به نقل از «ایرنا»

محمد صادق همایونی؛ محقق و پژوهشگر فرهنگ عامه

تاریخ انتشار: ۲۱ خرداد ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۲۳۷۹۲۵

محمدصادق همایونی سروستانی در ۱۵ تیر ۱۳۱۳ خورشیدی در خانواده‌ای اهل علم در سروستان فارس دیده به جهان گشود. وی تحصیلات ابتدایی خود را در فاصله‌ سال‌های ۱۳۲۱ تا ۱۳۲۶ خورشیدی در مدرسه سیبویه سروستان به پایان رساند و در ۱۳۲۷ خورشیدی برای ادامه‌ تحصیل به شیراز رفت. او دوره‌ دبیرستان را در فاصله‌ سال‌های ۱۳۲۷ تا ۱۳۳۲خورشیدی در دبیرستان‌های حاج قوام، شاهپور، نمازی و سلطانی گذراند و پس از اخذ دیپلم در ۱۳۳۷ خورشیدی موفق به دریافت لیسانس رشته‌ حقوق قضایی شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

وی در آزمون ورودی وزارت دادگستری برای گزینش قاضی شرکت کرد و پذیرفته شد. پس از طی دوره‌ کارآموزی در دادگستری شیراز، کار قضایی را از مسوولیت های اولیه آغاز کرد و با سپری کردن دوران قضاوت تا ۱۳۶۹ خورشیدی که بنابر تقاضای شخصی بازنشسته شد، مشاغلی چون دادرسی دادگاه شهرستان شیراز، ریاست شعبه‌ دوم دادگاه‌های شهرستان شیراز، مستشاری دادگاه استان فارس و سرانجام ریاست شعبه‌ ۶ دادگاه عمومی حقوقی یک شیراز را برعهده داشت.

فعالیت ها و خدمات فرهنگی همایونی

همایونی در ۱۳۳۴ خورشیدی نخستین شعرش را در صفحه‌ ادبی مجله‌ روشنفکر که توسط فریدون مشیری اداره می‌شد با عنوان ترانه چاپ کرد و در همان سال نخستین داستان کوتاهش در مجله‌ سپید و سیاه انتشار یافت. از آن زمان به نوشتن رمان‌های دنباله‌دار، مقالات، سفرنامه، پژوهش در زمینه‌ فرهنگ مردم و تعزیه و نقد و بررسی کتاب در روزنامه‌ها و نشریات مختلف پرداخت. این محقق برجسته از دوره‌ جوانی به گردآوری و ثبت اجزای فرهنگ مردم مشغول شد و نخستین کتاب خود را در این زمینه را با عنوان ترانه‌هایی از جنوب در ۱۳۴۵خورشیدی منتشر کرد. این کتاب مورد استقبال و تقدیر بسیاری از پژوهشگران داخلی و ایران‌شناسان خارجی قرار گرفت. در فاصله سال‌های ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۴ به طور مستمر در زمینه‌ فرهنگ عامه با مجله‌ کاوه که در آلمان به ۲ زبان فارسی و آلمانی منتشر می‌شد، همکاری کرد. او درباره فرهنگ‌های مختلف ایرانی از جمله فرهنگ‌های قشقایی، لری، مازندرانی، عرب‌های اهواز و... تحقیقاتی انجام داده است.

از همایونی بیش از ۳۰ کتاب و ۲۰۰ مقاله و گفت‌وگوهای بسیاری در زمینه‌ شناخت تعزیه و نیز فرهنگ مردم و شعر و رمان منتشر شده است. از جمله مهم ترین این آثار می‌توان به تعزیه در ایران، دوبیتی‌های باقر لارستانی، حسینیه مشیر، افسانه‌های ایرانی، قصه‌های محلی فارس، جای تو سبز است: مجموعه‌ گزینه‌ اشعار، یاران یکشنبه، سیر و سیاحتی در حواشی غرب، تشی که نمی‌رد، مشکین مهر، سایه عقاید و سنت‌های مردم شیراز در زمان حافظ بر شعر او، زنان و سروده‌هایشان در گسترهی فرهنگ مردم ایران زمین، برقی از آتش لیلی، خارکن و درویش، ترانه‌های محلی ایران، یک‌هزار و چهارصد ترانه محلی، یازده مقاله در زمینه‌ فرهنگ عامه، گوشه‌هایی از آداب و رسوم مردم شیراز، شیراز خاستگاه تعزیه و... اشاره کرد. این پژوهشگر پرکار برای دایرةالمعارف‌ها نیز مقالاتی نوشته و خود عضو هیأت علمی دایرةالمعارف بزرگ اسلامی بود. علاوه بر این چندین مجموعه‌ داستان و شعر و سفرنامه و کتاب‌هایی در باب فرهنگ مردم جزو آثار او به‌شمار می‌آیند. همایونی همچنین عضو شورای علمی دانشنامه‌ فرهنگ مردم ایران بود. وی در ۱۳۵۳خورشیدی کتاب مردی که با سایه‌اش حرف می‌زد را درباره‌ زندگی و آثار صادق هدایت منتشر کرد و به تحقیقات هدایت در زمینه‌ فرهنگ عامه پرداخته است.

