به نقل از «شبستان»

هنرهای سنتی اسلامی پژوهش و مستندسازی می خواهد

تاریخ انتشار: ۲۳ آذر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۳۱۰۴۶۶

حجت امانی معتقد است پژوهشگران هنرهای اسلامی در بررسی های خود باید به رویکردی شخصی دست یابند تا بتوان به بهره مندی از گنجینه هنرهای سنتی اسلامی امیدوار بود.

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، پژوهش در هنرهای ایرانی اسلامی یک ضرورت انکار ناپذیربرای جامعه امروز ماست، چرا که شرط حیات یک جامعه به پژوهش است، پژوهشی که منجر به تولید علم در هر شاخه ای شود، هنرهای ایرانی اسلامی هم از این امر مستثنی نیستند، اگرچه هنرهای سنتی ایرانی از دیرباز مورد  تحقیق و بررسی قرار گرفته اند اما آنگونه که باید و شاید به آنها پرداخته نشده است و اگر پرداخته شده از سوی محققان غیر ایرانی بوده که آشنایی و شناخت کافی از زیست بوم این هنرها نداشته اند، همزمان با هفته پژوهش درباره نیاز به پژوهش در هنرهای ایرانی اسلامی با «حجت امانی»، هنرمند، استاد دانشگاه و پژوهشگر هنر به گفتگو نشسته ایم که در زیر می آید:

 

آیا برای آشنایی بیشتر با میراث هنر ایرانی اسلامی پژوهش لازم است؟ 

 حیات علمی یک جامعه به پژوهش است، یعنی شرط بقا و پویایی یک جامعه علمی در واقع پژوهش است اما پژوهشی که  دانش تولید کند نه اینکه صرفا ما تحقیق کنیم ولی این تحقیق ها صرفا در جهت این باشد که درجه علمی بگیریم یا بخواهیم از آنها استفاده دیگری بکنیم، الان یک معضلی در پژوهش و تحقیق وجود دارد، ما می بینیم بسیاری از موسسات هستند که تحقیقات را می فروشند و این  به شکل ناهنجاری در جامعه ما وجود دارد، بواسطه اینکه ما امروزه تحقیقی انجام نمی دهیم که دانش تولید کنیم و در نهایت باعث ایجاد فرهنگ شود، بنابراین امروزه برخی از این تحقیقات صورت می گیرند برای اینکه ما  بتوانیم از جهت جامعه ارتقا بگیریم یعنی دانش را صرفا مقوله ای تعریف کردند که  فقط از آن ارتقا شخصی بگیرید نه اینکه جامعه را ارتقا بدهند بنابراین پژوهش یک معرفتی و شناختی در همه شاخه های علمی ، هم از شاخه های هنر اسلامی و سایر علوم و فنون دیگر، بنابراین پژوهش حیات یک جامعه و پویایی یک جامعه علمی را تضمین می کند، به شرط اینکه تولید دانش و معرفت شود و جامعه را به سمت تعالی پیش ببرد و بتواند یک جامعه علمی بسازند که هم در آن   تعالی باشد هم در آن مشارکت مردم و پویایی  و حرکت باشد و در کنار تولید دانش خود به خود توسعه و پیشرفت در زمینه های مختلف به همراه است .

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 

چرا در زمینه هنر ایرانی اسلامی کمتر کار پژوهشی را شاهد هستیم؟ 

پژوهش و تحقیق درباره هنر ایرانی اسلامی باید با شناخت هنر پیش از اسلام صورت بگیرد، چرا که بسیاری از حوزه های هنری که بعد از اسلام داریم ریشه در تاریخ فرهنگ و تمدن ایران پیش از اسلام داشته که بعدها در دوره اسلامی با معارف و اندیشه ها و آموزه های اسلامی پیوند می خورند و رشد پیدا می کنند بنابراین شناخت درباره هنر دوران اسلامی در ایران باید با مطالعات پیشا اسلامی  پیوند داشته باشد.

