به نقل از «افکارنيوز»

استفاده از مکانیسم ماشه یعنی ابطال برجام

تاریخ انتشار: ۵ شهریور ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۰۹۶۹۰۸

به گزارش افکارنیوز،

«مکانیسم ماشه» عبارتی که به واژه جنجالی و چالشی بین سیاسیون داخلی و خارجی بدل شده است.

اما حکایت این واژه چیست و چرا سروصدای زیادی به پا کرده است؟

اخبار سیاسی-  مکانیسم ماشه (Snapback) در راستای حل‌اختلاف پیش بینی شده در برجام، فرآیندی است که اگر یکی از طرف‌های برجام به این جمع‌بندی برسد که طرف دیگر به تعهدات ذکر شده در این توافق پایبند نیست، می‌تواند به کمیسیون مشترک شکایت کند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

حال، مایک پامپئو وزیر خارجه ایالات متحده چندی پیش در مقر سازمان ملل حضور یافت و درخواست آمریکا برای فعال سازی مکانیسم ماشه علیه جمهوری اسلامی را به رئیس دوره‌ای شورای امنیت ارائه کرد.

در همین رابطه بسیاری از کارشناسان بین‌الملل معتقدند رامپ و پمپئو به تکاپو افتاده‌اند و قصد دارند با توسل به مکانیسم ماشه تحریم ها علیه ایران را احیا کنند. در این بین وزیر خارجه آمریکا با طرح استدلالات بی اساس مدعی شده که کشورش از لحاظ قانونی حق دارد مکانیسم ماشه را علیه ایران فعال کند.

همین امر موجب شد تا اعتراض بسیاری از کشورهای همسایه و مقامات بلند شده و در همین زمینه نیز مجلس شورای اسلامی و کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی پارلمان در واکنش به تلاش مذبوحانه آمریکا برای فعال کردن مکانیسم ماشه، بیانیه‌ای صادر کرد.

در این بیانیه تصریح شد که بر اساس موازین بین‌المللی، آمریکا، با خروج از ضمیمه دوم قطعنامه و عدم انجام تعهداتش در قبال ملت ایران، مشروعیت استفاده از مکانیسم حل اختلاف موجود در ماده ۳۶ و ۳۷ برجام را برخوردار نیست. تفسیر حقوقی که امریکا ارائه کرده، بی مبنا بوده و فاقد وجاهت است.

در ادامه این بیانیه آمده است، جمهوری اسلامی ایران، از کشورهای عضو شورای امنیت سازمان ملل انتظار دارد به منظور مقابله با یکجانبه‌گرایی آمریکا و حفظ اعتبار قواعد بین‌المللی، مانع سوءاستفاده این کشور شده و جلوی رفتار خودسرانه دولت آمریکا را برای تحمیل اراده خود به سایر کشورها بگیرند.

در بخش دیگری از این بیانیه عنوان شده است که انتظار است دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران به تبعیت از ملت شجاع و انقلابی کشورمان، با بهره‌گیری از ظرفیت‌های در اختیار، اقدامات عاجل و بازدارنده را در مقابل آمریکا صورت دهد و همچنین در محیط بین الملی سوءاستفاده  آشکار این کشور از شورای امنیت و حق وتو را افشا کند.

 به سراغ حجت‌الاسلام مجتبی ذوالنوری رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی رفتیم و وی در همین باره به اظهار نظر کارشناسی در این خصوص پرداخت.

*ورود و اعتراض کمیسیون امنیت ملی مجلس به «مکانیسم ماشه»

ذوالنور اظهار داشت: با توجه به تعطیلات دوهفته‌ای مجلس به منظور سرکشی نمایندگان از حوزه‌های انتخابیه خود، پس از این ایام و یا هر زمانی که اقتضا کند که نیاز به پیگیری و بررسی و اقدام خاصی درخصوص مکانیسم باشد، ما جلسه فوق‌العاده‌ای تشکیل خواهیم داد. 

