به نقل از «مهر»

کتاب مبانی و منابع فلسفه حقوق در قرآن منتشر شد

تاریخ انتشار: ۳ آذر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۰۷۱۹۴۳

به گزارش خبرنگار مهر، فلسفۀ حقوق از دیدگاه قرآن در بخش مبنا و منبع حقوق چیست؟ فلسفه حقوق به معنای «تأمل بیرونی انتقادی است نسبت به مجموعه قواعد کلی و الزام‌آوری که به منظور ایجاد نظم و استقرار عدالت بر قرار می‌گردد». از جمله بحث‌های فلسفه حقوق بحث از «مبانی و منابع حقوق» است. آنچه در این کتاب می‌خوانید «فلسفه حقوق در قرآن» در حوزه مبانی و منابع است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

مقصود از مبنای حقوق، نیرو و منشأ الزام‌آوری است که افراد را به پذیرش یک قاعده حقوقی وامی‌دارد.

قرآن کریم مبنای حقوق را اراده حکیمانه شارع می‌داند؛ بر این اساس تنها پروردگار حکیم می‌تواند برای او قواعد و مقرراتی را وضع کند. برای یافتن این قواعد و مقررات باید به سراغ منابع رفت که بر اساس مبنای مختار راه‌های کشف این مبنا، همان چیزی است که در علم اصول از آنها به «مصادر تشریع‌» یاد می‌شود. این اثر، در پی اثبات مبنای صحیح حقوق از دیدگاه قرآن، همراه با نقد دیگر مکاتب حقوقی و بحث از منابع حقوق از دیدگاه قرآن است.

پرسش اصلیِ تحقیق این است که «فلسفۀ حقوق از دیدگاه قرآن در بخش مبنا و منبع حقوق چیست؟» به دنبال آن، در بحث از مبنای حقوق، پرسش‌های فرعی شکل می‌گیرد. برای مثال، آیا قرآن فطرت و حقوق فطری را مبنا می‌داند یا دریافت‌های قطعی عقل و مصالح و مفاسد را یا تشخیص عرف را و یا، فراتر از همۀ این موارد، قرآن کریم مبنای خاص خود را در مبنای حقوق دارد؟ دیدگاه‌های معروف معاصر در مبانی حقوق کدام است؟ آیا در قرآن، علاوه بر بیان دیدگاه الهی در مبنای حقوق، دیگر مبانی هم مورد اشاره و احیاناً مورد نقد قرار گرفته است؟ بیان قرآن در تبیین مبنای خود بر چه ادله‌ای استوار است؟ آیا با مبانیِ انسان‌شناختی و جهان‌شناختی ارتباطی دارد؟ آیا ضعف درک حقایق هستی و به‌ویژه جهان پسین از سوی انسان در اتخاذ این مبنا دخیل است؟ و….

پس از روشن‌شدن مبنای حقوق از دیدگاه قرآن، جای این پرسش است که راه دستیابی به این مبنا (= منبع یا منابع حقوق) چیست؟ مثلاً اگر مبنا فطرت باشد، چگونه می‌توان آن را کشف کرد تا تبدیل به قاعده‌ای حقوقی شود؟ آیا راه کشف آن تنها عقل است و اگر عقل است محدودۀ درک عقل و ورود به کشف تا کجاست؟ آیا عقلِ قطعی تنها ملاک این تشخیص است یا درکِ ظنی نیز در این فرایند معتبر است؟ آیا عقل توان درک همه‌گونه مقررات را در تمام ابعاد زندگیِ بشر دارد یا تنها به کلیات از قواعد با توجه به مبنا دسترسی دارد؟ اگر مبنای حقوق ارادۀ حکیمانۀ شارع باشد، راه کشف این اراده چگونه است؟ آیا قرآن راه کشف این مبانی را بیان کرده است؟ در صورت مثبت‌بودن، چه راه‌هایی را مشخص کرده است؟ در این میان، آیا تفاوتی میان فرقه‌های مختلف اسلامی در منابع حقوق قرآن و در حقیقت اسلام وجود دارد؟ منابع مورد اتفاق و منابع مورد اختلاف کدام‌اند؟ به عبارت دیگر، منابع واقعی و منابع ادعاییِ کشف مبنای حقوق، قواعد و مقررات حقوقیِ اسلام چیست؟

