اختلاف در گویش قرآن داریم نه در متن آن/علم تواتر در اثبات متن واحد قرآن کریم/خطاطان وفادار به املای واحد قرآن باشند
تاریخ انتشار: ۵ دی ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۴۵۲۹۹۹
ما یک قران واحد داریم و متن آن از ۱۴۰۰ سال گذشته تاکنون بدون هیچ تغییری نسل به نسل به دست ما رسیده است اما اختلاف قرائت ناشی از قرآن شفاهی است.
به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان؛ تاریخچه علم اختلاف قرائات به دوران بعد از پیامبر(ص) برمی‌گردد و اکثر علما این فرضیه را که اختلاف قرائت مربوط به زمان نزول وحی بر پیامبر اسلام بوده را رد می‌کنند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
علم قرائت، همان‌گونه که از نـام آن پیـداست، علمی اسـت که درباره قرائت قرآن کریم و وجوه گوناگون مرتبط با آن بحث مـی‌کند و از آن جهت که با یگانه کتاب آسمانی در میان بشریت ارتباط ویژه دارد، از جایگاه خاصی در مباحث علوم قرآنی و نـزد پژوهـشگران بـرخوردار است.
اختلاف در گویش قرآن داریم نه در متن آن
بنابراین گزارش استاد حمیدرضا مستفید، استاد و پژوهشگر قرآن کریم در گفتگوی قرآنی اخبار سیما که صبح امروز از شبکه قرآن و معارف سیما به روی آنتن رفت؛ گفت:در مورد اختلاف قرائت باید به این نکته توجه کرد که ما یک قران واحد داریم و متن آن از ۱۴۰۰ سال گذشته تاکنون بدون هیچ تغییری نسل به نسل به دست ما رسیده است اما در کنار این نسخه مکتوب شده از قرآن کریم نسخه شفاهی آن با شنیدن سینه به سینه نقل شده است. به گونه ای که اساتید بزرگ قرآن کریم درقرن اول پس از خواندن آیات کلام الله مجید آن را به شاگردان خود آموخته، آنها نیز متن مسموع قرآن را سینه به سینه نقل کردند.
وی افزود: این طبیعی است که بین تلاوت شفاهی قاریان قرآن کریم اختلافاتی به واسطه تفاوت در گویش ها و همچنین عدم وجود اعراب گذاری ها پیش بیاید چون که بسیاری از این قاری ها در شهر مدینه بصره و کوفه فرسنگ ها با هم فاصله داشتند و همین امر موجب شد تا گویش خاصی از تلاوت قرآن کریم داشته باشد.
مستفید عنوان کرد: برای روشن شدن اختلاف قرائت در گویشها می توان به یک مثال بارز در زبان فارسی اشاره کرد بر همین اساس فرض کنید شخصی برای درمان دندان خود نزد پزشک برود و نسخه را دریافت کند در آن نسخه نوشته شده است که باید دندان فرد عصب کشی شود اما شخصی می تواند این را «عصب کُشی» بخواند شخص دیگر آن را «عصب کِشی».از همین رو در کلمه مالک یوم الدین برخی از قاریان قرآن آن را ملک خوانده‌اند که بین این دو کلمه از لحاظ معنایی تقرب بسیاری وجود دارد و تنها در گویش خواندن آن اختلاف ایجاد شده است.
تفاوت عقیده اهل سنت و علمای شیعه در اختلاف قرائت
این پژوهشگر برجسته قرانی با اشاره به عقیده علمای شیعه و سنی در مورد اختلاف قرائت گفت: عقیده اهل سنت بر این است که تمام گویشها و قرائت خوانده شده از متن قرآن کریم به وحیانی است و از سوی جبرئیل بر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نازل شده است. در مقابل علمای شیعه بر این عقیده هستند که متن قرآن از سوی جبرئیل بر پیامبر نازل شده اما گویشها و قرائت مختلف منفک از وحی است. البته علمای شیعه اختلاف قرائات و گویش‌های مختلف را محترم شمرده و آن را قبول دارند اما بر وحیانی بودن آن صحه نمی گذارد.
قطعاً کسی در دوران حاضر جایز نیست تا گویش و اختلاف قرائت جدیدی را ابداع کند حتی اگر این قرائت از لحاظ معنایی تفاوتی نداشته باشد و تنها در گویش اختلاف ایجاد کند بر همین اساس هیچکدام از علمایی شیعه و اهل سنت آن را مقبول نمی دانند.
