سرمایه اجتماعی تشکل‌های مذهبی و بازیابی اعتماد سیاسی
تاریخ انتشار: ۲۱ خرداد ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۲۴۰۵۳۲
با وقوع هر بحران، بخش‌های مختلف یک جامعه اعم از دولتی و غیردولتی به میدان می‌آیند تا به حل مشکلات ناشی از آن بحران بپردازند. در ایران نیز مانند تمام نقاط جهان، سازمان‌های مردم نهاد دینی و غیردینی به عنوان یکی از بازوهای خدمت‌رسان، ایفای نقش می‌کنند.
افتخاری/
با وقوع هر بحران، بخش‌های مختلف یک جامعه اعم از دولتی و غیردولتی به میدان می‌آیند تا به حل مشکلات ناشی از آن بحران بپردازند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
آقای ردادی! اگرچه مشارکت مردم در تمام مدل‌های حکمرانی دنیا امری بدیهی است اما همواره این مهم در لابه‌لای امور سیاسی کمرنگ شده است. آیا می‌توان وقوع بحران کرونا و پررنگ شدن نقش مردم در مهار آن را به عنوان فرصتی برای بازتعریف نقش مردم در حکمرانی در نظر گرفت؟
ابتدا باید بحران را تعریف کنیم؛ هر بحران دو رکن اساسی دارد، یک رکن نیاز به اقدام فوری است که این اقدام را نمی‌توان به تأخیر انداخت و دوم اینکه مسئله به قدری حیاتی است که بقای سیستم و اجتماع مورد تهدید قرار می‌گیرد. با این تعریف می‌توان گفت همه‌گیری کرونا یک بحران به شمار می‌رود. اتفاقی که در این بحران و در بحران‌های پیش از آن هم وجود داشت این است که دولت‌های ملی معمولاً به تنهایی از عهده آن برنمی‌آیند. در کل دنیا وقتی بحرانی رخ می‌دهد بدون حضور مردم نمی‌توانند بحران را کنترل کنند. اتفاقی که در این بحران رخ داد و در چند دهه اخیر بی‌سابقه بود بحث جهانی بودن آن است، تا حدی که نهادهای بین‌المللی هم از عهده مهار آن برنیامدند و به همین دلیل ضرورت مشارکت مردم بیش از گذشته درک شد. قبلاً تصور ما این بود اگر در یک نقطه سیل یا زلزله‌ای رخ دهد دولت‌های دیگر به کمک می‌آیند تا مشکل رفع شود پس به گونه‌ای نظم جهانی و قدرت غالب جهانی وجود دارد که می‌تواند کمک کند. بحران کرونا نشان داد وجود نظم و قدرت جهانی یک توهم است. مشارکت مردم در سراسر جهان مؤثر بود، اما ما چون مردم ایران را می‌بینیم فکر می‌کنیم فقط در ایران است. در تمام دنیا مردم بسیار توانمند حاضر شدند و این نشان می‌دهد ما به سمتی می‌رویم که کم کم دولت‌ها نسبت به مردم و قدرت آن‌ها دچار افول می‌شوند و آنچه بیشتر در نظام جهانی می‌تواند مؤثر باشد حضور مستقیم و مشارکت مردم است و این باید مورد توجه آینده پژوهان و سیاست‌گذاران قرار گیرد که ما در دنیای آینده بیش از اینکه به دولت‌ها و به شرکت‌های چندملیتی قدرتمند تکیه داشته باشیم، با خود مردم مواجه هستیم و این خود مردم هستند که قدرت را در دست دارند.
