به نقل از «فارس»

سیاستگذاران تحولات نگران‌کننده جمعیتی را جدی نمی‌گیرند/ باید برنامه های انگیزشی اثرگذار برای فرزندآوری تصویب شود

تاریخ انتشار: ۶ آبان ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۷۷۶۱۲۰

به گزارش خبرگزاری فارس، جمعی از جوانان انقلابی در سلسه نامه‌های تخصصی خود خطاب به رؤسای کمیسیون‌های تخصصی مجلس و ارائه طرح‌های مختلف کارشناسی این بار در نامه ای خطاب به رؤسای کمیسیون‌های فرهنگی و اجتماعی و همچنین فراکسیون زنان و خانواده مجلس با اشاره به تهدیدات جمعیتی و ضرورت تقویت نهاد خانواده، ضمن بیان جزئیات، در جهت رفع آن چاره اندیشی کردند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

متن این نامه به شرح زیر است:

بسمه تعالی

رئیس و اعضای محترم کمیسیون‌های اجتماعی و فرهنگی و رئیس و اعضای محترم فراکسیون زنان و خانواده مجلس

سلام علیکم

1-بر طبق گزارش‌های متقن، اختلاف نرخ‌های موالید و مرگ‌ومیر جمعیت در جامعه ایران نشان‌دهنده آغاز پیری جمعیت کشور است؛ تداوم نرخ رشد منفی جمعیت روند پیری جمعیت کشور را از سال ۱۴۲۰ تشدید خواهد کرد و سرانجام در سال ۱۴۳۰ تکمیل این روند اتفاق خواهد افتاد. این در حالی است که سیاستگذاران جمعیتی کشور هنوز تحولات نگران‌کننده جمعیتی را جدی نمی‌گیرند.

یکی از شاخص های شناخته شده زاد و ولد، نرخ باروری کل (T.F.R) است. نرخ باروری کل، تعداد فرزندانی است که جانشین والدین می شوند. شاخص در حد 1/2 بچه یا کمتر، به معنی کاهش تدریجی جمعیت و نهایتاً انقراض نسلی است. با مراجعه به ارقام مرکز آمار ایران و سازمان ملل در سال 1385 این رقم برای کل کشور 8/1 فرزند است. یعنی 18 فرزند با 20 نفر والدین جایگزین می شود که 2 نفر کمتر از حد جانشینی است. این رقم در حال حاضر (1399) به حدود 5/1 فرزند برای هر مادر رسیده است! بنابراین موضوع انقراض تدریجی نسل امری جدی است.

بر اساس تحقیقات و شواهد و مدارک موجود، اکنون نرخ رشد جمعیت ایران به زیر یک درصد رسیده که این امر در تاریخ کشور بی‌سابقه بوده است. عده‌ای فشارهای دولتی را پشت پرده توقف رشد جمعیت کشور می‌دانند و حتی اجرای اهداف سند ۲۰۳۰ را جریان اصلی کاهش نرخ رشد جمعیت ایران قلمداد می‌کنند. به هر حال وضعیت فعلی جمعیت در ایران و تحولات جمعیتی در کشور بسیار نگران‌کننده است. کمبود یا فقدان نیروی کار، پیری و بی‌نشاطی جمعیت و عدم رشد و توسعه اقتصادی از پیامدهای کاهش جمعیت کشور است و بروز و ظهور مشکلات اقتصادی و امنیتی و حتی تشدید آن از آثار دومینوی پیری جمعیت در آینده ایران خواهد بود.

2-یکی از تصمیم های دهه هفتاد که اینک کشورمان شاهد آثار زیان بار آن است، اجرای سیاستهای کاهش رشد جمعیت به بهانه تنظیم خانواده بود. اجرای این سیاستها به اندازهای بر رشد و پیشرفت کشور اثر نامطلوب گذاشت که آن را به مرحله هشدار رساند.

مقام معظم رهبری در سفر استانی به خراسان شمالی، ضمن گلایه از مسؤولان گذشته و با تواضع و فروتنی اظهار داشتند که همه از جمله رهبری باید در پیشگاه خداوند به واسطه این موضوع طلب عفو کنند. چنانچه این روند ادامه یابد، تا ده سال آینده با بحران اقتصادی، امنیتی و فرهنگی مواجه خواهیم شد، معضلی به نام بحران سالمندی برای آینده کشور اتفاق افتاد و باید برای اداره اقتصاد کشور، محتاج همسایگان مهاجر باشیم. هیچ کس منکر ضرورت وجود نیروی جوان در کشور به عنوان نیروهای مولد و سرمایه های اصلی تولید، حرکت و پیشرفت جامعه نیست. فراموش نمی کنیم که در سالهای قبل از پیروزی انقلاب و حتی در سالهای اولیه پیروزی انقلاب، بهداشت و سلامت کشور توسط نیروهای وارداتی مثل پزشکان هندی و پاکستانی اداره می شد. واردات نیرو از خارج، علاوه بر اینکه آثار منفی اقتصادی مثل خروج ارز را به دنبال دارد، حامل آثار مخرب فرهنگی و اجتماعی است.