وی افزود: ما منتظر هستیم ببینیم شرایط چه اقتضا می‌کند که متناسب با آن شرایط اقدام به برگزاری جلسه کمیسیون کنیم. 

رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در خصوص مکانیسم ماشه گفت: مکانیسم ماشه موضوع مناسبی برای ما نیست که در برجام گنجانده شده؛ این مسئله در ماده 36 و 37 برجام آمده است. 

ذوالنور ادامه داد: از موضوع مکانیسم ماشه با عنوان تیگر مکانیسم یا اسنپ‌بک نام برده می‌شود؛ یعنی در حقیقت، بازگشت خودکار تحریم‌ها، به این معنی که اگر هریک از طرفین برجام یا جمهوری اسلامی ایران یا 5+1 -که الان 4+1- شده است، اگر نسبت به عدم اجرای تعهدات طرف مقابل شکایتی داشته باشد، این شکایت به کمیسیون مشترک ارائه می‌شود.

*تشریح چگونگی «بازگشت خودکار تحریم‌ها» ذیل برجام

وی برهمین اساس اضافه کرد: کمیسیون مشترک 15 روز مهلت دارد که آن را بررسی کند و اگر حل نشد، این موضوع را به وزرای خارجه ارجاع می‌دهد، آنها هم 15 روز فرصت دارند که رفع اختلاف توافق کنند و اگر این اتفاق نیفتاد، مجدداً به کمیسیون برمی‌گردد و کمیسیون پنج روز دیگر وقت دارد تا موضوع را حل کند که مجموعاً 35 روز می‌شود. اگر حل نشد، به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع می‌شود و شورای امنیت هم یک‌ماه فرصت دارد تصمیم‌گیری کند.

نماینده مردم قم در مجلس شورای اسلامی در ادامه بیان کرد:‌ حال اگر شورای امنیت سازمان ملل تصمیمی بگیرد که خلاف نظر شاکی باشد، اگر خلاف نظر ما باشد که ما کاری نمی‌توانیم انجام دهیم، اما اگر خلاف نظر یکی از اعضای مقابل ما که عضو شورای امنیت باشند، می‌توانند وتو کنند؛ یعنی اگر نظرشان تأمین شود که چه بهتر، اما اگر تأمین نشود، وتو می‌کنند، پس مجدداً تحریم‌ها برمی‌گردد. 

آمریکایی‌ها هیچ سهم، نقش و عضویتی در برجام ندارند، پس اینکه بخواهند از مکانیسم ماشه استفاده کنند، اصلا راه قانونی برای آن وجود ندارد

وی ادامه داد:‌ این مکانیسمی که پیش‌بینی شده خیلی مکانیسم بدی است و در برجام به ضرر ما دیده شده است، چرا که انتهای آن به وتوی طرف شاکی می‌رسد و کاری از دست ما برنمی‌آید، اما اینجا در موضوع استفاده آمریکا از ماشه موضوع کاملا متفاوت است، تفاوت آن هم این است که ماده 36 و 37 در موضوع مکانیسم ماشه گفته‌ است هریک از طرف‌های برجام- آمریکا که اکنون از طرف‌های برجام نیست- اگر از برجام خارج شده، اگر آمریکا بتواند از مکانیسم ماشه علیه ما استفاده کند، معنی آن این است که هر کشور دیگری هم می‌تواند استفاده کند، چون وقتی ملاک در برجام نبودن باشد آمریکا می‌تواند استفاده کند، اما آمریکا امروز در برجام نیست و نمی‌تواند از این موضوع علیه ما استفاده کند.