همایونی و پژوهش‌های جامع درباره شناخت تعزیه

البته پژوهش‌های اصلی همایونی در زمینه‌ تعزیه و تعزیه‌خوانی است. کتاب تعزیه و تعزیه‌خوانی نخستین پژوهش جامعی است که در این زمینه به فارسی تألیف شده است. این کتاب به‌عنوان اثر برگزیده‌ ‌سال کشور و برگزیده‌ جشن کتاب فارس انتخاب شد. همایونی در کتاب «تعزیه و تعزیه‌خوانی» درباره علاقه‌اش به مراسم تعزیه در دوران کودکی چنین می‌نویسد: «در یکی از تعزیه‌ها یکی از بچه‌ها در پوست شیر رفته بود تا در صحرای کربلا حاضر شود. مثل شیر چهار دست و پا راه می‌رفت، دمش را تکان می‌داد. صدایی از خودش در می‌آورد که بترسند ولی بچه‌ها که از او دل خوشی نداشتند و دنبال فرصت می‌گشتند تا او را اذیت کنند با چوب بنای آزارش را گذاشتند و هرکاری کرد، دید رهایی از آزار بی‌رحمانه چوب مشکل است، راست بلند شد و با دم آویزان به دنبال بچه‌ها گذاشت و هرکس از طرفی گریخت. زن‌ها که بچه بغلشان بود از وحشت خود را باخته و پنهان شدند. هرچه شیر فریاد می‌زد: مرا بگیرید. کسی گوشش بدهکار نبود. بچه‌ها می‌گریختند و مردان کرکر می‌خندیدند. بالاخره خودش را روی زمین انداخت و بنای غلتیدن گذاشت. باز همه می‌خندیدند و بچه‌ها با چوب به سراغش آمدند که صدای گریه و التماس شیر برخاست: تو را به خدا مرا از پوست در آورید که عقربی هم داخل پوست بوده و حسابی پدرم را درآورده. بیچاره پسرک. من زمانی که تعزیه خوانان را مشغول کسب و کار می‌دیدم، پیش خودم فکر می‌کردم که مگر ممکن است، اینها شغلی هم داشته باشند، اینها که یا در صف انبیا هستند یا اشقیا. تعزیه‌خوانان برای پول چانه نمی‌زنند و صاحب تعزیه پولی به تعزیه گردان می‌داد و او به نسبت بین تعزیه‌خوانان تقسیم می‌کرد. کمتر پای چانه زدن و یا کم و زیاد بودن پول به میان می‌آمد. من از همان اوان دلم می‌خواست به حوادث پشت صحنه تعزیه‌خوانی، به روح تعزیه‌پردازان از حماسه‌های شیرین‌شان آشنا شوم و شاید، این مجموعه پاسخی است که پس از سال‌ها بدین نیاز و پرسش درونی خود داده‌ام.»

