به نقل از «مشرق»

تحلیلی بر آغاز آبگیری سد النهضه و بحران رودخانه نیل / آیا ارتش مصر توان مداخله نظامی در خاک اتیوپی را دارد؟ +تصاویر و نقشه

تاریخ انتشار: ۱۲ مرداد ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۸۸۳۶۱۷۸

نخستین توافقنامه در خصوص کشورهای حوزه رودخانه نیل و میزان حقابه آنها به دورانی برمی‌گردد که عمده این همسایگان تحت استعمار کشور بریتانیا قرار داشتند.

سرویس جهان مشرق - هفته گذشته وزارت انرژی کشور اتیوپی با انتشار فیلمی کوتاه از آغاز آبگیری سد النهضه یا رنسانس در این کشور خبر داد. سد النهضه که بر روی یکی از دو سرچشمه اصلی رودخانه نیل بزرگ احداث شده است در سال‌های اخیر همواره محل بحث و تنش شدید سیاسی میان این کشور با همسایگان خود به ویژه مصر و سودان بوده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در حالیکه کارشناسان در سال‌های اخیر منابع آبی را از مهمترین چالش‌های کشورهای دنیا و دلیلی برای درگیری‌های احتمالی در آینده می‌دانند، در صورت اقدام نظامی ارتش مصر بر علیه تاسیسات این سد در خاک اتیوپی، این واقعه می‌تواند به عنوان نخستین جنگ بر سر منابع آبی در دنیای مدرن شناخته شود.

موقعیت جغرافیایی رود نیل؛ طولانی ترین رودخانه دنیا

رود نیل با ۶۶۷۰ کیلومتر درازا، طولانی ترین رودخانه جهان است که دو سرچشمه اصلی دارد:

نیل سفید که از جنوب کشور روآندا شروع شده و پس از گذشتن از شمال تانزانیا و دریاچه ویکتوریا و اوگاندا به جنوب سودان وارد میشود.

نیل آبی از دریاچه "تانا" در اتیوپی شروع شده سپس وارد سودان میشود و در شهر خارطوم پایتخت سودان با پیوستن به نیل سفید رودخانه نیل بزرگ را تشکیل داده و به سمت مصر جاری میشود.

به این ترتیب ۱۰ کشور در حوزه رودخانه نیل واقع شده اند: اوگاندا، روآندا، بوروندی، اتیوپی، تانزانیا، کنیا، کنگو، سودان جنوبی، سودان و مصر.

رودخانه "ابّای" در اتیوپی، که با پیوستن به چندین نهر دیگر در سودان نیل آبی را تشکیل میدهد، به طور متوسط سالیانه ۷٪ آب نیل را تأمین میکند ولی در فصل بارانهای موسمی این میزان به ۷۰-۸۰٪ میرسد که برای پر کردن سدهای پایین دست به ویژه سد اسوان مصر کاملا حیاتی است.

تاریخچه توافقات سیاسی بر سر حقابه رود نیل و آغاز ساخت سد النهضه

نخستین توافقنامه در خصوص کشورهای حوزه رودخانه نیل و میزان حقابه آنها به دورانی برمیگردد که عمده این همسایگان تحت استعمار کشور بریتانیا قرار داشتند.

اولین موافقتنامه ای که مصر به عنوان کشوری نیمه مستقل در مورد نیل نوشت در سال ۱۹۲۹ با بریتانیا (نماینده کنیا، تانزانیا، سودان و اوگاندا) بود که بر اساس آن کشورهای حوزه نیل حقابه مصر را به رسمیت شناخته و مصر حق اعتراض به ساخت تأسیسات جدید بر روی نیل توسط کشورهای دیگر را دارا شد.

در سال ۱۹۵۹ و پس از موج استقلال در افریقا، توافقنامه ای میان مصر و سودان به عنوان مکمل توافق ۱۹۲۹ نوشته شد که بر اساس آن سهم مصر از حقابه نیل حداقل ۴۸ میلیارد متر مکعب است.
 

اما سایر کشورهای افریقایی حوزه نیل توافقات ۱۹۲۹ و ۱۹۵۹ را به رسمیت نشناخته و آنها را حاصل دوره و نگاه استعماری میدانند.

طی نقشه برداری سرزمینی در اتیوپی که توسط سازمان States Bureau of Reclamation مرتبط با وزارت خارجه امریکا صورت گرفت سد بزرگ "رنسانس" مکان نمایی شد. در سالهای ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ دولت اتیوپی بدون مراجعه و اطلاع به دولت مصر عملیات نقشه برداری اولیه را آغاز کرد.