 

آیا دانشگاه ها و مراکز آموزشی هنری در حوزه پژوهش دستاوردی داشته اند؟ چقدر این پژوهش ها کاربردی شده اند؟

اگر هدف دانشگاه ها فقط پژوهش صرف باشد به منزله اینکه آمارهای کمی را بالا ببرند کما اینکه امروز ما بعضا شاهد هستیم که بیشتر تحقیقاتی که صورت می گیرد تولید مقالات پژوهشی صرفا جهت آمارهای کمی است و کمتر  به سمت کیفی پیش می رویم ، باید هدف این باشد که تولید دانش و تولید فرهنگ کند وقتی تولید دانش و فرهنگ کرد این در جامعه کاربردی شد و جامعه در پناه این تولید معرفت و دانش و به تبع آن مسایلی  که فراهم‌نی آید می توانند رشد کنند .

 

اگر بخواهید کتاب تالیفی در زمینه هنر اسلامی پیشنهاد بدهید چه کتابی را معرفی می کنید؟

متاسفانه بیشتر کتاب هایی که در زمینه هنر اسلامی تالیف شدند توسط پژوهشگران غربی انجام شده است این خودش یک مسیله ای ایجاد می کند و آن هم عدم شناخت کامل پژوهشگران غربی به زبان فارسی و یا  به زبان عربی یا عدم آشنایی با خرده فرهنگ هایی که در دوران اسلامی و فرهنگ اسلامی وجود دارد این باعث می شود پژوهش هایی که صورت می دهند  خیلی صحت و سقم و قابلیت تعمیم به آن هنر خاص را نداشته باشد؛ مثلا عمدتا پژوهشگران و محققان غربی درباره خوشنویسی اسلامی تحقیق می کنند، خوب بسیاری درک درستی از مقوله خوشنویسی اسلامی ندارند و یا اصلا با آداب و سنت های آن آشنایی ندارند در حالی که این هنر خوشنویسی و یا هرهنر دیگری مملو از سنت های ریز و درشتی که در فرهنگ‌ ما  فرهنگ ایرانی اسلامی در خود دارد  از ساختن دوات  گرفته تا رنگ آمیزی کاغذ تا نوشتن هر حرفی، یعنی قبل از نوشتن آداب و سننی دارد که می تواند در کتاب های پژوهشی آنها پنهان مانده باشد کسی که در هر هنری تحقیق می کند، باید زبان و معرفت آن هنر را داشته باشد تا بتواند از زوایای پنهان ان هنر را در نظر بگیرد و بتواند یک تحقیق و پژوهش کند .

 

 یک مشکلی که امروز در حوزه هنر اسلامی وجود دارد ترجمه  و باز پژوهی از آثار پژوهشگران غیر ایرانی است؟

بله، ما امروزه  شاهد سیل ترجمه های فراوان از آثار خارجی هستیم یعنی ما  باز کمتر خودمان به سمت تالیف می رویم . چیزی  که در حوزه هنر  دوران اسلامی داریم  بیشتر  به سمت ترجمه رفته است تا تالیف ، بواسطه اینکه  پژوهشگران خارجی  این جنبه از هنر برایشان شگفت انگیز و راز آمیز تر است و کمتر در این زمینه کار شده علاقه مند می شوند که به این سمت پژوهش کنند  در حالی که پژوهشگران خودمان بیشتر دوست دارند تولید غربی را باز پژوهی کنند و به زبان فارسی منتشر کنند این یکی از مسایلی است که در سیستم پژوهشی ما وجود دارد.

