۱۰ تصنیف و صد تصویر / برخورهای متفاوت با فرمهای پیشین
تاریخ انتشار: ۳ دی ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۴۳۲۵۵۷
آلبوم «۱۰ تصنیف» از آثاری است که در آن تلاش برای برخوردهای متفاوت با فُرمهای پیشین دیده میشود. - اخبار فرهنگی -
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، آثاری در موسیقی ایرانی هست که در میانِ هیاهوهایِ رسانهای گُم شدهاند. آثاری که نامِ فلان خوانندهی سلبریتی را یدک نمیکشند؛ عکس روی جلدشان هم پُرترهی روتوش شدهیِ هیچ کس نیست.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
این آثار در میانِ زرق و برقِ آثارِ خوانندگانِ سلبریتی شده گم شدهاند، اما هرگز فراموش نمیشوند.
اگر مخاطبِ واقعیِ موسیقی ایرانی هستید، باید این آثار را بشنوید. فقط کافی است روزی یا شبی، در دیداری یا در مجلسی، با این آثار آشنا شوید. فقط کافی است یک بار این آثار را بشنوید تا شما را درگیرِ خودشان کنند.
یکی از این آثار، آلبوم «10 تصنیف» است. این اثر سال 1395 منتشر شده است. 10 آهنگساز دور هم جمع شدهاند و هر کدام یک تصنیف ساختهاند تا این آلبوم شکل بگیرد. هفت خواننده هم این 10 تصنیف را خواندهاند.
نگارنده هم در روزهایِ پایانیِ پاییزِ 1399 در دیداری دوستانه با این اثر آشنا شد. یک بار شنیدنش باعث شد که درگیرش شوم و بارها و بارها آن را بشنوم.
یادتان باشد که تمامِ 10 تصنیفش در یک سطح نیستند. راستش را بخواهید یکی از تصنیفها را فقط دو بار توانستم بشنوم و در دفعاتِ بعد، مجبور به فشار دادنِ دکمهی next بودم. این را گفتم که بدانید با شاهکار مواجه نخواهید شد، اما شک نکنید که اگر «10 تصنیف» را نشنوید، حتما چیزی از دست دادهاید.
آلبومی که حسین علیزاده آهنگساز و نوازنده کشورمان برایش دست به قلم میشود، حتما اثرِ باارزشی است.
تمام هفت خوانندهی حاضر در این آلبوم، کیفیتِ لازم را در کارشان دارند. برخی از آنها در سالهای گذشته صدایشان را بیشتر شنیدهاید و برخی هم هنوز به جایگاهی که استحقاقش را دارند، نرسیدهاند.
در ادامه به معرفیِ آلبومِ «10 تصنیف» میپردازیم و در نخستین گام یادداشتی را میخوانید به قلمِ حسین علیزاده که در بروشورِ آلبوم چاپ شده است. در ادامه هم به معرفیِ قطعههای این آلبوم میپردازیم و برای هر قطعه چند خطی به قلمِ آهنگسازش میخوانید.
10 تصنیف و صد تصویر
یادداشتی از حسین علیزاده
از گوش سپردن به ده تصنیف تا حدود زیادی میتوان دریافت که مجموعه هنرمندان این نسل در عالم موسیقی چه سیر و سلوک و تجربهای را سپری میکنند؛ گاه در قالب سنت، گاه در قالبهای تجربی و نو و گاه ترکیب هر دو؛ گاه محوریت شعر و آواز و گاه محوریت موسیقی سازی بر آواز.
نکتهای که در اکثریت آثار مشهود است، تلاش برای دست یافتن به اشکال غیرمعمول و پایهگذاری و برخورهای متفاوت با فرمهای پیشین است.
بعضی آثار از فرمهای قدیم، تلاش نوجویانه دارند، بعضی خود، سبک و سیاق جدیدی را پیش میگیرند و بعضی با سادگی و لطافت به شعر میپردازند. بعضی، شعر را در احاطه سازها قرار داده و در هر فرصتی پیچ و خمهای سازی را چاشنی اصلی شعر قرار میدهند و بعضی، شعر را به سادگی بیان میکنند.