3-شناخت سیاست های کنترل جمعیت، به عنوان یک معضل اجتماعی و سیاسی و پیشگیری از آن برای حفظ بقای نسل می باشد. اهداف سیاسی نهفته در این جریان، با ابزارهای فرهنگی همچون تبلیغات، ترویج مدرنیته و تبعیت از سیاست های بهداشتی یونسکو در کشورهای اسلامی رشد یافت و زمینه های اجتماعی، مثل گسترش بزهکاری، رواج دیدگاه های فمینیستی و طلاق، آن را حمایت کرد. کنترل جمعیت در ایران پیامدهای ناگواری را به ارمغان آورده که ازجمله تأثیرات آن در درازمدت می توان به تضعیف نیروی دفاعی کشور، کاهش نیروهای جوانان و نخبه، بر هم خوردن تعادل جمعیتی و تهدید مذهب شیعه اشاره کرد. رشد منفی جمعیت از هم اکنون پادگان های نظامی را تحت تاثیر قرار داده است؛ به گونه ای که به ناچار، مدت سربازی افزایش یافته است. چنانچه این روند منفی ادامه یابد در ۱۵ سال آینده ارتش و سپاه برای تامین نیرو با مشکلات جدی روبه رو خواهند شد.

4-در خانواده‌های جدید برخلاف خانواده‌های قدیم، فرزند داشتن یک انتخاب و نه یک اجبار است. بالا رفتن سطح تحصیلات و رغبت بیشتر زنان به اشتغال و استقلال مالی و به تبع آن افزایش سن ازدواج یا حتی کاهش ازدواج در کنار گرایش به سمت فردگرایی در جامعه از عوامل اصلی کاهش نرخ رشد جمعیت ایران محسوب می‌شود.کاهش سرمایه اجتماعی ایران از تبعات کاهش نرخ رشد جمعیت و پیری جامعه است. سرمایه انسانی و اجتماعی یک کشور بستگی به افزایش جمعیت آن کشور دارد و ضامن توسعه و رشد اقتصادی جامعه است.

5-امروز در خانواده‌های ایرانی مادران به اقتضای روحیات و خواسته‌های مادی و معنوی خود در خارج از خانه اشتغال داشته و زمان حضور مادر در خانه و در کنار فرزندان ماندن کاهش پیدا کرده است. در پس تحولات و ساختارهای جدید جامعه، تعداد خانواده‌های تک‌والد در کشور رو به افزایش است و حتی در برخی خانه‌ها نقش مادر خانواده را پرستار یا مستخدم بر عهده گرفته است. خانواده‌ها کوچک‌تر شده‌اند و خانواده‌های تک‌فرزندی افزایش یافته و زوج‌ها امروز ترجیح می‌دهند یک یا دو فرزند بیشتر نداشته باشند و حتی بخش اعظم خانواده‌های تازه‌تشکیل‌شده و زوج‌های جوان تازه‌ازدواج‌کرده به دلایل اقتصادی و معیشتی حاضر به زادآوری و فرزندآوری نیستند.

6- طبق آمار رسمی وزارت بهداشت، سالانه بیش از 600 هزارسقط جنین در کشور گزارش می شود! در خصوص  این مساله، قوانین و مقررات نیازمند بازنگری و تنقیح جدی اند تا این رقم فاجعه بار در کشور کاهش یابد.در سالیان اخیر و پیرو تغییر نوع نگرش و سبک زندگی خانواده ایرانی، عدم التزام برخی پزشکان به رسالت قانونی و اخلاق حرفه‎ای و همچنین سهل‎الوصول بودن برخی داروهای غیرمجاز، آمار سقط جنین درمانی و جنایی در ایران به‌طور نگران‌کننده‎ای افزایش یافته است که به‌معنی عدم جامعیت،نارسایی و عدم بازدارندگی قانون و دستورالعمل‎های موجود است. در صورت تنظیم یک قانون جامع و روشنگرانه می‎توان امیدوار بود که روند افزایشی سقط جنین در سال‎های اخیر، کاهش یابد.

