اعتماد بین ملت و مسئولان، سرمایه ای برای عبور از مشکلات
تاریخ انتشار: ۱۵ مهر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۵۴۸۳۸۴
به گزارش ایرنا، بدون شک تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران و خروج از برجام تاثیرات زیادی بر عرصه‌های مختلف حیات اجتماعی از جمله اقتصاد دارد. هم زمانی این تحریم‌ها با شیوع بیماری کرونا نیز بر شدت آن افزوده و موجب شد تا نخست فعالیت‌ها و اقدامات اقتصادی و تجاری با محدودیت روبرو شده و سپس عرصه سیاسی و اجتماعی نیز با رکود و در مواردی با کاهش محسوسی مواجه شوند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
سرمایه اجتماعی چیست؟
سرمایه اجتماعی مفهومی در جامعه‌شناسی است که در تجارت، اقتصاد، علوم انسانی و حتی بهداشت عمومی در رابطه با ارتباطات درون و ما بین گروهی از آن استفاده می‌شود. به عبارتی سرمایه اجتماعی در دنیای کنونی به عنوان «علاج» اصلی تمامی مشکلات جامعه مدرن تلقی می‌شود. محور اصلی سرمایه اجتماعی هم «شبکه‌های ارتباط اجتماعی» هستند و درواقع ارتباط اجتماعی به نوعی موجب افزایش بهره‌وری است. این سرمایه هم در اشاره به نوعی همبستگی اجتماعی و سرمایه‌گذاری بر روی افراد تدوین شده است.
البته منظور از سرمایه‌گذاری، پول یا اقلام مادی نیست بلکه منظور آن چیزی است که باعث می‌شود تا این اشیا ملموس در زندگی روزمره مردم بیشتر به حساب بیایند. مواردی نظیر حسن نیت، دوستی، حس همدردی و مراودات اجتماعی بین گروهی از افراد یا خانواده‌ها که یک واحد اجتماعی را تشکیل می‌دهند، نوعی از سرمایه اجتماعی هستند. حسن نیت، دوستی، حس همدردی و مراودات اجتماعی بین گروهی از افراد یا خانواده‌ها که یک واحد اجتماعی را تشکیل می‌دهند، نوعی از سرمایه اجتماعی هستند.
با این رویکرد اگر شخصی با همسایه خود در ارتباط باشد و به واسطه آنها بتواند با سایر همسایه‌ها نیز ارتباط برقرار کند، این شخص در حال انباشت سرمایه‌ای است که می‌تواند موجب ارتقا نیازهای جمع شده و به نوعی کیفیت زندگی آنها را هم افزایش دهد. همان‌گونه که کل اجزا این جامعه از مزایای این سرمایه اجتماعی منتفع می‌شود، تک تک اعضا هم از مزایای این سرمایه اجتماعی بهره‌مند می‌شوند. بنابراین ایجاد «وفاق» اجتماعی نشانه مستقیمی از سرمایه اجتماعی است که منافع مشترک اعضا و توافق مابین عاملان و افراد ذی‌نفع در جهت تشویق فعالیت جمعی را تامین می‌کند.
تاریخ چه می‌گوید؟
بنابر گزارش مرکز آمار ایران نرخ تورم و فقر همواره در دوره‌های مختلف گزارش شده‌اند. جالب اینجاست که این میزان از نرخ تورم و فقر در تاریخ ایران هم بی‌سابقه نیست. به عنوان مثال در آستانه جنگ جهانی اول که ایران به دلیل کاربست اصلاحات مورگان شوستر، با التیماتوم روسیه و اخراج وی مواجه بود، درگیر یک فقر فراگیر شد. در این دوره نه تنها اتفاق خاصی در عرصه اقتصادی و اجتماعی صورت نگرفت، بلکه به دلیل نزدیک شدن به آغاز جنگ جهانی اول و دور شدن حکومت از مردم، کشور با شرایط دشواری روبرو بود. به عنوان نمونه در قحطی بزرگ آن سال که گندم نایاب شده بود، شخص احمدشاه قاجار، در احتکار و بالا بردن قیمت گندم، نقشی اساسی داشت. این وضعیت تا پایان جنگ جهانی دوم هم به صورت جسته و گریخته ادامه داشت.
از اواخر سال 1330 تا کودتای 28 مرداد 1332 ایران شرایط تحریم سختی را تجربه می‌کرد. درست در همین‌جا بود که محمد مصدق به عنوان نخست وزیر وقت، با پشتوانه مردمی و اعتماد شکل گرفته بین دولت و مردم توانست اقتصاد ایران را طی 18 ماه بدون فروش یک قطره نفت پشت سر بگذارد. در همین دوران بود که پس از سال‌ها، میزان صادرات (غیر نفتی) ایران از واردات آن پیشی گرفت. هزینه‌های دولت کاهش و اصلاح نظام مالیاتی انجام شد؛ در نتیجه هزینه دولت از یک میلیارد و ۱۲۰ میلیون تومان در سال ۱۳۲۹ به ۹۷۰ میلیون تومان در سال ۱۳۳۰ کاهش یافت. اختصاص ارز دولتی به کالاهای صادراتی جهت صادرات و واردات و انتشار اوراق قرضه نیز جملگی از اقداماتی بود که در نتیجه دست دوستی و اتحاد دولت و ملت به وجود آمد.