نکته قابل تعمق، ذوق و شوقی است که در تمام آثار با هر نگرشی دیده میشود که شاید بسط و گسترش برخی از آنها به خاطر تراکم ریتم و ملودی، با تمام ابتکارات و زیبایی، از روند منطقی آنها میکاهد.
اوج و حضیضهای پی در پی، گاهی غلو شده به نظر آمده اما در فرود و جملههای تکمیلی نوعی آرامش نسبی پدید میآورند.
نکته قابل توجه دیگر، که نویدی نیز در آن نهفته است، بیان حالتهای گوناگون از نظر حسی در آثار است که محدود به غم و شادی نشده، حتی نگاه طنزآلود ظریف با حکایتگونه و حتی قلندرگونه در آنها مشاهده میشود که این خود میتواند پایه خوبی برای وسعت تصنیفسازی در رابطه با مسائل گوناگون اجتماعی که به آن کمتر توجه میشده، باشد.
نکته دیگر، تنظیم اغلب آثار است که از طرحها و ایدههای بسیار زیبا و غنی برخوردار است اما همان طور که اشاره شد؛ نسبت به یک اثر کوتاه حجم زیاد در تنوع ریتم، استفاده از حرکتهای بیش از اندازه سریع، هارمونی و چند نغمگیِ پخته نشده گاهی دلنشینی آنها را تحت الشعاع قرار داده است.
ده تصنیف، مجموعه آثاری با کوشش هنرمندانی است که با نگاه صادقانه تلاش میکنند به نیازهای گوناگون زمان و جامعه، دست یافته و از روزمرگی و بازیابی خود را دور نگه داشته، آثاری به وجود آورند که جوابگوی جامعهای جوان و پوینده باشند.
گاه طرحها و ایدهها چنان قوی و غنی هستند که از هر یک دهها طرح و ایده میتون به دست آورد، که ده تصنیف را، به صد تصویر کشاند.
آن بسیار
آهنگساز: علی بهرامیفرد، خواننده امیر مردانه، شاعر مولانا جلال الدین محمد بلخی
نوازندگان
سنتور و سنتورباس: علی بهرامیفرد، کمانچه و کمانچه آلتو: شروین مهاجر، دف و دایر: نبیل یوسف شریداوی، تنبک: بهنام معصومی.
کلام آهنگساز: به اقتضای کلام آن – جهانیِ مولانا که دیدار یار برایش سراسر سرور و وجد و شعف و بی تابی غیرقابل وصفی است که حتی شکر و شادی را هم چاره ساز نمیبیند، به دنبال تصویری موسیقایی بودم که تا حدی وصف این حال باشد. در نتیجه، سیلان و رقص و آزادیِ وزن را برگزیدم تا در بستر اندیشمندانه مایه نوا هر لحظه گویی با بیقراری سُرورآمیز و خیال انگیز گوینده، به شکلی نو تصاویر کلام را نقاشی کند.
قصهی دل
آهنگساز: پویان بیگلر، خواننده: وحید تاج، شاعر: هوشنگ ابتهاج
این تصنیف حاصل ضبط زنده در تالار وحدت است.
نوازندگان(گروه نی داوود)
تار: پویان بیگلر، نی: زمان خیری، کمانچه: سهیل صادقی، کمانچه علیرضا دریایی، سنتور: امیر رحمانی، تنبک: سنا خشک بیجاری، عود: مهیار اسدی، دایره: امین یگانه
کلام آهنگساز: این تصنیف در مایهی کُردبیات ساخته شده است. کردبیات آواز کوچکی است که از نظر مایگی منطبق برمُدهای حسینی، دشتی، حجاز و نهفت است – با تفاوت در شکل گردش نغمهها و ایستها.