این نویسنده نامدار نخستین محقق ایرانی است که کتاب جامعی با موضوع تعزیه را تهیه کرده، کتاب در ۶ بخش مصور تنظیم شده است. بخش اول کتاب تلاش دارد تا تعزیه را از بُعد تاریخی از ابتدای پیدایش تا زمان افول آن مورد بررسی قرار دهد و زمینه‌های پیشرفت و موانع آن را در بستر اجتماعی، سیاسی و مذهبی زمان خود بکاود. همایونی در بخش دوم کتابش تعزیه را به عنوان یک مراسم آیینی- نمایشی مورد بررسی قرار می‌دهد و می کوشد تا عناصر سازنده‌ تعزیه را در فصل ابتدایی از منظر اجرایی بررسی کند. همچنین در فصل دوم این بخش به ویژگی‌های تعزیه ایرانی می‌پردازد و می خواهد که تعزیه را از منظر متن نوشتاری واکاوی کند و علاوه بر تحلیل کارکردهای اجتماعی، ویژگی‌های دراماتیک نسخ تعزیه را نیز مورد کنکاش قرار می دهد. در بخش سوم نویسنده، مباحث باقی مانده را در ذیل عنوان بررسی تعزیه‌ها می آورد. در قسمت ابتدایی در بیگانگان و تعزیه ایرانی به معرفی پژوهشگران غیر ایرانی‌ که تعزیه را مورد بررسی قرار داده‌اند، می‌پردازد و به سراغ دین ها و فلسفه‌ها در آسیای مرکزی نوشته‌ کنت گوبینو در ۱۸۶۵ میلادی می‌رود و آن را به عنوان نخستین اثری که بطور دقیق و کامل به بررسی تعزیه ایران پرداخته، بررسی می کند. مرثیه و مرثیه‌سرایان قسمت بعدی کتاب است که مولف از تنوع مرثیه‌ها بخصوص پس از حدیث امام رضا(ع) و تاکید بر ثواب مرثیه‌سرایی در ارتباط با واقعه‌ کربلا سخن می‌گوید و با اشاره به توجه ویژه‌ مردم عوام به این گونه مراسم، نوحه سرایی را به عنوان فصل جدیدی در مرثیه‌سرایی و ظهور شعر نمایشی معرفی و آن را تحلیل می‌کند. از دیگر بخش‌های این اثر، تاثیر تعزیه در زبان محاوره است که نویسنده به برخی از اصطلاحات و مثل‌هایی که از تعزیه به فرهنگ عامیانه رسوخ کرده، پرداخته است و سپس بسیار اجمالی و در حد اشاره به تعزیه‌ مضحک می پردازد. در پایان بخش سوم، مولف پس از ارایه‌ فرهنگی ناکامل از اصطلاحات و اسامی در تعزیه، نام آهنگ‌ها و نواهای نهفته در متن نسخه‌های تعزیه را دسته‌بندی و گردآوری می کند.

همچنین از مقالات این پژوهشگر سرشناس در حوزه تعزیه می توان به تعزیه، سرآغاز نمایش ملی، موسیقی و آیین و نقش آن در تعزیه، تعزیه و موسیقی، ارتباطی ناگسستنی، سه بیاض خطی برگزیده در تعزیه، چرا تعزیه‌خوانی ممنوع شد؟، تعزیه‌ها، سرآغاز نمایش ملی: پیشینه نمایش‌های مذهبی در جهان و مقایسه آن‌ها با تعزیه اشاره کرد. همچنین وی کتاب‌های مانند تعزیه در ایران و تعزیه و تعزیه‌خوان و بافت ساختاری تعزیه را به به چاپ رساند.

سرانجام

سرانجام این پژوهشگر سرشناس در ۲۰ خرداد ۱۳۹۲ خورشیدی بر اثر ایست قلبی دیده از جهان فروبست.

برچسب‌ها شورای فرهنگ عمومی سروستان تعزیه شیراز نویسنده قوه قضاییه

منبع: ایرنا

کلیدواژه: شورای فرهنگ عمومی سروستان تعزیه شیراز نویسنده قوه قضاییه شورای فرهنگ عمومی سروستان تعزیه شیراز نویسنده قوه قضاییه تعزیه و تعزیه تعزیه خوانی فرهنگ عامه فرهنگ مردم بچه ها سال ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۲۳۷۹۲۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

معرفی ۱۰۷ برگزیده دومین دوره جشنواره شهید آوینی در شیراز

ایسنا/فارس برترین‌های دومین جشنواره شهید آوینی معرفی شدند و از ۱۰۷ نفر از دانشجویان سراسر کشور تقدیر بعمل آمد.

دومین جشنواره سراسری قرآنی، فرهنگی و هنری شهید آوینی به‌همت معاونت فرهنگی اجتماعی دانشگاه شیراز و با حمایت اداره‌کل سازمان امور دانشجویان شاهد و ایثارگر وزارت علوم برگزار شد و برگزیدگان این جشنواره امروز، ۱۳ اردیبهشت‌ماه در تالار فجر دانشگاه شیراز معرفی شدند.

بر این اساس، در بخش قرآنی و در زمینه قرائت و تحقیق، صادق قاسم زاده، محمدرضا شیرازی، حمیدرضا حیدری، رضا توفیق زاده، سیدمحمدکریم افضلی، معصومه حمیدی، زهرا سینافر و ریحانه قصری به عنوان نفرات برتر معرفی شدند.

