به نقل از «مهر»

نقش علوم عقلی در بسط پرستیژ تمدن نوین اسلامی

تاریخ انتشار: ۱۰ آبان ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۸۱۰۰۷۲

به گزارش خبرگزاری مهر، حجت‌الاسلام والمسلمین حبیب‌الله بابایی، رئیس پژوهشکده مطالعات تمدنی و اجتماعی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، هشتم آبان، در نشست «نقش علوم عقلی در تمدن نوین اسلامی» در مجمع عالی حکمت اسلامی در قم، گفت: تاریخ تمدن‌ها نشان داده است شکل‌گیری آنها مربوط به دوره خوشی و ثبات نیست؛ اساساً خیلی از نقطه‌های عطف شکل‌گیری یک تمدن، مربوط به دوره‌های بحران بوده است، چون انسان‌ها حس نیاز پیدا کرده‌اند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

وی افزود: تمدن در واقع یک وضعیت و پروژه نیست بلکه فرایند و پروسه است، ولی فرایندی بودن به معنای بیرون بودن از اراده انسان نیست و به معنای پیچیده‌تر در تمدن نیازمند تراکم اراده‌ها هستیم؛ ما امروز در درون این فرایند هستیم؛ در تمدن غرب، دو جنگ جهانی به رغم افق‌های سیاهی که ایجاد کرد در درون فرایند تمدنی آنها بود؛ زیرا فرایند تمدنی تعطیل نشد.

بابایی تصریح کرد: بخشی از مشکلات ما جهانی فکر نکردن است؛ اینکه گاهی نمی‌توانیم ظرفیت‌های درون خود را در فرض در نظام سلامت فعال کنیم، چون جهانی نمی‌اندیشیم؛ تمدن یک پروژه امید صرف نیست، بلکه پروسه ترقی و گذار است. اتفاقاً تمدن‌ها را در معضلات کلان محک می‌زنند. در ایام کرونا این مسئله جدی شد که چه تمدنی می‌تواند الگو برای مقابله با کرونا ارائه دهد؛ آیا داروی آمریکایی و یا الگوی چینی و سنتی شرقی می‌تواند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به ورود فلسفی به تمدن تصریح کرد: ده‌ها تعریف از تمدن داریم و بستگی دارد. ما برای چه غایتی دنبال تمدن هستیم و براساس آن غایت می‌توانیم تعریفی از تمدن بدهیم؛ تعریف فلسفه اجتماعی آن است که تمدن بزرگترین نظام مناسبات انسانی است؛ کلان، فراخ، شامل، جامع، جهانی، نظام‌وار و سیستماتیک است و میان انسان با انسان رخ می‌دهد.
 

نقش اخلاق در تمدن

وی افزود: تمدن میان انسان با انسان هنجاری، اخلاقی و انسانی است، یعنی تا مناسبات میان انسان‌ها، انسانی نشود تمدن منعقد نمی‌شود؛ تمدن عمل جامع به دین جامع است؛ اگر باور داریم که قرآن و اسلام جامع است، آن گاه تحقق بخشیدن به این متن جامع در عرصه اجتماعی عملاً ما بازاء تمدنی می‌یابد ولو اینکه هر اسمی مانند امت و تمدن و… بر آن بگذاریم.

بابایی با بیان اینکه یکی از شاخصه‌های تمدن، علمی بودن یعنی آگاهی داشتن است و فلسفه نوعی خودآگاهی است، اظهار کرد: در نظام کاپیتالیستی، سرمایه‌داری نه فقط پاسخگوی نیاز آنان شده، ولی چون ارائه و عرضه تولیدات آنها بیش از مخاطبان است به خلق نیاز روآورده است و این خلق نیاز مبتنی بر یک عقلانیت اقتصادی است.