این موضوعات در این کتاب مورد توجه محقق حجت‌الاسلام والمسلمین سعید داودی بوده و به آن‌ها پاسخ داده شده است. در فصل اول تحت عنوان کلیات به اموری همانند مفاهیم، ماهیت‌شناسی، اهمیت و مباحث فلسفۀ حقوق و همچنین اقسام و شاخه‌های حقوق پرداخته شده است. در فصل دوم، به تبیین مکاتب معروف حقوق معاصر دربارۀ مبانی حقوق پرداخته شده. نخست اَنظار حقوقدانان غیرمسلمان مورد بررسی قرار گرفته و نقد شده است، آن‌گاه به مبانی حقوق از دیدگاه حقوقدانان مسلمان پرداخته شده است. در این رابطه، دیدگاه‌هایی همچون مبنای فطرت، عرف، عقل و عدالت مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. در تمامی این بحث‌ها، علاوه بر تحلیل عقلی، پاسخ‌هایی با بهره‌گیری از آموزه‌های وحیانی داده شده است. در فصل سوم، نخست نظریۀ مورد اختیار نگارنده، با استفاده از انظار دانشمندان اسلامی، طرح و بررسی شده و برای آن پنج دلیل اقامه گردیده است، آن‌گاه تأثیر مبنای مختار بر منابع و روش‌شناسی حقوق مورد بررسی قرار گرفته است.

با توجه به شبهه‌ای که دربارۀ فقه اسلامی و به تبع آن حقوق اسلامی مطرح است که زبان فقه اسلامی زبان تکلیف است (درحالی‌که امروزه در دنیای حقوق، زبان حق و مطالبه‌گری اصالت دارد)، در ادامه‌ی این فصل به تحلیل و بررسیِ این شبهه پرداخته شده است. در فصل چهارم، منابع حقوق در قرآن مورد بررسی قرار گرفته است، یعنی منابعی که به کمک آن می‌توان به مبنای حقوق که از نظر محقق ارادۀ حکیمانۀ شارع است دست یافت. در این فصل، نخست منابع مورد پذیرش مانند کتاب و سنت و… مورد بررسی قرار گرفته و به شبهات مربوط به هریک پاسخ داده شده است و در مرحلۀ بعد، منابع ادعایی مانند قیاس و استحسان و مصالح مرسله و… مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.

این کتاب به قلم حجت‌الاسلام والمسلمین سعید داودی، قیمت ۶۰۰۰۰ تومان، قطع رقعی و ۳۴۸ صفحه منتشر شده است.

کد خبر 5078346

منبع: مهر

کلیدواژه: فلسفه حقوق قرآن پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی معرفی کتاب کتاب و کتابخوانی هفته کتاب ویروس کرونا فلسفه ترجمه هفته کتاب و کتاب خوانی رایزنی فرهنگی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی صنعت نشر کتابخانه جایزه ادبی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه تجدید چاپ مورد بررسی قرار بررسی قرار حقوق از دیدگاه قرآن پرداخته شده منابع حقوق فلسفه حقوق مبنای حقوق

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۰۷۱۹۴۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کتاب «ادب زندگی» منتشر شد

کتاب «ادب زندگی (خلاصه کتاب حلیة المتقین علامه مجلسی)» اثر محسن معینی در ۲۶۴ صفحه به همت مؤسسه بوستان کتاب به چاپ رسید.

ادب برترین اخلاق، شرافت، و میراث و هم‌نشین شمرده می‌شود و مایه کمال، ارزشمندی و زینت، و نشان خرد آدمی است. کتاب حلیة المتقین آمیزه‌ای از اخلاق، احکام، اذکار و ادعیه و درمان به همراه داستان‌های دلنشین با محوریت آداب اسلامی است؛ کتابی دربردارنده آداب خوراک، پوشاک، مسکن، خواب، سفر، ازدواج و فرزندآوری و تربیت فرزند و آموزه‌های طبی.

اثر حاضر بر آن است مطالب ارزشمند «حلیة المتقین» را با عباراتی کوتاه‌تر و دسته‌بندی روشن‌تر ارائه کند و مدعی است که با حجم اندک خود، عمده مطالب آن را در بر دارد.

ساختار اثر

این کتاب در ۱۴ باب تألیف شده است؛ باب اول با عنوان «آداب لباس و کفش» فضیلت آراستگی، لباس‌های حرام و رنگ‌های مستحب و مکروه برای لباس را بررسی کرده و حکم لباس کفار و لباس جنس مخالف، آداب لباس نو و رنگ انواع کفش را مورد تأکید قرار داده است.