وی در پاسخ به این سوال که آیا اختلاف قرائات از اختلاف لهجه به وجود می آید؟ تصریح کرد: برخی نیز اختلاف قرائات را ناشی از اختلاف لهجه ها می‌دانند. فرض کنید یک کلمه واحد را شخص تهرانی و یک فرد اصفهانی بخواند قطعاً در معنای آن کلمه تغییر ایجاد نمی‌شود و تنها اختلاف لهجه است که خواندن این کلمه واحد را متفاوت می کند. در هم ساز کلمه «ضحی» در قرآن کریم در برخی از اختلاف قرائت به صورت اماله صغری و در برخی به صورت اماله کبری خوانده می شود.
علم تواتر در اثبات متن واحد قرآن کریم
وی با اشاره به نسخه ی واحد از متن قرآن کریم افزود: سوال دیگر در این مجال پیش می آید که چطور می توان اثبات کرد با توجه به وجود اختلاف قرائات و گویش‌های متعدد در خواندن قرآن کریم متن آن مکتوب و بدون تغییر به ما رسیده است. که در پاسخ می توان به اثبات تواتر اشاره کرد بر همین اساس سندهای بسیاری از مشرق و مغرب بلاد اسلامی از متن قرآن کریم رسیده است که همه یک نوع متن را گزارش کردند از طرفی نیز با توجه به فاصله جغرافیای کاتبان وحی نمی‌تواند معقول باشد که آنها در ارائه نسخه ی متنی قرآن کریم با هم تبانی کرده باشد.
مستفید تصریح کرد: همچنین اکنون با مراجعه به موزه های نسخه خطی قرآن کریم در ادوار گذشته به راحتی می توان تغییرناپذیری متن قرآن کریم را اثبات نمود در همین زمینه برخی از مستشرقین با آزمایش پوست قران های نوشته شده در موزه های نسخه های خطی اثبات کردند که این قرآن ها متعلق به قرون اول است. امروز در منطقه صنعاء نسخه های بسیاری از قرآن کریم متعلق به قرن اول یافت می شود که امیدواریم به واسطه فتنه و جنگ برخی به آنها آسیب نرسد.
خطاطان وفادار به املای واحد قرآن باشند
وی ضمن توصیه ای به خطاطان قرآن کریم عنوان کرد: توصیه ای که به خطاطان قرآن کریم می شود این است که تا آنجا که می‌توانند در املای قرآن کریم نیز سلیقه به خرج ندهند و یا تغییری نداشته باشند البته این کار خلاف شرع نیست اما از لحاظ فنی و علمی بهتر است که املای قرآن کریم نیز بر همان مبنای نسخه‌های اولیه کتابت قرآن کریم باشد.
به عنوان مثال در کلمه آل یاسین برخی خطاطان به واسطه خواندن این کلمه به صورت چسبیده آن را چسبیده کتابت میکند این امر موجب می‌شود تا قرائت دیگر از این کلمه عملا متواتر نشود.
بنابراین گزارش؛ پیامبر(ص) پس از دریافت وحی، فرمان قرائت آن برای دیگران را دریافت کردند (اسراء:۱۰۶) و قرآن را به اصحاب آمـوزش دادنـد. به رغـم این که احادیثی مبنی بر چند گونه بودن قرائت قرآن از سوی پیامبر(ص) نقل شده ولی پژوهـشگران و برخی از دانشمندان با نقد این روایات، مدلل می‌دارند که اختلاف قرائت مربوط به دوران پیامبر(ص) نبوده و اینگونه احادیث در دوران‌های بعدی بر ساخته شده‌اند(آیت‌الله هادی معرفت ص۱۸۳). در مرحله بعد صحابه به نوبه خود، پس از فـراگیری قـرآن آن را بـه دیگران آموزش می‌دهند.در همان حال عده‌ای از اصحاب که علاقمندی بیش‌تری به تلاوت و حـفظ قـرآن داشته و به این امر مشهور بودند، از سوی دیگران مورد رجوع قرار می‌گیرند.
می‌توان تصور کرد که اختلاف قرائت و هـسته اولیـه پیدایش علم قرائت از اینجا ناشی شد که برخی اصحاب با تشکیل حلقه آمـوزش و قـرائت قرآن، بر مبنای مصحف‌های خود، قرائت خاصی از قرآن ارائه دادنـد. ذهبی، ابی بـن کـعب،ع بد اللّه بن مسعود، عویمر بن زید، عثمان بن عفان، علی بن ابـی طـالب، ابوموسی اشعری و زید بن ثابت را در شمار استادان این حلقه‌ها نام می‌برد.
بعضی از همین افراد در مقام مـعلمان قـرآن به بلاد مختلف روانه شـدند.به هـمین سبب است کـه بـین قـرائت قرآن در شهرهای مختلف اختلاف حاصل مـی‌شود. گفته شـده همین اختلاف، خلیفه سوم را ناگزیر از تدوین مصحف رسمی و سوزاندن مصاحف مختلف کرد.همان مصحفی که بـه مـصحف امام مشهور گشت و به بلاد مـختلف فرستاده شد.(در این جـا بـاید به طور ضمنی اشاره کـرد کـه روایات مربوط به توحید مصاحف از جانب عثمان با هم همخوانی ندارند و در جزئیات گاهی مـتفاوت به نـظر می‌رسند چنان که برخی از دانـشمندان شـیعه و نیز شرق‌شناسان بـدان اشـاره داشته‌اند.با این هـمه تـوحید مصاحف عثمان نیز نتوانست مسئله اختلاف قرائت را از بین ببرد.
