چرا «مرگ» بر اثر کرونا در ایران رکورد زد
تاریخ انتشار: ۲۰ تیر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۵۸۳۵۹۱
به گزارش ایسنا، یکی نتیجه مثبت شدن تست کرونایش را با وجود رعایت همه پروتکلهای بهداشتی تقصیر کسی که رعایت نمیکند میاندازد و دیگری معتقد است نباید همه اشتباهات را گردن مردم انداخت. عدهای اوج دوباره بیماری کرونا را بی توجهی مردم به ماسک زدن و راه اندازی جشنها و مهمانیهایشان میدانند اما برخی دیگر معتقدند دولت عادیسازی کرده است به همین دلیل بیماری دوباره اوج گرفته است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
با وجود اینکه برخی وظیفه اجتماعیشان را در این زمینه انجام میدهند و منافع جمعی را به منافع فردی خود ترجیح میدهند، در مقابل افرادی هم هستند که خودشان را مهمتر از منافع جمعی میدانند و اینجاست که نقش مردم در جلوگیری از زنجیره بیماری کرونا مشخص میشود.
یک مردم شناس یکی از دلایل بالا رفتن آمار کشته شدگان بر اثر ابتلا به کرونا را عادی جلوه دادن شرایطی ناشی از دو محور کلی یعنی دولت (فرهنگ سیاسی مبارزه با این اپیدمی) و مردم میداند و میگوید: متاسفانه روسا و دولتمردان برخی کشورها نسبت به این پدیده به ویژه در ابتدای این اتفاق شدت لازم را به خرج ندادند و در حال حاضر هم شاهد افزایش تعداد مبتلایان و فوت شده بر اثر ابتلا به کرونا در همین کشورها هستیم. برای مثال رییس جمهور آمریکا تا مدتها از زدن ماسک ممانعت می کرد که خواسته یا ناخواسته بخشی از مردم تحت تاثیر این رفتار و نگاه قرار میگیرند؛ یا زمانی که اعلام شد از روز شنبه همه چیز عادی است بخش زیادی از مردم که به دلایل زیاد فرهنگی و شخصی تمایل نداشتند شرایط پیک بیماری را بپذیرند که هنوز هم برخی این موضوع را نپذیرفتهاند، تحت تاثیر این نگاهها، تصور میکنند پس میتوان در چنین شرایطی به زندگی عادی خود ادامه داد. این در حالی است که دولتها با سیاستگذاریهایی که انجام میدهند میتوانند بیماری را کنترل کنند. در کشورهایی مثل اسپانیا، ایتالیا و آلمان که روند رو به رشدی داشتند، به دلایل برنامهریزیهای سخت حاکمیتی توانستند بیماری را کنترل کنند. اما در ایران شاهدیم که همه چیز به شرایط عادی برگشته است و این موضوع روی نگاه و زندگی مردم تاثیرگذار بوده و عادیسازی موجب میشود مردم، بسیاری از موارد را مراعات نکنند. برای مثال چرا باید به مشاغل پرخطر اجازه از سرگیری فعالیت در چنین شرایطی را بدهند؟ ممکن است به سالن سینماها بخشنامه کنند که با رعایت فاصله اجتماعی فیلمها را اکران کنند اما عملا با این کار، محیط برای ادامه زنجیره بیماری فراهم می شود. همان طور که دیدیم این بیماری با باز شدن سالنها یا اجازه برای برگزاری مراسم ختم بیشتر شد. یا زمانی که محدودیت طرح ترافیک اعمال می شود شرایط برای کسانی که مجبورند هر روز در این محدودهها رفت و آمد کنند، دشوار میشود. همه افراد توانایی رفت و آمد هر روزه را با تاکسی یا آژانس ندارند و سرانجام مجبور به استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی میشوند که بیشترین ازدحام جمعیت هم در چنین مکانهایی است و بیماری را منتقل میکند.
