اتفاقاتی که در تعزیه شب دهم افتاد/ چرا حیدر و یاور کاراکترهای ماندگاری شدند؟
تاریخ انتشار: ۸ شهریور ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۱۲۱۵۶۷
روح جاودانه و مقدسی که بر فضای دراماتیک و ساختار نمایشی برخی حوادث و پدیدههای دینی به ویژه قصه کربلا و عاشورا حاکم است به استحکام این خاطرات دامن میزند. چنانکه هنوز از تماشایشان متأثر میشویم و این پیام را میدهد که بیننده به این مفاهیم نیاز دارد. - اخبار فرهنگی -
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، امسال محرم با کرونا همراه شد و این تداخل، شکل و شیوههای ویژه خود را برای عزاداریهای آفرید.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
بعد از نگاهی به "مختارنامه" با 10 سال در پخش، نگاهی به سریال "شب دهم" داریم؛ سریالی که هنوز هم جزو ماندگارترین سریالهای محرمی است که در حافظه مردم ثبت شده! انتخاب این سریال از سوی شبکههای تلویزیونی مثل آیفیلم برای بازپخش در محرم امسال که به دلیل شرایط ویژه کرونا که مردم بیشتر در خانههای خود سوگواری بودند، بسیار هوشمندانه بود. «شب دهم»، روایت پیوند عشق زمینی باعشق آسمانی ذیل باورهای عاشورایی بود. شب دهم، روایت خانوادهای قجری بود که اواخر سالهای حکومت رضاخانی، دست شسته از همه حوادث بیرون خانه، خلوت گزیده و به خاطرات ایام اقتدار قجر دلخوش کردهاند.
در واقع قهرمان اصلی داستان، حیدر خوشمرام، از لوطیهای یکی از محلات تهران قدیم است که دلباخته یکی از شاهزادههای قجری میشود. دختر شرط ازدواج را اجرای ده شب تعزیه در زمان ممنوعیتی که از سوی رضاخان برای اجرای مراسم مذهبی معمول داشتند، قرار داده. حیدر به اتفاق دوستانش برای اجرای این خواسته همت میگمارد که در نهایت به دلیل ایستادگی در برابر سرکوب حکومت که به دلیل تحول درونی حیدر در نتیجه اجرای تعزیه ایجاد شد، به شهادت میرسد و سرنوشتی عاشورایی پیدا میکند.این سریال به عنوان بهترین اثر عاشورایی در حوزه فیلم و سینما برگزیده شد.
تعزیه در نهایت به تجربه تزکیه حیدر خوشمرام بدل میشود و او مرادش را نه در معشوق زمینی که در عشقی آسمانی و جاودان مییابد. این تحول ایدئولوژیک و اخلاقی البته باورپذیر است. چرا که منطق تحول پشتوانه آن است. تعزیهای که به تزکیه بدل می شود و یک موقعیت عالی را برای حیدر به تجربه فرصتی متعالیتر بدل میکند.
عنصر تعزیه در سریال شب دهم، علاوه بر موقعیت دراماتیکی که دارد و در خدمت قصه است؛ دارای کارکرد در دو ساحت سیاسی و تربیتی است که البته در ارتباط تنگاتنگ با هم قرار دارند. حیدر و نوچههایش در فرآیند برگزاری تعزیه به یک خودآگاهی سیاسی نسبت به شرایط جامعه خود میرسند و به واسطه تزکیهای که از آشنایی و تجربه عملی عزاداری بویژه صیانت و حمیت در اجرای تعزیه به دست میآورند، دچار تحول اخلاقی میشوند. این تحول در قهرمان اصلی داستان حیدر که حسین یاری نقش آن را ایفا کرده بود، رسیدن از عشق زمینی به یک عشق معنوی و آسمانی است.
موقعیت تعزیه در شب دهم را به شکل تلویحی میتوان با برگزاری نمایش در هملت شکسپیر قیاس کرد. هر چند این مقایسه به معنی رابطه این همانی میان آنها نیست. در نمایشنامه شکسپیر، هملت برای اینکه شکش درباره رابطه قتل پدر و ازدواج عمویش با مادرش به یقین تبدیل شود، در شب عروسی آنها نمایشی را ترتیب میدهد که نقشه قتل پدرش توسط عمویش را نشان میدهد تا از طریق واکنش فرافکنی عمو نسبت به این نمایش هملت بتواند از تردید خود رهایی یابد.
به نوعی اجرای تعزیه در شب دهم، چنین موقعیتی پیدا میکند و حکومت از این میترسد تا مردم با تماشای تعزیه با آن همذات پنداری کنند و شرایط حاکمیت موجود را با آن بسنجد و در نتیجه علیه حکومت به پا خیزند. شب دهم یک نوستالژی مذهبی است که مثل اکثر آثار کارگردانش، عشق را به تاریخ و عقیده پیوند زده و جان را به ایمان که شعاری نیست، بلکه شعوری اخلاقی را در خود پرورانده است. شعوری که با شوق جان درمیآمیزد و بر جان مخاطب مینشیند. یک صیرورت اخلاقی که پای در زمین دارد و سر به آسمان می نهد؛ که «بر آستان جانان گر سر توان نهادن، گلبانگ سربلندی بر آسمان توان زد».
