سناریوهای آینده تحریم های ایران/تحریم ها آن قدر پیچیده شده که بایدن هم به آسانی نمی تواند لغوشان کند
تاریخ انتشار: ۲۷ آبان ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۰۰۵۸۲۴
ساعت 24-چنانچه برخی معتقدند که پیروزی جو بایدن میتواند خبر خوبی برای ایران و توافقنامه برجام باشد و چشمانداز مثبتی را در کاهش تنشها میان تهران و واشنگتن و بالتبع کاهش تحریمهای ضد ایرانی ایجاد کند. در مقابل برخی دیگر معتقدند که تفاوت چندانی میان دولت جو بایدن با دولت ترامپ در راهبردهای ضد ایرانی وجود ندارد و حتی در صورت بازگشت بایدن به توافقنامه برجام، تحریمهای آمریکا علیه ایران متوقف نخواهد شد، بلکه این کشور از اهرم لغو تحریمها بهعنوان ابزار فشار و پیششرط برای مذاکرات با ایران، پیرامون موضوعات مختلف دیگر ازجمله موضوعات منطقهای و موشکی استفاده خواهد کرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
مقدمه
همزمان با اعلام غیررسمی پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری 2020 آمریکا، (گرچه تاکنون رئیسجمهور شدن بایدن قطعی نیست ولی بااینحال از وی بهعنوان محتملترین رئیسجمهوری آمریکا در چهار سال پیش رو یاد میشود)، بااینحال تحلیلها و پیشبینیها پیرامون نوع سیاست خارجی اتخاذی جو بایدن در برابر ایران، توافقنامه برجام و نیز آینده تحریمهای ایران، متعدد و بعضاً متفاوت بوده است.
چنانچه برخی معتقدند که پیروزی جو بایدن میتواند خبر خوبی برای ایران و توافقنامه برجام باشد و چشمانداز مثبتی را در کاهش تنشها میان تهران و واشنگتن و بالتبع کاهش تحریمهای ضد ایرانی ایجاد کند. در مقابل برخی دیگر معتقدند که تفاوت چندانی میان دولت جو بایدن با دولت ترامپ در راهبردهای ضد ایرانی وجود ندارد و حتی در صورت بازگشت بایدن به توافقنامه برجام، تحریمهای آمریکا علیه ایران متوقف نخواهد شد، بلکه این کشور از اهرم لغو تحریمها بهعنوان ابزار فشار و پیششرط برای مذاکرات با ایران، پیرامون موضوعات مختلف دیگر ازجمله موضوعات منطقهای و موشکی استفاده خواهد کرد.
در این میان سؤال مطرح اینجاست که در صورت پیروزی نهایی جو بایدن و بازگشت و یا وعده بازگشت وی به توافقنامه برجام، چشمانداز آینده تحریمهای ایران به چه صورت خواهد بود؟
برای پاسخ به این سؤال مهم، نگارنده دو سناریو خوشبینانه و بدبینانه را از میان راهبردهای احتمالی پیش روی جو بایدن استخراج کرده است. ابتدا در بخش ابتدایی به تحلیل سناریوی خوشبینانه که همانا بازگشت آمریکا به توافقنامه برجام و لغو تحریمهای ایران بدون پیششرط است، اشاره و در بخش بعدی به تحلیل سناریوی بدبینانه که اشاراتی بر پیششرط گذاریهای آمریکا برای لغو تحریمها در راستای رسیدن به یک توافقنامه فرابرجامی است، میپردازیم.
سناریوی خوشبینانه
در سناریوی خوشبینانه، به نظر میرسد که یک رویکرد سازنده از سوی دولت احتمالی بایدن برای تعامل با ایران و تعلیق تحریمها، بدون هیچگونه پیششرط گذاری برای ایران، ایجاد شود. طبق این سناریو دولت آمریکا مجدداً به توافقنامه برجام بازمیگردد و متعاقب توافقنامه مزبور، تحریمها علیه ایران را لغو (تعلیق) میکند و متقابلاً از ایران نیز میخواهد به تعهدات برجامی خود بازگردد.
اما خوب مسئله اینجاست که در صورت بازگشت دولت بایدن به برجام و اقدام برای رفع تحریمها مطابق با توافقنامه برجام، تحریمهای هستهای علیه ایران مثلاً در حوزه صنعت نفت و گاز ایران متوقف نخواهند شد، چراکه صنعت نفت و گاز ایران در کنار بهانه هستهای، ذیل قانون کاتسا (قانون مقابله با دشمنان آمریکا) به بهانههای مقابله با تروریسم و نقض حقوق بشر و نیز ذیل قانون جامع تحریمهای دهساله ایران (داماتو)، توسط آمریکا تحریم شده است. بر این اساس حتی اگر بهانه هستهای وجود نداشته باشد، این صنعت به دلیل قرار گرفتن در ذیل قوانین (داماتو) و (کاتسا)، مصوب کنگره، سنا و نیز دولت آمریکا، تحریم است و دولت بایدن بهتنهایی نمیتواند اقدامی برای لغو این تحریم، مطابق با توافقنامه برجام انجام دهد.