حسین میرزائی که دکترای مردم شناسیاش را از فرانسه گرفته است، ادامه میدهد: حتی اساتید دانشگاهها موظف شدند از ۱۵ خرداد در محل کار حاضر شوند. در واقع اساتید دانشگاهها باید در دانشگاه حاضر میشدند در حالی که دانشجویان حضور نداشتند و همین آمد و رفتها که ضرورتی نداشت به جریان انتقال بیماری کمک کرد. این اقدامات نشان دهنده عادی سازی وضعیت است. شاید بخش زیادی از این سیاست به مسائل اقتصادی برگردد اما مسئله این است که گاهی اقتصاد و جان مردم با یکدیگر مغایرت پیدا میکنند. نمیشود تالارها اجازه فعالیت داشته باشند اما جلوی بیماری را هم گرفت. اگر بخواهیم هم چرخ اقتصاد بچرخد و هم جان مردم ایمن باشد، به هیچکدام دست پیدا نمیکنیم. بخش زیادی از مردم مسئولیت خود را میپذیرفتند و اگر مراسم یا جشنی داشتند، آن را کنسل کردند اما همان چند نفری که اصرار به برگزاری داشتند بیماری را در سطح گسترده ای پخش کردند. از سوی دیگر محور مردم در شرایط عادی سازی است. برای مثال در اسفندماه شاهد اوج بیماری بودیم که با فشار حداکثری دولت، بسیاری از مردم هم به شرایط قرنطینه پای بند شدند اما یک آستانه تحملی برای افراد جامعه قرار دارد که با توجه به زیرساخت های فرهنگی تعیین می شود. همزمانی قرنطینه با ایام عید اولین موج را به صورت جدی آغاز کرد. مردم تصمیم گرفتند در تعطیلات به مسافرت بروند زیرا از نظر فرهنگی نوروز با سفر و دید و بازدید تداعی می شود گرچه دید و بازدیدها کم شد اما سفرها همچنان برقرار بود و این امر موجب شد برخی از استان ها تحت تاثیر حملات اپیدمی قرار بگیرند و وضعیت برخی از استان ها را در شرایط قرمز قرار دهد. بنابراین از نظر فرهنگی تداعی نوروز با سفر و از طرف دیگه آستانه تحمل مردم که بعد از یک ماه کاهش پیدا کرده بود موجب شد موج اول ایجاد شود. سپس دولت از اردیبهشت ماه شروع به عادی سازی شرایط کرد به همین دلیل ما هم اکنون شاهد اوج دوباره بیماری هستیم. در واقع شاهد نقش پر رنگ دولت بودیم که نتوانست شرایط را کنترل کند.
او همچنین به مسئله مهم دیگری که درباره مردم و شکل مراعات اپیدمی وجود دارد اشاره می کند: الگوهای ذهنی افراد با شرایط حاکم بر جامعه منطبق می شود. حتی اگر بیماری کرونا هم وجود نداشت به دلیل نداشتن ثبات اقتصادی، شاهد افزایش قیمت کالاهای اساسی، دلار و طلا هستیم که تاثیر خوبی روی جامعه نمیگذارد و موجب میشود مردم از چنین جو رهاشدگی و ناامیدی رنج ببرند. به نظر میرسد در چنین شرایطی امید افراد کاهش پیدا کند به همین دلیل هم بسیاری بیماری را جدی نمیگیرند و حتی ماسک هم نمیزنند. شاید کسی این موضوع را رسما اعلام نکند اما چیزی شبیه سیگار کشیدن است. افرادی که شروع به کشیدن سیگار می کنند می دانند که این اتفاق آنها را در طولانی مدت از پای می اندازد اما اصرار به انجام این کار دارند. تا وقتی که در جامعه امید و شرایط مطلوب کاهش پیدا کند درصد مراعات مردم به پدیدههای مثل کرونا هم کاهش پیدا میکند و این شکل از نگاه موجب میشود ما با یک شرایط بحرانیتر مواجه شویم. از سمت دیگر رسانهها نیز به اندازه کافی به سمت اصلاح الگوی فکری مناسب در این زمینه پیش نمیروند گرچه من معتقدم در اینباره با مجموعهای از شرایط روبرو هستیم و تنها رسانهها مقصر نیستند. اما رسانه فقط با اعلام آمار مبتلایان یا کشته شدگان و در برخی موارد رعایت توصیه های بهداشتی مثل چگونگی شسستن دستها به صورت کلیشه ای با موضوع برخورد می کنند در حالی که می توانستند به شکل خلاقانه ای با این مسئله برخورد کنند. گاهی لازم است از شکل صحیح برخورد با این موضوع الگوبرداری شود، برای مثال در دنیا تبلیغات بسیاری برای جلوگیری از کاهش تصادفات بر اثر استفاده از موبایل صورت می گیرد در حالی که ما تبلیغات