ذالنور بر همین اساس اضافه کرد: اگر منظور کسی می‌تواند از ماشه استفاده کند ولو اینکه در برجام نباشد و عضو امنیت سازمان ملل باشد، است بله درست است، حال آنکه مکانیسم ماشه این نیست و تصریح کرده که هریک از طرف‌های برجام در صورتی که از عملکرد طرف مقابل شاکی باشند. آمریکا هم رسماً اعلام کرده که من عضو  برجام نیستم و ترامپ و وزیر امور خارجه نیز این را صریح اعلام کرده است.

*امروز خروج آمریکا از برجام بر کسی پوشیده نیست 

وی در همین راستا اظهار داشت: امروز خروج آمریکا از برجام بر کسی پوشیده نیست بنابراین آمریکایی‌ها هیچ سهم، نقش و عضویتی در برجام ندارند، پس در حقیقت اینکه بخواهند از مکانیسم ماشه استفاده کنند، اصلا راه قانونی برای آن وجود ندارد.

وی ادامه داد: 13 نفر از 15 عضو شورای امنیت سازمان ملل هم مخالفت خود را با نظر آمریکا اعلام کردند، چین و روسیه که از ابتدا مخالف بودند و همراهی‌شان با ما محرز و متقن است و 11 کشور دیگر هم که صریحاً اعلام کردند و اخیراً آلمان، فرانسه و انگلیس هم نامه‌ای مبنی بر مخالفت‌شان با استفاده از مکانیسم ماشه به سازمان ملل نوشته‌اند و این نامه در مخالفت با نظر آمریکا نوشته شده است.

*در طول تاریخ سازمان ملل هیچ مقطعی فضاحت‌بارتر از اکنون برای آمریکا سراغ نداشته‌ایم 

این نماینده مجلس یازدهم شورای اسلامی در بخش دیگری از سخنانش خاطرنشان کرد: امریکا امروز در شرایط بسیار بدی قرار گرفته است، یعنی واقعا در طول تاریخ سازمان ملل، ما هیچ مقطعی را افتضاح‌بارتر از اکنون برای آمریکا سراغ نداشته‌ایم که در جامعه جهانی تنها بماند و هر چه تلاش کند نتواند حرف خود را به کرسی بنشاند و این هم دلایل متعددی دارد و یکی از دلایل این است که امروز آمریکایی‌ها به قدری خلاف قانون و خلاف عرف صحبت می‌کنند که هر کشوری حرف آمریکا را تأئید کند، خود را رسوا کرده، چون هیچ مبنای قانونی و حقوقی استفاده آمریکا از استفاده ماشه ندارد.

اگر آمریکا از مکانیسم ماشه استفاده کند، معنی آن یعنی بازگشت به قبل از برجام و قطعنامه‌های هفتگانه شورای امنیت سازمان ملل 

 

وی همچنین خاطرنشان کرد: برخی کشورها که مقابل آمریکا بوده و با ما هم‌پیمان هستند مانند روسیه و چین، طبیعی است که صریحا مخالفت خود را با این نقض قانون آمریکایی‌ها با انگیزه بیشتری نسبت به دیگران اعلام می‌کنند.

*استفاده از مکانیسم ماشه یعنی بازگشت به قبل از برجام

رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی بر همین اساس یادآور شد: نکته سوم اینکه،  اروپایی‌ها تحت هیچ شرایطی نمی‌خواهند برجام را از دست بدهند. برجام فایده‌ای برای ما نداشته اما برای اروپایی‌ها فوایدی زیادی داشت؛ لذا اگر آمریکا از مکانیسم ماشه استفاده کند، معنی آن یعنی بازگشت به قبل از برجام و قطعنامه‌های هفتگانه شورای امنیت سازمان ملل و رفتن ایران زیر فصل هفتم.

ذوالنور تصریح کرد: بنابراین اگر چنین اتفاقی بیفتد یعنی ما به قبل از برجام برگردیم، دیگر برجامی وجود ندارد و اروپایی‌ها به لحاظ مسائل امنیتی برجام برایشان مهم است و نمی‌خواهند برجام از دست برود.