در همین راستا کمتر به عنوان آوازی مستقل و بیشتر در امتداد مُدهای مشابهاش اجرا شده است. تا کنون در این مایه، بیش از چند قطعه کوتاه در قالب ضربی یا پیشدرآمد ساخته نشده است – دو تصنیف ارائه شده در کُردبیات از ساختههای هنرمند گرامی حسین علیزاده است. میتوان گفت برای مُدی که در ردیف بعضی استادان به عنوان آوازی مستقل ارایه شده، نمونهها بسیار اندکند. انگیزهی اصلی ساخت این تصنیف را میتوان تقویت بنیه رپرتوار اجرایی این مُد دانست. این اثر، پیشتر، در تالار وحدت به اجرا درآمده است.
سوگ
آهنگساز: سیامک جهانگیری، خواننده امیر مردانه، شاعر محمدرضا شفیعی کدکنی
نوازندگان
ویولن: علی جعفری پویان، ویولن آلتو: علیرضا دریایی، ولولنسل: مجید اسماعیلی متین
کلام آهنگساز: «سوگ» برداشتی آزاد از فرم تصنیف برای یک کوارتت زهی و آواز است که در آن تصویر واژهها در خطوط روایتگونه موسیقی به یکدیگر میرسند.
شب
آهنگساز: نگار خارکن، خواننده: حسین علیشاپور، شاعر مانی جعفرزاده
نوازندگان
کمانچه و کمانچه آلتو: نگار خارکن، پرکاشن: زکریا یوسفی
کلام آهنگساز: بیداری، رنج است و شادمانیِ توامان است. انسانِ بیدار، رنج مقدسش را از دست نمیگذارد. صبر میکند بر بیداری ذهنی که تَن دیری ست از کشیدنِ بارِ سنگین امانتاش تَن زده است و تابِ حملاش را نیاورده. تصنیفِ «شب» تلاشی است برواگوییِ حالِ ذهنی بیدار که تَناش دیریست وا داده و جا مانده است.
سهگانهی رُباعی
آهنگساز: امیر شریفی، خواننده: مهدی امامی، شاعر: مولانا جلال الدین محمد بلخی
نوازندگان(گروه نقش)
تار: امیر شریفی، نی: حسین خوش چهره، کمانچه و کمانچه آلتو: المیرا مردانه، سنتور: محمد عشقی، بندیر: مهدی امامی، تنبک: حسین زمانی، قانون: مرجان مهربان، عود: آرش سعیدیان
کلام آهنگساز: «سهگانهی رُباعی» آن چنان که از نامش هویداست، برساخته از سه رباعی از سرودههای مولوی است. فرم کلی اثر، متشکل از سه بخش است که هر بخش یکی از رباعیها را در خود جای داده است. هر کدام از بخشها بسان رباعی، متشکل از چهار جمله است که هر جمله با یک مصررع تلفیق شده است. هماهنگ با وضع قافیهها در رباعی، جملات اول، دوم و چهارم هر بخش با هم برابرند و جملهی سوم به لحاظ مد و گردش نغمات در تضاد با سه جملهیی دیگر ساخته شده است. در بخش اول و سوم، هر جمله براساس دوری هفده ضربی از ساختههای آهنگساز پرداخته شده و بخش میانی در تضاد با دور نبستا بلند و دو بخش دیگر، دوری هفت ضربی بنیان جملات بوده است.
آواز جدایی
آهنگساز: پژمان طاهری، خواننده اشکان کمانگری، شاعر: محمد سلمانی، سنتور پژمان طاهری
کلام آهنگساز: به قول کافکا، آثار من شواهد تنهاییام هستند و نباید شنیده شوند؛ ولی گاهی قرار بر مدار دیگری آرام میگیرد و دلتنگیهای صبحگاهیام برای خالهای به لطافت نسرین و نسترن میشود همینی که ظاهرا قرار اس شنیده شود. همیشه این طور زندگی کرهام ساختهام؛ در لحظه و مثل یک بچهی بهانهگیر.