چندانی در این زمینه نداشته ایم. ما در برخورد با بیماری کرونا هم از افراد خلاق استفاده نکردیم و ندیدیم که صدا و سیما اثرگذاری لازم را روی مخاطب بگذارد. یکی از بهترین راهها این بود که در برنامه کودک از زبان بچهها استفاده کنیم. اوایل تاکید بر این بود که کودکان در جریان اخبار مربوط به کرونا قرار نگیرند در حالی که به عقیده من این موضوع اشتباه است زیرا کودک هم باید از مرگ بترسد، مرگ هم بخشی از زندگی است و ما باید آن را بپذیریم اما اینکه بگوییم کودک نباید در معرض این پیامها قرار بگیرد زیرا اثر منفی روی او می گذارد اشتباه است، برای مثال اگر یکی از اعضای نزدیک خانواده او از بین برود روی کودک تاثیر بدی نمی گذارد؟ من معتقدم بهتر است روی این موضوع با دقت بیشتری عمل کنیم. نقش خانواده ها در قطع زنجیره های بیماری را جدی بگیریم و جا دارد بحث بیشتری درباره این موضوع شود.
به عقیده این مدرس دانشگاه مردم می توانند فارغ از دولت، نگاههای عمیقی نسبت به این اتفاق داشته باشند: بخشی از کنترل زنجیره بیماری را باید مدیون خانوادههایی باشیم که ارتباطشان با دنیای واقعی را قطع کردهاند و از طریق فضای مجازی در تماس با یکدیگر هستند. زمانی که به ارتقاء فرهنگ عمومی فکر نمیکنیم در مسائلی مثل اپیدمیها یقه ما را خواهد گرفت. در طول سالهای متعدد برای فرهنگ عمومی اقدامات زیربنایی انجام ندادهایم، به همین دلیل اعتماد، مشارکت و مسئولیت پذیری در جامعه کاهش پیدا می کند و حتی دعوت از مردم به مراعات کردن هم کفایت نمیکند. در حال حاضر این تداعی که هر چه دولت می گوید لزوما به نفع ما نیست وجود دارد که البته موضوع مهمی است زیرا نشان دهنده کاهش اعتماد و سرمایه اجتماعی است. وقتی یک کاندیدا وعده میدهد و مردم در انتهای دوره او متوجه میشوند وعدههایی که از زبان فرد شنیدهاند، محقق نشده و به ثمر نرسیده است، چطور انتظار داریم به فرد اعتماد داشته باشند؟ این روزهاست که رها کردن اعتماد اجتماعی و نقش فرهنگ عمومی، پیامدهای خودش را نشان میدهد و شاهد کاهش مسئولیت پذیری اجتماعی میشویم تا جایی که افراد نسبت به عادیسازی و جدی نگرفتن هشدارها اهتمام می ورزند. مادامی که این سیاست به همین شکل ادامه پیدا کند نیز شاهد اتفاقات خوشایندی نخواهیم بود.
آنچه در این زمینه نقش موثری می تواند داشته باشد اعتماد عمومی است. مسئله اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی نقش پررنگی در مقابله با اپیدمیها دارند.
در این رابطه غلامرضا غفاری، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران نیز که سابقه پژوهش در زمینه اعتماد و سرمایه اجتماعی را دارد هم معتقد است: تجربه نشان میدهد وقتی ما با یک اپیدمی مواجه میشویم جایی که اعتماد وجود دارد و سرمایه اجتماعی بالا است مواجه با یک مسئله جمعی، مسئله ای که متعلق به یک فرد نیست بلکه حالت اپیدمی دارد بسیار راحتتر صورت میگیرد تا زمانی که اعتماد اجتماعی و عمومی و سرمایه اجتماعی پایین است. معمولا افراد نسبت به کنش و عمل جمعی آن گونه که باید توجه ندارند زیرا مواجه با اپیدمی کرونا یک مسئله فردی نیست بلکه یک مسئله جمعی است. مسائل بزرگ نیاز به اقدام جمعی دارند. طبعا نیاز به یک سرمایه فرا فردی و اجتماعی داریم که بتوانیم کنش جمعی که به یک جامعه مطلوب کمک میکند انجام دهیم. مسئلهای که با آن مواجه هستیم مهم است که معمولا هم اهتمام و تلاش مسئولان و مردم را میطلبد و نمیتوان همهی مسئله را به مردم یا دولت و مسئولان واگذار کرد. تا زمانی که ارتباطی با یک نگاه همه جانبه گرایانه وجود نداشته باشد فعالیت مجموعهای هم که زحمت میکشد اثر کافی نخواهد داشت. بنابراین مهمترین شرط این است که عزم و اراده ای همگانی برای مردم و دولت وجود داشته باشد.