استاد حوزه اضافه کرد: تصور من این است که باید دو نگاه در نقش علوم عقلی در تمدن را از هم تفکیک کنیم؛ گاهی صحبت از نقش علوم عقلی در تمدن می‌کنیم و گاهی سخن از این است که علوم عقلی در رویکرد تمدنی چه وضعی می‌یابد؛ اگر این تفکیک را داشته باشیم پاسخ‌ها متفاوت خواهد شد.

وی افزود: علوم عقلی زمانی می‌تواند نقش پایه در شکل‌گیری تمدن ایفا کند که تبدیل به عقلانیت شود؛ در هرم تمدنی خودمان پایه را عقلانیت می‌دانیم و معتقدیم بر اساس عقلانیت، نظام‌های اجتماعی و سیاسی و …شکل گرفته و با رفت و برگشت این دو نظام‌ها پخته می‌شوند.

لزومی بر عمومی کردن حرکت تمدنی نیست

بابایی با اشاره به نقش توده‌ها بیان کرد: برش‌های مربوط به افق‌ها و چشم‌اندازها را می‌توان برای یک راننده تاکسی هم ترسیم کنیم، مثلاً اینکه در تابلوها بزنیم ۲۰۲۵، یعنی همه به سمت چشم‌انداز در حرکت هستیم؛ این چشم‌اندازها را می‌توان فرهنگی کرد، ولی تصور بنده این است که تمدن‌اندیشی و هم حرکت تمدنی مخصوص نخبگان ورزشی، هنری، علمی و … است؛ لذا عمومی کردن مباحث تمدنی و انتظار حرکت آگاهانه تمدنی از همه اقشار جامعه خروج از محل بحث است؛ نخبگان اگر توجیه شوند حرکت اجتماعی قابل تحقق است. اینکه توقع داشته باشیم کسی که امروز درگیر روزگار سخت زندگی است از تمدن آگاهی داشته باشد، اشکال واردی است.

وی با بیان اینکه در مورد نقش فلاسفه و عالمان علوم عقلی در شکل‌گیری تمدن اسلامی، اظهار کرد: جواب به این مسئله نیازمند خوانش تاریخ اجتماعی فیلسوفان و علماست، ولی ما متأسفانه تاریخ اجتماعی فلاسفه را استخراج نکرده‌ایم.

استاد حوزه و دانشگاه با ذکر این مثال که آیا ژاپن را می‌توان تمدنی جدید نامید، بیان کرد: ژاپن اگر غربی هم نباشد جز اعتبار تمدنی غرب است؛ زیرا نظام باورها و فیلم‌های آن مبتنی بر غرب است؛ فرهنگ و شعر و خوراک و پوشاک مصادیق بسط یک تمدن است که در این کشور تا حد زیادی به غرب گرایش دارد.

وی با طرح این سوال که آیا توسعه قلمرو پرستیژ تمدنی اسلام، توسعه ایمانی بوده یا اخلاقی که باید به لحاظ تاریخی بحث شود، اضافه کرد: امروزه اگر بخواهیم در برخی وادی‌ها قلمرو پرستیژ تمدنی بسط یابد علوم عقلی به مدد ما خواهد آمد؛ زیرا بسط اعتبار تمدنی ما به مخاطبان و دنیایی که ما و زبان و ایمانیات ما را قبول ندارند، زمانی انجام می‌شود که آن را مقبول انسان بماهو انسان قرار دهیم و این کار را علوم عقلی می‌تواند انجام دهد.

کد خبر 5059890

منبع: مهر

کلیدواژه: تمدن اسلامی علوم عقلی سی و چهارمین کنفرانس وحدت اسلامی کنفرانس وحدت اسلامی سازمان اوقاف و امور خیریه وحدت اسلامی معرفی کتاب پژوهشگاه حوزه و دانشگاه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی توهین به پیامبر رادیو گفتگو مجمع عالی حکمت اسلامی مهدویت ویروس کرونا مقام معظم رهبری مرکز فرهنگی شهر کتاب نقش علوم عقلی شکل گیری

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۸۱۰۰۷۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