7-واقعیت تلخی که امروزه در بسیاری از شهرهای بزرگ به ویژه مناطق اشراف نشین به چشم می خورد، شغل های جدید و مغازه هایی با عنوان فروشگاه غذای سگ، شست و شوی گربه، درمانگاه حیوانات و... است که هر روز بر تعداد آنها افزوده می شود! روشن است خانواده ای که فرزند نمی آورد یا تک فرزند است و فرزندش به دانشگاه رفته و یا ازدواج کرده است، چنین خلایی را در زندگی احساس می‌کند و برای جبران آن چنین راهکارهایی می اندیشد که غربی ها اندیشیده اند.

8-کشورهای پیشرفته برنامه‌های انگیزشی اثرگذاری را برای فرزندآوری خانواده‌ها اجرا و از پدر و مادرها پشتیبانی می‌کنند. در برخی کشورها به تعداد هر فرزند بخشی از  مالیات های والدین بخشوده می‌شود و اگر خانواده‌ای ۴ فرزند داشته باشد خانواده از کل مالیات معاف می‌شوند.در کشور ما اگر به‌جای مشوق‌های موقت مانند وام ازدواج، مشوق‌های مادام‌العمر مانند عدم پرداخت مالیات،معافیت از پرداخت حق بیمه و... داده شود، قطعاً نتیجه بهتری می‌توانیم بگیریم. از سوی دیگر حق اولادی که برای کارمندان و کارگران در نظر گرفته می‌شود بسیار اندک است که درواقع هیچ تأثیری در فرزند آوری ندارد.شرایط نامساعد اقتصادی و تغییر ایده زوجین رفتار و الگوی فرزندآوری زنان را تغییر داده و ایده آل باروری را به سمت پایین سوق داده است. شیب تند کاهش جمعیت و هشدار نسبت به کاهش جمعیت ایران به ۳۰ میلیون نفر طی سال‌های آینده در حالی ایجاد شده که وعده‌های پوچ امکان باروری تا ۵۴سالگی بدون پرداختن دولت به شرایط اقتصادی و اجتماعی امروز کشور کمترین تاثیری در افزایش میزان باروری و به تبع آن افزایش نرخ رشد جمعیت نخواهد داشت.

9-کاستن از تهدیدات جمعیتی، تنظیم سیاست‌های فرهنگی کارشناسی شده و دقیق را می‌طلبد؛ جایگزین کردن فرهنگی درست به‌جای فرهنگی غیرصحیح در سطح کلان، گاهی نیازمند سال‌ها تلاش و برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت و بلندمدت است تا بتوان گفتمان حاکم بر فرهنگ فرزندآوری را تغییر داد.سیاست های جمعیتی هر کشوری متناسب با آرمان ها، اعتقادات، اهداف و برنامه های آن مهندسی می شوند و در کشور ما هم باید بین برنامه های توسعه و پیشرفت و اسناد کلان نظام و سند چشم انداز و سیاست های جمعیتی، هماهنگی و همخوانی مبنایی و اصولی وجود داشته باشد. سیاستها و برنامه های جمعیتی بایستی همواره تعداد، رشد و ساختار جمعیت و و پویایی آن را مورد توجه داشته باشند مهمتر از آن، اهداف جمعیتی همواره باید با در نظر گرفتن منابع موجود در کشور تنظیم شوند در غیر این صورت، اهداف سیاستها نه تنها دست نیافتنی نخواهند بود، بلکه در صورت تحقق، پایدار نخواهند بود بهترین سیاست جمعیتی برای آینده توجه به ابعاد کیفیتی جمعیت از جمله سرمایه گذاری در آموزش و بهداشت است.

امضا کنندگان این بیانیه به شرح زیر هستند:

مهدی اقراریان

علی حقیقت

محمد نبی آقاتقی

مهدی صیاد شیرازی

حامدتوحیدی

سید امید میرغضنفری

سید ابوالفضل سید محمدی

حجت الاسلام والمسلمین میثم آسوپا

علیرضا داودی

امیر خوشخو

مازیار عظیم زاده ایرانی

سید محمد جواد صدری مهر

محمدعلی ناصری

علیرضا رحمانی

علی بیانی

حامد علامتی

علی محمدشاملو

محمدرضا کاشفی

سجاد اکبری

مهدی رمضانی

حامد زمانی

انتهای پیام/

 

منبع: فارس

کلیدواژه: جمعیت زنان جوانان فرزندآوری نرخ رشد جمعیت جمعیت ایران نگران کننده جمعیت کشور خانواده ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۷۷۶۱۲۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

