فرصتسازی تولیدکنندگان ایرانی از تحریمهای ناجوانمردانه
تاریخ انتشار: ۱۱ دی ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۵۲۱۶۱۵
بیستمین نمایشگاه بینالمللی لوازم خانگی در هفتهای که گذشت به کار خود خاتمه داد. آنچه مشهود بود فرصتسازی شرکتهای ایرانی در غیاب خارجیها در شرایط تحریم، با عرضه محصولات جدید و با فناوریهای روز جهان بود که ثابت کردند از گردونه رقابتهای جهانی عقب نیستند.
پیش از این مقرر بود یازدهم تا چهاردهم آذرماه بیستمین نمایشگاه بینالمللی لوازم خانگی برگزار شود، اما با توجه به تعطیلات دو هفتهای و الزام ستاد ملی مبارزه با کرونا به رعایت پروتکلها، به اجبار به پنجم تا هشتم دیماه موکول شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
این نمایشگاه، با توجه به متراژ و حضور واحدها، بزرگترین نمایشگاه برگزار شده از ابتدای امسال تاکنون محسوب میشود. البته پاندمی کرونا، محدودیتهای پروازها و مشکلات قرنطینه، سبب شد تا این دوره از نمایشگاه برخلاف سالهای گذشته بدون حضور خارجیها برگزار شد.
در دو سال گذشته این صنعت حوادث مختلفی را پشت سر گذاشت که از جمله مهمترین آنها میتوان به خروج برندهای خارجی نظیر سامسونگ، ال. جی و غیره متاثر از تحریمهای ظالمانه آمریکا و همچنین ممنوعیتهای دولت برای واردات اشاره کرد.
خروج خارجیها، فرصتی برای شکوفایی تولید
با توجه به در اختیار داشتن سهم حدود ۴۰ درصدی خارجیها در بازار ایران، خروج برندها در ابتدا رکودی در بخش تولید حاکم کرد. با این حال در ادامه، این صنعت خود را پیدا کرد و با گذشت حدود دو سال از تحریمها، امروز سهم بسیاری از برندها در بازار کشور افزایش یافته است.
در همین رابطه معاون امور صنایع وزارت صنعت، معدن و تجارت گفته که امروز نهتنها کمبود تولید ناشی از ترک کشور از سوی شرکتها جبران شده، بلکه مقایسه آمارها با سال ۹۶ (پیش از آغاز دور تازه تحریمها) رشد ۱۵ درصدی تولید را نشان میدهد.
«سلطانحسین فتاحی» عضو هیات مدیره انجمن صنایع لوازمخانگی میگوید: پیش از اعلام ممنوعیت واردات لوازمخانگی به کشور، بسیاری ظرفیتها بیکار بود و اکثر واحدها با ۴۰ تا ۵۰ درصد ظرفیت خود کار میکردند.
وی گفت: با توجه به خالی شدن بازار و افزایش تقاضا، ظرفیتهای خالی کارخانجات بهتدریج زیر بار تولید رفت، بهطوری که در ادامه تولیدکنندگان خواهان ارز بیشتری برای واردات مواد اولیه، تجهیزات و ماشینآلات مورد نیاز خود بودند تا پاسخگوی نیاز بازار باشند.
«علیرضا موسویمجد» رییس هیات مدیره انجمن لوازم صوتی و تصویری ایران نیز در این زمینه به خبرنگار اقتصادی : با توجه به شرایط خاص اقتصادی کشور و مواجهه با تحریمهای ظالمانه که همه صنعت را دچار مشکل کرد، اما برخی مجموعهها توانستند با اتکا به پتانسیل نیروی انسانی، توان داخلی و واحد تحقیق و توسعه (R&D) خود طراحی محصولات جدید را در دستور کار قرار دهند.
وی بیانداشت: بهطور مثال، اکنون تولید تلویزیونی جدید با برند ایرانی پس از تحریمها آغاز شده که حاصل دستکم ۱۰ ماه تلاش دست اندرکاران، اساتید دانشگاهها و تکنسینهای خبره است.