 

پژوهشگران ما چگونه می توانند از دانش و مهارت های هنرمندان سنتی کار  بهره برداری کنند؟

باید هنرمندان بویژه هنرمندان هنرهای سنتی که اهل نوشتن نیستند و بیشتر عملگرا هستند با جنبه های پژوهشی آشنا شوند یا به طور مستقیم در کنار این افراد پژوهشگران  قرار بگیرند و سعی کنند با مصاحبه های طولانی و مصاحبه های میدانی گنجینه معارف و اموزه های هنرهای سنتی  دست یابند و آن را در قالب کتاب و مقالات مستقلی استخراج کنند این مسیله می تواند به حیات و استمرار فرهنگ هنرهای سنتی  و اسلامی بسیار کمک کند از طرفی پژوهشگران ما اکتفا نکنند به یکسری قالب پژوهشی  و سعی کنند قالب پژوهشی خودشان را در باب  هنر اسلامی و  در باب هنر دوران اسلامی تبیین کنند و بتوانند از این گنجینه ارزشمندی که در کشورمان است استفاده کنند.

پایان پیام/32

منبع: شبستان

کلیدواژه: هنر پیش از اسلام حجت امانی پژوهش و تحقیق هنر ایرانی اسلامی شناخت ایرانی اسلامی دوران اسلامی هنرهای سنتی تولید دانش هنر اسلامی یک جامعه

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۳۱۰۴۶۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تعامل رسانه‌ها با اندیشکده‌ها باید تقویت شود/ سیاست پژوهی، نوک پیکان پژوهش است

به گزارش گروه پژوهش خبرگزار یعلم و فناوری آنا، در این نشست که با حضور سجاد زوده مهر (دبیر اجرایی جایزه سیاستگذاری سال) و سجاد هجری (دبیر علمی بخش بینشی و اندیشه‌ای جایزه سیاستگذاری سال) برگزار شد در آن علاوه بر تشریح فعالیت‌های این جایزه بر هم اندیشی با رسانه‌ها و استفاده از فضای تخصصی آنها در این حوزه هم تأکید شد.

سجاد هجری دبیر بخش بینشی و اندیشه‌ای جایزه سیاستگذاری سال فعالیت‌های جامعه اندیشکده‌ها و خانه اندیشه ورزان را در راستای سیاستگذاری علمی و جهت دهی غیرمستقیم در حوزه سیاست پژوهی و در امتداد آن فعالیت جامعه اندیشکده‌ها به عنوان واحد رصد و ارزیابی خانه اندیشه ورزان را شناسایی، برجسته سازی و ارزیابی سیاست پژوهی در سطح ملی عنوان کرد و بیان داشت: امیدواریم با توجه به فعالیت تخصصی که خبرگزاری آنا در حوزه تخصصی پژوهش دارد بتوان همکاری‌های خوبی را برای اطلاع رسانی از فعالیت‌های جامعه اندیشکده‌ها و خانه اندیشه ورزان رقم زد. باید گفت که خانه و اندیشکده نقشی واسط میان اندیشگاه‌ها با خیلی از نهاد‌های دولتی و رسانه را ایفا می‌کنند و می‌توانیم این حلقه ارتباطی را با فضای رسانه‌ای و بویژه رسانه تخصصی خبرگزاری آنا ایجاد کنیم.

* سیاست پژوهی، نوک پیکان پژوهش

وی ادامه داد: سیاست پژوهی، نوک پیکان پژوهش در اندیشکده‌ها است  و این فضا به پژوهش‌های اندیشه ورزی سیطره و احاطه دارد. این موضوع می‌تواند به اندیشه ورزی جهت دهد. اندیشکده است که می‌تواند مسائل را در جامعه و مردم کشف کند و هویت بخشی کند و به نهاد علم نشان دهد. اندیشکده‌ها برای سیاست گذاری در این خصوص به یک مبانی نظری نیاز دارند و برای این که بتوان در نهاد اندیشه ورزی راهبرد و سیاست داشته باشیم باید این مبانی در اختیار آنها قرار بگیرد. به همین خاطر نظام اندیشه ورزی در جهت دهی نظام علم خیلی نقش موثری دارد.

