صبح صادق ندمد تا شب یلدا نرود

شب یلدا یکی از آیین‌های باستانی زیبا وماندگار ایران زمین است که در فرهنگ مردم ایران «شب چله» هم عنوان می‌گردد به این دلیل که از فردای آن روز، چله بزرگ زمستان آغاز می‌شود.البته برخی شاعران چون سعدی، حافظ و مولانا در اشعار خود بیشتر به‌ نام «یلدا» تأکید داشته‌اند به این سبب که تاریخ دیرینه «یلدا» را فراموش نکنیم و بدانیم این آیین به لحاظ باستان‌شناسی از دیرباز در کشورما جاری بوده است، چنان که سعدی می‌گوید:

 «باد آسایش گیتی نزند بر دل ریش صبح صادق ندمد تا شب یلدا نرود» در واقع در تاریخ ایران باستان «یلدا» را شب زایش مهر و خورشید هم می‌نامند، به این معنا که روز اول زمستان خورشید از دل تاریکی بیرون می‌آید و زاییده می‌شود و در گذشته و در ایران کهن این زادروز را در چهار روز جشن می‌گرفتند؛ اول، هشتم، پانزدهم و 23 دی ماه، که نام ماه با نام روز یکی بود و این سه روز آخر را «دی» می‌نامیدند و هر روز آن را جشن می‌گرفتند اما امروزه تنها روز اول زمستان را جشن می‌گیریم که یلدا نامگذاری شده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

«یلدا» یک واژه سریانی است که به فرهنگ ایران وارد شده و همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد به معنای ولادت خورشید یا میترا است. در باور پیشینیان شب را به نوعی اهریمنی می‌دانستند و برای اینکه کمک کنند نور پیروز شود شب اول زمستان را کمی بیشتر از شب‌های گذشته بیدار می‌ماندند و به جشن و پایکوبی می‌پرداختند تا همزمان در کنار آنها خورشید از دل تاریکی بیرون شود. البته زایش خورشید و آغاز دی، فرهنگ‌های دیگری را هم در برگرفته است به‌طور مثال در قرن چهارم میلادی در احتساب سال کبیسه اشتباهی رخ داد و باعث شد ٢١ دسامبر به ٢٥ دسامبر منتقل شود، در واقع 21 دسامبر روز تولد میترا است و این روز را کریسمس و روز تولد حضرت عیسی(ع) اعلام کردند؛ همان‌طورکه حکیم سنایی می‌گوید: «به صاحب دولتی پیوند اگر نامی همی‌جویی / که از یک چاکری عیسی چنان معروف شد یلدا» نکته دیگر در آیین بلندترین شب سال، اقلام خوراکی مرسومی است که استفاده می‌شود.در واقع اول زمستان پایان برداشت محصولات زمینی و صیفی‌جات و آغاز فصل استراحت در جامعه کشاورزی است.لازم به یادآوری است کشاورزان در گذشته چهار جشن برگزار می‌کردند؛ نخست «جشن نوروز» و آمدن بهار و فصل کار و تلاش، دوم «جشن تیرگان» که در تابستان است و این روز را به‌خاطر حاصل شدن و رسیدن بخشی از نعمت‌های خداوند مانند گندم، جو و برداشت میوه‌های درختی جشن می‌گرفتند و دیگر«مهرگان» است و جشن برداشت تمامی نعمت‌های بزرگ خداوند و در آخر شب‌چله که همه محصول صیفی برداشت می‌شود و فصل استراحت کشاورزان است. البته جشن شب‌چله چون نزدیک به اسفند ماه و روز «سپندارمزد» بوده، ارتباطی بین این دو مناسبت قرار گرفته است که روز دوستی نامیده‌اند به این علت که باغداران و کشاورزان در اسفند ماه به همیاری یکدیگر می‌روند اما متأسفانه غربی‌ها این روز را از ما اقتباس و در واقع دزدی کرده‌اند و ولنتاین نامگذاری شده است و متأسفانه نهادهای متولی میراث فرهنگی تا به امروز کار جدی در این زمینه انجام نداده، در حالی که اساس این دوستی‌ها در ایران‌زمین شکل گرفته است. ابوریحان بیرونی در کتاب آثارالباقیه اشاره داشته در روز نخست دی ماه که پایان برداشت محصولات کشاورزی است، پادشاه یا فرمانروایان با دهقانان و برزگران مجالست می‌کنند و هم غذا می‌شوند و به تعریف آنها می‌پردازند که کارهای بزرگ شما کشاورزان موجب قوام دنیا شده است. جشن شب یلدا در همه اقوام ایران وجود دارد و خوراکی‌های متنوع و بازی‌های خاصی برای آن تعریف شده است.در واقع اغلب این اقلام خوراکی محصولات باغداران و کشاورزان بوده است که بر سر سفره خود می‌گذاشتند مانند سیب، انار، گلابی، پرتقال، هندوانه و... غذای شب هم به روند تغذیه خانواده‌ها بستگی داشت، اگر دامدار بودند بیشتر از خوراک‌هایی استفاده می‌کردند که از شیر درست می‌شد و آش‌های مختلف با حبوباتی از محصولات خود و سبزی‌های خشک شده پخت می‌گردید. و در کنار آن «شب چَره» می‌گرفتند و باز هم از محصولات خود چون تخمه خربزه، طالبی یا هندوانه یا بادام، پسته، فندق، انجیر و توت خشک استفاده می‌کردند و در آن شب از نعمت‌هایی که خداوند به آنها اعطا کرده شکرگزاری می‌شد و مهم‌ترین مسأله ذکر نیایش و ستایش خداوند بود. اما از جمله بازی‌ها یا سرگرمی‌های خاصی که به این شب اختصاص داشت گرفتن فال حافظ، فال کوزه، دوبیتی خوانی و منظومه‌خوانی و قصه تعریف کردن مادربزرگ و پدربزرگ‌ها برای فرزندان خود بود. و البته نکته مهمی که مربوط به پیش از اسلام بوده و بعدها وارد اسلام شده انفاق کردن است.در گذشته مردم در شب یلدا یک مقدار آجیل تهیه می‌کردند و در کنار آن شمع یا چراغی روش می‌شد و مبلغی پول یا یک وسیله یا یک لباس کنار می‌گذاشتند و بعد از دعا و شکرگزاری صبح روز بعد، آن آجیل با همان مبلغ پول یا لباس سهم اولین فقیری بود که به در منزل آنها می‌رفت. البته دراین سال‌ها دگرگونی‌های بسیاری در شب یلدا ایجاد شده و آنچه از آیین این شب باقی مانده بیشتر رو به تجمل‌گرایی بوده است نه آن فضای همدلی و مأنوس بودن در کنار یکدیگر و مسأله مهمتر این است که واژه‌سازی‌های ترکیبی و بی‌معنا و نادرستی از نام یلدا انجام گرفته است بخصوص در این 40 سال اخیر و مسئولان فرهنگی نسبت به این موضوع توجهی نشان نداده‌اند، در واقع ضمن برگزاری و پاسداشت این آیین باستانی باید حافظ این نام بزرگ هم باشیم.‌‌‌