در بحران کرونا به نظر می‌رسد مشارکت در قالب سازمان‌های مردم نهاد دینی پررنگ‌تر از سایر سازمان‌هاست، چه تفاوت‌هایی بین سازمان‌های مردم نهاد دینی با دیگران وجود دارد که موجب مشارکت بیشتر می‌شود؟
در کل دنیا حتی در کشورهای غربی، سازمان‌هایی که بر پایه دین قرار داشته‌اند موفق و تأثیرگذار بوده‌اند؛ در سابق هم خیریه‌های مذهبی اعم از یهودی، مسیحی و سایر ادیان بسیار موفق بوده‌اند. در ایران نیز به همین شکل سازمان‌های مذهبی بسیار موفق‌تر هستند. اگر برگردیم به علت موفقیت تشکل‌های مذهبی در ایران (تشکل‌هایی که در مقابل سازمان‌های مردم نهاد غیرمذهبی که عمدتاً از نگاه‌های لیبرال و سمن‌هایی که در جامعه مدنی غربی تعریف شده نشأت گرفته‌اند) می‌خواهم روی کلیدواژه سرمایه اجتماعی تأکید کنم؛ تشکل‌های مذهبی به دلیل اینکه از سرمایه اجتماعی بیشتری برخوردار بودند موفق‌تر بودند. سرمایه اجتماعی هم سه رکن دارد؛ رکن نخست شبکه ارتباطی است، سازمان‌ها و تشکلات مذهبی، شبکه‌های غیررسمی بسیار قدرتمندی دارند، چه در مسجد و هیئت، چه در ارتباطی که بین مؤمنان وجود دارد. این شبکه ارتباطی در مواقع بحران فعال می‌شود و به ارائه کمک می‌پردازد.
رکن دوم هنجارهایی است که سبب می‌شود مردم به هم کمک کنند. در جامعه‌ای که این هنجارها فعال باشد، گروه و جامعه، سرمایه اجتماعی بیشتری دارد. در این مورد هم سرمایه اجتماعی تشکل‌های اسلامی نسبت به سازمان‌های هم‌عرض که نگاه‌های غیردینی دارند، بیشتر است. چرا؟ چون دقیقاً هنجارهای متقابل دینی در این گروه‌ها وجود دارد که در گروه‌های غیردینی وجود ندارد، هنجارهایی مثل صدقه، احساس برادری و اخوت و... به اضافه اینکه این تشکل‌های مذهبی یک ریشه دینی و ایرانی دارند که باز هم سازمان‌های مردم نهاد که به تقلید از غرب درست شدند فاقد آن هستند. در این ریشه‌های بومی یکسری هنجارهای ایرانی وجود دارد که موجب می‌شود ارتباطات قوی ایجاد شود، مثل همیاری، جوانمردی و... نمونه‌اش در بحران اخیر اینکه یک کاسب سعی می‌کند با پول خود وسایل بهداشتی را تهیه کند و به صورت صلواتی جلو مغازه‌اش قرار دهد. رکن آخر، اعتماد ریشه‌داری است که بین مردم و این سازمان‌های مذهبی وجود دارد؛ چراکه این‌ها در بطن جامعه هستند و ارتباط خوبی با مردم برقرار کرده‌اند.
این اعتماد بیشتر به افراد مذهبی است یا نهادهای مذهبی؟
آمارهای دولتی نشان می‌دهد روحانیت یکی از قشرهایی است که به شدت مورد اعتماد مردم است. برای مثال در خیلی از این هیئت‌ها روحانیت وجود دارد که از دیرباز مورد اعتماد مردم بوده‌اند. فارغ از بحث‌هایی که علیه روحانیت گفته می‌شود، تشکل‌های مذهبی به دلیل اینکه در این سه رکن قوی‌تر هستند توانسته‌اند نسبت به سازمان‌های مردم نهاد غیردینی موفق‌تر حاضر شوند. در همین جریان کرونا هم می‌توانیم ببینیم که تشکل‌های مذهبی خیلی موفق‌تر بودند؛ با اینکه کمتر مورد حمایت‌های دولتی بودند. در وزارت کشور معاونتی داریم که مسئول رسیدگی به سازمان‌های مردم نهاد است، در حالی که هیچ بخشی مسئول رسیدگی به هیئت‌ها نیست. به این نکته هم باید توجه داشت تجربه‌نگاری که می‌توانستیم در مورد هیئت‌ها و تشکلات مذهبی انجام دهیم تا در بحران‌های بعدی برای تقویت سازمان‌ها استفاده شود مورد غفلت قرار گرفته شده است. اگر قرار است برای بحران‌های بعدی درسی از بحران کرونا بگیریم این است که نقش نهاد مذهب و مردم را جدی بگیریم. ترکیب این دو می‌شود مردم مذهبی مؤمن در جامعه، مؤمنان به صورت مطلق عرض می‌کنم مؤمنان مسلمان و مسیحی باید مورد توجه دولت‌ها قرار گیرند و اگر دولتی می‌خواهد برای آینده برنامه‌ریزی و آینده را تا حدی پیش‌بینی کند باید بداند که آینده در دست مؤمنان است. چرا؟ چون این مؤمنان هستند که بین خودشان پیوستگی دارند، به یکدیگر اعتماد دارند، حاضر به ایثار برای جامعه هستند و به عنوان گروه‌های مرجع جامعه در هر جامعه مسلمان و مسیحی و یهودی قرار می‌گیرند. البته گروه‌های متشکل و منسجم از مؤمنان، نه پراکنده می‌توانند به دولت‌ها در بحران‌ها کمک کنند. بنابراین باید مورد توجه دولت‌ها قرار گیرند چون در این گروه‌ها انباشت سرمایه اجتماعی نیز وجود دارد.