«استفاده از مکانیسم ماشه یعنی نابودی برجام و برگشتن به قبل از برجام، یعنی اروپایی‌ها هم هیچ‌گاه با آمریکا همراهی نخواهند کرد و لذا آمریکا خود را خسته می‌کند ما پیش‌بینی می‌کنیم در آینده نزدیک با شکست آمریکا در این عرصه هم فضاحت و رسوایی آمریکا‌یی‌ها بیش از وضع موجود بشود.»

این نماینده مجلس بیان کرد: طرحی در همین خصوص تعدادی از نمایندگان تهیه و تدوین کرده‌اند که اگر چنین چیزی در مجلس و به صحن علنی مجلس مطرح شود قطعا با استقبال  رأی بالای نمایندگان روبه‌رو خوهد شد و ضمن آن کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی هم از این طرح پشتیبانی خواهد کرد.

* اگر از مکانیسم ماشه استفاده کنند نیازی به خروج از برجام وجود ندارد

رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در بخش پایانی سخنانش بیان کرد: بنده عرض می‌کنم که نیازی به چنین طرحی نیست یعنی اگر مکانیسم ماشه را استفاده کنند نیازی به خروج از برجام وجود ندارد. استفاده از مکانیسم ماشه یعنی برگشت به قبل از برجام یعنی برجامی نمی‌ماند تا طرحی تصویب کنیم که در صورت استفاه از برجام خودبه‌خود از برجام خارج شده باشیم؛ یعنی استفاده از مکانیسم ماشه یعنی ابطال برجام.

به گزارش فارس متن طرح دو فوریتی خروج خودکار از برجام در صورت فعال‌سازی مکانیسم ماشه که توسط جمعی از نمایندگان مجلس تهیه شده، به شرح زیر است:

ریاست محترم مجلس شورای اسلامی

احتراماً طرح زیر که به امضای 49 نفر از نمایندگان رسیده است جهت طی مراحل قانونی تقدیم می‌شود.

یکی از بحث‌های مهم مفاد قرارداد بین‌المللی برجام مکانیسم حل‌وفصل اختلافات معروف به مکانیسم ماشه است که در بندهای 36 و 37 برجام گنجانده شده است که این مکانیسم این اختیار را به اعضای دائمی شورای امنیت سازمان ملل می‌دهد که در یک بازه زمانی 2 ماه و با استفاده از حق وتو تمامی قطع‌نامه‌های پیشین را که بر اساس برجام و قطع‌نامه 2231 به حالت تعلیق در آمده را مجدداً فعال سازد.

با گذشت 5 سال از برجام و حتی پس از خروج آمریکا از این توافق این کشور همچنان در تلاش است تا با فعال‌سازی مکانیسم ماشه فشارها را بر ایران تشدید کند.

در همین خصوص و  در آستانه لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران شاهد هستیم که فشارهای سیاسی بسیار شدیدی از سوی آمریکا که خود ناقض اصلی برجام است علیه جمهوری اسلامی ایران وارد شده است که صدور قطع‌نامه ضدایرانی در شورای حکام در همین راستا می‌باشد و همچنین تلاش برای صدور قطع‌نامه در شورای امنیت در جهت تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران که با شکست آمریکا همراه بود در همین جهت می‌باشد.

در صورت عدم واکنش مقتضی از سوی ایران و بنا به اعلام رسمی دولت آمریکا شاهد اقدام بعدی آمریکا برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه خواهیم بود که لذا برای حفظ منافع ملی ضرورت دارد تا در صورت انجام چنین اقدامی و با توجه به اینکه ادامه حضور ایران در برجام با بازگشت قطع‌نامه‌های شورای امنیت خالی از هر نفعی می‌باشد باید الزام به خروج از برجام را به‌عنوان یک اقدام بازدارنده به‌تصویب رساند.