سریال «شب دهم» همچون یک خطابه تأثیرگذار محرمی بسیاری از مخاطبان را تحت تأثیر خود قرار دهد و به نوعی فتح باب ساخت سریالهای محرمی شد و ثابت کرد که یکی از ابزارهای تبلیغ و تبین فلسفه عاشورا و گفتمان حسینی، هنر نمایش است. عاشورا و سیر حوادث کربلا یک قصه حماسی و تراژدیک است که عناصر داستانی لازم برای طرح و تولید یک اثر نمایشی را دارد. وجود قهرمان و ضدقهرمان، فراز و فرودهای قصه، شکست و پیروزی، گفتارها و دیالوگ های قدرتمند و لوکیشن و موقعیت مندی داستان و... مؤلفههاییاند که در یک چیدمان داستانی به آفرینش یک اثر ماندگار کمک میکنند.
روح جاودانه و مقدسی که بر فضای دراماتیک و ساختار نمایشی برخی حوادث و پدیدههای دینی به ویژه قصه کربلا و عاشورا حاکم است به استحکام این خاطرات و تداوم لذت های آن دامن می زند. چنانکه هنوز از تماشای روز واقعه در سینما و شب دهم در تلویزیون متأثر میشویم و این شبها بار دیگر تلویزیون از صندوقچه آرشیوها و نوستالژیهایش از "شب دهم"، "پریدخت"، "یه تیکه زمین"، "سفرسبز" و حتی "مختارنامه" بهره برده است.
در این رابطه با محمود پاکنیت همکلام شدیم که او به تمرکز بر فیلمنامه و ساخت سریالهای تلویزیون تأکید کرد که اگر سریالهایی مثل "شب دهم"، "پدرسالار" و "یوسف پیامبر" ماندگار شدند به دلیل تمرکز بر فیلمنامه و مراحل فیلمبرداریشان بود؛ او در این گفتوگو به خبرنگارخبرگزاری تسنیم، گفت: من همیشه دوست داشته و دارم در کارهایی ایفای نقش کنم که فیلمنامههای قدرتمندی داشته باشند و با تمرکز بر شخصیتپردازی و مراحل تصویربرداری، ساخته شوند. من هیچوقت موافق کارهای عجلهای و شتابزده نیستم.
پاکنیت خاطرنشان کرد: مردم با کارهایی ارتباط میگیرند که محتوایی برایشان داشته باشد. نباید کارها را به سرعت و به شکل آنتن پرکردن، آماده پخش کنیم؛ سریالی ماندگار میشود که از طراحی و نگارش تا کارگردانی، بازیگری و تولید همهچیز درست و مناسبت و اصولی کنار هم قرار بگیرند. باید کارها با پیشتولید مناسبی و اندیشه و تعمیق و تمرکز، وارد مرحله تولید و حتی بعد از تولید هم این فرآیند را در تدوین و به آنتن رساندن رعایت کنیم تا کارها ماندگار شوند.
بازیگر نقش سرهنگ مبرز در سریال "شب دهم" اعتقاد دارد اگر این کارها در تاریخ تلویزیون ماندگار شدند و هنوز مخاطب با آنها ارتباط میگیرد، فیلمنامهشان را تکمیل میکردند، پیشتولید چند ماههای داشتند و با سرعتی که امروز سریالها ساخته میشدند هیچوقت ساخته نشدند.
پرویز فلاحیپور بازیگر نقش یاور درباره بخش تعزیه سریال گفته بود که خیلی در دوران کودکی به تعزیه علاقه داشتم و تعزیه زیاد دیده بودم. تعزیهخوانهایی که در "شب دهم" بودند جزو افراد شاخص و حرفهای این کار بودند. شاید کسی آنها را نمیشناخت اما با این کار شناخته شدند. وقتی فهمیدم که قرار است نقش شمر را در تعزیه داشته باشم، در این باره تحقیق کردم. برای این نقش تحقیقات میدانی کرده بودم؛ تعزیههایی که در دوران کودکی هم دیده بودم به کارم کمک کرد.