نسبت میان مشارکت مردم در بحران و اعتماد سیاسی به دولت
اعتماد سیاسی در میزان مشارکت مؤثر است. دولتی که مورد اعتماد باشد وقتی می‌گوید در خانه بمانید، فاصله اجتماعی را رعایت کنید، مغازه‌ها را باز نکنید، مردم با آن همراهی می‌کنند. درحالی که آمارهای نهادهای مختلف دولتی مثل افکارسنجی دانشجویان نشان می‌دهد اعتماد به دولت در چندسال اخیر به‌شدت کم شده و با این کم شدن، انتظار می‌رود مشارکت مردم کاهش پیدا کند؛ اما جالب اینجاست مشارکت افزایش هم یافته است! این امر دلایل متعددی دارد که به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنم؛ یک اینکه مردم خطر را خیلی جدی می‌دیدند و می‌گفتند اگر در این مقطع با دولتی که به آن اعتماد نداریم همراهی نکنیم کسی که متضرر می‌شود خود ما هستیم. علت دیگر می‌تواند همین سازمان‌های مذهبی باشد؛ وقتی این‌ها وارد عرصه شدند خود به خود سبب شد اعتماد مردم به دولت تقویت شود، به طوری که یک نوع جهش موفق و نه مداوم افزایش اعتماد سیاسی را در مقطع خاص داشته باشیم که البته کسی هم پیش‌بینی نمی‌کند ادامه‌دار باشد. علت بعدی اینکه یک اجماعی در بین همه جناح‌ها صورت گرفت و دیگر کسی، کسی را متهم نکرد که تو داری دزدی می‌کنی یا سوءاستفاده می‌کنی، همه با وحدت پشت دولت ایستادند. این باز نشدن پای رقابت‌های سیاسی به این مسئله موجب شد اعتماد مردم نیز جذب شود و نکته آخر گفت‌وگوی مداوم دولت با مردم بود. سخنگوی ستاد مدیریت بحران کرونا هر روز با مردم صحبت می‌کرد و گزارش می‌داد. البته اگر دولت بتواند از این فرصت استفاده کند این ارتباط تبدیل به یک اعتماد مداوم می‌شود و می‌تواند ادامه پیدا کند.
منبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: سرمایه اجتماعی ویروس کرونا سازمان های مردم نهاد دینی سرمایه اجتماعی تشکل های مذهبی اعتماد سیاسی مشارکت مردم بحران کرونا اعتماد مردم بحران ها سازمان ها گروه ها دولت ها موفق تر
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۲۴۰۵۳۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
دولت بسترساز جهش تولید است
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت: دولت به عنوان کارگزار نظام باید کوشش کند تا بستر جهش را با مشارکت مردم فراهم کند و یکی از اقدامات مهم در این بین مانع‌زدایی، جلوگیری از مداخلات بی‌معنای ادارات در حوزه تولید و باز کردن قفل و زنجیرها است.