امام(ره) فصل جدیدی در تاریخ را از فیضیه رقم زدند / امام صادق(ع) منظومه جامع فکر تمدنی اسلامی را ارائه کردند

آیت‌الله علیرضا اعرافی مدیر حوزه های علمیه کشور، صبح امروز در مراسم اختتامیه دهمین جشنواره علامه حلی(ع) در سالن همایش های مدرسه علمیه معصومیه قم با گرامیداشت روز معلم و یاده خاطره شهید آیت الله مطهری، اساتید را پایه رشد علمی و توسعه و پیشرفت خواند.

وی با تقدیر از عملیات وعده صادق و تسلیت سالرز شهادت امام صادق(ع) تصریح کرد: امام صادق(ع) یک نقطه عطف و تحول بزرگ علمی و فرهنگی و سیاسی در جهان بودند و جایگاه آن حضرت کاملا ممتاز و ویژه است.

آیت الله اعرافی به کتاب ۲۲ جلدی مسند الامام الصادق(ع) اثر مرحوم آیت الله حاج شیخ عزیزالله عطارودی(ره) اشاره کرد و گفت: مرحوم عطارودی احادیث موجود و باقی مانده از تراث امام صادق(ع) را جمع آوری کرده که به حدود ۴۰ هزار متن حدیثی و روایی از حضرت می رسد.

به گفته مدیر حوزه های علمیه کشور ثبت و ضبط ۲۱ هزار و ۴۴ راوی و شاگرد امام صادق(ع) نشان می دهد که عدد ۴ هزار شاگرد عدد بی ربطی نیست و حدود ۴۰ هزار حدیث و بیش از ۲۲ هزار راوی در مقیاس آن زمان فوق العاده بزرگ است و نشان می دهد که امام صادق(ع) چه جایگاه و تاثیر گذاری داشته اند.

عضو مجلس خبرگان رهبری ادامه داد: اگر حدود ۲۰ هزار حدیث امام باقر(ع) را به حدود ۴۰ هزار حدیث امام صادق(ع) اضافه کنید قریب ۶۰ هزار روایت و حدیث از صادقین(ع) در دست ماست و تقریباً نیمی از تراث حدیثی ماست و این دو امام بزرگوار بیش از نیمی از تراث روایی و حدیثی ما را افاضه فرموده اند.

به گفته آیت الله اعرافی معارف صادقین(ع) و به ویژه امام صادق(ع) از لحاظ شمول و استیعاب یعنی نسبت به تمام شاکله اندیشه دینی در رتبه اول است.

مدیر حوزه های علمیه کشور یادآور شد: امامین صادقین(ع) به ویژه امام صادق(ع) منظومه جامع فکر تمدنی اسلامی با قرائت خاندان پیامبر(ص) را ارائه کردند. البته ما ائمه اطهار(ع) را نور واحد می دانیم و اگر تفاضلی هم بیان می شود آسیبی به آن نور واحد نمی زند.

عضو شورای عالی حوزه های علمیه با بیان این که امام صادق(ع) هم در میدان مواجهه با الحاد و اندیشه ها و فرق انحرافی بودند و هم در برابر کانون های سیاسی منحرف ایستادند و یک ساماندهی فرا زمانی را انجام دادند.

آیت الله اعرافی بر این نکته هم تاکید کرد که همه مدیون تراث عظیم امام صادق(ع) هستند و حوزه های علمیه به طور ویژه این منظومه را صیانت کنند و بازسازی متناسب با هر عصر و زمان را انجام دهند.

مدیر حوزه های علمیه کشور با تاکید بر این که حوزه علمیه قم در ۱۰۰ سال اخیر و به ویژه بعد از نهضت و انقلاب امام(ره) پرچمداری جامعی از مکتب امام صادق(ع) انجام داده است، تصریح کرد: امام خمینی(ره) فصل جدیدی در تاریخ را از فیضیه رقم زد.