* رسانه جایگاه اساسی در اندیشه ورزی دارد

هجری در پاسخ به سوال خبرنگار آنا مبنی بر ارتباط اندیشکده‌ها با رسانه‌ها، این طور پاسخ داد: رسانه بسیار جایگاه اساسی در اندیشه ورزی دارد. در چرخه سیاستگذاری ما جایگاه رسانه را در اندیشه به طور اخص درک می‌کنیم. در بحث پژوهشی، اندیشکده‌ها برای شناخت مشکلاتی که در جامعه وجود دارد ناگزیر به رجوع سمت رسانه‌ها هستند که بازتابی از جامعه  ومردمان خودشان هستند. این ارتباط دو سویه چنین در هم تنیده است که حتی رسانه‌ها هم با فرصت جذب و اقناع به کمک  سیاست پژوه می‌آید تا سیاست مدونی که توسط اندیشکده‌ها تنظیم شده است را برای مردم مشروع کند. با توجه به این مهم هر اندیشکده‌ای نیازمند این است که با رسانه‌ها ارتباط خیلی خوبی را برقرار کند و از رهگذر این فرصت بتواند به نتایج مطلوبی دست پیدا کند.

اندیشکده‌های کشورمان نه تنها نیازمند ایجاد ارتباط خوبی  با رسانه‌ها هستند بلکه ضرورت ایجاد و تقویت درک درست نسبت به این موضوع نیز مشهود است

وی ادامه داد: اندیشکده‌های کشورمان نه تنها نیازمند ایجاد ارتباط خوبی  با رسانه‌ها هستند بلکه ضرورت ایجاد و تقویت درک درست نسبت به این موضوع نیز مشهود است. از نظر من در آسیب شناسی اندیشکده‌ها می‌توان به دو موضوع عمده اشاره کرد. یکی اینکه هنوز رسالت اصلی خودشان را که نقد قدرت رسمی است متوجه نشدند و مورد بعدی این که اندیشکده‌ها با ادبیات اندیشه ورزی ورسانه‌ها  هنوز به اندازه کافی آشنا نیستند. اکنون برای این پرسش که رسانه‌ها چه نقشی را در قبال اندیشکده‌ها ایفا می‌کنند،   جواب موثری در زیست بوم اندیشه‌ورزی کشور نیافته است.

هجری در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر این که چرا نگاه انتقادی و مطالبه گر در رسانه‌ها نسبت به اندیشکده‌ها وجود ندارد، این طور پاسخ داد: شاید یکی از دلایل آن را باید در این جستجو کرد که نظام اندیشکده‌ای ما در حال حاضر و با تمام تلاش‌هایی که برای آن‌ها صورت گرفته هنوز به بلوغ نرسیده است. در تأسیس برای برخی از اندیشکده‌های منطقه باید گفت که از دل رسانه‌ها بیرون آمدند. به عنوان مثال الاهرام در  که در پژوهش‌های منطقه‌ای جزو رتبه‌های اول هست  از دل رسانه‌ای با همین نام بوجود آمده است و یا اگر در برخی از اندیشکده‌های جهان جستجو کنیم می‌بینیم که رسانه به عنوان ایجاد کننده این اندیشکده‌ها نقش داشته است.

* تفکیک سطوح خروجی فعالیت اندیشکده‌ها از مبانی نظری تا عملیات میدانی در دومین جایزه ملی سیاستگذاری

در ادامه سجاد زوده مهر (دبیر اجرایی جایزه ملی سیاستگذاری و مدیر محتوای جامعه اندیشکده ها) به ارائه توضیحی در خصوص فعالیت‌های این مجموعه پرداخت و گفت: جامعه اندیشکده‌ها به عنوان واحد رصد و ارزیابی خانه اندیشه ورزان از سال ۱۳۹۶ و با رسالت شبکه‌سازی بین اندیشکده‌ها و ایجاد یک نظام رصد و ارزیابی فعالیت‌های اندیشکده‌ای، فعالیت خود را آغاز کرد. به همین منظور این مجموعه خدماتی را به اندیشکده‌ها و مراکز سیاست‌پژوهی ارائه می‌کند.

در گام نخست، تخصصی‌ترین سایت معرفی پژوهش‌ها و اقدامات اندیشکده‌های کشور راه اندازی شد. یکی از دلایل تصمیم گیری نسبت به راه اندازی سایت را می‌توان به مشهود بودن ضغف رسانه‌ای و اطلاع رسانی اندیشکده‌ها عنوان کرد.