در بخش ترتیل، جلال رضایی تیجی، امین رئوف، علیرضا طاهری، امیررضا خانبابائی فسقندیس، محمد شادور، رقیه رضایی، فاطمه چایی بناب و اکرم حاتم زاده و در بخش اذان نیز  سیدمحمدطاها اطهری، بهروز ساعد، محمدرضا شیرازی و علیرضا طاهری برگزیده شدند.

در بخش حفظ جزء تا کل قرآن کریم نیز مجتبی شکرانه، سید حسن حسینلر، امیر ابراهیمی صفر قلعه، رسول رضایی اصفهانکی، فاطمه مواساتی قنواتی، مهسا نیکخو ساری قیه، حوریه تبیانیان، فاطمه انتظاری، مهران رحیمی، عباس فردی آرائی، سینا اشرفی، معصومه قلی زاده بالدرلو، منا ترکی، شهناز مهدیه  نجف ابادی، محمد میرمحمدیان، مجتبی صالحی فر، عارف آق، ساجده روستایی زاده شورکی، عاطفه ابراهیمی سروعلیا، فاطمه ستمکش ارانی، حانیه سبحانی، هادی مکرمی، مهدی صادقی، کوثر تبیانیان، فاطمه بازرگان، محمد شادور، محمدرسول تکبیری، امیرحسین حسین پور، فائزه السادات قریشی نسب و طیبه برخورداری شریف آبادی حائز رتبه‌های برتر شدند.

در بخش صحیفه سجادیه، فاطمه حسینی زاده ، محمدرسول تکبیری، فاطمه نایینی، فاطمه انتظاری،سجاد رضائیان  و علی محمد اسمعیلی به عنوان نفرات برتر معرفی شدند و رسول رجایی، هادی مکرمی، امیر مالمیر، علی محمد اسمعیلی و مهدی علی‌پور در بخش حفظ موضوعی قرآن برگزیده شدند.

ضمن اینکه علی محمد اسمعیلی، شهلا کاظمی میرکی، سیده ساناز کاسب، فاطمه سوری، مهدی مهرابی و ثنا شیرعلی نیز در بخش نهج‌البلاغه به ‌عنوان برترین‌ها شناخته شدند.

در بخش ادبی و در زمینه داستان کوتاه، سیدمهدی موسویان، دنیا اسکندرزاده، محمدرضا یزدانی‌نژاد، فاطمه‌سادات عمرانی و مهسا پرمو به عنوان نفرات برگزیده معرفی شدند و در بخش شعر نیز قاسم بای، فاطمه حلیمیان، محمد جباری، فاطمه هوشنگی شایان، رضا احسانپور، حسین عبدی و پیمان رفیعی پور، برتر شدند.

در بخش نقاشی، کوثر سابقی نژاد، حمیدرضا حیدری، سیده حورا طیب، فاطمه لطفی و محمدرضا کنعانی هرندی نفرات برتر شدند و در بخش خوشنویسی رتبه‌های برتر به سیدعلیرضا مطلبی، حامد شاه حسینی، علی عابدینی، محمدابراهیم کاظمی، مهسا سالاری و امین زنجانی اختصاص یافت.

مهدی جهانبخش، مرتضی رحمتی، محمدعلی حیدری و مصطفی محسنی در زمینه طراحی پوستر برگزیده شدند و مهدی جهانبخش، معظمه محمودی و کوثر سابقی نژاد نیز در بخش تصویرسازی به مقام‌های برتر دست یافتند.

بالاخره در بخش عکاسی نیز مهدی ایمانی، مهسا ربیعی گندمان، محمد آهنگر، یاسمین پارسا، سیدمحمدرضا حسینی نسب، نرگس امامی راد، علی دهقان، زهرا محمدحسینی، آریان انصاری و احسان باقری به مقام‌های برتر دست یافتند.

به گزارش ایسنا، در دومین جشنواره فرهنگی هنری شهید آوینی بیش از سه هزار اثر فرهنگی هنری از دانشگاه‌های مختلف کشور مورد بررسی قرار گرفتند.

اولین دوره این جشنواره، اسفندماه سال ۱۴۰۱ در تهران برگزار شد و قرار است سومین دوره جشنواره شهید آوینی نیز در شهر رشت برگزار شود.

انتهای پیام