منبع: ایران آنلاین

کلیدواژه: اول زمستان شب یلدا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ion.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۳۸۸۹۹۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

وعده صادق امنیت ملی ایران را به صورت جهشی ارتقا داد

به گزارش خبرنگار مهر، ناصر کنعانی عصر چهارشنبه در نشست علمی تحلیلی و تبیینی روند تغییرات ژئوپولتیک منطقه غرب آسیا ناشی از عملیات وعده صادق و اقدامات دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران که در دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج برگزار شد، گفت: در حال تجربه پیچیده‌ترین شرایط سیاسی، امنیتی و حتی اقتصادی در حوزه منطقه‌ای و بین المللی هستیم که این امر فقط به مساله فلسطین، تحولات منطقه غرب آسیا و طوفان الاقصی و پیامدهایش مرتبط نیست و به موضوعات اقتصادی نیز مربوط است.

وی عنوان کرد: گزارش جهانی ریسک مجمع جهانی اقتصاد برای سال ۲۰۲۴ هشدار می‌دهد که ما با جهانی مواجه خواهیم بود که تحت تأثیر شوک‌های مستمر خواهد بود که این فقط با رویکرد سیاسی و امنیتی نیست و به بحران‌های خطرناکی از جمله چالش‌های آب و هوایی و منازعات بین المللی نیز اشاره می‌کند که همه دنیا از آن متأثر خواهند شد، بنابراین ما در یک نظم جهانی بی ثبات و در حال تغییر به سر می بریم که روایت‌های قطبی شده و متخاصم بر آن حاکم است.

کنعانی مطرح کرد: موارد بسیاری نظم کنونی جهانی را نظم پرچالشی در مقابل دیدگان ناظران ترسیم می‌کنند که از جمله آنها می‌توان به فرسایش هنجارهای جهانی از جمله بحث حقوق بشر و جهان متفرق و قطبی شده اشاره کرد. نظم دو قطبی به هم ریخته، نظم جدیدی در حوزه بین المللی شکل نگرفته و وضعیت نظم جهانی در حال گذار است و بازیگران متعددی به دنبال سهم خواهی در نظم در حال شکل گیری و در تلاش برای ایفای نقش و کسب جایگاه بین المللی هستند.

