نگاهی آسیب‌شناسانه به آینده آموزش عالی در بخش خصوصی
تاریخ انتشار: ۲۹ تیر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۶۷۹۰۷۴
ایسنا/خراسان رضوی میزگرد بررسی وضعیت آموزش عالی در بخش خصوصی به همت ایسنا، با حضور نمایندگان برخی از دانشگاه‌های استان در سالن شورای جهاد دانشگاهی خراسان رضوی برگزار شد.
این میزگرد با محوریت معضلات و مشکلات آموزش عالی در بخش خصوصی با حضور دکتر حسین جعفری ثانی، دبیر هیات نظارت، ارزیابی و تضمین کیفیت عتف استان خراسان رضوی، دکتر محمد جواد سلجوقی، رئیس سابق دانشگاه علمی کاربردی واحد خراسان رضوی، دکتر محمد صادق بیجندی معاون آموزشی جهاددانشگاهی، دکترداوود بهره پور، مدیر کل خدمات آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد و دکتر محمد صادق واحدی فرد مسئول نظارت، ارزیابی و تضمین کیفیت دانشگاه پیام نور خراسان رضوی برگزار شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
دکتر جعفری ثانی در این میزگرد در خصوص آینده آموزش عالی در بخش خصوصی اظهار کرد: آموزش عالی مکانی برای ایجاد و توسعه فعالیت‌های تخصصی،حرفه‌ای و تمام فعالیت‌های اجتماعی است. از این جهت آموزش عالی یکی از بنیادی‌ترین سازمان‌هایی است که می‌تواند در توسعه کسب و کار با کیفیت در زمینه‌های مختلفی مانند خدمات، صنعت، کشاورزی و... موثر واقع شود. به عبارت دیگر ماهیت اصلی آموزش عالی انتقال، ارزیابی و توسعه دانش و ارزش‌ها و رفع مشکلات دیگران است.
آینده آموزش عالی با داشتن رشته‌هایی با نیازسنجی ۴۰ سال قبل مبهم است
وی افزود: تأسیس مؤسسه آموزش عالی با هدف کسب درآمد اولویت توسعه آموزش عالی نیست. آموزش عالی با ماهیتی که برای عده‌ای یک بنگاه اقتصادی شود سنخیت ندارد. متأسفانه این مسأله گسترش یافته و عده‌ای تصور می‌کنند که هدف از راه‌اندازی یک مرکز آموزش عالی تنها با هدف کسب درآمد و ایجاد یک بنگاه اقتصادی است و همین مسأله باعث می‌شود ملاحظات مختلفی را کنار بگذارند و توجه خود را بر کسب درآمد متمرکز کنند، این موضوع می‌تواند توجیهی باشد که در آموزش عالی دست به هر کاری بزنند. اما در حقیقت آموزش عالی بسترسازی است برای توسعه کسب و کار با کیفیت که برای انجام مأموریت‌های اجتماعی ایجاد می‌شود. آموزش عالی به صورت مستقیم و باواسطه، نیروهایی را تربیت می‌کند که همه اینها در کسب و کار نقش دارند. دانشگاه‌های جامع هم که به تولید علم می‌پردازند در ایجاد کسب و کارهای مفید مؤثر هستند.
جعفری ثانی در رابطه با عوامل خارجی مؤثر بر کاهش و افت استقبال دانشجویان، خاطر نشان کرد: این کاهش و افت را در تمام زیر نظام‌های آموزش عالی و در تمام دانشگاه‌ها داریم. این افت تحت تاثیر چندین عامل است، یک عامل کاهش هرم جمعیت دانش‌آموزی است، عامل دوم تغییر هدف‌گذاری جوانان برای انتخاب راه آینده آنها است و جوانان فکر می‌کنند که دانشگاه ممکن است دیگر آن مسیر اصلی موفقیت آنها نباشد و عامل دیگر تاثیر رشد بیکاری است که دانشگاه‌ها ایجاد کرده‌اند و این رشد بیکاری به دلیل افزایش و گسترش بی‌رویه واحدهای دانشگاهی در دهه‌های اخیر بوده است. به همین دلیل در وضعیت فعلی، تعداد مراکز دانشگاهی ما روبه تعدیل است و در هشت سال دولت تدبیر و امید واحد دانشگاهی اضافه شده‌ای در استان نداشته‌ایم و حتی تعداد مؤسسات نیز کاهش پیدا کرده‌اند.
دبیر هیات نظارت، ارزیابی و تضمین کیفیت عتف استان خراسان رضوی اظهار کرد: آموزش عالی چاره‌ای جز این ندارد که در راستای گسترش خود رشته‌هایی را شناسایی کند که این رشته‌ها نیاز واقعی جامعه در بخش‌های مختلف است. اگر این اتفاق رخ ندهد و در فرآیند رشته‌های موجود در مؤسسات غیردولتی و غیرانتفاعی تجدید نظر نشود در نحوه توسعه دانش در این رشته‌ها، این موسسات به صورت خودکار متوقف می‌شوند. آینده آموزش عالی مبهم است به دلیل اینکه دانشجویانی را داریم که اغلب بیکار هستند و سطح بیکاری آنان در چند سال گذشته افزایش پیدا کرده است. علت این مسأله هم داشتن رشته‌هایی است که مربوط به نیازهای ۴۰ سال قبل است و نیاز روز ما نیست.
جعفری ثانی بیان کرد: برای تأسیس یک مؤسسه غیرانتفاعی علاوه بر تأمین فضای کالبدی، زیرساخت‌ها و تجهیزات مناسب و تأمین هیأت علمی از شرایط اولیه است. این طبیعی است که اعضاء هیأت موسس در مقابل این سرمایه گذاری انتظار دارند تا ارزش افزوده‌ای برای آنها نیز ایجاد شود. هدف این افراد عموماً تنها اقتصادی نیست و معمولاً با این هدف بخشی از بار آموزش عالی را به عهده می‌گیرند. درآمد آموزش عالی مبتنی بر شهریه‌ای است که از دانشجویان کسب می‌کنند و این شهریه هر ساله متفاوت می‌شود.