مثال دیگر تحریم صنعت فلزی ایران هست که این صنعت نیز مشابه صنایع دیگر، در کنار بهانه هستهای، به بهانههای مقابله با تروریسم و همچنین نقض حقوق بشری ذیل همان قانون کاتسا، توسط نهادهای مختلفی در آمریکا (دولت، کنگره و سنا) تحریم شده است. البته در این میان نیز برخی تحریمهای جزئی که تنها در قالب فرمان اجرایی از سوی ترامپ علیه ایران وضع شدهاند، نمیتوانند بهعنوان یک مانع قانونی برای برداشتن تحریمها از سوی دولت بایدن تلقی شوند و رئیسجمهوری جدید آمریکا با اختیارات خود میتواند پیشنهاد رفع بخش کوچکی از تحریمها ازجمله آزاد کردن سرمایههای بلوکهشده ایران در خارج و نیز تسهیل معاملات کالاهای اساسی را به دلایل حقوق بشری، بهعنوان حسن نیت برای مذاکره مطرح کند.
در مجموع پیچیدگی اصلیترین تحریمهای ایران (با چند بهانه و به استناد چند قانون مختلف)، کار را برای ایران و نیز دولت آینده آمریکا (البته اگر جو بایدن پیروزی نهایی شود و در سناریوی خوشبینانه بخواهد که تحریمهای هستهای مندرج برجام را بدون پیششرط لغو کند)، سخت خواهد کرد. به عبارتی میتوان گفت که دولت ترامپ آنچنان متبحرانه ایران را تحریم کرده که اگر دولت جو بایدن هم بخواهد که تحریمهای مهم و اساسی را تعلیق کند، بهتنهایی نخواهد توانست، چراکه کلاف تحریمهای پیچیده شده دولت ترامپ علیه ایران، روند بوروکراتیک و تلاشهای حاشیهای را برای لغو آنها، افزایش داده است. چنانچه برای رفع این تحریمها، نیاز به هزینه پردازی، همراهی و هماهنگی کنگره و سنا است، اتفاقی که با توجه به وجود مسائل تنش زای متعدد با ایران، در کوتاهمدت بعید به نظر میرسد.
سناریوی بدبینانه
در کنار سناریوی خوشبینانه، وقوع سناریوی بدبینانه نیز دور از انتظار نیست. هسته اصلی طراحی این سناریوی بدبینانه را میتوان را از میان یادداشت اخیر جو بایدن که در 13 سپتامبر 2020 در سیانان منتشر شد، برداشت کرد. جو بایدن در این یادداشت که مستقیماً به موضوع ایران پرداخته بود، گرچه در ابتدا تأکید کرد که گامهایی را بر خواهد داشت تا اطمینان حاصل کند که تحریمهای آمریکا مانع مقابله ایران با شیوع کووید-19 نخواهد شد اما در مقابل از سختگیری هوشمندانه بر ایران نیز سخن گفت.
جو بایدن معتقد است که فشار دولت فعلی آمریکا بر ایران شعار توخالی است و باید در عمل فشار واقعی بر ایران وارد کرد. به عبارتی او طرفدار فشار هوشمندانهتر بر ایران است. چنانچه در بخشی از یادداشت خود مینویسد: "اگر ایران به تعهدات سختگیرانه برجام پایبند باشد، آمریکا نیز به توافق هستهای بازخواهد گشت".
این یادداشتِ جو بایدن که حکایت از پیششرط گذاری آمریکا برای بازگشت به برجام و انجام تعهدات مندرج در این توافقنامه دارد، برای آینده تحریم های ایران، سناریویی بدبینانه تلقی میشود، چراکه هرگونه پیششرط گذاریها برای ایران کار را برای رسیدن به توافق، تعلیق و متوقف کردن این تحریمها سخت میکند. چنانچه در بیانیهای که وزارت امور خارجه در خصوص گمانهزنیها در مورد پیششرط گذاری احتمالی آمریکا، منتشرشده آمده است که "اساساً ایالت متحده آمریکا در موضعی نیست که برای کسی شرط بگذارد، ایالات متحده آمریکا ناقض برجام، ناقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت بوده و میلیاردها دلار به ملت ایران خسارت زده و از برنامه برجام بهعنوان یک مشارکتکننده خارجشده است. روزی که دولتی در ایالت متحده بخواهد به برجام برگردد میزی وجود خواهد داشت که باید پاسخگوی نقض عهدها باشد."