او درباره نقش فرهنگی جامعه ما در مقابله با ویروس کرونا و اصرار برخی از مردم به برگزاری دورهمی و مراسم عروسی یا ختم در چنین شرایطی میگوید: هر واقعیت اجتماعی یک گذشته تاریخی و زمینهی فرهنگی دارد. نکته مهم این است که وقتی ما با یک موضوعی روبرو میشویم که نسبت به آن شناخت تاریخی و اجتماعی داریم اما در آن لحظه و زمانی که میخواهیم رفتار و کنش خود را تنظیم کنیم، آن را از روی عقل و خرد انجام میدهیم یا از روی عواطف و احساسات که ریشه در خرد ندارند. اگر تصمیم از روی خرد نباشد طبعا آن کنش معطوف به دیگران نیست و منافع دیگران را لحاظ نمیکند بلکه خودخواهانه است و به نفع جمعی توجه نمیشود. این مسئله مخاطرات خاص خودش را دارد. کنشهایی که در یک جامعه مطلوب صورت میگیرد نباید خودخواهانه باشد بلکه باید معطوف به دیگران و بر مبنای منافع جمع صورت بگیرد و زمانی که این اتفاق بیفتد معمولا خیر عمومی حاصل میشود. گرچه این موضوع را باید در سطوح مختلف تحلیل کرد زیرا مسائل کلان، میانی و خُرد در این زمینه تاثیرگذار هستند. بخش قابل توجه تفاوتها در بین جوامع و کشورها به لحاظ افزایش یا کاهش شیوع کرونا وجود دارد به سیاستهای رفاهی بر می گردد که در مسائل اجتماعی تعیین کننده هستند.
منبع: الف
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.alef.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «الف» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۵۸۳۵۹۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
بیماری فردگرایی و افول جنبش دانشجویی
به گزارش خبرنگار مهر، مهدی متولیان، فعال فرهنگی در یادداشتی به موضوع وارفته گی جنبش دانشجویی و فردگرایی نسل جدید که در تضاد با فعالیت اجتماعی در جنبش دانشجویی و تشکّلی مثل بسیج است، پرداخته است. او این پیشنهاد را مطرح کرده که شاید بهتر است از خیر تشکلهای سنتی بگذریم و به اشکال نوین تشکل - مثلاً تشکل مجازی – رو بیاوریم.
متن این یادداشت به شرح زیر است؛
امروز در جلسهای حضور داشتم که بحث از وارفتهگی جنبش دانشجویی بود و از سخنان اخیر رهبر انقلاب در ملاقات رمضان گذشته با دانشجویان یاد شد:
"...توقّع بنده از تشکّلها خیلی زیاد است. این مقداری که شما راجع به توقّع از دولت و نظام و شخص حقیر و مانند اینها اینجا بیان کردید، بدانید چند برابرش من از شما توقّع دارم... اوّلین توقّع اینکه شما باید در محیط دانشجویی اثر بگذارید؛ این اثر دیده نمیشود، کم دیده میشود. شما تشکّلید. تشکّلها باید در درجهی اوّل، نگاهشان به داخل دانشگاه باشد؛ شماها در درجهی اوّل، نگاهتان بیشتر به بیرون دانشگاه است. به بیرون دانشگاه [هم] نظر داشته باشید؛ همینطور که گفتم، دغدغهمند باشید، انتقاد کنید، اشکال داشته باشید، راه حل ارائه بدهید، اینها خوب است، امّا از این خوبتر، از این لازمتر این است که شما به داخل دانشگاه نگاه داشته باشید؛ روی دانشگاه کار بکنید. تشکّلهای ما در دانشگاهها کم کار میکنند؛ انصافاً این کمکاری وجود دارد..." (بیانات ۱۹/۱/۱۴۰۳)
در مقایسه با زمان دانشجویی ما، حدود ۲۰ سال پیش، امروز برای جنبش دانشجویی نا و رمقی نمانده و از آن تأثیرات اجتماعی و مطالبهگریهای جریانساز دیگر خبری نیست... در آن جلسه ما این را حمل بر ضعف مدیریت دانشگاه و امثالهم میکردیم، اما یکی از دوستان گفت: دقت داشته باشید که نسل امروز نسبت به نسل گذشته بهشدت فردگراتر شده است و آمارها و تحلیلها هم شاهدند که جامعهی ایران بهسرعت به سمت فردگرایی میرود؛ و پیش خودم گفتم چه راست گفت!