وی ادامه داد: این شهریه لزوماً باید جهت پرداخت حقوق مدرسان و کارکنان و توسعه کیفیت آموزش هزینه شود و درصدی از آن را که قانون مشخص می‌کند، به عنوان سود سرمایه گذاران تلقی شود. مؤسسه و درآمد آن با یک قرارداد به افرادی که صلاحیت ورود به حوزه آموزش عالی را ندارند به عنوان شالوده و اعتباری که صرفاً بخشی از سود را دریافت می‌کنند به امور آموزش کاری ندارد.
دبیر هیات نظارت، ارزیابی و تضمین کیفیت عتف استان خراسان رضوی در رابطه با تأثیر عوامل داخلی مؤثر بر کاهش استقبال دانشجویان، بیان کرد: عوامل داخلی مانند نوع عملکرد، جایگاه، سطح و مرتبه مؤسسه هم به اندازه عوامل بیرونی مؤثر است. به خصوص در بخش مؤسسات غیرانتفاعی که در ابتدا یک نیاز سنجی می‌شود و گروهی می‌آیند و تجهیزات و نیازهای مؤسسه را برای شروع فعالیت بررسی می‌کنند. در سال‌های قبل مؤسساتی را داشتیم که در شروع فعالیت در منزل مسکونی مستقر شده بودند و تعهد داشتند که پس از گذشت سه سال، فضای مناسبی را برای آموزش فراهم کنند. در مراکز علمی کاربردی که تقاضا محور هستند به عنوان مثال معمولاً درخواست توسط یک دستگاه، سازمان یا شرکت ارائه می‌شود و این نهاد اعلام نیاز می‌کند و پس از بررسی نیازها و تقاضا به آن نهاد اجازه تأسیس مرکز علمی و کاربردی داده می‌شود.
جعفری ثانی، اظهار کرد: تعهد مؤسسات در ابتدای تأسیس بر این است که هیأت علمی تمام وقت منطبق با ضوابط وزارت علوم را برای رشته‌های خود تامین کنند. اگر ما شاخص نسبت عضو هیأت علمی را با توجه به تعداد دانشجو، مطلق در نظر بگیریم ممکن است حتی دانشگاه هم فاصله زیادی با آن داشته باشد زیرا کاملاً امکان پذیر نیست. برای مثال تعیین کردند که در دوره کارشناسی به ازای هر ۱۷ دانشجو یک عضو هیأت علمی باید انتخاب شود.
وی ادامه داد: این شاخص غیر واقعی است و حتی با داشتن بودجه بسیار زیاد دانشگاه نمی‌تواند این تعداد بسیار بالا از هیات علمی را جذب کند. به همین دلیل هیات نظارت خراسان رضوی این شاخص را در مقطع کارشناسی به یک عضو هیات علمی برای هر ۳۰ دانشجو، در مقطع ارشد یک عضو هیات علمی در ازای ۱۰ دانشجو و در دکتری یک عضو هیات علمی در ازای ۵ دانشجو تعدیل کرده است. دانشگاه فردوسی و دانشگاه‌های سطح یک مشابه طبق این شاخص جدید در وضعیت نرمال قرار دارند.
این دانشیار گروه آموزشی علوم تربیتی دانشگاه فردوسی مشهد، اظهار کرد: در دانشگاه‌ها و موسسات غیردولتی برای ایجاد مقطع کاردانی نیاز به هیأت علمی ندارد، در مقطع کارشناسی ناپیوسته به ازای هر ۷۰ دانشجو یک عضو هیات علمی، برای کارشناسی پیوسته به ازای هر ۶۰ دانشجو یک عضو هیات علمی، در ارشد به ازای هر ۲۰ دانشجو یک عضو هیات علمی و در مقطع دکتری به ازای هر ۱۰ دانشجو یک عضو هیات علمی پیش‌بینی شده است. طبق این شاخص وضعیت جذب هیأت علمی در برخی دانشگاه‌ها و موسسات غیرانتفاعی کشور مطلوب نیست و حدوداً ۳۰ درصد تعداد مورد نیاز هیأت علمی جذب شده است. هیأت علمی‌هایی که مورد تأیید وزارت هستند که برای جذب از مراحل مورد نظر وزارت علوم عبور کرده باشند. حدودا ۷۰ درصد کمبود عضو هیات علمی در موسسات غیرانتفاعی وجود دارد.
دبیر هیات نظارت، ارزیابی و تضمین کیفیت عتف استان خراسان رضوی، اظهار کرد: دانشجویی که یک مؤسسه غیرانتفاعی را انتخاب می‌کند قطعاً آن موسسه اولویت اول آن دانشجو نبوده است و اولویت اول وی دانشگاهی بوده که برند علمی بوده و امکاناتی را داشته است.
وی افزود: درحال حاضر چون فضای رقابتی برای ارائه بهترین و مطلوب‌ترین خدمات آموزش عالی بین دانشگاه‌ها کمتر وجود دارد و داوطلبان مجبور به انتخاب دانشگاه‌هایی می‌شوند که باید شهریه پرداخت کنند و در نگاه اولیه ممکن است هیأت علمی از نظر دانشجو شاخص مهمی نباشد. مفهوم هیات علمی با مفهوم مدرس متفاوت است. در دانشگاه علمی کاربردی هیات علمی وجود ندارد، مدرس وجود دارد که باید این دو بخش از هم تفکیک شوند.