در فاصله سال‌های 1340 تا 1353 که ایران اصلاحات ارضی را انجام داد، بازهم به دلیل حمایت نامحسوس حکومت و مجلس از مالکان، شاهد رشد چشمگیری در حوزه اقتصادی و اجتماعی نیستیم. اما در سال‌های 1353 تا 1356 به دلیل افزایش قیمت نفت و سرازیر شدن درآمدهای هنگفت نفتی به کشور، اگرچه شاهد رشد درآمد دولت هستیم، اما به گفته «همایون کاتوزیان» اقتصاددان ایرانی، شاهد رشد «مدرنیسم» در عرصه اقتصادی و اجتماعی نیستیم. سهم کل تولیدات صنعتی (شامل تولیدات دستی و روستایی و سنتی) در تولید ناخالص داخلی غیرنفتی ۲۰ درصد و سهم خدمات ۵۶ درصد بود. با این همه حمل و نقل شهری در همه جا به ویژه تهران به قدری خراب بود که غیرقابل توصیف است. وضع مسکن هم جز برای وابستگان دولت و جامعه تجار وحشتناک بود یا مشکلی هولناک. اغلب شهرهای کوچک و بزرگ از جمله تهران فاقد سیستم فاضلاب کار آمد بودند، خدمات درمانی و بهداشتی برای اغنیا بسیار گران و نامطمئن بود و برای فقرا گران و خطرناک. این وضعیت به حدی از بحران و جدایی بین دولت و ملت رسیده بود که بسیاری از تحلیل‌گران اجتماعی و اقتصادی، فارغ از عوامل سیاسی و مذهبی، آن را در وقوع انقلاب اسلامی بسیار موثر می‌دانند. سرمایه اجتماعی، مهمترین دلیل موفقیت نسبی بودجه منهای نفت، در دوران نخست وزیر مصدق و در دوران 8 ساله جنگ تحمیلی بود.
اما بعد از تجربه تاریخی28 مرداد سال 1332، در دوران 8 ساله دفاع مقدس، باری دیگر تجربه تاریخی بی‌نظیری از اتحاد و همبستگی دولت و مردم شکل گرفت. وفاق و سرمایه‌ای که با درگیری ایران در جنگ و شرایط دشوار بین‌المللی به حداکثر خود رسید و این شرایط هم پشت سر گذاشته شد.
بدین ترتیب با گذری کوتاه بر تاریخ اقتصادی ایران معاصر در خواهیم یافت که مهمترین دلیل موفقیت نسبی بودجه منهای نفت در دوران نخست وزیر مصدق و در دوران 8 ساله جنگ تحمیلی، سرمایه اجتماعی بود که بر پایه اعتماد بین ملت و دولت توانست اهداف مورد نظر در بودجه‌ای که یکی از منابع اصلی خود یعنی نفت را از دست داده یا محدود شده بود، محقق سازد.
کشمکشی بی سرانجام
هم‌اکنون نیز کشور در شرایط بسیار حساسی قرار گرفته که نه تنها هر دو ویژگی دوران نخست‌وزیری مصدق و هم دوران جنگ تحمیلی را با هم تجربه می‌کند، بلکه تحریم‌های زیادی را هم متحمل شده است. این در حالیست که جناح سیاسی و رقیب دولت کنونی تنها دولت را مقصر در شرایط فعلی می‌داند. در شرایطی که کشور نیازمند همبستگی و افزایش سرمایه اجتماعی است، نباید بر طبل اختلاف کوبید. در وضعیت کنونی که دولت درگیر مشکلات اقتصادی، سیاسی و رفاهی جامعه بوده و بارها از لزوم وحدت و همبستگی جناح‌های سیاسی صحبت کرده و در حالی که
کشور نیازمند اتحاد و همبستگی، ایجاد وفاق و افزایش سرمایه اجتماعی است، نباید بر کوس اختلافات نواخت. تاریخ گواهی می‌دهد که اعتماد به جامعه و همبستگی جناح‌های سیاسی یکی از بهترین ابزارها برای مقابله با وضع کنونی است. کشمکش برای مقصر جلوه دادن طرفین، پاشنه آشیلی است که به ضرر حاکمیت و ملت است. آن‌چه مشخص است، افزایش سرمایه اجتماعی از جمله اقدامات کارگشا در شرایط کنونی است که با ایجاد وفاق می‌تواند گره از مشکلات اساسی کشور بگشاید.