همچنین جامعه اندیشکده‌ها خدمات دیگری از جمله فصلنامه، سالنامه، مجموعه‌ای از نشست‌ها همچون «گفتاک»، «اندیش‌گو» و برنامه رادیویی «با اندیشه‌ورزان» و... را به زیست‌بوم اندیشه ورزی کشور ارائه کرده است. یکی دیگر از مهمترین خدمات واحد ارزیابی خانه اندیشه ورزان برگزاری «جایزه ملی سیاستگذاری»  است که به صورت دوسالانه برگزار می‌شود.

* اولین دوره جایزه ملی سیاستگذاری

وی ادامه داد: دوره پایلوت این جایزه را سال ۱۳۹۸ با عنوان جایزه «اندیشه‌ورزی و سیاست‌سازی» برگزار کردیم که ۵۰  پروژه و از ۱۶ اندیشکده به آن ارسال شد. در این جایزه از ۵ پروژه برتر تقدیر شد که می‌توان به «طراحی الگو و پیگیری اصلاح قانون صدور چک» اشاره کرد.

آثار دریافت‌شده ۳ مرحله ارزیابی را پشت سر می‌گذارند که اولین مرحله آن به صورت آفلاین وتوسط اعضای شورای علمی جامعه اندیشکده‌ها انجام می‌شود

 در سال ۱۴۰۰ که اولین دوره رسمی این جایزه را با عنوان «جایزه ملی سیاستگذاری» برگزار کردیم و در آن سال بیش از ۲۵۰ پروژه از ۵۲ اندیشکده با یکدیگر رقابت کردند که عدد قابل قبولی بود. ایده اصلی آن جایزه، رقابت پروژه‌های اندیشکده‌ای فارغ از حوزه فعالیت و یا سطح اثرگذاری بود.

وی ادامه داد: آثار دریافت‌شده ۳ مرحله ارزیابی را پشت سر می‌گذارند که اولین مرحله آن به صورت آفلاین وتوسط اعضای شورای علمی جامعه اندیشکده‌ها انجام می‌شود. در مرحله بعد، پروژه‌های برتر به صورت حضوری به داوران پتل‌های موضوعی ارائه می‌شود و برترین‌های هر پنل در مرحله پایانی در حضور داوران رتبه بالا از نظر علمی و اجرایی پروژه‌ها به منصه بررسی و  ارزیابی قرار داده می‌شوند. برترین پروژه دوره نخست جایزه ملی سیاستگذاری از اندیشکده دیاران با «برزخ بی هویتی در سرزمین مادری» شناخته شد. این پروژه که موضوع آن در خصوص اعطای شناسنامه به فرزندانی بود که از مادری ایرانی و پدری غیر ایرانی متولد شدند و به مرحله اجرا هم رسید، اما بنا به دلایلی این موضوع فعلا متوقف شده است. ۱۵ پروژه شایسته تقدیر نیز در آن جایزه شناسایی شد که از جمله آن می‌توان به پروژه «آینده‌پژوهی بافت پیرامون حرم مطهر رضوی» از پژوهشکده نوین شهر معنوی ثامن اشاره کرد که به فعالیتی عظیم و مواجهه به ذینفعان بسیار، منجر به جلوگیری از تخریب این بافت تاریخی شد. پروژه شایسته تقدیر دیگر «ارائه مدل ساماندهی  و جمع آوری گاز‌های همراه با نفت» از موسسه مطالعات انرژی سبحان بود که در اجرا ره آورد خوبی داشت.