جعفری ثانی در رابطه با سه هدف اصلی دانشگاه‌ها، عنوان کرد: به نظر من دانشگاه‌ها در حال حاضر هم در جهت گسترش و ارتقاء دانش و همچنین در جهت رفع نیاز جامعه در سطوح مختلف فعالیت می‌کنند. آموزش عالی در جهان سه مأموریت اصلی دارد، اول انتقال، ارزیابی و توسعه دانش، دوم انتقال، ارزیابی و توسعه ارزش‌ها و سوم حل مشکلات جامعه است. این سه ماموریت در دنیا پررنگ‌تر از سایر اهداف دانشگاه‌ها در سراسر دنیا است. در بی‌کیفیتی دانشگاه‌ها و دلسردی جامعه نسبت به دانشگاه فقط دانشگاه‌ها مقصر نیستند و باید سیاست‌های کلان کشور را هم در نظر گرفت.
وی با اشاره به اینکه وزارت علوم قصد مماشات ندارد، اظهار کرد: وزارت علوم با هدف افزایش کیفیت و تولید دانش فعالیت می‌کند، منتهی به تنهایی نمی‌تواند به این هدف دست پیدا کند. برای مثال مجلس، نماینده‌ها و فشارهای نهادهای مختلف به وزارت علوم باعث می‌شود تا یک مؤسسه‌ای که بی کیفیت است باقی بماند و این مسائل به بدنه کیفیت و آینده دانش و جامعه خسارت وارد می‌کند. رویکرد وزارت علوم و مقام عالی وزارت ساماندهی آموزش عالی، از طریق پایش، ارزیابی و تحلیل مراکز مختلف آموزش عالی است. در قالب این طرح ساماندهی هم اقدامات بسیار خوبی در دست انجام است ولی این اقدامات روندی کند دارد و آثار و دستاوردهای آن در طولانی مدت به دست می‌آید و علت آن هم این مسأله است که عوامل و فاکتورهای مختلفی تأثیرگذار است. برای مثال در کل کشور پرونده ۵۷ مؤسسه غیرانتفاعی درحال لغو شدن هستند. کیفیت حرف اول و آرمان اصلی است.
جعفری ثانی خاطرنشان کرد: پیشنهاد من به دانشگاه‌ها این است که در مأموریت‌های خود بازنگری کنند و بر اساس این بازنگری در رشته‌های مختلف هم بازنگری را انجام دهند. تمام دانشگاه‌های استان باید یک شورای گسترش آموزش عالی داشته باشند و در آن دانشگاه‌ها با هم طی سال چندبار رشته‌ها را واقع بینانه نگاه کنند.
برای پویایی دانشگاه باید کار را در برابر مزد قرار دهیم
دکتر واحدی فرد مسئول نظارت، ارزیابی و تضمین کیفیت دانشگاه پیام نور خراسان رضوی، با اشاره به اینکه «در گذشته افراد مجذوب کسب علم و دانش بودند و بیشتر به سبب ارزش ذاتی دانش به سمت آموزش عالی و تحصیلات می‌آمدند»، اظهار کرد: بخش دیگری از این اتفاق هم جاذبه شغلی بوده است که در حال حاضر این بخش در حال از دست رفتن است و جامعه به سبب نیازمندی‌هایی که دارد در حال تأمین خود است.
وی افزود: هیأت علمی نقش چندانی در کاهش تعداد دانشجویان ندارد و بیشتر عوامل بیرونی، اقتصادی و تحولات فرهنگی در این موضوع مؤثر هستند. در دانشگاه پیام نور خراسان رضوی ۲۰۸ عضو هیأت علمی که استادیار به بالا هستند برای کمتر از ۳۰ مرکز و در مجموع ۲۰ هزار دانشجو فعالیت می‌کنند.
وی خاطر نشان کرد: هرم هیأت علمی ما به نسبت ۱۰سال قبل، از نظر کیفیت و کمیت بهبود پیدا کرده، از آنجایی که با وجود بهبود هرم هیأت علمی دانشگاه پیام نور خراسان رضوی، جذب دانشجوی این دانشگاه کاهش پیدا کرده است، این موضوع نشان می‌دهد که هیأت علمی اگر هم نقش داشته باشد در کاهش جمعیت دانشجویی نقشی بسیار اندک داشته و بیشتر تحت تاثیر عوامل بیرونی است. عوامل بیرونی مانند وضعیت اقتصادی و اشتغال بسیار تاثیر گذار هستند. دانشجویان پس از گذراندن دوره لیسانس در دانشگاه انتظار کسب شغل دارند اما پس از فارغ‌التحصیلی متوجه می‌شوند، رابطه افزایش مدارک تحصیلی با اشتغال در جامعه کاهش پیدا کرده است، خود این مطلب نشان می‌دهد که کسب مدرک موضوعیت زیادی برای کسب شغل ندارد. از طرفی دیگر ما بیش از نیاز جامعه نیرو تربیت کرده‌ایم.
مسئول نظارت، ارزیابی و تضمین کیفیت دانشگاه پیام نور خراسان رضوی ضمن اشاره به نقش رسانه‌های جمعی در دسترسی راحت به دانش، افزود: این مسأله عامل فرهنگی شد تا افراد در جامعه برای کسب دانش خود را ملزم به دانشگاه رفتن نکنند. زمانی که دانش عمومیت پیدا کرد ارزش کمیابی خود را که در گذشته داشت از دست داد. لذا به صورت فرهنگی هم در ذهن مردم چنین نقش گرفت که برای کسب دانش تلاش نکنند زیرا دانش در دسترس است. گسترش آموزش عالی هم در این مورد تاثیر گذار بود، زمانی مؤسسات غیرانتفاعی به میدان آمدند و ظرفیت‌سازی‌هایی کردند که برخی متناسب با وضعیت کشور نبود و بار را تقسیم کرد و این نسبت کاهش پیدا کرد.
