کاوش‌های جدید در سد بستانخانی از شگفتی‌های معماری پرده برداشت

به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایرنا،  بررسی‌ها و پژوهش‌های باستانشناسی که به تازگی در گستره شهرستان‌های پاسارگاد، خرم‌بید و مناطق اطراف حوزه رود پلوار انجام شده، نشان از وجود مجموعه گسترده‌ای از آثار و ساختارهایی دارد که ارتباط مستقیمی با محدوده پاسارگاد، از مهمترین مراکز و پایتخت‌های امپراتوری هخامنشی دارند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

سد تاریخی بستانخانی در منطقه دیدگان شهرستان خرم‌بید واقع شده است. شهرستان خرم‌بید در ۳۰ کیلومتری شمال شرقی پاسارگاد قرار دارد.

آنگونه که متولیان امر گفته‌اند، سد بستانخانی دیدگان از جمله بزرگترین و مهمترین سد تاریخی منطقه است که از لحاظ قدمت، تکنیک ساخت و کاربری ارزشمند به شمار می‌رود و به بیان دیگر می‌توان آن را شناسنامه و الگوی سدسازی در ایران دانست.  

این سد در سال‌های اخیر در دو مرحله مورد تجاوز و تخریب سودجویان و حفاران غیرمجاز قرار گرفته و آسیب‌های زیادی به آن وارد شده است.  

کشف بلوک‌های چهارگوش تراش خورده 

هم‌اکنون پژوهش‌هایی برای شناخت بیشتر ساختار معماری این سد در دست اقدام است، در همین رابطه سرپرست کاوش سد بستانخانی دیدگان از شناسایی ساختار جدید معماری در سد یادشده سخن گفت و افزود: در جریان کاوش‌های باستان‌شناسی سد هخامنشی بستانخانی دیدگان چند ساختار معماری که در آنها بلوک‌های چهارگوش تراش خورده به کار رفته، شناسایی شده و مطالعات در ارتباط با نقشه معماری و کارکرد آنها در حال انجام است.

حمید رضا کرمی با تاکید بر ویژگی‌های منحصر به فرد این سد اظهارکرد: سد بستانخانی دیدگان با بلندای تاج ۲۱ متر، درازای ۱۷۰ متر و پهنای ۷۰ متر در کف دره بزرگترین سد دوران هخامنشی در سرزمین ایران به شمار می‌آید که گسترده دریاچه آن نزدیک به ۲۰۰ هکتار رسیده است.

او بر این باور است که نیاز اساسی هخامنشیان در تامین آب مورد نیاز برای بخش‌های مختلف از جمله کشاورزی، باغبانی، مصارف عمومی و مسکونی و همچنین تامین آب محوطه و پردیس پاسارگاد، باعث ساخت و ساز سدهای بسیاری شده است.

 کرمی بیان کرد: افزون بر این، کانال‌های آبرسانی گسترده‌ای نیز برای رساندن آب سدها به مکان‌های مورد نظر ایجاد شده است.

وی با اشاره به نتایج بررسی‌ها و کاوش‌های مناطق مختلف ایران درباره اجرای طرح‌های تامین آب در دوران باستان گفت: بیشترین طرح‌های ساخت و ساز مربوط به تامین آب، در دوره هخامنشی در دشت پاسارگاد و مناطق اطراف آن صورت گرفته است.  

کارشناس پایگاه میراث جهانی پاسارگاد جایگاه سامانه‌های آبی یادشده را دشت پاسارگاد، دشت خرمبید، دشت مرغاب و دشت کمین دانست و گفت: هدف از ساخت سدها با توجه به طغیان‌های رودخانه پلوار، کنترل سیلاب‌های فصلی در سرشاخه‌های رود و همچنین ذخیره سازی آب به‌منظور استفاده در ماه‌های گرم و خشک سال در بخش‌های گوناگون بوده است.

سدهای هخامنشی با مهندسی دقیق اجرا شده‌اند

 او با تاکید بر روش هوشمندانه ساخت سدها و کانال‌ها افزود: این نوع معماری نشان می‌دهد که ساخت و سازها در چارچوب برنامه‌ریزی علمی و با مهندسی دقیق اجرا شده است.  

کرمی درباره جزئیات ساخت این سدها بیان کرد: به‌کارگیری روش‌هایی همانند آنچه در ساخت بناهای پاسارگاد استفاده شده در برخی از این سدها دیده می‌شود، مثلاً در سازه‌های سنگی سد چمبیان (شهیدآباد) و بستانخانی دیدگان از بلوک‌های سنگی تراشخورده چهار گوش به صورت خشکه چین و بست‌های فلزی دم چلچله‌ا ی استفاده شده است.