* دومین دوره جایزه سیاستگذاری/ پژوهشگران برتر از امتیاز نخبگی بهره‌مند می‌شوند

زوده مهر به برگزاری دومین دوره جایزه سیاستگذاری در ۱۴۰۲ اشاره کرد و گفت: بعد از برگزاری دوره‌های گذشته و استقبالی که از آن شد در این دوره شاهد ارسال ۵۰۷ پروژه و از ۱۰۷ اندیشکده بودیم. در  بررسی اولیه ۴۵۵ پروژه شرایط لازم برای حضور در جایزه را داشتند ومابقی بیشتر مقالات علمی بودند که از مرحله ارزیابی کنار گذاشته می‌شدند. در این دوره تصمیم گرفتیم سطوح فعالیت اندیشکده‌ها به سطوح بینشی و اندیشه ای، استراتژیک و راهبردی، عملیاتی و اجرایی و تولید و توسعه محصول تفکیک  کنیم. به این ترتیب ۶۵ پروژه در بخش بینشی و اندیشه ای، ۲۷۸ پروژه در بخش استراتژیک و راهبردی، ۱۵۰ پروژه در بخش عملیاتی و اجرایی و ۱۵ پروژه در بخش تولید و توسعه محصول ارسال شدند. بعد از ارزیابی‌ها در دو مرحله توسط اعضای شورای علمی جامعه اندیشکده‌ها وارائه پروژه‌ها در پنل‌های موضوعی، به ترتیب در بخش بینشی اندیشه‌ای ۴ پروژه، در بخش استراتژیک و راهبردی ۲۰ پروژه، در بخش عملیاتی اجرایی ۱۳ پروژه و در بخش تولید و توسعه محصول ۵ پروژه به مرحله نهایی صعود کردند که در صدد هستیم تا مرحله نهایی را تا پایان اردیبهشت ماه برگزار کنیم.

یکی از مهمترین شروطی که برای ثبت این موسسات در جامعه اندیشکده‌ها داریم استقلال فکری و عملی آن‌ها است

زوده مهر در پاسخ به این سوال که چه نهاد‌هایی در برگزاری این رویداد در کنارتان بودند خاطر نشان کرد: از نهاد‌هایی که در دومین جایزه ملی سیاستگذاری همراه بودند می‌توان به بنیاد ملی نخبگان اشاره کرد. طبق قول‌هایی که دادند قرار شد تا مدیران پروژه‌های برتر از امتیاز نخبگی بهره‌مند شوند و یا طرح‌هایی که به دلیل مسایل مالی به مرحله اجرا نرسیدند بنیاد به عنوان بازوی اجرایی کنارسیاست پژوهان باشد. حتی یکی از اپلیکیشن‌های حمل و  نقل هم نسبت به حضور شرکت کنندگان مرحله دوم جایزه، مساعدت‌هایی فراهم کرد.

همچنین وی در پاسخ به این سوال که نسبت بین ارگان‌ها و مراکز پژوهشی آن‌ها به چه صورت است  و چه شروطی برای حضور آن‌ها در جامعه اندیشکده‌ها وجود دارد بیان کرد: یکی از مهمترین شروطی که برای ثبت این موسسات در جامعه اندیشکده‌ها داریم استقلال فکری و عملی ان‌ها است. به عنوان مثال مرکز پژوهش‌های مجلس با وجود این که ریاست آن توسط رییس مجلس انتخاب می‌شود، اما به صورت مستقل عمل می‌کند و این استقلال فکری در خروجی‌ها نمود دارد به طوریکه و حتی نسبت به طرح‌ها و لوایح مجلس هم پژوهشگران آن‌ها می‌توانند در مقام منتقد ظاهر شوند و نمایندگان را نسبت به تصمیم درست آگاه کنند.   اما پژوهشگاه‌هایی ذیل برخی نهاد‌ها هستند که پژوهشگران آن‌ها با نگاه غیر انتقادی و تایید گرایانه نسبت به تصمیم‌های نهاد بالا دستی خود اقدام به تحلیل می‌کنند که همکاری با این مجموعه‌ها در ماموریت‌های جامعه اندیشکده‌ها تعریف نشده است. گرچه ما با اندیشه ورزان مستقل هم ارتباط داریم که قید «عضویت در اندیشکده‌های دولتی و غیر دولتی» درباره آنها الزامی نیست.

انتهای پیام/