وی افزود: مأموریت اولیه دانشگاه پیام نور داشتن دانشجویان عمدتاً کارمند دولت، ادارات و آموزش و پرورش بود تا ادامه تحصیل دهند. اما به مرور زمان تعداد مراکز و دانشجویان مراجعه کننده به دانشگاه پیام نور افزایش یافت. هدف اصلی آموزش در پیام نور آموزش از راه دور است و ما از سال‌های قبل زیرساخت‌های خوبی برای آموزش مجازی فراهم کردیم که به همین دلیل در شرایط ناگهانی کرونا توانستیم به خوبی ورود پیدا کنیم و از امکانات خود استفاده کنیم. از مهر ماه پیش رو و همچنین ترم تابستان تمامی کلاس‌های ما به صورت برخط برگزار خواهد شد و در ارائه خدمات آموزشی انسجام بیشتری را خواهیم داشت.
واحدی فرد خاطر نشان کرد: ممکن است دانشگاه پیام نور در ۱۰سال آینده از چیزی که درحال حاضر است، کوچک‌تر شود. اما جامعه به نوع آموزش در پیام نور که مناطق محروم و شهرهای دور دست را هم زیر پوشش قرار می‌دهد نیاز دارد، اگر نیاز این مناطق در آینده تأمین شود و دسترسی راحت به دانشگاه داشته باشند، شاید دانشگاه پیام نور در ۱۰سال آینده وجود نداشته باشد. اما اگر این نیاز باقی بماند همانطور که درحال حاضر وجود دارد، به قوت خود باقی خواهد ماند.
مسئول نظارت، ارزیابی و تضمین کیفیت دانشگاه پیام نور خراسان رضوی بیان کرد: ما بیش از ۵۰ درصد هزینه‌های خود را تأمین می‌کنیم و کمتر از ۵۰ درصد نیازمند بودجه دولت هستیم. دولت تعهدات خود را نسبت به ما به صورت تمام و کمال انجام نمی‌دهد و اگر ما به درآمد خود تکیه نکنیم از بین خواهیم رفت. دانشگاه اگر بخواهد مشکلات جامعه را حل و فصل کند و بهره‌وری و کیفیت خود را افزایش دهد، حتما باید درآمدزا باشد. تا حدی که بتواند هزینه‌های خود را تأمین کند و به همین دلیل دانشگاه باید به دنبال کسب درآمد باشد.
وی افزود: مادامی که دولت یک حقوق مقرر به اعضاء هیأت علمی بدهد آب از آب تکان نمی‌خورد. باید آموزش عالی یک تقسیم کار کند، برای مثال مقطع کارشناسی را برعهده دانشگاه‌های درجه دو بگذارد و دانشگاه‌های مادر و درجه یک در مقطع ارشد و دکتری و پروژه فعالیت کنند. مشکلات کشور را نباید تنها در بخش صنعت دید، مشکلات اجتماعی و جمعیتی همه اهمیت دارند. اگر ما کار را در برابر مزد قرار دهیم در این صورت دانشگاه پویایی خود را پیدا می‌کند در غیر این صورت این وضعیت ادامه خواهد یافت.
مدرک‌گرایی در جامعه کاهش پیدا کرده است
دکتر سلجوقی، رئیس سابق دانشگاه علمی کاربردی واحد خراسان رضوی نیز با اشاره به اینکه «برترین دانشگاه‌های دنیا دانشگاه‌های خصوصی هستند»، در این میزگرد عنوان کرد: برای مثال مؤسسه MIT در رتبه بندی مجله تایمز در سال۲۰۲۰ رتبه اول دانشگاه‌های دنیا را کسب کرده است، دانشگاه هاروارد دوم و دانشگاه استنفورد در رتبه سومین دانشگاه‌های برتر دنیا قرار گرفته است.
وی در خصوص علل عدم موفقیت دانشگاه‌های خصوصی در ایران افزود: این مسأله به زمانی برمی‌گردد که دانشگاه‌های غیرانتفاعی تأسیس شدند. دانشگاه‌های غیرانتفاعی در ایران برای افزایش رقابت میان دانشگاه‌ها، افزایش کیفیت، کارایی درونی و کارایی بیرونی، تنوع در آموزش عالی و برداشته شدن بار از دوش دولت تأسیس شدند ولی عملاً این اهداف محقق نشده است و بیشتر به جنبه‌های‌های کمی و افزایش سرانه دانشجو پرداخته شده است هر چند تجربه تأسیس دانشگاه غیرانتفاعی مربوط به قبل از انقلاب است و محدود به سال‌های اخیر نیست ولی اکثر دانشگاه‌های غیر انتفاعی ما دچار مشکلات متعددی به لحاظ کیفی وکمی هستند و باید از تجربیات گذشته برای رفع این مشکلات استفاده کنیم.
سلجوقی خاطر نشان کرد: وظیفه دانشگاه‌ها در ابتدا انتقال دانش بود، پس از مدتی وارد مرحله تولید دانش شده و در حال حاضر وارد مرحله مسئولیت پذیری اجتماعی شده اند و بایستی در جهت حل مشکلات اجتماعی و اقتصادی جامعه گام بردارند که داشتن نگاه کاسب کارانه و ذینفعی به دانشگاه غلط است. برخی از مراکز آموزش عالی به جای انتقال و تولید دانش (که از وظایف دانشگاه‌های نسل اول و دوم بوده است) تنها تولید مدرک می‌کنند و این باعث شده است که بالاترین نرخ بیکاری مربوط به فارغ‌التحصیلان دانشگاهی باشد، نرخ بیکاری در فارغ التحصیلان دانشگاه‌های دولتی کمتر است چون نگاه تجاری کم رنگ‌تری دارند و نمی‌توان این واقعیت را انکار کرد.