برچسب‌ها جنگ تحمیلی دفاع مقدس سرمایه اجتماعی همدلی ایرانمنبع: ایرنا
کلیدواژه: جنگ تحمیلی دفاع مقدس سرمایه اجتماعی همدلی ایران جنگ تحمیلی دفاع مقدس سرمایه اجتماعی همدلی ایران اخبار کنکور سرمایه اجتماعی جنگ تحمیلی تحریم ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۵۴۸۳۸۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
برای تحقق هرچه بیشتر عدالت اجتماعی در کشور چه باید کرد؟
به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، یکی از مهمترین موضوعات سیاست های رفاهی در جامعه احساس عدالت اجتماعی بین افراد است. عدالت از مهمترین واژه‌ها در تمدن بشر محسوب می‌شود و رعایت آن از دیدگاه هر انسان از ضروری‌ترین امور به شمار می‌آید.
رضا صفری شالی (دانشیار جامعه‌شناسی دانشگاه خوارزمی) در مقاله‌ای با عنوان «ضرورت بازاندیشی نظری و روشی در شناخت کلان مفهوم عدالت اجتماعی» به این موضوع اشاره می‌کند که عدالت اجتماعی یکی از دلالت‌های مفهوم عدالت است که منظور از آن تقسیم منصفانه منابع بین افراد در یک جامعه است، در این راستا قانون به سطح قابل قبولی از عدالت واقعی باید برسد.
* سه لایه از عدالت با توجه به عدالت اجتماعی
در این مقاله آمده است که لایه‌های عدالت با توجه به عدالت اجتماعی شامل موارد زیر است:
دسترسی برابر به منابع و فرصتها به لحاظ برقراری زمینه، گستره و دامنۀ آن توجه به اصل استحقاق و ضرورت‌ها توجه به عدالت بازتوزیعی و گسترش چتر حمایتی دولت درخصوص توجه به انواع گروه‌های هدف، اقشار آسیب‌پذیر و معلولان (اجتماعی، جسمی و روانی) وجود دارد.* آسیب‌شناسی عدالت اجتماعی در ایران
به زعم این پژوهشگراز جهت تحقق هرچه بیشتر عدالت اجتماعی در کشور چند نکته زیر را میتوان به عنوان آسیب‌شناسی عدالت اجتماعی در ایران امروز ذکر کرد:
1 -عدم تعمیق مفهوم عدالت اجتماعی که عبارت است از: عدم ایضاح مفهومی عدالت اجتماعی و تقلیل آن به مصادیق عملی، عدم ارائه تعریف بومی از عدالت اجتماعی، نگرش سطحی، تک‌سویه و نگاه عامیانه که مفهوم وسیع و همه‌جانبه را به ابعادی زودگذر و کم اهمیت فرو کاسته است
2 -عدم تبیین و بررسی ارتباط مفهوم عدالت اجتماعی با مفاهیم مرتبط مانند آزادی، حق قانون، امنیت و...
3 -برقراری، گسست و عدم تداوم عدالت اجتماعی در گفتمان‌های محافل علمی و دانشگاهی کشور.
او در ادامه می‌نویسد بررسی گفتمان‌ها حاکی از گسست بین‌گفتمانی و عدم تداوم گفتمان‌های پیشین بوده است، به طوریکه هر یک از گفتمان‌ها برای تکمیل نقایص همدیگر و به صورت مقطعی تثبیت شده‌اند، چون صرفاً به یک بُعد از ابعاد عدالت اجتماعی پرداختند و دیگر ابعاد آن را هم در سطح نظریه‌پردازی و هم در سطح عملی نادیده گرفتند.