به گزارش خبرگزاری ایمنا، سید صولت مرتضوی امروز _یکشنبه نهم اردیبهشت_ همزمان با آغاز هفته گرامیداشت کار و کارگر، در مراسم «اعطای نشان اقتصاد مقاومتی به واحدهای تولیدی نمونه کشور و اظهار کرد: هنر نزد مردان و زنانی است که شیره جان‌شان را مصروف اعتلای عزت انسانی می‌کنند.
وی بیان‌داشت: کار و تولید برای انسان شرف، عزت، اقتدار و ثبات است و بستر بالندگی وی را فراهم می‌کند.
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی با بیان اینکه دستان توانمند بانوان ایرانی قابل ستایش، تقدیر و تشکر است، ادامه‌داد: دنیا بداند که زن در فرهنگ و تمدن اسلامی و در احکام و آموزه‌های دینی ما از منزلت بالایی برخوردار است و بر اساس آنچه که از قرآن آموخته‌ایم در آیه ۱۳ سوره حجرات تفاوتی بین زن و مرد وجود ندارد.
مرتضوی تصریح‌کرد: یکی از جلوه‌های پرهیزکاری، تلاش، توسعه اشتغال، دستگیری از نیازمندان و کوشش است.
وی با بیان اینکه حضور بانوان در عرصه‌های مختلف اهمیت بسیار دارد، تاکید کرد: از مجموع ۱۶ میلیون و ۱۹۱ هزار نفر بیمه شده تأمین اجتماعی در بخش کارگری، حدود سه میلیون و ۷۹۵ هزار نفر کارگر زن داریم و در حوزه‌های آموزش و پرورش، پرستاران و اساتید دانشگاه نیز زنان جز سرآمدان جامعه هستند.
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی اضافه‌کرد: در حوزه اقتصاد اسلامی و بر اساس اصول ۴۳ و ۴۴ قانون اساسی، اقتصاد ما به سه دسته تقسیم می‌شود؛ اقتصاد دولتی که دایره شمول آن بخش از اقتصادی است که به اقتدار و امنیت ملی ما برمی‌گردد. بخش‌های دیگر نیز اقتصاد خصوصی و تعاونی است. تقریباً می‌توان گفت از منظر قانون اساسی باید بیش از ۸۰ درصد اقتصاد کشور در دست توانمند بخش خصوصی باشد.
مرتضوی با یادآوری اینکه رهبر معظم انقلاب امسال را به «جهش تولید با مشارکت مردم» نامگذاری کردند، اظهار داشت: رهبری فرمودند که جهش با رشد متفاوت است. یعنی یک حرکت بزرگ و خارق‌العاده که نشان از جهش و پرش داشته باشد و این کار نیاز به کوشش دارد.
وی بیان‌داشت: دولت به عنوان کارگزار نظام باید کوشش کند تا بستر جهش را با مشارکت مردم فراهم کند. یکی از اقدامات مهم که در این بین باید انجام شود مانع زدایی و رفع موانع تولید است.
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی تصریح‌کرد: جلوگیری از مداخلات بی معنای ادارات در حوزه تولید، باز کردن قفل و زنجیرها نیز جز کارهایی است که دولت باید انجام دهد تا فرمایش رهبر معظم انقلاب به بهترین شکل انجام شود.
مرتضوی خاطرنشان‌کرد: ما به عنوان کارگزار دولت این آمادگی را داریم که دستان پرتوان کارآفرینان و کارگران را به گرمی در این حوزه بفشاریم.
وی افزود: موضوع دیگر مشارکت مردم است. جهش تولید بدون مشارکت مردم عملی نخواهد شد و اگر ما جهش تولید را به مردم بسپاریم، مفاسد و مشکلات اقتصادی پاک می‌شود، زیرا بخش خصوصی دلسوز سرمایه خود است و آستین همت بالا می‌زند و کار می‌کند.
در این مراسم از ۱۴ بانوی نمونه در واحدهای تولیدی با حضور وزیر تعاون تجلیل شد.
کد خبر 748730
حمله به نمازگزاران در گذره هرات افغانستان/ ۶ نفر شهید شدند