نوامبر ۲۰۱۰ طراحی سد رنسانس به پایان رسید و در ۳۰ مارس ۲۰۱۱ دولت اتیوپی رسما برنامه ساخت سد را اعلام کرد. فردای همان روز، قراردادی به مبلغ ۴.۸ میلیارد دلار با شرکت ایتالیایی Salini Costrettori منعقد شد و در ۲ آپریل ۲۰۱۱ نخست وزیر اتیوپی سنگ بنای سد را گذاشت.

آبگیری سد النهضه چه بلایی بر سر مصر می آورد؟

دولت اتیوپی در می ۲۰۱۱ اعلام کرد مستندات سد را در اختیار مصر قرار میدهد تا تأثیرات سد بر پایین دست مشترکاً ارزیابی شود. حجم دریاچه سد بالغ بر ۶۵/۵ میلیارد متر مکعب خواهد بود که برابر با مجموع ورودی سالانه رود نیل به سودان است.

پیش بینی شده در دوره آبگیری دریاچه، مصر سالانه ۱۱ تا ۱۹ میلیارد متر مکعب آب از دست بدهد که باعث آسیب اقتصادی به دو میلیون کشاورز مصری خواهد شد.

همچنین مصر در این دوره ۲۵ تا ۴۰٪ تولید الکتریسیته آبی را از دست خواهد داد که منجر به کاهش ۳-۱۱ درصدی تولید کل برق مصر خواهد شد.

سد اسوان مصر

آبگیری دریاچه سد باعث کاهش میزان آب در سد اسوان و یکی از مهمترین منابع تأمین آب کشاورزی مصر یعنی دریاچه "ناصر" میشود. در مجموع تأثیر سد بر اقتصاد مصر این گونه خواهد بود:

کاهش حدوداً ۲/۵ درصدی تولید ناخالص ملی GDP.

بیکاری مستقیم ۱.۳ میلیون کشاورز و افزایش نرخ بیکاری به ۳۸٪.

نیاز به ۴۵.۵ میلیارد دلار جهت ایجاد اشتغال برای جمعیت بیکار.

کاهش صادرات، افزایش واردات و کسری موازنه تجاری.

شکست مذاکرات و وساطت کشورهای خارجی و احتمال اقدام نظامی ارتش مصر

در ماه نوامبر سال ۲۰۱۷ مصر اعلام کرد امکان توافق با اتیوپی به علت مخالفت این کشور با گزارش کارشناسی بیطرف امکان ندارد و مصر از هیچ اقدامی برای حفظ حقابه خود از رود نیل امتناع نخواهد کرد. در واقع این نخستین تهدید نظامی مستقیم دولت مصر علیه کشور اتیوپی به شمار می‌رفت.

۱ سال بعد سران سه کشور مصر، سودان و اتیوپی با حضور در یک کنفرانس خبری مشترک اعلام کردند به توافقات امیدوارکننده‌ای در خصوص بحران حقابه نیل و احداث سد النهضه دست یافته‌اند.

یکی از نکات جالب و عجیب در این کنفرانس درخواست عبدالفتاح السیسی رییس‌جمهور مصر از نخست وزیر اتیوپی بود. السیسی از نخست وزیر اتیوپی خواست تا به نام الله قسم بخورد که حقابه مصر را کم نکند!

اما ۱ سال بعد وزیر آبیاری مصر شکست گفتگوهای سه جانبه به دلیل در نظر نگرفتن مباحث فنی در جلسات را اعلام کرد. همزمان السیسی یکبار دیگر اتیوپی را به اقدام نظامی تهدید کرد که در پاسخ رهبران اتیوپی اعلام کردند در صورت حمله ارتش مصر به این کشور، میلیون‌ها سرباز را به مرز گسیل خواهند کرد.

به طور کلی از آنجایی که مصر مرز مشترکی با اتیوپی ندارد، امکان حمله نظامی زمینی مستقیم به اتیوپی مقدور نیست و تنها با صدها کیلومتر پیشروی در خاک کشور سودان (در صورت موافقت این کشور) امکان حمله زمینی به مرز شمال غربی اتیوپی و نابودی تاسیسات سد رنسانس وجود دارد که با چالش‌های بزرگ و مسیر طولانی لجستیکی و هزینه‌های بسیار سنگین برای دولت و ارتش فقیر مصر همراه خواهد بود که آخرین نبرد بزرگ آنها به دوران جنگ اعراب و رژیم صهیونیستی در دهه ۷۰ میلادی باز میگردد.

دومین راه برای اقدام نظامی ارتش مصر مسیر آبی دریای سرخ خواهد بود اما نیروی دریایی مصر نیز نه در ابعاد و نه در کیفیت توان کافی برای یک حمله دریایی و در ادامه عملیات آبی خاکی در کشور اتیوپی را ندارد.