محمد خاتمی: تورم به سطح فوق‌العاده نگران کننده رسید | چرا به شاخص‌های برنامه ۲۰ ساله نزدیک نشده‌ایم؟

رئیس دولت اصلاحات گفت: اولین کار مجلس هفتم تثبیت قیمت‌ها بود و دیدیم که به کجا رسیدیم و مسأله تورم و افزایش نقدینگی و مسائل دیگری که روز به روز افزایش پیدا کرد و امروز به سطح فوق‌العاده نگران کننده‌ای رسیده است و امیدوارم بزرگان کشور این نگرانی را داشته باشند که حلش کنند.

گزارش تحقیقی «مسأله دانشگاه در ایران؛ مخاطرات توسعه علمی و چشم‌اندازهای پیش رو» با مشارکت جمعی از مدیران سابق، نظریه‌پردازان، متخصصان، کارشناسان و فعالان دانشگاهی و دانشجویی، زیر نظر سید محمد خاتمی انجام شده است، ارائه و منتشر شد.

آنگونه که جماران روایت کرده، در این رابطه، سید محمد خاتمی در نشستی که در آستانه روز معلم و با حضور جمعی از استادان و متخصصان دانشگاه و مدیران پیشین آموزش عالی برگزاری شد، ضمن اشاره به شرایط دشوار و حساس سیاسی و اجتماعی و اقتصادی کشور و گرامی‌داشت روز معلم به تبیین ضرورت‌ و زمینه‌های شکل‌گیری و تدوین این گزارش کارشناسانه و تجربه‌های پیشین مشابه آن پرداخت.

خاتمی گفت: این متن چهارمین تلاش پس از گزارش‌های «آسیب‌شناسی اصلاحات»، «مسأله حجاب، واقعیت‌ها و راهکارها» و «مسائل آموزش و پرورش» است که در تدوین آن عرف کارشناسانه و تجارب و دیدگاه‌های متخصصان بنای گفت‌وگوی میان نخبگان و جامعه قرار گرفته است.

رئیس دولت اصلاحات گفت: من در این دوره به دوستان گفتم به جای مسائل خیلی کلی، بنیادین و اساسی که باید روی آن فکر کرد، مورد به مورد مسائل را بررسی کنیم؛ مسأله‌شناسی کنیم و اعلام کنیم راه‌حل‌های مسأله چیست.

وی تأکید کرد: ما در این عرصه برنامه ارائه نمی‌دهیم زیرا ارائه برنامه را باید کسانی انجام دهند که امکانات اجرایی در اختیارشان است. رویکرد این گزارش‌ها بیشتر ناظر به شناخت و حل مسأله است.

باید از تجربه‌ها درس گرفت

خاتمی با اشاره به پژوهش آماده شده دربارهٔ آموزش‌عالی ابراز امیدواری کرد که انتشار آن زمینه را برای بحث‌های گسترده‌تر صاحب‌نظران فراهم ‌کند.

خاتمی گفت: باید از تجربه‌ها درس گرفت و رهیافت‌های افق‌گشا را با فهم و نقد عملکردهای گذشته در مقاطع مختلف پیدا کرد. ما در هیچ‌جا خاتم‌الفلاسفه یا خاتم‌العلما نداریم. حتی اندیشه متفکرانی مثل ملاصدرا هم کاملاً رنگ و بوی زمانه خودش را داشته و دارد. یعنی وقتی زمانه عوض شد، ممکن است این تفکرات هم تغییر پیدا کند. بر اساس همین دیدگاه باید تأکید کنم که این متن نهایی نیست، چارچوبی از یک رویکرد است و تلاش شده که مسائل از دیدگاه کارشناسی دیده شوند و راهکارهایی ارائه شوند و اگر دستگاه‌های اجرایی، یا سیاست‌گذاران و سیاست‌ورزان فعلی مسائل آموزش عالی بخواهند به اینها توجه کنند باید از دل این دست گزارش و گفت‌وگوهای پس از آن‌ها برنامه‌هایی اجرایی درآورند.

رئیس دولت اصلاحات با اشاره به ضرورت بررسی نقادانه سیاست‌ها و برنامه‌های راهبردی در همه زمینه‌ها از جمله حوزه علوم و فناوری به روند تدوین چشم‌انداز بیست ساله کشور و سپس برنامه چهارم توسعه پرداخت که بر مبنای آن‌ها در سال‌های پایانی دولت اصلاحات تلاش‌های زیادی برای ارائه یک مسیر مدون برای توسعه کشور بر پایه توسعه علمی شده بود.

