به نقل از «ایسنا»

نابودی ۵۰ درصد منابع آب زیرزمینی گلستان با افزایش بی‌رویه کشت برنج

تاریخ انتشار: ۱۴ آبان ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۸۵۵۸۰۹

ایسنا/گلستان عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گلستان گفت: بهترین راهکار در کوتاه‌مدت برای کاهش سرعت از بین رفتن منابع آب‌های زیرزمینی با توجه به کشت بی‌رویه برنج، روی آوردن به روش خشکه‌کاری برنج است.

علیرضا کیانی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: رشد روز افزون کشت برنج در استان گلستان به دلیل توجیه اقتصادی کوتاه‌مدت آن برای بهره‌برداران، یکی از مشکلات اساسی بخش کشاورزی استان طی سال‌های اخیر است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

درآمد نسبتاً مناسب این محصول نسبت به گیاهان دیگر از یک طرف و مالکیت خصوصی منابع آب‌های زیرزمینی از طرف دیگر، عوامل اصلی ترغیب کشاورزان به کشت این گیاه پرمصرف آب است.

وی بیان کرد: بررسی‌ها حکایت از استحصال و اختصاص سالانه بیش از ۵۰ درصد از منابع آب زیرزمینی منطقه برای کشت شالی دارد. به طور کلی اطلاعات میدانی و مشاهده‌ای حکایت از این مطلب دارد که سطح زیر کشت شالی در استان روندی افزایشی دارد به‌طوری‌که از سال ۱۳۷۳ تاکنون به‌طور متوسط سالانه در حدود ۱۵۰۰ هکتار به اراضی شالیکاری استان اضافه می‌شود. سطح زیر کشت برنج در استان در سال ۱۳۷۳ حدود ۲۶ هزار و ۶۰۰ هکتار بوده که این میزان در سال‌های اخیر به حدود ۹۰ هزار هکتار افزایش یافته است.

اعمال سیاست‌ها برای محدود کردن کشت برنج در گلستان کارایی لازم را نداشته است

معاون پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی گلستان با بیان اینکه این روند با توجه به تمهیدات اندیشیده شده توسط متولیان امور، نه تنها کاهشی نبوده بلکه همچنان رو به افزایش است، افزود: این موضوع نشان می‌دهد اعمال سیاست‌ها برای محدود کردن کشت این محصول کارایی لازم را نداشته است. روند رو به رشد کشت شالی در استان گلستان واقعیتی انکارناپذیر است و در نتیجه مدیریت بهینه‌ آبیاری مزارع شالی‌کاری یکی از راهبردهای مؤثر برای تعدیل شرایط بحرانی است. به عبارت ساده‌تر پتانسیل کاهش مصرف آب در این کشت نسبت به دیگر کشت‌های موجود در منطقه بالاست و باید در اولویت برنامه‌ها قرار گیرد.

وی با اشاره به اینکه برای کشت برنج در استان گلستان دو دیدگاه متناقض وجود دارد، گفت: نگاه کارشناسی می‌گوید که گیاه برنج مصرف آب بالایی دارد و موجب تخلیه سفره‌های آب زیرزمینی می‌شود و خاک را نیز تخریب می‌کند و در نهایت در درازمدت موجب تشدید ناپایداری منابع پایه آب‌وخاک می‌شود. از طرف دیگر نگاه بهره‌بردار است که به دنبال تأمین معیشت خود است و محصولی را کشت می‌کند که درآمد بیشتری برای او داشته باشد. در این دیدگاه مسائل درازمدت و عواقب احتمالی برای آنها نسبت به شرایط و درآمدهای کوتاه‌مدت در اولویت نیست.

کیانی ادامه داد: در این راستا باید به راهکاری دست می‌یافتیم که هر دو نگاه در آن دیده شود لذا راهکارهای کوتاه‌مدت و بلندمدتی را پیش‌بینی کردیم. در کوتاه‌مدت با توجه به واقعیت موجود روش کشت مستقیم یا خشکه‌کاری همراه با اصلاح و تغییر شیوه آبیاری از غرقابی به قطره‌ای در مزارع برنج است. برنج لزوماً گیاهی که باید در شرایط غرقاب رشد کند، نیست. با این باور باید برنامه‌های بعدی به‌صورت گام به گام ارائه و عملیاتی شوند.

این عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی گلستان تصریح کرد: دلایل عمده کاهش مصرف آب در روش خشکه‌کاری با آبیاری قطره‌ای نسبت به روش سنتی نشائی، حذف مقدار آب مصرفی در مرحله گل خرابی، حذف آب لازم برای نشاکاری و حذف نگهداشت ارتفاعی از آب به‌صورت غرقاب، کاهش تبخیر به دلیل عدم خیس شدگی تمام سطح زمین و مهم‌تر از همه حذف نفوذ عمقی و جانبی آب به دلیل تأمین آب به‌وسیله قطره چکان است. در راهکار بلندمدت باید به دنبال تعیین کشت جایگزین همراه با تدوین سیاست‌های تشویقی بود.

وی با تأکید بر اینکه کشت جایگزین باید به‌گونه‌ای باشد که در رقابت با شالی بازنده نباشد، گفت: برنامه‌ریزی دولت و متولیان این بخش باید به‌گونه‌ای باشد که درآمد حاصل از کشت محصول جایگزین، بیشتر از شالی باشد.

در عمل استفاده از آب هزینه‌ای برای کشاورز ندارد

معاون پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی گلستان با اشاره به روش تبدیل کشت مرسوم نشائی به کشت مستقیم، تصریح کرد: در این روش می‌توان شالی را همانند محصولات دیگر از جمله گندم، سویا، کنجد و غیره کشت کرد. در روش مرسوم، زمین کشاورزی در تمام مدت سه تا چهار ماهه غرق در آب است درصورتی‌که گیاه اصلاً به این مقدار آب نیاز ندارد و آب موردنیاز آن خیلی کمتر از این مقدار است. دلیل اصلی ترجیح روش مرسوم از سوی کشاورزان این است که کشاورز با استفاده از چاه آب خودش زمین را آبیاری می‌کند و در عمل استفاده از آب هزینه‌ای برای او ندارد.

کیانی با اشاره به اینکه شیوه کشت مستقیم برنج هم در مناطق مرطوب و هم در مناطق خشک دنیا نیز مرسوم است و تجربه‌های موفقی داشته‌اند، خاطرنشان کرد: کشورهای جنوب شرقی آسیا با وجود اینکه بارندگی‌های زیادی دارند اما در سال‌های اخیر به سمت روش کشت مستقیم شالی روی آورده‌اند. در این کشورها با انجام کشت مستقیم برنج به جای کشت نشایی در ابتدا به دنبال کاهش هزینه‌های تولید با توجه به افزایش هزینه کارگران که به سمت صنعت گرایش داشتند، بودند ولی در ادامه دیدند که با وجود اینکه در این روش کمی عملکرد پایین‌تر می‌شود اما مصرف آب به اندازه قابل‌توجهی کاهش می‌یابد و سازگار با کم‌آبی است.

وی با اشاره به تغییر تنها شیوه آبیاری از غرقابی به قطره‌ای، گفت: بر اساس مطالعات صورت گرفته، در روش مرسوم (کشت نشایی با روش غرقابی) در هر هکتار ۱۲ هزار و ۵۰۰ مترمکعب آب مصرف می‌شود و با تغییر شیوه آبیاری به قطره‌ای، میزان مصرف آب ۲۷ درصد کاهش و به حدود ۹۱۰۰ مترمکعب می‌رسد. در مقابل عملکرد با تغییر شیوه آبیاری در حدود ۷ درصد کاهش پیدا کرد اما در همین شرایط با محاسبه همان ۷ درصد کاهش عملکرد (۶۳۰ کیلوگرم) در مقابل هزینه مربوط به ۲۷ درصد کاهش مصرف آب (۳۳۰۰ مترمکعب)، باز هم از نظر کشاورز به دلیل اینکه سود او کاهش می‌یابد، همان روش سنتی با آبیاری غرقابی انتخاب می‌شود.

مجری طرح مدیریت آبیاری برنج در روش خشکه‌کاری با اشاره به اینکه پرداختن به موضوع روش کشت مستقیم یا خشکه‌کاری شالی، به‌صورت جدی از سال ۹۷ در استان گلستان آغاز شد، تصریح کرد: طی این مدت طرح‌های پژوهشی زیادی را برای بررسی این روش انجام دادیم و نتایج آن را در اختیار کشاورزان و مسئولان این بخش قرار دادیم.

کیانی اظهار کرد: در ابتدا در روش خشکه‌کاری بذر، مقدار عملکرد نسبت به روش مرسوم نشائی حدود ۴۵ درصد کاهش پیدا کرده بود و در مقابل میزان مصرف آب نیز در حدود ۵۰ درصد کمتر شده بود. میزان صرفه‌جویی در این روش قابل قبول است اما کاهش عملکرد به این میزان مورد قبول کشاورزان نیست و باید کاری می‌کردیم که عملکرد هم افزایش یابد.