رئیس سابق دانشگاه علمی کاربردی واحد خراسان رضوی گفت: برای اکثر فعالیت‌های آموزش عالی برنامه‌هایی تدوین شده است اما باید توجه کرد که آیا برنامه‌های ما اجرا، ارزیابی و منجربه تغییر روند می‌شوند یا خیر. برای مثال در برنامه فعلی توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور، دانشگاه‌های ما به سه دسته تقسم شده‌اند. اول نظام‌هایی که آگاهی دهنده هستند که بازده آنها کسب علم است و تکیه بر آموزش است مانند دانشگاه پیام نور،دوم نظام‌هایی که توانایی دهنده هستند که بازده آنها مصرف و کاربرد علم است مانند دانشگاه‌های مهارتی و بایستی خروجی آن منجر به توسعه اشتغال شود و سوم نظام خلاق که بازده آن تولید علم وگسترش مرزهای دانش است که عمده دانشگاه‌های دولتی بر این اصل در فعالیتند، اما می‌بینیم این تقسیم بندی به درستی رعایت نشده و حتی جایگاه دانشگاه‌ها و مؤسسات غیر انتفاعی نیز نامشخص است یا اینکه بنا بر این بود که حدود ۳۰ درصد از دانشجویان ما مشمول آموزش‌های مهارتی شوند، در سال‌های پایان برنامه و نرسیدن به هدف، ارزیابی صورت نگرفت که چرا به هدف نرسیدیم و به ناگاه سراغ برنامه بعدی می‌رویم.
وی افزود: علت آن هم این است که برنامه‌ها در ضمن اجرا بازنگری نمی‌شوند و بیشتر از اینکه کنشی برخورد کنیم واکنشی برخورد می‌کنیم. هرچند مشکلات و معضلاتی که در آموزش عالی به معنای اعم وجود دارد تنها به این بخش برنمی‌گردد و نمی‌توانیم آن را به نظام آموزش عالی محدود کنیم ولی خصوصیت قابل توجه برنامه ریزی نظر به عوامل داخلی که قابل کنترل ماست و توجه به عوامل خارجی که از محدوده اختیارمان خارج است،در عین حال که بازنگری در ذات برنامه است.
رئیس سابق واحد استانی دانشگاه علمی و کاربردی خراسان رضوی عنوان کرد: ما هم باید به کارایی درونی یعنی استفاده بهینه از امکانات مؤسسات آموزشی و هم به کارایی بیرونی به معنی هزینه‌ای که جامعه برای آموزش عالی متحمل می شود و انتظارات آن توجه کنیم. ما در آموزش عالی با یک سرمایه انسانی روبرو هستیم. کشور ما جزو ۱۰ کشور اول دنیا در زمینه اعزام دانشجو به خارج از کشور است که در داخل نظام آموزش عالی و خارج ازآن در قوانین و برنامه‌های اجتماعی و اقتصادی کشور نیازمند تغییرات و بازنگری مجددهستیم. قبلا گفتیم برترین دانشگاه‌های دنیا خصوصی هستند، و نگاه آن دانشگاه‌ها به تولید علم و دانش نگاه کاسب کارانه نیست و به معنای واقعی غیر انتفاعی که البته جامعه و کشورشان منتفع می‌شوند، اکثر دانشگاه‌های مطرح دنیا وقفی هستند ما هم باید دانشگاه‌های غیر انتفاعی خود را به این سمت سوق دهیم. بکارگیری واژه غیرانتفاعی نیز به همین منظور اطلاق شده است نه این که دانشگاه‌های ما بنگاه تجاری باشند به جای دیدگاه مالی باید دیدگاه کلان اقتصادی بر دانشگاه‌ها حاکم باشد در آن صورت یک تفکر قیاسی جایگزین تفکر استقرایی می‌گردد و شاهد تنوع، تکثر و رشد و تعالی نظام آموزشی خواهیم بود، دراین شرایط رقابتی جامعه منتفع خواهد شد.
سلجوقی گفت: به دلیل تغییر در هرم سنی جامعه و کاهش متقاضیان ورود به دانشگاه و از طرف دیگر کسانی که با تحمل هزینه مدرک گرفته‌اند و انتظار آنها مبنی بر کسب شغل برآورده نشده است، گرایش به مدرک‌گرایی در جامعه کاهش پیدا کرده است و روند پذیرش دانشجویان کمتر خواهد شد که روش‌ها و شیوه‌های جدید آموزشی را می‌طلبد، بخش عمده‌ای از آموزش باید به سمت مهارت آموزی و اشتغال حرکت کند و باید به صورت سیستمی به آموزش عالی نگاه کنیم و عوامل مختلف را با هم همراه و همسو کنیم برای نمونه تغییر در نظام‌های استخدامی و طبقه بندی مشاغل است.
رئیس سابق واحد استانی دانشگاه علمی و کاربردی خراسان رضوی گفت: موضوعی که باعث شده مشکلات آموزش عالی پیچیده‌تر شود، این است که ما دانشگاه‌های مختلف را به صورت مجرد دیده‌ایم. خصوصی سازی فرآیند مثبتی است و بحث مزیت رقابتی، به صرفه بودن و کاهش هزینه‌های دولت را تحت تأثیر قرار می‌دهد اما باید توجه کرد که ما با چه نگاهی این مسئله را در نظر می‌گیریم. برای مثال درحال حاضر در چند استان تهران، خراسان رضوی، آذربایجان شرقی، کرمان، اصفهان و مازندران بیشترین تجمع مراکز آموزش عالی را شاهد هستیم .
وی خاطر نشان کرد: در برنامه ششم، وظیفه دانشگاه‌های دولتی گسترش مرزهای علم و دانش است که اقدامات مفیدی هم صورت پذیرفته است مثلا بر اساس آمار ISC ۵۲ درصد مقالات علمی تولید شده مربوط به این دانشگاه‌ها بوده است ولی دیده می‌شود برخی دانشگاه‌های دولتی در حوزه‌های تجاری وارد شده و به دنبال کسب درآمد و رقیب بخش خصوصی شده و درگیر فعالیت‌های جانبی شده اند.