 

منبع: افکارنيوز

کلیدواژه: شورای امنیت ذالنور تحریم های تسلیحاتی ایران شورای امنیت برجام مکانیسم ماشه تحریم های تسلیحاتی ایران رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی مکانیسم ماشه استفاده فعال سازی مکانیسم ماشه شورای امنیت سازمان ملل جمهوری اسلامی ایران طرف های برجام شورای اسلامی قبل از برجام شورای امنیت استفاده کنند آمریکایی ها اروپایی ها وجود ندارد قطع نامه تحریم ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.afkarnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «افکارنيوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۰۹۶۹۰۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کاخ سفید مدعی شتاب تازه ای در مذاکرات غزه شد

مشاور امنیت ملی کاخ سفید در پی هفته ها بن بست در مذاکرات سیاسی میان اسرائیل و حماس برای برقراری آتش بس اعلام کرد که او شتاب تازه‌ای در مذاکرات برای توقف جنگ در غزه و بازگرداندن اسرا می‌بیند.

به گزارش مشرق، جیک سالیوان مشاور امنیت ملی دولت جو بایدن روز جمعه به وقت محلی در گفتگو با شبکه تلویزیونی ام‌اس‌ان‌بی‌سی آمریکا گفت: «من معتقدم که تلاش‌های جدیدی در جریان است که قطر و مصر و همچنین اسرائیل را برای یافتن راهی به پیش می‌برد.»

وی ادامه داد:« فکر می کنم آزادی گروگان ها، شتاب و زندگی تازه‌ای وجود دارد.»

تاکنون مذاکرات میان حماس و اسرائیل با میانجیگری مصر و قطر و مشارکت آمریکا برای برقراری آتش بس در غزه و تبادل اسرا میان دو طرف به هیچ نتیجه ای نرسیده است.

گروه‌های مقاومت فلسطین ۱۵ مهرماه ۱۴۰۲برابر با هفتم اکتبر ۲۰۲۳، عملیات غافلگیرکننده‌ای با نام «طوفان الاقصی» را از غزه (جنوب فلسطین) علیه مواضع رژیم اسرائیل آغاز کردند که پس از ۴۵ روز نبرد و درگیری، سوم آذرماه ۱۴۰۲ برابر با ۲۴ نوامبر ۲۰۲۳، میان اسرائیل و حماس آتش بس موقت چهار روزه یا همان وقفه برای تبادل اسرا میان حماس و اسرائیل برقرار شد. این وقفه یا آتش بس موقت هفت روز طول کشید و سرانجام ۱۰ آذر برابر با اول دسامبر ۲۰۲۳ به پایان رسید و رژیم اسرائیل حملات علیه غزه را از سرگرفت.

عملیات طوفان الاقصی که پس از سالها جنایات رژیم اسرائیل علیه مردم مظلوم فلسطین صورت گرفت، منجر به کشته شدن ۱۱۳۹ اسرائیلی شد. براساس اعلام وزارت بهداشت فلسطین، از هفتم اکتبر۲۰۲۳ (۱۵ مهرماه ۱۴۰۲) و همزمان با آغاز عملیات طوفان الاقصی تاکنون ۳۴ هزار و ۱۸۳ فلسطینی در غزه شهید و ۷۷ هزار و ۱۴۳ نفر دیگر مجروح شده اند و تقریباً تمام جمعیت ۲.۳ میلیونی غزه را آواره کرده است؛ رویدادهایی که منجر به طرح موضوع نسل کشی فلسطینی ها شده است اما اسرائیل آن را رد می کند.

پس از نزدیک به ۶ ماه از جنگ اسرائیل در غزه، اعضای شورای امنیت سازمان ملل ۶ فروردین ماه ۱۴۰۳ برابر با ۲۵ مارس ۲۰۲۴ با ۱۴ رای مثبت این شورا و نیز رای ممتنع آمریکا و عدم وتوی این کشور، با قطعنامه‌ ۲۷۲۸ را برای برقراری آتش‌بس فوری در غزه موافقت کردند تا در ۱۵ روز باقیمانده در ماه مبارک رمضان ( از زمان تصویب قطعنامه) آتش بس میان اسرائیل و حماس برقرار شود.