گریهی سیب
آهنگساز: علی اصغر عربشاهی، خواننده: وحید تاج، شاعر هوشنگ ابتهاج
نوازندگان: کمانچه و کمانچه آلتو، سهیل صادقی، تار و عود: علی اصغر عربشاهی
کلام آهنگساز: تصنیف، ساختار کلی و اجزای فرمال آن، که تلفیق با اجزای شعر مهمترین بخش آن است، در بسیاری موارد فدای روَند ملودی و ارکستراسیون میشود. به گونهای که شعر در خدمت بازیهای ریتمیک و ملودی قرار میگیرد. این در حالی است که جریان و مفهوم تصنیفسازی عکس آن است. در تصنیف «گریهی سیب» سعی شده به عنصر تلفیق، جدایِ از فاکتور تلفیق سیلاییک، از بُعد تصویر هم پرداخته شود و حرکت خطوط ملودی و تکنیکهای اجرایی بخش زهی و حرکتهای مینیمال تماما در جهت ایجاد مفهومی تصویری از شعر باشد.
دِلبر
آهنگساز: حامد فکوری، خواننده: اشکان کمانگری، شاعر محمدمعدری رستمی شاهرودی، صدابردار: مقداد شاه حسینی
نوازندگان
تار و بمتار: حامد فکوری، عود: سعید نایب محمدی، تار: مقداد شاهحسینی، کمانچه و کمانچه آلتو: شروین مهاجر، سنتور و ویولنسل: پوریا فرجی، تنبک – زوران - بمباژ و دفک: فرهاد صفری، دف: شهریار نظری
کلام آهنگساز: شکل گیری توامان ملودی و شعر توسط آهنگساز و شاعر، از انواع خلق تصنیف در گذشته بوده است که امروزه کمتر به آن پرداخته میشود. شاید به جرات بتوان گفت که ماندگارترین تصنیفهای موسیقی دستگاهی ایران – از عارف و شیدا به بعد – به همین شیوه ساخته شده و اغلب شعر و آهنگ آن به همت یک شخص و گهگاه توسط شاعر و آهنگساز به صورت جداگانه – اما همزمان – آفریده شده است. تصنیف «دلبرا» نیز به همین سبک و سیاق ولی با پرداختی امروزیتر ساخته شده و تنیم، رنگ آمیزی و سازبندی این اثر در محیطی معتدل سیر میکند. تلاش شده تا ملودی آن نه در فضای غلیظی از هارمنی، کترپوان و ... غرق شود و نه آنچنان بیآرایش و عریان باشد که یادآور طعمی تکرای شود. این نیز بدون لطف دوستان نوازنده، شاعر، خواننده و صدابردار که همگی از یاران عزیزند، میسر نمیشد. لازم به ذکر است که این تصنیف توسط گروه «اینک» در سال 1389 توسط اینجانب و آقای مقداد شاهحسینی تاسیس شده، اجرا شده است.
بسیطِ عراق
آهنگساز: سعید نایبمحمدی، خواننده: مجتبی عسگری، شاعر: مولانا جلال الدین محمد بلخی، سعدی شیرازی
نوازندگان
عود: سعید نایبمحمدی، تار: علی کاظمی، نی: سیامک جهانگیری، سنتور: سعید کردمافی، بندیر: حمید قنبری(با تشکر از حامد فکوری)
کلام آهنگساز: نام اثر، طبق یکی از روال معمول در نامگذاریِ قطعات در این سبکِ آهنگسازی، برگرفته است ساختار فرمال و مُدال آن است؛ «بسیط» یکی از فُرمهای موسیقی قدیم ایران و «عراق» مُدی مهم در موسیقی دستگاهی است. قطعه روی دور وزنیِ اقصاق(آکساک)، یکی از دورهای حبوب در موسیقی معاصر حوزهی مقام، ساخته شده است. ضرورت و چگونگی رجوع به این سبک آهنگسازی موضوعاتی هستند که ساسان فاطمی بحث در باب آنها را از اوایل دهه هشتاد، با چاپ سلسله مقالاتی در فصلنامهی موسیقی ماهور، آغاز کرد. مبانی نظریِ مطروحه در این مقالات، در اواسط دههی هشتاد، دستمایهی تولید اثری با عنوان «سردخانه» شد. این جریان موسیقایی بربازنگری چهار عنصر موسیقاییِ – فرم، دورهای وزنی، نظام مُدال و تلفیق شعر و موسیقی – تاکید دارد. افزایش روزافزون آهنگسازی به این سیاق نشان میدهد که این موضوع، حداقل، برای بخشی از جامعهی موسیقی ایرانی بسیار جذاب بوده است.