توفیقات روزافزون شرکتها در این زمینه و تولید محصولات بهروز، جدید و با قابلیتهای نوین از جمله بهکارگیری اینترنت اشیاء، از مشخصههایی بود که در چهار روز برگزاری نمایشگاه در بازدید از غرفهها به چشم میخورد.
به عنوان مثال، یکی از برندهای بزرگ و نوظهور بازار کشورمان، طی دو سال گذشته با راهاندازی واحد تحقیق و توسعه (R&D) با حضور افرادی که تجربه کار با کرهایها را داشتند و با یافتن تامینکنندگان مواد اولیه جدید و انطباق با توان تولید داخل، محصولات جدیدی به بازار عرضه کرد.
این شرکت به عنوان نخستین شرکت ایرانی توانست برای اولین بار ماشین لباسشویی با قابلیت ضدعفونی کردن لباسها با گاز ازن و شستو شوی لباسهای با بافت بسیار حساس را در داخل کشور تولید کند.
حتی برخی شرکتها که تا پیش از این حضور در بازار لوازمخانگی برایشان جذابیت نداشت، با خروج خارجیها، با تغییر رویکرد و بهکارگیری ظرفیتهای معطل مانده سایر کارخانجات در سراسر کشور، ضمن کاهش هزینههای تولید، به این عرصه روی آوردند و در همین مدت کوتاه موفق به کسب درصدی از بازار برای خود بهویژه در بخش لوازم خانگی کوچک شدند.
همچنین، حضور بخش خصوصی واقعی در شرکتهای دولتی که مطابق اصل ۴۴ قانون اساسی واگذار شده بودند، منجر به تولد دوباره برخی برندهای قدیمی شده که ملاحظه حضور پرقدرت آنها در نمایشگاه دلگرمکننده و تداعیگر نوعی حس نوستالژیک بود.
لزوم حرکت به سمت محصولات دانشبنیان
با این حال یکی از نقاط ضعف این صنعت، خلا صنایع دانشبنیان و همکاری با شرکتهایی از این دست است.
معاون نوآوری و تجاریسازی فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری طی بازدیدی که از این نمایشگاه داشت، گفت: جای لوازمخانگی در صنایع دانشبنیان کشور خالی است؛ اگر تولیدکنندگان و شرکتها بتوانند مجوز دانشبنیان بگیرند، بیش از ۱۰۰ نوع حمایت از سوی این معاونت از آنها انجام خواهد شد.
«پیمان صالحی» با اشاره به وجود پنج هزار و ۴۰۰ شرکت دانشبنیان ذیل معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، خاطرنشانکرد: در صورتی که صنایع لوازمخانگی نیازمندی خاصی داشته باشند، با انجام یک فراخوان از سوی این معاونت به شرکتهای دانشبنیان اعلام خواهد شد تا مخاطب خود را برای ساخت نیازشان پیدا کنند.
ایجاد برند ملی
حال با خروج خارجیها از بازار بزرگ و جذاب ایران، مسوولان در تلاشند تا تولیدکنندگان بزرگ داخلی را به سمت ایجاد برند ملی و پس از آن حضور در بازارهای جهانی سوق دهند.
«کیوان شکرانی» مدیر برند یکی از شرکتهای بزرگ داخلی در این زمینه به ایرنا گفت: به اعتقاد من یک برند داریم و آن «ایران» است، همه باید کمک کنند تا این برند شکل بگیرد و در این صورت کل اکوسیستم صنعت لوازمخانگی رشد کرده و نام کشورمان ارتقا خواهد یافت.
وی بیانداشت: از بازگشت مجدد برندهای بزرگ خارجی به کشور استقبال میکنیم، زیرا سبب میشود به سمت فناوریهای نوین و محصولات کیفیتر برویم و به رکود و انحصار مشابه صنعت خودروسازی مبتلا نشویم، همچنین میتوان برنامه های مشارکتی با خارجیها تعریف کرد.
شکرانی معتقد است: اگر بتوانیم قطعهسازی متمرکز در صنعت لوازمخانگی داشته باشیم، برندهای اصلی میتوانند به دنبال برنامه های گستردهتری بروند.