اگر سرانه فرهنگی در دانشگاه‌ها درست هزینه می‌شد، دانشجویان عرق ملی داشتند
دکتر داوود بهره‌پور، مدیر کل خدمات آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد نیز ضمن اشاره به عوامل مؤثر بر کاهش تعداد دانشجویان تصریح کرد: می‌توان به کاهش جمعیت دانش آموزی کشور در این باره اشاره کرد. دلیل مهم دیگر کاهش علاقه وافر میان دانش آموزان برای ورود به دانشگاه نسبت به گذشته است. با وجود این موارد، نگاه مدرک گرایانه بخش‌های مختلف دولتی ما کمک می‌کند که بخشی از این کاهش تعداد دانشجویان تأمین شود.
وی در رابطه با عوامل داخلی مؤثر بر کاهش تعداد دانشجویان دانشگاه‌ها افزود: کیفیت آموزش، رقابت میان دانشگاه‌ها و دانشجویان از جمله موارد مؤثر عوامل داخلی است و از طرفی دیگر تقریباً تمامی دانشگاه‌های غیرانتفاعی و غیردولتی فقط با یک هدف فعالیت می‌کنند درحالی که دلیل تأسیس این دانشگاه‌ها چیز دیگری بوده است. دانشگاه آزاد در اوایل انقلاب، با یک هدف عالی و ارزشی که توسعه دانش در لایه‌های مختلف جامعه مورد توجه بود، تاسیس شده است. ما در ایران دانشگاه‌های مختلفی داریم مانند دولتی، آزاد، پیام نور و غیرانتفاعی که هرکدام با اهداف و روش‌های مختلفی تأسیس شده اند اما در حال حاضر همه به یک صورت عمل می‌کنند.
بهره پور خاطر نشان کرد: دانشگاه آزاد از ابتدا بر اساس شهریه دانشجویی مدیریت شده است. این دانشگاه به دلیل اینکه سال‌ها این تجربه را داشته است، توانسته با موفقیت روبرو شود و یکی از بنگاه‌های موفق بعد از انقلاب بوده که سال‌ها توانسته دوام بیاورد، توسعه پیدا کند و تاثیرگذار باشد. ما در هر استان آمایش استانی انجام داده‌ایم، یعنی رشته‌هایی را که احساس کردیم در برخی از شهرها کمتر مخاطب دارند را به شهرهای دیگر که مخاطب بیشتری دارند انتقال داده‌ایم و این مسئله به ما کمک کرده است تا از ظرفیت هر رشته مصوب استفاده کنیم.
وی ادامه داد: تکنیک‌های دیگری نیز مانند تجمیع درآمدها و توزیع متوازن آن در سطح کشور هم تاثیر زیادی بر پایداری دانشگاه آزاد اسلامی داشته است. دانشگاه آزاد حدود ۴۰۰ مرکز و واحد در کل کشور دارد.
مدیر کل خدمات آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد مشهد گفت: به نظر من دانشجویان دانشگاه‌های سراسری از آنجایی که از ابتدا وارد محیط آکادمیک استریلیزه و پاستوریزه می‌شوند یک بعدی پرورش پیدا می‌کنند. اما دانشجویانی که باید شهریه بپردازند در دانشگاه‌های غیردولتی اینطور نیستند و وارد فضای کار و اجتماع می‌شوند و هوش هیجانی بالاتری دارند. طبق آمارها، خروجی‌های دانشگاه‌های دولتی منجر به فرار مغزها، ادامه تحصیل در خارج از کشور و... می‌شود. ما سرانه فرهنگی داریم، اگر این سرانه فرهنگی در دانشگاه‌ها به درستی هزینه می‌شد حداقل ترین بازخورد آن این بود که دانشجویان عرق ملی به کشور داشته باشند. خیلی از دانش آموزان موفق در المپیاد ما بلافاصله پس از گذراندن مقطع کارشناسی مهاجرت می‌کنند.
وی افزود: یکی از وظایف دانشگاه‌های سراسری این مسئله است که به صورت خاص و مسئله محور ورود پیدا کند. اما اینکه دانشگاه دولتی الان به جاهایی که دانشگاه‌های غیرانتفاعی و غیردولتی قبلاً حضور داشته‌اند، ورود پیدا می کند توازن را بهم می‌زند. شهرهای مختلفی بوده‌اند که ابتدا دانشگاه‌های غیرانتفاعی در آنها وجود داشتند و هزینه‌ها و فعالیت‌هایی را به آنجا اختصاص داده‌اند، اما با حضور دانشگاه دولتی در این مکان‌ها توازن بهم خورده و مشکلاتی را به وجود آورده است.
بهره‌پور عنوان کرد: وزارت علوم نگاه ویژه‌ای به دانشگاه‌های دولتی دارد و با دادن امتیازهای ویژه به آنها سعی در حفظ آنها می‌کند. دانشگاه آزاد با داشتن قدمتی طولانی و با حضور در مناطق محروم مختلف، به این فکر می‌افتد که چرا از منافع خود دفاع نکند و در حوزه‌های مختلف فعالیت نکند. بنابراین یک مدیریت واحد مورد تأیید و قبول همه ذی‌نفعان میان دانشگاه‌های مختلف، می‌تواند بسیار کمک کننده باشد.
مدیریت آموزش عالی در کشور به یک فرمانده نیاز دارد
در پایان این میزگرد نیز، دکتر بیجندی، در گفت‌وگویی تلفنی اظهار کرد: مجموعه جهاددانشگاهی از قدیمی‌ترین مجموعه‌های فعال زیر نظر نظام آموزش عالی کشور است. در سال ۱۳۷۱ اولین گام‌های ایجاد جهاد دانشگاهی برداشته شد و در طی سه دهه مجموعه جهاد دانشگاهی فعالیت‌های مختلفی را در دو زیر نظام مؤسسات آموزش عالی غیردولتی و همچنین زیر نظام آموزش علمی کاربردی انجام داد. درحال حاضر ما دارای دو دانشگاه و مؤسسه در زیر نظام غیر دولتی هستیم با عنوان دانشگاه علم و فرهنگ در تهران و دانشگاه علم و هنر در یزد و ۶ مؤسسه آموزش عالی که یکی از آنها در خراسان رضوی شهرستان کاشمر و دیگری در مشهد فعال است.