باب دوم با عنوان «آراستن و زیورآلات» انگشتر و دست و انگشتان مناسب برای آن، فضیلت عقیق و سفارش ۵ نگین برای مؤمنان را شرح داده و زیور طلا، نگاه در آینه و کیفیت خضاب را تبیین کرده است.

«آداب خوردن و آشامیدن» عنوان سومین باب از کتاب حاضر است که در آن ظروف ممنوع، آداب و اوقات غذا خوردن و آداب پس از غذا بررسی شده و فواید دانه‌ها، سبزی‌ها و میوه‌ها، فضیلت و آداب میهمانی و آداب آب خوردن به رشته تحریر درآمده است.

نویسنده در باب چهارم با عنوان «ازدواج، خانواده و تربیت فرزند» فضیلت ازدواج و نهی از رهبانیت، آداب ازدواج و نماز و دعای زفاف و شب عروسی را بیان کرده و دوران بارداری، ولادت و نام‌گذاری، شیر دادن و تربیت فرزند و حقوق والدین را شرح داده است.

پنجمین باب از این کتاب با عنوان «مسواک، شانه، اصلاح و…» تراشیدن موی سر، محاسن و کندن موی بینی و بازی با ریش را تبیین کرده و ناخن گرفتن، دفن کردن ناخن و آداب شانه کردن را به نگارش درآورده است.

باب ششم با عنوان «بوی خوش و…» ضمن بررسی منشأ گیاهان و اشیای خوشبو، کراهت رد کردن بوی خوش و غالیه، فضیلت و آداب روغن مالیدن بر بدن، روغن بنفشه و آداب بوییدن گل را مورد تاکید قرار داده است.

«حمام و نظافت» عنوان هفتمین باب از کتاب مذکور است که در آن آداب ورود و خروج حمام، شستن سرو بدن و داروی نظافت تشریح شده و فاصله زمانی میان هر دارو کشیدن، برخی آداب نوره کشیدن و غسل‌ها به رشته تحریر در آمده است.

باب هشتم با عنوان «خواب و بیداری، قضای حاجت» اوقات خواب، مکان و آداب خوابیدن و دعا‌های قبل از خواب برای موارد خاص را بررسی کرده و نکاتی درباره خواب راست و دروغ و تعبیر خواب، بیداری شب و آداب قضای حاجت را بیان کرده است.

نویسنده در باب نهم با عنوان «بیماری و داروها» صبر بر بیماری‌ها و ابتلایات، راه‌های درمان عمومی برای تمام بیماری‌ها و ادعیه مشترک امراض با برخی دارو‌های مرکب را شرح داده و امراض درونی، قولنج، بادها، درد معده و سرفه، تعویذات سحر، گزندگان و… و تربت شریف امام حسین (ع) و بعضی ادویه‌ها راه تبیین کرده است.

باب دهم با عنوان «آداب معاشرت» حقوق خویشان، غلامان و کنیزان، دوستی و دوستان و شاد نمودن و برآوردن حوائج مؤمنان را تشریح کرده و حقوق مؤمن غایب، کافر و ناصبی و اعمال حقوق محتضر و میت را بررسی کرده است.

باب یازدهم با عنوان «آداب مجالس» ضمن تبیین مصافحه، معانقه و بوسیدن، طریقه نشستن و وظایف صاحبخانه، آداب مجالست، ذکر خدا در مجالس و مشورت کردن را به رشته تحریر درآورده است.

دوازدهمین باب از کتاب حاضر با عنوان «خانه و آداب ورود و خروج» خانه وسیع، حکم نقاشی و مجسمه و آثار عبادت در خانه و عدم آن را بیان کرده و برخی پرندگان و حیوانات، خرید، ساخت و روشنایی خانه و آداب خارج شدن از خانه و ورود به آن را به نگارش درآورده است.

باب سیزدهم با عنوان «آداب حرکت سواره و پیاده، بازار، تجارت، زراعت و نگهداری چهارپایان» مَرکَب، آداب، ادعیه و اذکار سواری بر مرکب و نکاتی برای راه رفتن را شرح داده و آداب خریدن و نگهداری حیوان، تلاش برای کسب روزی و آداب زرع و کشت را مورد تأکید قرار داده است.

«سفر» عنوان چهاردهمین و آخرین باب از کتاب مذکور است که در آن زمان‌های خوب و بد برای سفر، آداب و ادعیه شروع سفر و رفیقان سفر بیان شده و برخی آداب توقف و حرکت، نکاتی درباره سفر دریایی و آداب اسب تاختن و تیر انداختن مورد بررسی قرار گرفته است.

باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری ادبیات