«احمدرضا شریفی» دیگر تولیدکننده لوازم خانگی که در بیستمین نمایشگاه بین المللی لوازم خانگی حضور داشت نیز به ایرنا گفت: برندسازی نیازمند «بانی» است، بانی که دولتی نبوده بلکه یک رهبر بخش خصوصی وجههدار باشد و بتواند همه را با خود همراه کند.
به گفته وی، صنعت لوازمخانگی در ایران در بسیاری موارد هنوز وابسته به خارج است، بهطور مثال در زمینه تولید کمپروسور با وجود تلاشهای انجام شده در گذشته، اما وابستگی ۱۰۰ درصدی وجود دارد و این قبیل مسائل مانعی بر سر راه برندسازی است.
«فرهاد کیایی» مدیر تولید یکی از شرکتهای حاضر در نمایشگاه نیز گفت: در گذشته دو کارخانه بزرگ کمپرسورسازی در شیراز و قزوین راهاندازی شد، اما از آنجایی که طرح توسعه درستی نداشتند از گردونه حذف شدند.
وی، نیاز سالیانه ایران به ۲ میلیون دستگاه کمپرسور را یادآور شد و افزود: نپرداختن به مسائل زیربنایی امروز منجر به بروز مشکلاتی شده است.
کیایی یادآور شد: در ایران بیش از ۲۰۰ تولیدکننده لوازمخانگی وجود دارد، اما در کشور رقیب نظیر ترکیه در مجموع پنج شرکت معتبر و برند اصلی حضور دارند که روزانه بین ۳۰ تا ۵۰ هزار دستگاه لوازم خانگی تولید میکنند، این در حالی است که تیراژ تولید در شرکتهای بزرگ به سه تا چهار هزار دستگاه در روز می رسد.
وی تصریحکرد: صنعت لوازمخانگی نیازمند بازنگری اساسی و یک متولی قدرتمند است.
همچنین تولیدکننده دیگری نیز گفت: شرکتهای بزرگ لوازمخانگی هیچیک با یکدیگر تعامل ندارند و همواره به عنوان رقیب به یکدیگر نگاه میکنند.
وی بیانداشت: امروز نیاز است تا شرکتهای بزرگ با یکدیگر کار مشترک انجام دهند تا ارزشافزوده برای همه تولیدکنندگان ایجاد شود.
تشکیل کنسرسیوم قطعهسازی
تشکیل کنسرسیوم قطعهسازی برای تامین نیاز تولیدکنندگان به قطعه، از جمله اتفاقات مثبتی است که طی ماههای گذشته در عرصه لوازمخانگی اتفاق افتاده است.
«عباس هاشمی» دبیرکل انجمن صنایع لوازم خانگی در این زمینه به ایرنا گفت: یکی از ویژگیهای خاص نمایشگاه امسال حضور قدرتمند قطعهسازان است، همچنین با توجه به محدودیتهای بینالمللی و تحریمها تکمیل سبد کالایی تولیدکنندگان ایرانی در دستور کار قرار گرفته است.
برخی مشکلات تولید
در عین حال، بسیاری تولیدکنندگان از کمبود مواد اولیه، تخصیص نیافتن ارز مورد نیاز واحدها از سوی بانکمرکزی و همچنین ارقام بالای دریافتی گمرک برای واردات مواد خام و اولیه از جمله ای. بی. اس، ورق خودرنگ یخچال فریزرخانگی و کمپرسور گلایه داشتند.
به گفته آنان، بالا بودن گمرکی اجناس سبب شده تا قیمت دلاری تمام شده کالای ایرانی قابل قیاس با رقبای خارجی همچون چین و ترکیه نباشد و نتوانند در بازارهای منطقه با این کالاها رقابت کنند.
به گفته آنان، تحریمها مشکل دیگری در دو سال گذشته بود که دشواریهای عدیدهای بهویژه در موضوع نقل و انتقال پول، همچنین همراه نشدن شرکتهای بزرگ و مطرح جهانی با ایرانیها به وجود آورد و هزینههای زیادی بر شرکتها تحمیل کرد.