لذا ازآنجاکه انتظارِ اینکه ایران پیششرطهای مدنظر آمریکا را قبول بنماید، پایین به نظر می رسد، بر این اساس، با وقوع این سناریو فشارهای تحریمی بر ایران پابرجا خواهد ماند.
در مقابل و در ادامه احتمالات ممکن در این سناریو، حتی اگر ایران پیششرطهای مدنظر آمریکا ازجمله بازگشت به تعهدات برجامی را بپذیرد، ازآنجا که طرف آمریکایی فکر میکند که تحریمها بهمثابه برگ برنده در مذاکرات است و باعث افزایش قدرت چانهزنی و نیز کشاندن ایران به میزهای مذاکره در خصوص سایر نگرانیهایی غرب نظیر مسائل منطقهای، موشکی و نهایتاً ایجاد یک توافقی فرا برجامی خواهد شد، بر این اساس نیز احتمالا تحریمهای اساسی علیه ایران، تا زمان یک توافقنامه فرا برجامی، متوقف نخواهد شد.
دیپلماسی ایرانی
منبع: ساعت24
کلیدواژه: توافقنامه برجام سناریوی بدبینانه تحریم های ایران ضد ایرانی پیش شرط گذاری لغو تحریم ها آینده تحریم تحریم ها برای ایران علیه ایران دولت ترامپ نخواهد شد بر ایران خواهد شد جو بایدن هسته ای
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.saat24.news دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ساعت24» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۰۰۵۸۲۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
افشاگری روحانی درباره دلایل ردصلاحیتش
به گزارش «تابناک» به نقل از سایت حسن روحانی، حسن روحانی، رئیسجمهور سابق از پاسخ خود به نامه شورای نگهبان برای ردصلاحیت در انتخابات ششمین دوره مجلس خبرگان رهبری در آیندهای نزدیک خبر داد و تصریح کرد: من به ایرادات شورای نگهبان پاسخ خواهم داد تا مردم از سطح درک اعضای این شورا از مسائل حیاتی کشور مطلع شوند. موارد ردصلاحیت یکی ادعای اهانت به قوه قضائیه و شورای نگهبان است و دیگری عدم ایستادگی در برابر غرب و اشکال در اجرای برجام و… این پاسخ هم به این دلیل است که باور دارم جایگاه شورای نگهبان مقدس است و این شورا شکل گرفته تا مردم اطمینان حاصل کنند قوانین تدوینشده خلاف موازین اسلامی و قانون اساسی نیست.
حسن روحانی در جلسه دورهای خود با وزیران و معاونان رئیسجمهور در دولتهای یازدهم و دوازدهم که دیروز برگزار شد، با تبریک روز کارگر و معلم به این دو قشر مهم جامعه، راهحل مشکلات کشور را مشارکت مردم در همه زمینهها عنوان کرد و گفت: وقتی در مسائل اجتماعی و فرهنگی به نظر مردم اعتنا نمیکنیم، آنها در مسائل اقتصادی و سیاسی حامی ما نخواهند بود. باید مشارکت واقعی در همه زمینهها داشته باشیم. مگر قدرتی غیر از مردم داریم؟
رئیس جمهوری سابق کشورمان، با اشاره به روزهای سخت کشور در ۴۵ سال گذشته، از جنگ تحمیلی هشت ساله تا تحریمهای هستهای، اظهار داشت: در روزهای سخت، عمده توان ما برای عبور از مشکلات متکی به حضور مردم بود. مردم با حاکمیت همفکری و همکاری و کمک میکردند یا خواست حاکمیت را قبول میکردند. در جنگ ۸ ساله اگر مردم نمیآمدند و اگر بسیج نبود، ما توان آن را نداشتیم در برابر عراق بجنگیم. اگر صنایع وارد نمیشدند ما گلوله توپ و خمپاره نداشتیم. فقط با نیروی مسلح، ارتش و سپاه و ژاندارمری مشکلات حل نمیشد.