سرپرست کاوش سد هخامنشی بستانخانی دیدگان عنوان کرد: آب‌راه‌ها و شبکه‌های انتقال آب بخش دیگری از مهندسی مدیریت آب در منطقه به شمار می‌آید و به گونه‌ای طراحی و اجرا شده‌اند که بتوانند آب را به دور افتاده‌ترین بخش‌های مورد نظر برسانند، در این راه حجم عظیمی از تپه‌ماهوری‌ها برداشته شده، بخش‌های مختلفی از صخره‌ها در مسیرهای کوهستانی برش خورده و در زمین‌های هموار خاکبرداری صورت گرفته است تا نتیجه این کار بزرگ بهره‌مندی همه مناطق مرتبط با پایتخت هخامنشی پاسارگاد از آب باشد.  

کاوش در سد بستانخانی دیدگان با مجوز پژوهشکده باستان‌شناسی از ۲۵شهریور ۹۹ آغاز شده است.

تهیه نقشه معماری سازه سد، شناخت روش‌ها و شگردهای ساخت سد، بررسی و مطالعه دقیق جزییات سازه معماری و همچنین مطالعه هسته خاکی و پوسته لاشه‌سنگی سد برای شناسایی تاریخ دقیق ساخت سد از اهداف این کاوش عنوان شده است.

مجموعه پاسارگاد در شانزدهم تیرماه سال ۱۳۸۳ به عنوان پنجمین اثر ایران در فهرست آثار جهانی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) با شماره ۱۱۰۶ به ثبت رسید.

شهرستان پاسارگاد به مرکزیت سعادت شهر در فاصله ۱۱۰ کیلومتری و شهرستان خرم‌بید به مرکزیت صفا شهر در ۱۷۸ کیلومتری شمال شیراز واقع شده‌اند.

کد خبر 563023 برچسب‌ها استان‌ فارس

منبع: همشهری آنلاین

کلیدواژه: استان فارس تامین آب خرم بید ساخت سد

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۹۰۳۶۷۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تپه‌های باستانی قم میراث‌دار گنجینه تاریخ هزاران ساله

شهر قم یکی از شهر‌های تاریخی و قدیمی کشور محسوب می‌شود که آثار تاریخی بسیاری ازجمله تپه‌های باستانی در این شهر وجود دارد که در ادامه به معرفی برخی از این تپه‌ها خواهیم پرداخت.

معمولا در تپه‌های باستانی آثار و نشانه‌هایی از استقرار انسان‌ها، وجود معابد، آتشکده‌ها، گورستان‌ها و بنا‌های عظیم قابل مشاهده است که کاوش در این تپه‌ها می‌تواند به روشن شدن سؤالات مختلف درباره نحوه زندگی، آداب و رسوم، روابط اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و همچنین پیشرفت‌های علمی و تکنولوژیکی جوامع گذشته کمک کند.

همچنین تپه‌های باستانی به عنوان جاذبه‌های گردشگری می‌توانند نقش مهمی در توسعه صنعت گردشگری و رونق اقتصادی منطقه داشته باشند که البته باتوجه به اینکه تپه‌های باستانی یک میراث گران‌بها و غیرقابل جایگزین هستند باید در حفظ و حراست آنها کوشید چراکه تخریب و غارت این تپه‌ها به منزله از دست رفتن بخشی از تاریخ و فرهنگ است.

گفتنی است، در شهری با پیشینه قم تپه‌های بسیاری وجود دارد که تنها سه مورد از آنها کاوش شده‌اند که شامل: 
تپه قلی درویش

این تپه با قدمت هفت هزار ساله، یکی از مهم‌ترین تپه‌های باستانی ایران است، کاوش‌های انجام شده در این تپه نشان‌دهنده وجود یک شهر باستانی با معماری پیشرفته و روابط اجتماعی و اقتصادی پیچیده است.

قره تپه قمرود 

این تپه که در حاشیه رودخانه قمرود واقع شده، قدمتی حدود ۵ هزار ساله دارد، کاوش‌های این تپه نشان‌دهنده وجود یک محوطه باستانی با کاربری مسکونی و صنعتی است.

تپه صرم 

این تپه در نزدیکی شهر قم واقع شده و قدمتی حدود چهار هزار ساله دارد، کاوش‌های این تپه نشان‌دهنده وجود یک محوطه باستانی با کاربری مذهبی و آیینی است.

تپه‌های کاوش نشده قم نیز شامل آق تپه قشلاق، آق‌تپه البرز، تپه البرز یک، تپه امامزاده طیب و طاهر، تپه امامزاده علمدار کیاب، تپه امامزاده نواران، تپه در قلعه (دروازه قلعه)، تپه دژ کهنه (تیزه کهنه)، تپه قلعه جننی، تپه قلعه چم لاواردار، تپه قلعه خورآباد، تپه قلعه مبارک‌آباد، تپه کفتر خون قزقون به سر، تپه کمر بلبل، تپه گبری حسین‌آباد میش‌مست، تپه گبری روستای قاضی پائین، تپه گردالی و محوطه گورستان، تپه مزرعه کهک، تپه میشل، تپه قلعه وشنوه، قره تپه شاهجرد، قلعه تپه النگ، قلعه تپه طغرود و مجموعه تپه‌های امامزاده سکینه خاتون هستند.

باشگاه خبرنگاران جوان قم قم