، بیستمین نمایشگاه بینالمللی لوازم خانگی به مدت چهار روز با شعار «درخشش تولید در کشاکش تحریم»، در متراژ ۱۶ هزار مترمربع و با حضور ۱۷۶ واحد تولیدی داخلی و بدون حضور خارجیها برگزار شد.
بررسی آمارهای منتشره وزارت صنعت، معدن و تجارت حاکی از تولید ۲ میلیون و ۸۰۱ هزار و ۱۰۰ دستگاه انواع یخچال و فریزر، ماشین لباسشویی و تلویزیون از ابتدای امسال تا پایان آبانماه است.
در هشت ماه گذشته، یک میلیون و ۳۳۴ هزار و ۳۰۰ دستگاه یخچال و فریزر در کشور تولید شد که در همسنجی با پارسال رشد ۲۹.۲ درصدی نشان میدهد.
مطابق این آمارها، در هشت ماهه امسال ۶۶۵ هزار و ۲۰۰ دستگاه ماشین لباسشویی توسط کارخانجات داخلی تولید شد. تولید یاد شده در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته رشد ۵۸.۲ درصدی داشته است.
تولید انواع تلویزیون در این مدت با رشد ۶۲.۵ درصدی پیشتاز شد و به ۸۰۱ هزار و ۶۰۰ دستگاه رسید.
با این حال، در تولید کولر آبی افت ۱۱.۲ درصدی در همسنجی با سال گذشته به ثبت رسید و تولیدکنندگان داخلی ۷۵۸ هزار و ۲۰۰ دستگاه از این محصول تولید کردند.
برچسب ها: تولیدکننده داخلی ، تحریم ، نمایشگاه لینک کوتاه خبر: bzna.ir/000LO8منبع: بازار نیوز
کلیدواژه: تولیدکننده داخلی تحریم نمایشگاه بیستمین نمایشگاه بین المللی لوازم خانگی صنعت لوازم خانگی لوازم خانگی شرکت های بزرگ تحریم ها دانش بنیان سال گذشته خارجی ها شرکت ها دو سال
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت bazarnews.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «بازار نیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۵۲۱۶۱۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
۶ روش برای مردمیسازی تولید
به گزارش قدس آنلاین، رهبر معظم انقلاب بارها ایجاد تعاونیها و کمک به کارهای خانگی را به مسئولان توصیه و آن را به عنوان یکی از راههای مشارکت مردم در تولید معرفی کردند.
آنطور که کارشناسان اقتصادی نیز تأکید میکنند تعاونیهای پشتیبان مشاغل خانگی میتوانند حلقه واسط میان صاحبان مشاغل خانگی و بازار هدف باشند و ضمن افزایش سهم ۱۵درصدی این مشاغل از اقتصاد کشور، مشکلات آنها ازجمله بازاریابی و بازار فروش را نیز برطرف کنند.
اما چطور میشود مشاغل خانگی را تحت لوای خانههای کار و ذیل تعاونیها ساماندهی کرد؟
مسلم خانی، کارشناس و مشاور حوزه کارآفرینی و مدیرکل پیشین تحقیقات، آموزش و ترویج وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در گفتوگو با قدس به این پرسش پاسخ داد.
تولید ۳۵درصد محصولات چینی در خانههای کار
این کارشناس کارآفرینی با بیان اینکه یکی از معروفترین کشورهایی که در مدیریت کسبوکارهای خرد و خانگی خوب عمل کرده، کشور چین است، میگوید: روشی که در این کشور اجرا شده، روش ایجاد شرکتهای مادر تخصصی یا مؤسسههای پشتیبان مشاغل خرد و خانگی است. این مدل موجب شده نزدیک به ۳۲ تا ۳۵درصد محصولاتی که اکنون در بازارهای ایران و در برخی بازارهای هدف چین وجود دارد محصولاتی باشد که در درون خانههای کار تولید شده است.