وی افزود: استان‌های همدان، گیلان، خوزستان و اصفهان از استان‌هایی هستند که دارای مجموعه آموزش عالی اند. ما در ۳۱ استان کشور،۴۰ مرکز علمی کاربردی در زیر حوزه‌های مختلف داریم. تعداد دانشجویان شاغل به تحصیل در زیر نظام آموزش عالی جهاددانشگاهی، حدود ۵۰ هزار نفر دانشجو است که در حال حاضر مشغول به تحصیل هستند.
معاون آموزشی جهاددانشگاهی در رابطه با وضعیت آموزش عالی کشور، گفت: آموزش عالی در کشور ایران به دو بخش قبل از انقلاب و بعد از انقلاب تقسیم می‌شود. قبل از انقلاب ما دو زیر نظام در کشور داشتیم، یکی دولتی و دیگری غیر دولتی. شیوه غیر دولتی به دو نوع حضوری و غیر حضوری یا مکاتبه‌ای برگزار می‌شد که دانشگاه پیام نور در اصل ادامه راه دانشگاه‌های مکاتبه‌ای قبل از انقلاب ما مانند دانشگاه ابوریحان است. آموزش عالی ما پس از انقلاب قابلیت تقسیم بندی‌های مختلفی را دارد. در دهه اول انقلاب فضا تحت تاثیر انقلاب فرهنگی و تاثیرات دانشگاه‌ها و بعد از آن در دوران جنگ بحث پیرامون تجدید فرایندها و آرمان‌ها و همچنین حرکت در جهت رفع نیازهای کشور بود. در دهه ۶۰ فعالیت‌های اولیه دانشگاه آزاد به عنوان آموزش غیر دولتی در کشور با توجه به ساختارهایی که داشت آغاز شد. نگاه اول دانشگاه آزاد این بود که اصلا مدرک قبولی نمی‌خواهد و مبتنی بر تجربه و مهارت است.
وی افزود: به مرور زمان و به ویژه پس از اتمام جنگ در دهه ۷۰ هم دانشگاه آزاد و هم سایر دانشگاه‌ها به شدت به توسعه کمی در مقاطع مختلف روی آوردند. در دهه ۸۰ متاسفانه این موضوع هم پررنگ‌تر شد و هم به نگاه‌های سیاسی محدود شد. دهه ۸۰ پس از بحرانی که در دهه ۷۰ وجود داشت، مقدمه‌ای برای توسعه بی‌حد و نصاب برای آینده بود. دهه ۹۰ را با توجه به تغییرات سیاسی که در آن انجام شد، دهه افراط و تفریط می‌نامم به این معنی که در این دهه ما افراط‌ها و تفریطهایی را داشتیم که البته این موارد تمایل ما را به حرکت به سمت آموزش مأموریت‌محور و برنامه محور وادار می‌کرد. اما زمانی که فرایندی، تعهداتی و زیرساخت‌هایی ایجاد شده است برگشت از این مسیر فرایند بسیار سختی است.
معاون آموزشی جهاددانشگاهی خاطرنشان کرد: معتقد هستم آموزش عالی کشور با چند چالش اصلی مواجه است. یکی از این چالشها عدم درک صحیح از اقتصاد آموزش عالی در کشور است که بسیار جدی است. چالش دوم نبود فرماندهی در آموزش عالی است. ما نیاز به یک فرمانده برای مدیریت آموزش عالی کشور داریم. متاسفانه در کشور زیر نظام آموزش عالی آزاد ما از سیاست‌های کلان آموزش عالی کشور تبعیت نمی‌کند. دانشگاه آزاد در بسیاری از موارد به دلایل مختلفی رعایت و تبعیت نمی‌کند، به هرجهت نبود فرماندهی واحد تا به امروز آسیب‌های زیادی به کشور زده است و اگر از الان به بعد این وحدت کسب نشود آسیب‌های جدی تری وارد خواهد شد.
وی ادامه داد: متأسفانه از تجربیات موفق دنیا خوب بهره برداری نمی‌کنیم. برای مثال پارک‌های علم و فناوری چندین دهه است که در ایران برقرار هستند، ارتباط بین پارک‌ها و دانشگاه‌ها هنوز به خوبی برقرار نیست. درحالی که پارک‌های علم و فناوری در تمام دنیا راه‌هایی بسیار مناسب برای افزایش علم، نگرش و مهارت در حوزه آموزش هستند. بحث دیگری که باید مورد توجه قرار بگیرد در رابطه با آموزش دولتی و غیردولتی ما است که باید ماموریت ویژه داشته باشند. دانشگاه‌های دولتی به دلیل محدودیت مالی که با آن مواجه هستند، رقیب آموزش‌های غیر دولتی شده‌اند.
بیجندی با بیان اینکه «اگر می‌خواهیم چالش صندلی نداشته باشیم باید به یک دهه قبل یعنی نظام هدایت تحصیلی در آموزش و پرورش برگردیم و به آن توجه کنیم»، افزود: قرار نیست دانشگاه‌ها از یک نظام ناکارآمد معیوب به سمت یک نظام هدایت شغلی و دانشگاهی مطلوب برسند. متأسفانه در بخشی از تبعات و تاثیرات نظام معیوب هدایت در نظام آموزش و پرورش دیده می‌شود. چشم‌ها را باید شست و جور دیگر دید، اکثر دانشگاه‌های دنیا به دانشگاه نسل پنج نزدیک می‌شوند درحالی که دانشگاه‌های ما در دانشگاه نسل یک و دو باقی مانده‌اند.