پخش داستان حضرت عباس(ع) از تلویزیوننماز ظهر عاشورا در شبکه های استانی تلویزیون/ 160 ویژه برنامه در تاسوعا و عاشوراگزارش تسنیم از پشت صحنه سریال اربعینی تلویزیون| رقبای عشقی "نجلا" که یکی نقش شمر و دیگری حُرّ را دوست دارد/ "عبد" و "عطا" در آرزوی کربلاانتهای پیام/
All Content by Tasnim News Agency is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
منبع: تسنیم
کلیدواژه: بازیگران سینما و تلویزیون ایران موکب تسنیم ماه محرم سریال ایرانی رسانه ملی تلویزیون بازیگران سینما و تلویزیون ایران موکب تسنیم ماه محرم سریال ایرانی رسانه ملی تلویزیون انوش معظمی سریال ها شب دهم
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۱۲۱۵۶۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ماجرای خانواده رضا عطاران در «بدل» چیست؟ / معرفی چهرههای جدید
علیرضا مسعودی معروف به علی مشهدی درباره سریال جدید خود با نام «بدل» که با پایان مجموعه «هفت سر اژدها» از این شبکه پخش می شود به خبرنگار مهر بیان کرد: قصه و اتفاقات سریال «بدل» در سال ۱۴۰۲ رخ می دهد و درباره خانواده عطاران است؛ شهرام قائدی نقش پدر را در خانواده عطاران بازی می کند که نسل اندر نسل عطار هستند. پریسا مقتدی نقش همسرش را بازی می کند و عرفان آصفی نقش پسر خانواده را با نام رضا عطاران دارد.
وی درباره عرفان آصفی که بیشتر در تئاتر فعالیت داشته است توضیح داد: رضا عطاران که تحصیلات مرتبط با هوا و فضا در خارج از کشور دارد پس از پنج سال به ایران باز می گردد. نقش او را عرفان آصفی بازی می کند که سال گذشته در فیلم «ویلای ساحلی» کیانوش عیاری نقش اصلی را داشت و اینجا هم نقش اصلی سریال را دارد.
این نویسنده و کارگردان درباره قصه «بدل» بیان کرد: طرح این قصه را حدود ۲۰ سال پیش نوشتم و کنار گذاشتم و بعد از سال ها فکر کردم الان وقت آن است که ساخته شود.
مسعودی درباره نام رضا عطاران و اینکه برای این قصه با خود عطاران گپ و گفتی داشته است یا خیر بیان کرد: به هر حال من سال هاست در مقام نویسنده کار می کنم و سال های اخیر هم کارگردانی کرده ام. عطاران هم از مدل کاری من خبر دارد و برایش سوال نبود که چرا سراغ اسم او رفته ام. اما من زنگ زدم و برای استفاده از نامش از او اجازه گرفتم.
این فیلمنامه نویس درباره کمدی های سال های اخیر که نتوانسته است مخاطب را راضی کند، بیان کرد: من همه سریال های تلویزیون را می بینم چون آثار همکاران من است و همیشه این آثار را دنبال کرده ام. مساله این است که الان چهار یا پنج پلتفرم اصلی داریم و فضای مجازی هم بسیار فعال است. فضا نسبت به ۲۰ سال پیش خیلی تغییر کرده است. گرفتاری مردم هم بیشتر شده است. آن زمان شاید ساعت ۷ شب خانه بودید اما الان آنقدر دلمشغولی ها زیاد شده است که باید تا آخر شب کار کنید.
وی درباره اینکه سریالش چقدر می تواند فضای جدیدی در میان کمدی ها داشته باشد، عنوان کرد: این سریال هم از موقعیت های کمدی و هم از کمدی کلامی برخوردار است. شخصیت ها در این سریال فانتزی نیستند. شخصیت هایی که در این سریال انتخاب کرده ام به گونه ای هستند که مردم با آنها همذات پنداری دارند و ما به ازای آنها را می بینند. پیش از این هم سال ها تلاش کرده ام که مردم با شخصیت های آثارم ارتباط بگیرند و کاراکترها و شخصیت ها را اطراف خود دیده باشند.
نویسنده «کوچه اقاقیا» اضافه کرد: نویسنده هایی مثل پیمان و محراب قاسم خانی تخصص شان در فانتزی است ولی من هرچه ساختم مابه ازای آن را در زندگی خودم دیده ام مثل «نوروز رنگی» که چند سال پیش پخش شد و «بدل» هم چنین ویژگی ای دارد. غیر از شخصیت ها، بخشی از داستان هم براساس یک واقعیت است.
مسعودی در ادامه درباره حضور بازیگران در سریال های تلویزیونی با توجه به دستمزدهای شبکه خانگی بیان کرد: الان دستمزدها در پلتفرم ها آنقدر بالا و عجیب و غریب است که بسیاری از بازیگران را نمی توانید در تلویزیون داشته باشید. با این ارقامی که آن طرف رد و بدل می شود مگر می توانید به بازیگرانی چون جواد عزتی بگویید به تلویزیون بیاید. خود من با رقم های تلویزیون رویم نمی شود به اینها که رفقایم هستند بگویم به تلویزیون بیایند.
وی در پایان درباره اینکه چرا خودش به پلتفرم ها نمی رود و کار بسازد، بیان کرد: تلویزیون مخاطب بسیار بالایی دارد من ادعایم می شود تمام ایران را گشته ام و در سراسر ایران دیده ام که هنوز تلویزیون شان روشن است. شک نکنید یک سریال تلویزیونی در شبکه سه میزان بیننده اش خیلی بیشتر از سریالی است که در شبکه نمایش خانگی درباره اش بحث می شود.
منبع: خبرگزاری مهر