رئیس دولت تدبیر و امید با تأکید بر اینکه اگر مردم از حکومت فاصله گرفتند، اداره جامعه سخت خواهد بود، افزود: ما در دولت دوازدهم با مشکلات ویژهای روبهرو بودیم. گویا داعش و ترامپ و کرونا کافی نبود که اقداماتی هم در داخل شد تا دولت را زمین بزنند. در طول ۴ سال دولت دوازدهم به مردم گفتند اگر ما بیاییم مسائل شما را در کوتاهمدت حل میکنیم. در اقتصاد و سیاست و سیاست خارجی به مردم قول دادند، گفتند برجام دولت قوی میخواهد. اما ضربه کاری میزان مشارکت در انتخابات ۱۴۰۰ پس از انتخابات کمرمق مجلس در سال ۱۳۹۸ بود. وقتی مردم کنار زده میشوند و در امور کشور مشارکت ندارند، چطور میخواهند مشکلات را حل کنند؟
او رمز توفیق برجام را حمایت ۸۰ درصدی مردم از آن عنوان کرد و گفت: تکیهگاه ما در مذاکرات برجام مردم بودند. در تمام نظرسنجیها حتی نظرسنجیهایی که مخالفین دولت انجام دادند، نشان میداد ۸۰ درصد مردم موافق مذاکرات برجام بودند. چون اکثریت مردم پشتوانه برجام بودند، این قانون به تصویب رسید وگرنه نمیگذاشتند برجام تحقق پیدا کند. وقتی ۷۳ درصد مردم در انتخابات حضور پیدا کردند معلوم است از دولت منتخب حمایت میکنند، وقتی مشارکت زیر ۵۰ درصد شد، مشخص است چه مشکلاتی پیدا میکنیم؟ روزی در منطقه افتخار میکردیم انتخاباتی با ۸۰ و ۸۴ درصد مشارکت برگزار میکنیم، حالا باید حسرت انتخابات کشورهای همسایه را بخوریم.
رئیسجمهور ایران در دولتهای یازدهم و دوازدهم با یادآوری وعدههای مسئولان فعلی به مردم برای حل مشکلات اقتصادی و مقابله با فساد و راهاندازی سریع همه کارگاههای تعطیلشده اظهار داشت: امروز حتماً آن شرایط ویژه وجود ندارد؛ شرایط فروش نفت هم خیلی فرق کرده است. آنها مدعی بودند همه با هم و یکدست هستند، به همدیگر کمک میکنند تا مشکلات حل شود. گفتند اینها بلد نیستند بورس را اداره کنند، ما میآییم اداره میکنیم. در این ۳۰ ماه دولت سیزدهم، ارزش بورس ۴۶ میلیارد دلار تنزل پیدا کرده درحالیکه در ۳۰ ماهه اول دولت یازدهم، ۸٫۵ میلیارد دلار رشد داشت. در ۳۲ ماه دولت یازدهم، قیمت سکه ۱۱ درصد تنزل کرد، نرخ دلار هم در طول ۳ سال اول دولت یازدهم فقط ۹٫۸ درصد افزایش پیدا کرد. در سه سال اول دولت یازدهم رشد پایه پولی ۵۲ درصد بود اما در این ۳۰ ماه اخیر، ۱۰۰ درصد شده است. تورم ۴۳ درصدی در مرداد ۹۲، در انتهای سال ۹۴ به ۸ درصد رسید و تا فصل اول سال ۹۷ هم تکرقمی ماند. بدانید که در تاریخ ایران فقط یک بار تورم ۴۰ درصدی در سه سال پشت سر هم را تجربه کردیم؛ آن هم زمان جنگ جهانی دوم از سال ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۲ بود. شاید سالهایی تورم ۴۰ تا ۴۹ درصد هم تجربه کردیم اما اینکه سه سال متوالی از ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ تورم بالای ۴۰ درصدی باشد را هرگز در ۸۰ سال اخیر تجربه نکرده بودیم.
روحانی دلیل بهبود شرایط اقتصادی در دولت یازدهم را امیدواری مردم و حمایت آنها از حاکمیت و دولت دانست و افزود: در آن دوره انقلاب دیجیتال تحقق پیدا کرد. استارتآپها در آن ایام شتاب گرفتند. توسعه پهنای باند در فضای مجازی باعث شد مردم راحت شوند و بسیاری از مشاغل در آن بستر شکل بگیرد. امروز فضای مجازی چگونه است؟ در سالی که مقام معظم رهبری به عنوان «جهش تولید با مشارکت مردم» نامگذاری کردند، برخی سکوهای اقتصاد دیجیتال را میخواهند حاکمیتی کنند. بخش خصوصی را قبلاً خصولتی میکردند، الان خصومتی میکنند.