وی ادامه داد: در بررسی‌ها مشخص شد تأخیر در زمان کاشت، به‌طور مستقیم در کاهش عملکرد تأثیرگذار بود. در همین راستا، نشاء ۳۰ روزه را به جای بذر وارد زمین غیر گل‌خرابی کردیم و با این کار دوره رشد گیاه را کمتر و مصرف آب را هم کاهش دادیم و کاهش عملکرد محصول با روش مرسوم به یک تن رسید. ضمن اینکه زوایای پنهان دیگر افزایش عملکرد مانند مدیریت تغذیه و یا انتخاب ارقامی با دوره رشد کوتاه‌تر در شیوه خشکه‌کاری برنج نیز در دست بررسی هستند.

کیانی تصریح کرد: کیفیت برنج تولید شده به روش خشکه‌کاری توسط محققان مرکز تحقیقات گلستان و موسسه برنج کشور در حال بررسی است. مطالعات برای انتخاب نوع بذر مناسب در این روش نیز در حال انجام است.

این عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی گلستان اظهار کرد: هدف از توسعه خشکه‌کاری، جایگزینی روش کشت در بخشی از زمین‌هایی است که در آن به روش مرسوم اقدام به کشت شالی می‌شود. دستورالعملی به زبان ساده برای مراحل مختلف خشکه‌کاری تبیین شده که در اختیار کشاورزان علاقه‌مند قرار گرفت.

کیانی در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: دولت در شیوه‌نامه‌های اجرایی جدید اعلام کرده کشاورزان استان‌هایی همانند گلستان می‌توان در صورت مصرف ۷ هزار مترمکعب آب در هر هکتار و عملکرد حداقل ۶۰۰ گرم محصول به ازای هر مترمکعب، مجوز کشت شالی را داد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که تحقق این امر در گلستان با روش کشت مستقیم و همچنین با تغییر شیوه آبیاری مرسوم به قطره‌ای امکان‌پذیر است.

سرانه آب گلستان از متوسط کشور هم کمتر است

معاون پژوهشی مرکز تحقیقات گلستان بیان کرد: شاید استان گلستان با توجه به نام آن، نشانگر فراوانی آب باشد اما در واقعیت این چنین نیست و سرانه آب در این استان از متوسط کشور هم کمتر است. سرانه آب در کشور در حدود ۱۶۰۰ مترمکعب و در استان ۱۴۰۰ مترمکعب است. این یعنی در کشور به هر نفر در سال در حدود ۱۶۰۰ مترمکعب درحالی‌که در استان گلستان به هر نفر در حدود ۱۴۰۰ مترمکعب آب تعلق می‌گیرد.

حدود ۹۴ درصد از سفره‌های آب زیرزمینی گلستان در حال استحصال است

مجری طرح مدیریت آبیاری برنج در روش خشکه‌کاری خاطرنشان کرد: حدود ۹۴ درصد از سفره‌های آب زیرزمینی ما در حال استحصال است و هر ساله سطح آب‌های زیرزمینی کاهش پیدا می‌کند. روی آوردن به این روش‌ها خصوصاً خشکه‌کاری، در کوتاه‌مدت بهترین راهکار برای جلوگیری از کاهش منابع آب‌های زیرزمینی است.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: استانی اقتصادی گلستان شاليزار برنج مرکز تحقیقات کشاورزی گلستان مرکز تحقیقات کشاورزی گلستان تغییر شیوه آبیاری روش خشکه کاری آب های زیرزمینی استان گلستان روش کشت مستقیم کاهش عملکرد آب زیرزمینی کشت برنج قطره ای روش مرسوم درصد کاهش کوتاه مدت کشت شالی منابع آب مصرف آب

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۸۵۵۸۰۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

افزایش ۴۸ درصدی تجارت خارجی در فروردین

تین نیوز

طبق اعلام گمرک، تجارت خارجی کشور (مجموع صادرات و واردات) با احتساب نفت خام، میعانات گازی، خدمات فنی مهندسی و برق در فروردین ماه سال جاری با ۴۷.۶۳ درصد افزایش به رقم ۱۰ میلیارد و ۴۲۰ میلیون دلار رسید.

به گزارش تین نیوز به نقل از ایسنا، از مجموع صادرات و واردات کشور هفت میلیارد و ۶۸۰ میلیون دلار به صادرات و دو میلیارد و ۷۴۰ میلیون دلار آن به واردات اختصاص داشت.

