه‌ های ایران را یک ریاضی ‌دان جهانگرد و نقشه­نگار آلمانی علاقه‌ مند به خاورمیانه، فرهنگ ایران و ورزش باستانی ترسیم کرده. اثری از «کارستن نیبور» در تاریخ 1765 میلادی. ترسیم ‌گر این عکس، تقریباً تمام جزئیات را به تصویر کشیده است. جایی حتی درباره قدم‌ بوسی پهلوانان قبل از ورود به گود زورخانه نوشته: «ورزشکار قبل از ورود به آن گودی، خم می ‌شود و چیزی که از روی زمین پیدا کرده،­ برمی ‌دارد و نزدیک صورت می برد.»

اول تواضع بعد حضور

طبیعی است که یک آلمانی با چیزی به نام رخصت گرفتن آشنا نبوده باشد. ورزشکار از لحظه ورود به زورخانه باید ادب و از در یک لختی ورودی عبور کند که معمولا تنگ و ترش و کوتاه است. به طاق کوتاه ورودی نزدیک سردم؛ محل ضرب یا استقرار مرشد نزدیک شود. برای ورود به هشتی و دورنشین گود باید قد و سرش را خم می کرد تا بتواند عبور کند. ارتفاع هشتی عمداً کوتاه است تا ورزشکار خم شود و به حاضران احترام کند. کم کم این خم شدن ملکه رفتار او می شود؛ در هر خم شدن تواضع و احترام به کهن کسوت را تمرین می کند.

با وضو وارد شوید...

در زورخانه های اصیل و قدیمی جایی که به اصطلاح امروز رختکن است، حتما وجود دارد. جایی که مثل باشگاه های ورزشی امروزی خبری از آینه قدی نیست. پهلوان از همان لحظه پوشیدن رخت؛ لنگ و نطعی -شلوارک مخصوص باستانی کاران- خودش را فراموش می کند و محو قامت و بازوی خودش نمی شود. با ذکر مولا علی (ع)، لباس زورخانه می پوشد. قبل از پوشیدن لباس هم معمولاً ذکر استغفار و وضو می گیرند. قدیمی ها معتقدند وقتی وضو می گیرند میل و کباده رام و به فرمان می شود. می گویند گود زورخانه مثل سجده گاه حرمت دارد و باید با طهارت پا گذاشت به آن. ورزشکار برای حضور در گود باید رخصت طلبی می کرد. اینجا بود که قدم بوسی و رخصت از خدا و امیرالمومنین(ع) جلای جان و روحش می شد.

درهای سنگین خیبر

در زورخانه هیچ وسیله ای بیهوده نیست. مثلاً سنگ هایی که به شکل درب است و از پشت دستگیره دارد. باستانی کار با ریتم خاصی در حالیکه به کمر دراز کشیده آن را با احترام روی قفسه سینه می گذارد و بر می دارد. سنگ ها نماد در خیبر است. حالا درها فانتزی و سبک تر شده اما در زورخانه های قدیمی برداشتن سنگ های سنگین هنر می خواست و کار تازه ورزشکاران نبود. پهلوانان خوب از عهده اش بر می آمدند. پهلوانان زورخانه در قدیم قبل از جسم روح را پرورش می دادند و این، آن ها را امین و معتمد مردم می کرد. حکم نظمیه و امنیه ی محبوب محله ها را داشتند. اگر کسی می‌خواست به سفر حج یا مسافرتی طولانی برود، خانواده‌اش را به پهلوان محله می ‌سپرد.

سکوت، گرز و کمان آرش

در هر زورخانه یک تخته چوبی ضخیم به نام «تخته شنو» هم وجود دارد که به اشتباه به «تخته شنا» معروف شده است. این تخته هم بی حکمت نیست؛ ورزشکار در کاربرد و استفاده از آن می ‌آموزد، خدا 2 گوش داده و یک زبان. یعنی دو بشنو و یکی بگو. این همان وجه تسمیه نام شنو است. نسل جدید اما کمتر به این حکمت ها دقت می کند. تازه کاران باستانی، فکر می کنند منظور همان حرکت شناست. میل، نماد گرز است که بر سر اهریمن و نفس کوبیده می شود. باستانی کاران می دانند باید در برابر شر اهریمن و هوای نفس آماده و ورزیده بود و آن را از سر گذراند. میل گرفتن نماد همین آمادگی است. کباده هم نماد کمان آرش است که با ریتم های خاصی استفاده می شود. هر ریتم، ضرب مخصوص خود را دارد و نشان دهنده تازه کار یا کهن کسوت بودن ورزشکار باستانی است.  