گریه نمیدهد امان
آهنگساز: طینوش بهرامی، خواننده: پوریا اخواص، شاعر: هوشنگ ابتهاج
نوازندگان
تار: طینوش بهرامی، نی: زمان خیری، کمانچه: چکاد فشارکی، سنتور: آرش زمانی، تنبک: غلامرضا صدرالدینی، عود: نوا سلیمانی، دف: سارا فطرس و قیچک: پوریا اخواص.
کلامِ آهنگساز: تم ورودی این تصنیف از ابتدای مقدمهی تصنیف «بستهی دام» اثر علینقی وزیری گرفته شده است. آهنگ مرکب از دشتی شروع میشود و به شور مقامی، اصفهان، ترک، افشاری، همایون و سهگاه میرود. این غزل در آغاز در آمیزش با موسیقی سخت دشوار مینمود و در روند معمول موسیقی دستگاهی نمیگنجید. لذا به جای آنکه موسیقی را بر شعر بگذارم، برای هر بیت بستر موسیقایی مناسب را در کلیت موسیقی دستگاهی یافتم. از مجموع دهها ترکیب این یکی شنیدنیتر است.
آلبوم «10 تصنیف» به همت امیر مردانه تهیه و از سوی موسسه فرهنگی هنری نغمه ساز و آواز منتشر شده است.
انتهای پیام/
منبع: تسنیم
کلیدواژه: موسیقی حسین علیزاده تصنیف موسیقی حسین علیزاده کمانچه و کمانچه آلتو موسیقی دستگاهی کلام آهنگساز حسین علیزاده ساخته شده ی موسیقی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۴۳۲۵۵۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
سلین دیون در مورد بیماری عصبی نادر خود میگوید / از لحاظ اخلاقی زندگی کردن روز به روز سختتر میشود!
فرارو- "سلین دیون" خواننده در دسامبر ۲۰۲۲ در میان اشکها و در برابر تمام دنیا توضیح داد که از یک بیماری نادر رنج میبرد، تور کنسرت خود را لغو کرده و دیگر بر روی صحنه اجرا نخواهد کرد بدون آن که بداند این لغو کنسرت موقت یا دائمی خواهد بود. در طول یک سال و نیم اخیر خانواده او اخباری را در مورد وضعیت این خواننده کانادایی منتشر کرده اند. با این وجود، حال و هوای او در این دوره همواره سرد بود و به سختی حتی یک کلمه درباره وضعیت اش صحبت کرد.
به گزارش فرارو به نقل از ال پائیس، دیون هم چنین به جز مهمانیهایی که در آن فرزندان اش را همراهی میکرد و به جز فوریه گذشته در مراسم اهدای جوایز گرمی هیچ گونه حضور عمومی دیگری نداشته است. با این وجود، این هنرمند اکنون تصمیم گرفته مصاحبهای طولانی با نشریه "وُگ" داشته باشد و عکسهای قوی را مقابل دوربین عکاس آن نشریه گرفته که در شماره ماه مه آن نشریه منتشر شده و دوباره در کانون توجه قرار گرفته است.
این عکسها در لاس وگاس جایی که این هنرمند سالها زندگی میکند گرفته شده، اما مصاحبه با پاریس از طریق تماس ویدئویی انجام شده است.