بر اساس این گزارش، تراز تجاری کشور با احتساب نفت خام، میعانات گازی، خدمات فنی مهندسی و برق در فروردین ماه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل به میزان چهار میلیارد و ۹۴۰ میلیون دلار مثبت بوده است.

همچنین صادرات بدون احتساب نفت خام، میعانات گازی، خدمات فنی مهندسی، برق و صادرات از محل تجارت چمدانی در این مدت به میزان سه میلیارد و ۱۷۰ میلیون دلار رسیده و تراز تجاری کشور بدون نفت در فروردین ماه در مقایسه با مدت مشابه قبل ۴۳۰ میلیون دلار مثبت بود.

صادرات نفت خام، کوره و میعانات گازی نیز در فروردین ماه سال جاری چهار میلیارد و ۱۸۰ میلیون دلار بوده است.

این گزارش حاکی است؛ ارزش صادرات کشور در فروردین ماه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۶.۸۵ درصد کاهش نشان می دهد.

همچنین سه قلم عمده کالای صادراتی در فروردین ۱۴۰۳ به پروپان مایع شده با ۲۱۸ میلیون دلار، متانول با ۲۰۱ میلیون دلار و قیر نفت با ۱۸۰ میلیون دلار اختصاص داشت و میانگین ارزش هر تن کالای صادراتی در این مدت با ۷.۹۶ درصد کاهش به رقم ۳۲۸ دلار رسیده است.

در این مدت ۹ میلیون و ۷۰۰ هزار تن کالا به خارج از کشور صادر شد که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۹.۶۶ درصد کاهش داشته است.

عمده ترین مقاصد کالاهای صادراتی ایران در فروردین ماه سال جاری شامل کشورهای چین، عراق، امارات متحده عربی، ترکیه، پاکستان، افغانستان و عمان بوده است که این هفت کشور، ۷۸ درصد از وزن و ۸۳ درصد از ارزش کل صادرات کشور را به خود اختصاص دادند.

براساس این گزارش، در فروردین ماه سال جاری، میزان صادرات کالاهای پتروشیمی سه میلیون و ۳۰۰ هزار تن به ارزش یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار بوده که به لحاظ وزن ۲۵.۷۷ درصد و از حیث ارزش ۲۴ درصد کاهش نشان می دهد.

لازم به ذکر است؛ در بین ۱۰ قلم عمده کالاهای صادراتی، گازهای نفتی و هیدروکربورهای گازی شکل مایع شده، اوره و میله های آهنی و فولادی از بیشترین افزایش و گاز طبیعی مایع شده، شمش از آهن و فولاد و بوتان مایع شده از بیشترین کاهش در ارزش برخوردار بودند.

در خصوص واردات کالا به کشور در فروردین ماه سال جاری نیز اعلام شده که دو میلیون و ۴۰۰ هزار تن کالا به ارزش دو میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار وارد کشور شد که به لحاظ وزن ۳۳.۳۸ درصد افزایش و از حیث ارزش ۱۱.۳۶ درصد کاهش داشته است.

در این میان ذرت دامی با ۳۵۳ میلیون دلار، کنجاله سویا با ۱۸۱ میلیون دلار و گوشی های تلفن هوشمند با ۱۰۶ میلیون دلار سه قلم عمده کالاهای وارداتی در فروردین ماه سال جاری بوده اند.

همچنین بیشترین افزایش در بین ۱۰ قلم اول کالاهای وارداتی به طلا به اشکال خام، کنجاله سویا و روغن دانه آفتاب گردان و بیشترین کاهش در ارزش نیز به قطعات منفصله جهت تولید اتومبیل سواری، دانه سویا و برنج اختصاص داشت.

متوسط ارزش گمرکی هر تن کالای وارداتی در فروردین ماه سال جاری هم ۱۱۲۲ دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳۳.۵۴ درصد کاهش داشته است.

طبق آنچه گمرک اعلام کرده، هفت کشور اول طرف معامله با ایران در فروردین ماه سال جاری شامل کشورهای امارات متحده عربی، چین، ترکیه، هلند، آلمان، هند و هنگ کنگ در مجموع ۷۲ درصد از وزن و ۷۸ درصد از ارزش کل واردات کشور را به خود اختصاص دادند و میزان ترانزیت خارجی کشور از مسیر ایران در فروردین ماه سال جاری با ۴۷ درصد افزایش به رقم یک میلیون ۶۰۰ هزار تن رسیده است.

آخرین اخبار حمل و نقل را در پربیننده ترین شبکه خبری این حوزه بخوانید