قطعنامه ۲۷۲۸ شورای امنیت سازمان ملل متحد به دلیل تصمیم دولت بایدن مبنی بر عدم استفاده از حق وتوی خود به تصویب رسید.آمریکا پیش‌تر سه قطعنامه آتش‌بس را وتو کرده بود، اما این بار به این قطعنامه رای ممتنع داد و به این ترتیب، بدلیل عدم مخالفت اعضای دائم شورای امنیت و بدون هیچ مخالفتی این قطعنامه به تصویب رسید. این قطعنامه را ۱۰ عضو غیردائمی شورای امنیت تنطیم کرده بودند.

این قطعنامه که همچون دیگر قطعنامه های سازمان ملل علیه اسرائیل اجرا نشد، خواستار اجرای آتش بس فوری در غزه در ماه رمضان شده و گفته بود: آتش بس فوری در ماه رمضان توسط همه طرف ها رعایت شود که منجر به آتش بس پایدار می شود.

این قطعنامه همچنین خواستار آزادی فوری و بدون قید و شرط همه گروگان ها و تضمین دسترسی بشردوستانه برای رفع نیازهای پزشکی و سایر نیازهای بشردوستانه آنها شده بود و از طرفین می خواهد به تعهدات خود تحت قوانین بین المللی در رابطه با تمام افراد بازداشتی، عمل کنند.

آمریکا همچنین برغم همه شعارهایش در حمایت از مردم مظلوم فلسطین، با حمایت همه جانبه از اسرائیل، حتی به قطعنامه عضویت کامل فلسطین در سازمان ملل رای نداد و این قطعنامه را وتو کرد.

قطعنامه پیشنهادی الجزایر برای عضویت کامل فلسطین در سازمان ملل ۳۰ فروردین ماه ۱۴۰۳ برابر با ۱۸ آوریل ۲۰۲۴ در نشست شورای امنیت سازمان ملل به رای گذاشته شد که با مخالفت آمریکا و وتوی این کشور به تصویب نرسید.

این قطعنامه ۱۲ رای مثبت، دو رای ممتنع و یک رای مخالف از شورای امنیت ۱۵ عضوی کسب کرد. تصویب یک قطعنامه در شورای امنیت سازمان ملل مستلزم آن است که حداقل ۹ رأی مثبت را بدون مخالفت یا همان وتوی پنج عضو دائم شورای امنیت یعنی آمریکا، انگلیس، روسیه، فرانسه و چین به دست آورد .

وزارت خارجه آمریکا همان روز پیش از رای گیری اعلام کرد که واشنگتن به این قطعنامه رای مثبت نخواهد داد.فلسطین اکنون ناظر دائمی در سازمان ملل است. در سال ۲۰۱۱، فلسطین برای عضویت دائمی در سازمان ملل درخواست داده بود، اما بعداً تصمیم گرفت برای مدتی به عنوان ناظر دائمی باقی بماند.

در ماه آوریل، فلسطین نامه ای به شورای امنیت سازمان ملل ارسال و درخواست کرد که پیوستن آن به سازمان ملل متحد به عنوان یک عضو دائمی را دوباره بررسی کند.کشورهای دارای این وضعیت می توانند در اکثر جلسات شرکت کنند و تقریباً به تمام اسناد مربوطه دسترسی داشته باشند، اما حق رای ندارند. به جز فلسطین، واتیکان نیز دارای وضعیت ناظر دائمی در سازمان ملل است. کشورها با تصمیم مجمع عمومی سازمان ملل بنا به توصیه شورای امنیت در این نهاد بین المللی پذیرفته می شوند.

منبع: ایرنا