دیون دیگر کنسرت برگزار نمیکند آخرین کنسرت او پنج سال پیش بود و به دلیل بیماریای که به آن سندروم فرد سفت گفته میشود به سختی سفر میکند. او در مصاحبه با نشریه "وُگ" میگوید که یکی از آرزوهایش "دیدن دوباره برج ایفل" است. این خواننده در پاسخ به این سوال که چه احساسی دارد پاسخ میدهد:"حالم خوب است، اما کار زیادی دارم". دیون میداند که نمیتواند با این بیماری مبارزه کند، زیرا به گفته خودش "این بیماری همیشه و برای همیشه در درون من است. من واقعا امیدوارم معجزهای پیدا شود راهی برای درمان آن از طریق تحقیقات علمی، اما باید یاد بگیرم که با آن زندگی کنم. پس این من هستم، با سندرم فرد سفت. پنج روز در هفته درمان ورزشی، فیزیکی و صوتی را دنبال میکنم از انگشتان پا گرفته تا زانو، ساق پا، انگشتان دست، آواز خواندن و صدایم".
دیون هم چنین اعتراف میکند که وقتی از تشخیص بیماری اش مطلع شد به ناچار از خود پرسشهای زیادی را پرسید، اما اکنون که زمان گذشته دیدگاه متفاوتی دارد. او میگوید:"من با پرسیدن این پرسش از خود آغاز کردم: چرا من؟ چه شد؟ چه کار کردم؟ آیا من مسئول آن هستم؟ زندگی به شما جواب نمیدهد. شما به سادگی باید آن را زندگی کنید! من به دلایل نامعلوم این بیماری را دارم. من دو انتخاب دارم یا مثل یک ورزشکار تمرین میکنم و فوق العاده سخت کار میکنم یا قطع میکنم و تمام میشود در خانه میمانم، آهنگ هایم را گوش میدهم، جلوی آینه میایستم و فقط برای خودم میخوانم. انتخاب کرده ام که با تمام جسم و روحم از سر تا پا با یک تیم پزشکی کار کنم. من میخواهم بهترین نسخه خودم باشم".
دیون میداند که علیرغم همه چیز او یک فرد ممتاز است. او میگوید:"افرادی که از این بیماری رنج میبرند ممکن است شانس یا امکان دسترسی به پزشکان و درمانهای خوب را نداشته باشند. من، اما آن امکانات را در اختیار دارم این هدیهای برای من است. به علاوه، من این قدرت را در درون خود دارم. میدانم که هیچ چیز مانع من نمیشود".
این هنرمند هم چنین میگوید قدردان محبت خانواده، سه فرزندش و هم چنین طرفداران بسیار وفادار خود و اعضای تیم اش میباشد. با این وجود، او میگوید که هنوز نمیداند ایا میتواند به روی صحنه بازگردد یا خیر کاری که برای اولین بار زمانی که یک کودک پنج ساله بود انجام داد. او در خانواده یکی از ۱۴ خواهر و برادری بود که تقریبا میتوانستند هر سازی را بنوازند و به خوانندگی ادامه داد. او در مورد بازگشت احتمالی به روی صحنه به خبرنگار "وُگ" میگوید:" نمیدانم... بدن ام به من خواهد گفت. از طرف دیگر، من نمیخواهم صرفا منتظر باقی بمانم. از نظر اخلاقی زندگی کردن روز به روز سختتر میشود. سخت است من خیلی سخت کار میکنم و فردا سختتر خواهد بود. فردا روز دیگری است، اما یک چیز وجود دارد که هرگز تمام نمیشود: اراده برای ادامه دادن. این اشتیاق است. این رویا است. این عزم است".
این خواننده بیش از دو دهه است که به همراه سه فرزندش در لاس وگاس زندگی میکند. "رنه آنجلیل" مدیر برنامهها و سپس همسر "سلین دیون" در ژانویه ۲۰۱۶ در سن ۷۳ سالگی پس از سه سال رنج از سرطان درگذشت. علاوه بر بازگشت تحسین برانگیز او در مراسم جوایز گرمی در فوریه گذشته جایی که او جایزهای را اهدا کرد و با انجام این مصاحبه با نشریه "وُگ" دیون قصد دارد تابستان آینده مستندی را درباره حرفه و بیماری خود با عنوان "من سلین دیون هستم" منتشر کند.