آمریکا نمی‌تواند شرایط را به نفع خود تثبیت کند

سخنگوی وزارت امور خارجه خاطرنشان کرد: در این نظم جهانی در حال شکل گیری باید جانمایی درستی برای جمهوری اسلامی ایران انجام دهیم و ما نیز مانند دیگر بازیگران در حال تلاش برای جانمایی موقعیتی خوب در حوزه و ساز و کارهای بین المللی هستیم. شکل گیری بازیگران غیردولتی و نقش آفرینی آنها به مثابه بازیگران دولتی و در برخی مواقع قوی‌تر از آنهاست؛ این بازیگران هم نقش مثبت و سازنده ایفا و هم نقش ویرانگر ایفا کرده و دیگران هم برای استفاده از ظرفیت آنها تلاش می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه برخی از بازیگران غیردولتی نمایندگان ملت‌های خود هستند از جمله جریان‌های مقاومت در فلسطین، لبنان، عراق و یمن که کسی نمی‌تواند نقش آنها را نادیده بگیرد، بیان کرد: در طول دو دهه گذشته شرایط پیچیده‌تری داریم، منازعات منطقه‌ای افزایش یافته‌اند، مداخلات خارجی به شکل سرسام آور اضافه و اشغال سرزمینی با بهانه‌های مختلف انجام شده است. در چنین شرایطی جمهوری اسلامی ایران با دارا بودن عناصر متعدد قدرت ملی، همه مؤلفه‌های لازم را دارد.

معاون وزیر امور خارجه قدرت تمدنی، فرهنگی، مردمی، نظامی، اقتصادی و امنیتی را از جمله مؤلفه‌های مذکور دانست و مطرح کرد: جمهوری اسلامی ایران در چنین شرایطی در معرض هدف بیشترین مداخلات خارجی قرار دارد و بازیگر نیز بوده و به دنبال جانمایی شایسته خود در نظم بین المللی است. در این وضعیت، آمریکا که قبلاً با حرکت یک ناو هواپیما بر دولتی را در منطقه تغییر می‌داد امروز سرگردان است و نمی‌تواند شرایط را به نفع خود تثبیت کند.

وعده صادق یک مدل حکمرانی مطلوب را به نمایش گذاشت

کنعانی با اشاره به حفظ منافع راهبردی جمهوری اسلامی ایران توضیح داد: در دولت سیزدهم سیاست همسایگی به عنوان یک سیاست مهم اعلام و اعمال شد و به عنوان یک مفهوم محوری در برنامه کاری دستگاه سیاست خارجی کشور قرار گرفت و دستاوردهای بسیاری نیز حاصل شد. در طول سال‌های اخیر همواره شعارهای سال زمینه اقتصادی داشته‌اند و دولت نیز موظف است این رویکرد نظام را دنبال کند و دستگاه دیپلماسی کشور نیز باید در همین مسیر حرکت کند.

وی با بیان اینکه دستگاه دیپلماسی در دولت فعلی شعار دیپلماسی پویا و هوشمند را انتخاب و در این مسیر تلاش بسیاری کرد، افزود: جمهوری اسلامی ایران ظرفیت‌های سازمان همکاری اسلامی را به خدمت و در طول هفت ماه گذشته پویاترین و متحرک ترین دیپلماسی خود را به کار گرفت تا مقاومت فلسطین را زیر چتر حمایتی خود قرار دهد. رژیم صهیونیستی در شرایط پیچیده و میدان نبرد با مقاومت دچار بن بست و شکست‌های راهبردی و متوالی شده و تلاش می‌کرد ایران را مستقیماً وارد جنگ و آمریکا را علیه آن وارد میدان کند.

معاون وزیر و سخنگوی وزارت امور خارجه با اشاره به انجام عملیات وعده صادق برای تنبیه متجاوز اظهار کرد: این عملیات یک اقدام مشروع بازدارنده محدود در چارچوب حقوق ذاتی و حفاظت از امنیت ملی بود و ما هیچ عنوان به دنبال توسعه دامنه جنگ نیستیم و هیچ طرف دیگری نیز مورد هدف قرار نگرفت اما اگر طرفی بخواهد مداخله کند، اقدام خواهیم کرد. ایجاد بازدارندگی در مقابل دیگر متحدان رژیم غاصب نیز از سوی دستگاه دیپلماسی و نهادهای نظامی به صورت مکمل و هم افزا انجام شد.

کنعانی خاطرنشان کرد: در عملیات وعده صادق یک مدل خوب حکومت داری و حکمرانی مطلوب را تجربه کردیم و به نمایش گذاشتیم. این عملیات تبدیل یک تهدید به یک فرصت بزرگ ملی و افزایش ظرفیت‌های منطقه‌ای و بین المللی بود. وعده صادق موازنه راهبردی را در منطقه به نفع جمهوری اسلامی ایران و کل کشورهای منطقه و به ضرر رژیم صهیونیستی و حامیانش تغییر داد و توان بازدارندگی کشور ایران را به صورت قدرتمندانه به نمایش گذاشت و امنیت ملی آن را به صورت جهشی ارتقا داد.

کد خبر 6100897