رئیس دولت تدبیر و امید ادامه داد: وقتی در توزیع قدرت مردم را مشارکت نمیدهیم، آنها در اقتصاد هم مشارکت نخواهند کرد. وقتی در مسائل اجتماعی و فرهنگی به نظر مردم اعتنا نمیکنیم، آنها در مسائل اقتصادی و سیاسی حامی ما نخواهند بود. باید مشارکت واقعی در همه زمینهها داشته باشیم. مگر قدرتی غیر از مردم داریم؟ توان هستهای و موشکی جای خود، اتفاقاً رشد اصلی توان هستهای و موشکی در دولت تدبیر و امید رخ داد. مشکل ما ایرانهراسی و کاهش قدرت بازدارندگی با قطعنامههای فصل هفتمی شورای امنیت بود که با حمایت جهانی از پیشنهاد جهان عاری از خشونت و افراطیگری از سوی ایران و برجام این فضا تغییر کرد. وقتی برجام امضا شد، اولین افرادی که به من تبریک گفتند دوستان منطقهای ما؛ عراق و سوریه و جهاد اسلامی بودند. برجام بازدارندگی ایران را افزایش داد. در آن شرایط که مردم با ما بودند توانستیم مشکلات را حل کنیم و به سمت توسعه و پیشرفت برویم.
هفتمین رئیسجمهور ایران، غفلت از امر توسعه کشور را نگرانکننده دانست و گفت: کشورهای اطراف ما در منطقه به فکر توسعه همهجانبه هستند اما متأسفانه عدهای در داخل فقط به فکر حفظ قدرت یک جناح اقلیت هستند و حتی به فکر حفظ نظام و کشور هم نیستند. کشور بدون توسعه حفظ نمیشود. توسعه هم بدون مشارکت مردم، ورود سرمایه خارجی به داخل و رابطه درست با دنیا امکانپذیر نیست. الان طرحهای عمرانی مهمی که در دوره ما ۶۰ تا ۹۰ درصد پیشرفت داشته را هم دنبال نمیکنند؛ فقط برخی مواردی که ما بیش از ۹۰ درصد پیش برده بودیم را به صورت محدود تکمیل میکنند.
روحانی خواستار حفظ کرامت مردم در عرصه اجتماعی در کنار حل مشکلات معیشتی آنها شد و گفت: دو نمونه اصلی حکومت اسلامی، حکومت پیامبر عظیمالشان اسلام(ص) و مولا امیرالمؤمنین(ع) است؛ باید ببینیم در امر به معروف و نهی از منکر سیره آن بزرگان چه بود؟ قرآن در بحث حجاب از نگاه افراد شروع میکند. امیرالمؤمنین نه تنها زن بیحجابی که از کنار جمع یارانش عبور کرد را تنبیه نکرد بلکه به دیگران گفت چرا به او نگاه میکنند؟ باید بررسی کرد که دستگاههای فرهنگی و صداوسیما در طول ۴۵ سال گذشته توانستند دینداری مردم را بیشتر کنند؟ واقعاً کار پلیس اینگونه نهی از منکر است و تعلیم این کار را دیدهاند؟ امروز سر ساخت مسجد دعوا میکنند درحالیکه اول باید نمازخوان تربیت کرد، اگر نمازخوان بیشتر شد، آنها خودشان مسجد درست میکنند. در مقولات اجتماعی کرامت و حیثیت مردم را باید حفظ کنیم. مگر در انقلاب کسی را به زور باحجاب کردیم؟ وقتی انقلاب شد بسیاری از زنان باحجاب شدند و حتی چادر به سر کردند.
او در پایان از انتشار پاسخ خود به نامه شورای نگهبان برای ردصلاحیت در انتخابات ششمین دوره مجلس خبرگان رهبری در آیندهای نزدیک خبر داد و تصریح کرد: من به ایرادات شورای نگهبان پاسخ خواهم داد تا مردم از سطح درک اعضای این شورا از مسائل حیاتی کشور مطلع شوند. موارد ردصلاحیت یکی ادعای اهانت به قوه قضائیه و شورای نگهبان است و دیگری عدم ایستادگی در برابر غرب و اشکال در اجرای برجام و… این پاسخ هم به این دلیل است که باور دارم جایگاه شورای نگهبان مقدس است و این شورا شکل گرفته تا مردم اطمینان حاصل کنند قوانین تدوینشده خلاف موازین اسلامی و قانون اساسی نیست. اگر داوری شورای نگهبان مورد تردید قرار بگیرد، به جمهوریت و اسلامیت ما ضربه وارد خواهد شد. مجلس اقلیت، دولت اقلیت و خبرگان اقلیت به نفع کشور و نظام نیست. به همین جهت باید احساس مسئولیت کنیم، ساکت ننشینیم و مردم را به مشارکت در همه امور و پشتیبانی از نظام و کشور تشویق کنیم.