محتملترین گزینه برای وارد کردن فشار به دولت اتیوپی انجام حملات هوایی توسط نیروی هوایی مصر علیه تاسیسات سد رنسانس خواهد بود.

جنگنده‌های میگ۲۹ نیروی هوایی مصر

با توجه به بعد مسافت حداقل ۱۴۰۰ کیلومتری از تاسیسات سد تا نخستین منطقه خاک مصر، حتی گزینه حملات هوایی نیز با چالش فنی همراه خواهد بود اما با توجه به اینکه نیروی هوایی مصر در سالهای اخیر جنگنده‌های مدرنی نظیر رافال و میگ۲۹ ام۲ را خریداری کرده و در گذشته نیز کاربر جنگنده‌های اف۱۶ بوده است بر روی کاغذ نیروی هوایی این کشور توان وارد کردن خسارات به تاسیسات جانبی سد و ایجاد تاخیر در روند آبگیری و بهره‌برداری از آن را خواهد داشت، اما سازه اصلی سد در برابر مهمات عادی هواپرتاب ارتش مصر کاملا مصون بوده و امکان نابودی آن میسر نخواهد بود.

منبع: مشرق

کلیدواژه: کرونا اعتراضات آمریکا سهام عدالت قرارداد ایران و چین اتیوپی مصر سد النهضه رواندا دریاچه نیروی هوایی مصر وزارت خارجه امریکا تانزانیا روآندا رژیم صهیونیستی سودان جنوبی کنیا بریتانیا ارتش مصر السیسی جنگنده رافال میگ 29 سودان دریای سرخ تحولات منطقه اخبار داغ نیروی هوایی اقدام نظامی رودخانه نیل دولت اتیوپی سد النهضه ارتش مصر رود نیل

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mashreghnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مشرق» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۸۸۳۶۱۷۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

دنیا از توان نظامی ایران متحیر شده است

عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه به وجود آنکه پایگاه بزرگ هوایی و چشم اطلاعاتی اسراییل را زدیم که هنوز تبیین نشده است، گفت: امروز در دنیا به تکنولوژی رسیدیم که با روسیه و چین در موضع برابر می‌نشینیم، دنیا از توانمندی هسته‌ای و نظامی ما متحیر هستند.

به گزارش خبرگزاری ایمنا از مازندران، سارا فلاحی شامگاه_سه‌شنبه یازدهم اردیبهشت_ در همایش بزرگداشت سالروز شهادت مطهری و روز معلم در حسینیه سیدحسن ولی آمل با بیان اینکه اکنون دنیا عصر ارتباطات و سرعت و ثانیه است و نباید لحظه‌ای غفلت کرد، اظهار کرد: دنیا به تکنولوژی پیشرفت و توسعه ما غبطه می‌خورند و نباید دچار خودتحقیری شویم.

وی با تاکید براینکه معلم خودتحقیری‌ها را به عزتمندی و عزت نفس تبدیل می‌کند و ساخت عزت نفس توسط معلم انجام می‌شود، افزود: باید همه وزارتخانه پای کار وزارت آموزش‌وپرورش بیاید زیرا راهبردی ترین وزارتخانه‌هاست ولی از سطح خرد تا کلان غیر راهبردی ترین افراد را وارد این وزارتخانه کردیم.

عضو کمیسیون امنیت ملی در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه وزارت آموزش‌وپرورش ساختاری است که می‌تواند دنیای ما را کاملاً متفاوت کند، عنوان کرد: باید به دانش‌آموز یاد دهیم فکر، تامل و مطالعه کند اگرچه مطالعه و تامل در مدارس کم شده و تولید محتوا حاصل تامل است و باید در مدارس به دانش‌آموزان یاد دهیم فکر کنند جو زده نشوند و تعامل با مطالعه باشد.

نماینده مردم ایلام، مریوان در مجلس با بیان اینکه سرانه مطالعه کشورمان بسیار پایین است و شبکه‌های اجتماعی به ما فرصت کتاب خواندن نمی‌دهند، تصریح کرد: نباید افرادی باشیم که صرفاً کپی کنیم و جامعه در حال کپی در مسیر نابودی است؛ هر انسان یک جهان است و باید الگوهایی که به جامعه مسیر نشان می‌دهند معرفی کنیم.

وی اضافه کرد: ما نتوانستیم اهل بیت را به جامعه بشناسانیم چون الگوهایی هستند که می‌توانند دنیا را تکان دهند؛ بچه‌ها تشنه دانستن هستند و هر روز بمباران اطلاعاتی می‌شوند.