ضرب­ و پهلوان سلیمانی

 جایی که مرشد می نشیند به ضربخانه یا سردم معروف است. مرشدها معمولاً مناجات ها و شعرهای بسیار از حفظ بودند و برخی مرشدان نسل جوان هم خوشبختانه راه را درست طی می کنند تا این ورزش، اصیل بماند. هر ضرب مخصوص یک حرکت است. زنگ معمولاً سه جا زده می شود. ورود افراد جدید به نشانه سلام، شروع یک حرکت و پایان آن. ماجرای جالب پهلوان «علیرضا سلیمانی»؛ پهلوان کشتی ‌گیر و باستانی ‌کار نامی کشور هم ورد زبان بسیاری از مرشدهاست. درباره اش نوشته اند که قدرت بدنی او بالا بوده. یکبار چنان ورزش کرده بود که 2 ضرب زورخانه ترکیده و نوبت به ضرب سوم رسیده بود.

سادات و لنگ گلریزان گردانی

یکی از آداب ساخت زورخانه در قدیم این بوده که از تربت امام حسین(ع) به نیت تبرک در قسمت سردم یا گود استفاده می شد. زورخانه ای که چراغش به گلریزان روشن نمی شد، زروخانه نبود و پاخور نداشت. موقع گلریزان مناجات خوانی و صلوات 14 معصوم را پیران و صاحب نفسان می خوانند. لنگ را معمولاً یک سادات بین مردم می چرخاند و موقع جمع کردن پول چشمانش را می بندد تا هر کس هر قدر در توان دارد، پرداخت کند و شرمنده نشود، زروخانه ای ها سال هاست، مومنانه کمک می کنند و بی چشمداشت.

انتهای پیام/

منبع: فارس

کلیدواژه: زورخانه پهلوانی کباده باستانی کار

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۲۳۶۰۲۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

وضعیت قرمز در مدارس با افت شدید تحصیلی؛ معدل دبیرستانی‌ها ۸ تا ۱۰!

طبق اطلاعات منتشرشده از سوی وزارت آموزش‌وپرورش، میانگین کشوری نمرات دانش‌آموزان در امتحانات نهایی خرداد ۱۴۰۲ در رشته تجربی ۱۱.۲۳، رشته ریاضی ۱۰.۷۹، رشته انسانی ۸.۷۵ و در رشته معارف ۱۰.۵۶ بوده است. درحالی‌که سال ۱۴۰۱ میانگین نمرات دانش‌آموزان برای رشته علوم تجربی ۱۳.۰۲، رشته ریاضی و فیزیک ۱۲.۶۴، رشته ادبیات و علوم انسانی ۱۰.۲۰ و رشته علوم و معارف اسلامی ۱۲.۰۱ بوده است.

این معدل در سال ۱۴۰۰، برای رشته علوم تجربی ۱۳.۱۸، رشته ریاضی و فیزیک ۱۲.۳۵، رشته ادبیات و علوم انسانی ۱۰.۴۲ و رشته علوم و معارف اسلامی ۱۲.۰۴ ثبت‌شده است.

روزنامه فرهیختگان نوشت:در سال ۱۳۹۹ نیز معدل دانش‌آموزان برای رشته علوم تجربی ۱۳.۷۳، رشته ریاضی و فیزیک ۱۳.۵۰، رشته ادبیات و علوم انسانی ۱۱.۳۴ و رشته علوم و معارف اسلامی ۱۲.۸۶ را نشان می‌دهد.

میانگین معدل امتحانات نهایی دانش‌آموزان سال ۱۳۹۸، در رشته علوم تجربی ۱۳.۷۷، در رشته ریاضی و فیزیک ۱۳.۲۸، در رشته ادبیات و علوم انسانی ۱۰.۷۶ و در رشته علوم و معارف اسلامی ۱۲.۸۸ بوده است.

ازاین‌رو می‌توان نتیجه گرفت که میانگین معدل نمرات دانش‌آموزان در سال ۱۴۰۲ نسبت به چهار سال پیش از آن در تمامی رشته‌ها با افت حدود دو نمره‌ای در امتحانات نهایی روبه‌رو بوده است.

ناظر به همین معیار و مولفه و با بررسی وضعیت استان‌ها، نقشه وضعیت معدل استان‌ها تا حد زیادی منطبق با نقشه فقر کشور است. به این صورت که میانگین معدل امتحانات نهایی خرداد ۱۴۰۲ در استان‌های هرمزگان، کهگیلویه‌وبویراحمد، خوزستان، آذربایجان غربی ۸ تا ۹ بود. خراسان شمالی، گلستان، اردبیل، ایلام، کردستان، لرستان، کرمانشاه، فارس، کرمان، گیلان، بوشهر و چهارمحال‌وبختیاری نیز استان‌هایی هستند که میانگین ۹ تا ۱۰ را ثبت کردند. یعنی معدل دانش‌آموزان این استان‌های نیز کم و هشدارآمیز است. با این حساب مجموعا، در ۱۷ استان میانگین معدل امتحانات نهایی خرداد هشت تا ۱۰ بوده که در وضعیت قرمز هستند.