خاتمی در ادامه یادآور شد: افرادی با این دیدگاه و رویکردها مخالف بودند، اولین کاری که کردند، برنامه چهارم را که یک برنامه بسیار مترقی و خوب بود و با لحاظ دیدگاه‌های چشم‌انداز تنظیم شده بود کنار گذاشتند و مسائلی که می‌بینید پیش آمد؛ از جمله بحث طبیعی کردن قیمت‌ها که قرار بود در کل برنامه پنج ساله با یک شیب ملایمی انجام شود تا اثر منفی در جامعه نداشته باشد و در عین حال با سیاست‌های جبرانی، درآمد آن صرف کسانی شود که درآمد کمتری دارند یا بهای حامل‌های انرژی بهبود پیدا کند.

تنها یک سال از برنامه چشم‌انداز ۲۰ ساله مانده است، باید ببینیم چرا به شاخص‌های نهایی آن نزدیک نشده‌ایم

رئیس دولت اصلاحات در ادامه افزود: اولین کار مجلس هفتم تثبیت قیمت‌ها بود و دیدیم که به کجا رسیدیم و مسأله تورم و افزایش نقدینگی و مسائل دیگری که روز به روز افزایش پیدا کرد و امروز به سطح فوق‌العاده نگران کننده‌ای رسیده است و امیدوارم بزرگان کشور این نگرانی را داشته باشند که حلش کنند. تنها یک سال از برنامه چشم‌انداز ۲۰ ساله مانده است، باید ببینیم چرا به شاخص‌های نهایی آن نزدیک نشده‌ایم.

خاتمی در ادامه با تأکید بر اینکه آموزش عالی از مهمترین نهادهای امروز جامعه ما است، اظهار داشت: دانش همیشه در عرصه حیات اجتماعی انسان جایگاه خودش را داشته است، ولی اولاً دانش به معنای جدید کلمه امر تازه‌ای است و ثانیاً باید توجه داشت که ضرورتاً متصدی امر دانش مجموعه آموزش عالی و افراد تشکیل دهنده این نهادها هستند و باید این موضوع مسأله اصلی و واقعی نهاهای تصمیم‌گیری‌ برای دانشگاه و جامعه باشد. مثلاً در آن زمان ما دیدگاهی در زمینه اداره دانشگاه‌ها بر پایه هیأت امنا و انتخاب مدیران داشتیم، این رویکرد اگرچه کامل نبود ولی قبول داشت که اعضای هیأت علمی افرادی را برای ریاست دانشگاه به وزیر علوم معرفی کنند و او در شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح کند و فردی برای ریاست دانشگاه انتخاب شود که حمایت عموم دانشگاهیان را با خود داشته باشد.

وی در پایان تأکید کرد: در حوزه علم و آموزش و دانشگاه مثل هر حوزه دیگر، اولین اصل «رویکرد» است. اگر دیدگاه ما به جهان، انسان و جامعه اصلاح نشود و به زندگی، نظم و سامان اجتماعی متناسب با نیاز و خواست انسان امروز و مقتضیات جهانی نگاه نداشته باشیم، معلوم نیست راه‌حل‌های مطرح شده برای مسائل پیش رو بتواند کارآمد باشد.

نباید با ذهنیت‌های بسته و جهت‌دار به سراغ امور پیچیده کشور رفت

اصل دوم «کارشناسی» است یعنی باید به مسائل و تنگناها و بحران‌های موجود کارشناسانه پرداخت و کارها را به کاردانان آگاه و روشن و بیدار سپرد، نه آنکه با ذهنیت‌های بسته و جهت‌دار به سراغ امور پیچیده کشور رفت. حداقل این است که زمینه‌های آزادانه و مؤثر گفت‌وگو را در جامعه، میان اهل نظر و فن فراهم شود که بتوانند نظرشان را مطرح کنند و این فکرها به مرحله عمل برسانند.

خاتمی در پایان افزود: این روزها کشور در شرایط حساسی به سر می‌برد، ان‌شاء‌الله خداوند شرّ دشمنان را کم کند و در موقعیت کنونی ما دیگر شاهد تنش تازه‌ای در عرصه حیات منطقه‌ای و ملی نباشیم؛ و جامعه ما بتواند راه توسعه مردم‌سالار را با سلامت و امنیت طی کند. به هرحال چشم امید ما همیشه برای عبور از بحران‌ها و گشودن افق‌ها در همه زمینه‌ها به نهاد دانشگاه و دانشگاهیان عزیز است.