عضو کمیسیون امنیت ملی در مجلس با اشاره به اینکه حاکمیت، مطلق و تقسیم ناپذیر نیست و حاکم جوامع امروز رسانه‌ها و شبکه‌های مجازی و اینترنت هستند و مردم چون بدون مطالعه و عقبه خاص در این شبکه محکوم شبکه‌های مجازی هستند، گفت: دنیا انتهای ذهن و باورمان را نشانه گرفتند و در فیلم‌هایشان با قدرت ویژه وارد می‌شوند و دنیا را در چنبره قدرت خود می‌داند بنابراین به‌جای سرمایه‌سازی تمام مشکلات را بدون برنامه برملا می‌کنیم.

فلاحی با اعلام اینکه معلمان در آموزش و پرورش جایگاه خاصی ندارد، عنوان کرد: جامعه‌ای که دو قشرش از جایگاه بیفتند خطر است.

وی معلم را به عنوان حافظ روح و پلیس حافظ جان مطرح و بیان کرد: در مجلس تلاش کردم تا نظام پرداخت عادلانه شود و نباید معلم در شغل دوم مشغول شوند و توهین بشنوند؛ نباید دانش‌آموز از معلم جلو بزند و شرایط فراهم نمی‌شود تا معلم دست به مطالعات بزند ولی فکرش همیشه به مسائل اقتصادی است.

نماینده مردم ایلام در مجلس افزود: لایه هویتی ایرانی، اسلامی و مدرن را به جان هم انداختیم، تاریخ ایران و اسلام بسیار پرافتخار است و باید به عنوان الگو معرفی شود؛ نباید قهرمان ذهنشان چهره‌های فیلم غربی شوند و قهرمانان واقعی جامعه شهدا و سرداران شهید معرفی نمی‌شود ولی استراتژی و کارایی آنها در دنیا مطالعه می‌شود، قهرمانان واقعی‌مان در شهر خودشان شناخته شده نیستند.

فلاحی در ادامه با اشاره به حمله موشکی به اسرائیل بیان کرد: در این اتفاق برای پاسخ به اسرائیل نیامدیم تا روایت اول برای مان باشد، این حرکت بزرگ را نتوانستیم تبیین کنیم؛ حادثه بسیار مهم و باعظمتی که رژیم اسرائیل صاحب همه تسلیحات و بمب اتم را دارد حتی عملیات فریب را هم نتوانستیم تبیین و بازگو کنیم.

وی با بیان اینکه به وجود آنکه پایگاه بزرگ هوایی و چشم اطلاعاتی اسراییل را زدیم که هنوز تبیین نشده است، اظهار کرد: امروز در دنیا به تکنولوژی رسیدیم که با روسیه و چین در موضع برابر می‌نشینیم، دنیا از توانمندی هسته‌ای و نظامی مان متحیر هستند.

نماینده مردم ایلام در مجلس با اشاره به حضور و فعالیت بانوان در عرصه سیاست مطرح کرد: زمانی به خانم‌ها در مجلس اجازه ورود ندادند و بودجه‌ای اختصاص نیافت و می‌گفتند نباید برای حقوق مسلم بانوان در مجلس چانه زنی کرد.

وی با بیان اینکه به فرموده رهبر زنان اهل فکر و اهل تفکر و رهبران جامعه هستند، عنوان کرد: زنان با وقار و نجابت اسلامی باید وارد میدان شوند نباید شرایط به سمتی برویم که عکس روایات اسلامی عمل کنیم در واقع باید زنان صدر اسلام معرفی شوند.

فلاحی در ادامه خطاب به مدیران و مسئولان امور دولتی تصریح کرد: مسئول باید بداند نقش دین زدایی در بین مردم دارند و باید در جایگاه مان مسئولیت‌پذیر باشیم؛ متاسفانه خیلی جاها باعث شدیم گفتمان انقلاب نادیده گرفته شود.

این سیاستمدار ایرانی با تاکید بر اینکه بسیاری از مسئولان فاسد باید به سلابه قانون کشیده شوند که با این اقدام مردم خوشحال می‌شوند، گفت: توجه کنیم که برای هر صندلی قدرت ۷۰ شهید دادیم.

وی با اشاره به اینکه بسیاری از مسئولان فاسد در گلوگاه‌های حساس هستند و نباید در مسئولیت باشد، خاطرنشان کرد: چرا مسئول باید در یک سال ۶۰ سفر خارجی برود در حالی که وضعیت اقتصادی و دلارمان بسیار نامساعد است؛ کشورمان شرایط سخت قرار دارد بنابراین دیپلماسی و سفر خارجی باید با آورده باشد.

کد خبر 749536