همین ابزارهای تکنولوژیک که بهطور گسترده در اختیار فرزندان ماست و آنها را به طرز نگرانکنندهای خانهنشین کرده، یکی از لوازم این فردگرایی است و البته عوامل دیگر که گفتناش در این مقال نمیگنجد.
اما فعالیت اجتماعی در جنبش دانشجویی و تشکّلی مثل بسیج، دقیقاً پرورندهی روحیهی جمعگرایی و در تضاد با این میل عمومی نسل جدید قرار دارد. برای این باید چه فکری کرد؟ شاید بهتر است اساساً از خیر تشکلهای سنتی بگذریم و به اشکال نوین تشکل - مثلاً تشکل مجازی – رو بیاوریم؟!
اما واقعیت این است که فردگرایی، مسلخ زندگی و تفکر دینمدارانه است. فردگرایی ملازم فرو رفتن هرچه بیشتر در منیت و خودبنیادی است. و منش بندهی باایمان خدا، دقیقاً نفی منیت و خودبنیادی است. این مهمترین وجه تضاد دین الهی با دین مدرنیسم است. پس بروز این وضعیت در جامعهی ایرانی را فینفسه باید یک بیماری انگاشت که خود منشأ پیدایش انواع بیماریهای روحی و روانی در آحاد جامعه خواهد بود. این فردگرایی با آن خلوتگزینی هر از گاه که برای تفکر و بازنگری در خویشتن توصیه شده، هیچ مناسبتی ندارد.
این فردگرایی رفتهرفته منجر به کوتهبینی، تنگنظری و خودخواهی فرد، در عین ناتوانی و عجز از حل مسائل فردی و اجتماعی میشود. این فردگرایی تکنولوژیک تفکر و قوهی عاقلهی عمومی را پایین میکشد و هوش جمعی را مختل میکند. همچنین بلندنظری و آیندهنگری را ضایع میکند. با چنین وضع و حالی چهطور باید جامعهی آینده را به دست نسل جدید سپرد تا بسازند؟ یا چهطور میتوان به توسعهی معنوی و روحی جامعه امید بست؟
اما دقیقاً بهترین درمان برای این بیماری، تقویت، توسعه و تنوعبخشی به تشکّلهای اجتماعی، و از سوی دیگر جامعیت بخشیدن به تشکّل مردمی است و البته ما آن تشکّل جامع را هماکنون در اختیار داریم: بسیج. اما چهقدر برای آن تبلیغ میکنیم و نسلهای جدید را به فعالیت در آن تشویق و ترغیب کردهایم؟ بهویژه بسیج سازندگی هم در کانسپت تفکر دینی، یک حرکت جذاب و بسیار انسانپرور است که با وجود گسترش فوقالعادهی آن تا امروز، اما در حیث کلی سطح تماس ناچیزی با جمعیت جوان کشور دارد.
به تصور حقیر باید مسئولین دست از دیدن نوک بینیشان بردارند و برای راحتی و فراغت امروزشان، تشکّلهای عمومی و بهخصوص دانشجویی را تضعیف نکنند. امروز روزی است که باید صِرف فعال بودن و رونق گرفتن تشکلها - صَرف نظر از اثرگذاریشان – یک اولویت اجرایی در حوزهی فرهنگ عمومی شود. حتی اگر همسو با ایدهی نظام اسلامی نباشند...