در اواخر قرن و اوایل قرن دوم علم قـرائت شـکل می‌گیرد، و استادان قرائت با ضبط و نقد روایـات مـربوط به قـرائت و گـزینش روایـات صحیح، قرائت ویژه‌ای بـه مردم عرضه می‌دارند.چنان که نافع، قاری مدینه می‌گوید«من قرآن را بر ۷۰ نفر از تابعین قرائت کردم و از میان آنها فقط قـرائتی را کـه حداقل دو نفر از تابعین درباره آنها تـوافق نظر داشـتند اخـتیار و بـقیه را رهـا کردم». به این ترتیب در بوم‌های مختلف جهان اسلام افرادی در مقام استاد قرائت مشهور بودند و مردم قرائت آنها را فرار مـی‌گرفتند. به طـور خـاص قاریانی که ابن مجاهد آنان را به عـنوان قـراء سـبعه گزینش کـرد مـتعلق بـه این دوره، یعنی اواخر قرن اول و اواسط قرن دوم هستند.
پایان پیام/296
منبع: شبستان
کلیدواژه: اختلاف قرائت خبرگزاری شبستان اختلاف قرائات متن قرآن کریم اختلاف قرائت علمای شیعه واحد قرآن پیامبر ص گویش ها متن آن
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۴۵۲۹۹۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
لزوم پرهیز از مجادله‌های بیهوده در سطح جامعه
به گزارش خبرنگار مهر، حجت الاسلام سید ابراهیم موسوی در خطبه‌های این هفته نماز جمعه آوج با بیان اینکه اسلام و ایمان هر دو به هم گره خورده‌اند اظهار کرد: یقین داشتن به انجام اعمال، قرائت قرآن کریم در دو بعد لغوی و معنایی و همچنین عمل به تکالیف الهی می‌تواند ایمان ما را تقویت کند.
وی با بیان اینکه عمل به احکام الهی موجب افزایش ایمان است افزود: با خواندن آیات قرآن کریم اعتقاد ما در راه رسیدن به تعالی معنوی راسخ‌تر می‌شود در همین راستا پیرامون فرمایشات قرآن کریم نیازمند گفتگوی احسن بوده و از مجادله‌های بیهوده در سطح جامعه باید بپرهیزیم.
امام جمعه آوج خاطر نشان کرد: در همه دوران‌ها تخلف بوده و بدترین حالت این است که تخلفات فرهنگ شود در همین راستا باید گفت در حکومت اسلامی باید برخوردهای قاطع و جدی با متخلف صورت گیرد.
وی مأموریت نبی مکرم اسلام را هدایت جامع بشری دانست و گفت: معرفت داشتن در انجام اعمال موضوع مهم و ضروری است زیرا موجب تقویت ایمان می‌شود.
حجت الاسلام موسوی با اشاره به فرارسیدن سالروز شهید مطهری این شهید را یک عارف زمان شناس و با بصیرت دانست و تصریح کرد: وقتی می‌گوئیم معلمی شغل انبیا بوده بدین معنا است که رسالت انبیا نجات بشریت از تاریکی به نور بوده و معلمان نیز در تربیت دانش آموزان و دانشجویان نقش مهمی را ایفا می‌کنند.
وی در بخش دیگری از خطبه‌های نماز جمعه با بیان اینکه جنایات رژیم غاصب صهیونیستی تمام نشدنی است اظهار کرد: سکوت نهادهای بین المللی نشان از این دارد که به وظایف خود عمل نمی‌کنند و چهره دیگری حوادث فلسطین این بوده است که شکست‌های رژیم صهیونیستی روز به روز آشکارتر شده است.
امام جمعه آوج پاسخ قاطع ملت ایران به جنایت‌های رژیم غاصب صهیونیستی را مهم دانست و گفت: مقاومت ملت مظلوم فلسطین قابل تحسین بوده و وعده صادق جمهوری اسلامی نشان داد گنبد آهنین اسرائیل کارایی ندارد.
حجت الاسلام سید ابراهیم موسوی اجرای طرح نور نیروی انتظامی را صحیح دانست و گفت: همه نهادها و آحاد مردم باید در راستای ناهنجاری‌های اجتماعی واکنش نشان دهند تا اینکه معضلات فرهنگی و بی حجابی در جامعه کمتر شود.
کد خبر 6089215
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»