معاون آموزشی جهاددانشگاهی بیان کرد: دو زیر نظام آموزش عالی هم جدا از فضای عمومی کشور نیستند، متأسفانه در اکثر رشته‌های علمی کاربردی با کاهش شدید متقاضی مواجه شدیم، به این دلیل که ما خروجی آموزش و پرورش نداریم. به ازای هر دو و نیم نفر فارغ‌التحصیلی که از دانشگاه داریم، یک فارغ‌التحصیل از دبیرستان داریم. ما فقط یک رقابت شدید در برخی رشته‌های خاص در دانشگاه تراز اول داریم.
وی خاطر نشان کرد: برنامه‌ای که جهاددانشگاهی برای حل این مشکل دارد تلفیق آموزش توام با پژوهش و مهارت است. ما به شدت به دنبال گسترش دوره‌های مختلف برای تلفیق آموزش با پژوهش و مهارت هستیم. در خراسان رضوی یک پژوهشکده صنایع غذایی داریم، در مشهد یک رشته کارشناسی ارشد صنایع غذایی داریم که این دانشجویان ۵۰ درصد از دوره خود را در این پژوهشکده برای انتقال دانش، کسب مهارت و انجام پژوهش می‌گذرانند. اگر بخواهیم با چالش صندلی مواجه نشویم باید مزیت‌های آموزش خود را افزایش دهیم و آموزش عالی جهاد دانشگاهی به شدت در حال افزایش مزیت‌های رقابتی خود است.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: استانی علمی و آموزشی دانشگاه آزاد اسلامي جهاد دانشگاهی دانشگاه دانشگاه پيام نور دانشگاه علمی کاربردی دانشگاه فردوسی مشهد میزگرد ایسنا ميزگرد آموزش عالی ارزیابی و تضمین کیفیت دانشگاه دانشگاه پیام نور خراسان رضوی معاون آموزشی جهاددانشگاهی دانشجو یک عضو هیات علمی آموزش عالی در بخش خصوصی دانشگاه های غیرانتفاعی کاهش تعداد دانشجویان کاهش پیدا کرده دانشگاه های دولتی دانشگاه های دنیا آینده آموزش عالی دبیر هیات نظارت آموزش عالی کشور دانشگاه های غیر نظام آموزش عالی دانشگاه های ما زیر نظام آموزش مقطع کارشناسی جهاد دانشگاهی آموزش عالی قبل از انقلاب خاطر نشان آموزش عالی دانشگاه ها کاهش پیدا آموزش و پرورش دانشگاه علمی علمی کاربردی عوامل بیرونی دانشگاه آزاد خدمات آموزشی مؤثر بر کاهش آموزش عالی دانشگاه ها همین دلیل داشته باشند غیر انتفاعی خدمات آموزش مسئول نظارت عوامل داخلی دانشگاه علم حال حاضر توسعه دانش درحال حاضر مؤسسات غیر وزارت علوم میان دانش برنامه ها غیر دولتی هیأت علمی برای مثال رشته هایی کسب درآمد رئیس سابق کسب و کار خواهد شد بهره پور هزینه ها رشته ها شده اند سال ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۶۷۹۰۷۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ابلاغ ماده واحده «تعیین ترکیب اعضای هیئت مرکزی جذب اعضای هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان»
رئیس جمهور ماده واحده «تعیین ترکیب اعضای هیأت مرکزی جذب اعضای هیأت علمی دانشگاه فرهنگیان» را برای اجرا ابلاغ کرد.
به گزارش خبرگزاری ایمنا، ماده واحده «تعیین ترکیب اعضای هیأت مرکزی جذب اعضای هیأت علمی دانشگاه فرهنگیان» که در جلسه ۸۹۷ مورخ ۱۴۰۲/۱۲/۰۸ شورای عالی انقلاب فرهنگی به‌تصویب رسیده است، از سوی سید ابراهیم رئیسی به عنوان رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی، به شرح زیر خطاب به «وزارت آموزش و پرورش»، «دانشگاه فرهنگیان» و «هیأت عالی جذب اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و پژوهشی» ابلاغ شد:
«ماده واحده «تعیین ترکیب اعضای هیأت مرکزی جذب اعضای هیأت علمی دانشگاه فرهنگیان» که در جلسه ۸۹۷ مورخ ۱۴۰۲/۱۲/۰۸ شورای عالی انقلاب فرهنگی و بر اساس مصوبه جلسه ۴۶۶ شورای معین شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده است، به شرح ذیل برای اجرا ابلاغ می‌گردد:
«ماده واحده - با استناد به بند «ج» ماده ۲ مصوبه سیاست‌ها و ضوابط کیفیت بخشی دانشگاه فرهنگیان (مصوب جلسه ۸۷۹ مورخ ۱۴۰۲/۰۱/۲۲ شورای عالی انقلاب فرهنگی)، ترکیب اعضای هیأت مرکزی جذب اعضای هیأت علمی دانشگاه فرهنگیان به شرح بندهای ذیل تعیین می‌شود:
الف- اعضای حقوقی:
وزیر آموزش و پرورش (رئیس هیأت مرکزی جذب اعضای هیأت علمی دانشگاه فرهنگیان)
رئیس دانشگاه فرهنگیان (نایب رئیس و دبیر هیأت مرکزی جذب دانشگاه فرهنگیان)
رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها یا نماینده تام‌الاختیار وی
دبیر ستاد نظارت و راهبری تعلیم و تربیت شورای عالی انقلاب فرهنگی
دبیر هیأت مرکزی جذب اعضای هیأت علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
رئیس دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی
ب- اعضای حقیقی:
اسدالله اسدی گرمارودی
سعید غیاثی ندوشن
سیدنقی موسوی
فهیمه فرهمندپور
فخرالسادات نصیری
تبصره- مدت زمان عضویت اعضای حقیقی ۴ سال است».
کد خبر 749968
مدیررسانهای پرسپولیس: سپاهان به جای شکایت بیجا، عذرخواهی کند