* ملاحظات آموزشی و پژوهشی عدالت اجتماعی
صفری شالی در ادامه می‌نویسد با توجه به موارد بیان شده، مراحل زیر به عنوان ملاحظات آموزشی و پژوهشی عدالت اجتماعی در آینده با درنظرگرفتن چارچوبها و مفاهیم پایۀ عدالت پیشنهاد می‌شود:
درخصوص معنابخشی دائمی بر تمامی نشانه‌های عدالت اجتماعی باید به ابعاد عینی و ذهنی عدالت و ابعاد جمعی و فردی عدالت نیز توجه کرد انتخاب حوزه تحقیق عدالت مانند کمّیت یا کیفیت منابع، تخصیص منابع و... باتوجه به کثرت‌گرایی در حوزه‌های عدالت انتخاب یکی از وجوه یا شکل‌های عدالت براساس نوع منبع انتخاب مقیاس مکانی مورد مطالعه مانند محلی و بومی، منطقه‌ای، استانی، ملی و بین‌المللی انتخاب مقیاس زمانی مطالعه و توجه به عدالت بین‌نسلی انتخاب رشتە مورد بررسی براساس گزینه‌های قبلی و استفاده از مفاهیم مرتبط با آن در مطالعه مانند مطالعات اخلاقی در بررسی عدالت روانشناسی یا بررسی ساختاری و سیاسی جامعه در عدالت جامعه‌شناختی و... در نظرگرفتن فرهنگ غالب و مقتضیات اجتماعی و اقتصادی جامعه.* ابعاد عدالت اجتماعی
این پژوهشگر در ادامه بیان می‌کند که در معنابخشی دائمی بر تمامی نشانه‌های عدالت اجتماعی باید به ابعاد عینی و ذهنی عدالت و ابعاد جمعی و فردی عدالت نیز توجه کرد. پس ما نمی‌توانیم دو قطب حداکثری و یا حداقلی را برای عدالت در نظر داشته باشیم بلکه باید هر دو را به صورت توأمان مدنظر داشته باشیم و در ضمن نمی‌توان در عین پرداختن به عدالت اقتصادی از عدالت فرهنگی غافل ماند و یا در عین پرداختن به منافع و مطلوبیت‌های اکثریت افراد جامعه، از منافع و خواسته‌های اقلیت غافل ماند.
اصل نابرابری و در نهایت در اصل بازتوزیع قاعده چتر ایمنی و حمایتی هدف نوعی نگاه دولت رفاهی با سیاست‌گذاری حداکثری به مکانیزم‌های جبرانی میباشدبه زعم صفری شالی درقاعده برابری دسترسی به منابع و فرصتها به فراهم آوردن شرایط برابر و مساوی برای همه تأکید می‌شود ولی در اصل استحقاق به فراهم‌آوردن شرایط نابرابر با توجه به شایستگی‌ها و زحمات افراد توجه می‌شود.
* اصل بازتوزیع قاعده چتر ایمنی و حمایتی
این استاد دانشگاه می‌نویسد اصل نابرابری و در نهایت در اصل بازتوزیع قاعده چتر ایمنی و حمایتی هدف نوعی نگاه دولت رفاهی با سیاست‌گذاری حداکثری به مکانیزم‌های جبرانی می‌باشد، بطوریکه در این حالت دولت‌مردان چتر حمایتی خود را گسترده سازند و افرادی که نتوانسته‌اند همگام با سایر افراد جامعه حرکت کنند را مورد حمایت قرار دهند. ازاین‌رو، اقدامات حمایتی دولت در قالب فعالیت‌های حمایتی و توان‌بخشی شامل گروه‌های مختلف مددجویان و... می‌شود.
او در این پژوهش می‌نویسد دولت اقشار آسیب‌پذیر جامعه را که به دلیل ناتوانی در کسب درآمد مشمول نظام بیمه‌ا‌ی نیستند را مورد حمایت خود قرار دهد. لذا، دولت باید با اتخاذ سیاست اجتماعی مناسب با شرایط جامعه، علاوه بر منافع نسل حاضر به منافع نسل آینده هم توجه داشته باشد؛ یعنی در تحقق عدالت، علاوه بر آن که به عدالت جغرافیایی و قشری نسل حاضر پرداخته می‌شود یعنی به منافع نسل آینده نیز باید توجه شود و ازاین‌رو دولت‌مردان در کنار تحقق عدالت برای نسل حاضر، باید نسل آینده را نیز در نظر بگیرند و در چنین شرایطی است که گفتمان عدالت اجتماعی معنای واقعی خود را پیدا می‌کند.
* سنجش عدالت اجتماعی
بدین ترتیب نتایج پژوهش حاضر درخصوص سنجش عدالت اجتماعی این است که عدالت در ارتباط با مفاهیمی مانند مقایسۀ اجتماعی و احساس محرومیت اجتماعی نمود پیدا می‌کند، ازاین‌رو نیاز به روش‌های ترکیبی (کیفی و کمّی بصورت توأمان) جهت شناخت ادارک/ احساس و برخورداری از عدالت اجتماعی در جامعه وجود دارد.
حرف آخر اینکه در این راستا روش‌های کیفی عمیق پدیدارشناسی معمولا راهی به ذهنیت مخاطبان پیدا می‌کنند و تجارب زیستۀ افراد و مقتضیات زمانی و مکانی را در نظر می‌گیرند و می‌توانند شاخص‌های قابل‌توجهی جهت سنجش برای تحقیقات پهن دامنۀ پیمایشی ایجاد کنند و با تلفیق رویکردهای کمّی و کیفی میتوان به شناخت عمیق و جدی از مخاطبان درخصوص عدالت اجتماعی رسید.
انتهای پیام/
حمله به نمازگزاران در گذره هرات افغانستان/ ۶ نفر شهید شدند