خانی میافزاید: شرکتهای مادر تخصصی یا مؤسسههای پشتیبان مشاغل خرد و خانگی چند وظیفه اصلی دارند؛ وظیفه اولشان شناسایی شاغلان خانگی است. دوم، آموزش و توانمندسازی آنهاست. سوم، ساماندهی آنها در قالب گروههایی که براساس توانمندیهایشان در ذیل شرکتهای تعاونی مدیریت میشوند و وظیفه چهارم این شرکتها بازاریابی و فروش محصولات و سفارش کار دادن به تعاونیهای زیرمجموعه است.
وی تأکید میکند: الگویی که در کشور چین اجرا شده الگوی تقسیم کار بوده و قابل تکرار برای ایران است. به این مفهوم که مثلاً در ذیل یک تعاونی مادر تخصصی گروههای مختلفی قرار میگیرند که در حوزه طراحی محصولات سرگرمکننده برای کودکان و نوجوانان فعالیت میکنند. یک گروه از این صاحبان مشاغل خرد و خانگی در موضوع بازاریابی و شناخت استعدادهای کشورهای مقصد مطالعه میکنند که مثلاً چه سرگرمیهایی در کشور عربستان مناسب است و چه نوع سرگرمی برای کشورهای عضو اتحادیه اروپا قابل توجه است. یک گروه روی طراحی این سرگرمیها و گروه دیگر در قسمت تولید، بستهبندی، بازاریابی، فروش و... کار میکنند. این تقسیم کار صورت گرفته موجب میشود کارها تخصصی شود.
۶ روش قابل اجرای تعاونیهای خانگی در ایران
خانی خاطرنشان میکند: برای اینکه در کشور سهم کسبوکارهای خرد و خانگی افزایش پیدا کند، میتوانیم روش اجراشده در دنیا را پیادهسازی کنیم. روش نخست، ایجاد «شرکتهای مادر تخصصی مشاغل خرد و خانگی» است مثلاً یک شرکت که در حوزه ترجمه کار میکند میتواند ابتدا با شناسایی دانشآموختگان، بعد آموزش و سپس ساماندهی
بر اساس تعاونی، کار را شروع کند. این افراد میتوانند یک کتاب ۵هزار صفحهای را در ۱۰ روز ترجمه کنند، در حالی که یک گروه مترجم، یک گروه ویرایش و یک گروه ویراستاری در خانههایشان به شکل جداگانه این کار را پیش میبرند.
این استاد دانشگاه میافزاید: روش دوم که خیلی خوب پاسخ میدهد «تعاونیهای مشاغل خانگی موضوعی و منفرد» است مثلاً در یک محله از مشهد منطقهای وجود دارد که ۵۰ نفر در خانواده همه در حوزه برنامهنویسی تخصص دارند میتوان اینها را در قالب تعاونی در حوزه فناوری اطلاعات قرار داد. در این تعاونی که ۵۰ نفر عضو دارد، تقسیم کار اتفاق میافتد و خدمات با مطلوبیت به بازار ارائه میشود.
وی ادامه میدهد: سومین مدل «کسب وکارهای خانگی تحت برند» است. در این مدل کسبوکارهایی که اکنون به عنوان برندهای شناختهشده در ایران هستند بخشی از فعالیتهای خودشان را به جای شعبه و نمایندگی به خانههای کار واگذار میکنند و خانههای کار مطابق استانداردهای کسبوکار بالادستی به تولید میپردازند و با نام آن برند به بازار عرضه میشود. این شیوه یک بازی برد-برد برای صاحبان مشاغل خانگی و کسبوکارهای بالادستی محسوب میشود.
وی میافزاید: روش چهارم که در ایران تجربه شده و میتواند موفق باشد روش «پشتیبانهای مشاغل خانگی» است. به این مفهوم که اگر تعدادی از شاغلان خانگی در یک محله و یک شهر و روستا در حال فعالیت هستند یک پشتیبان میآید و اقدامهای مربوط به تأمین مواداولیه، آموزش و توانمندیسازی، مباحث تبلیغات، بازاریابی و فروش و مباحث حقوقی و قضایی آنها را عهدهدار میشود و مشاغل خانگی فقط به تولید کالا و خدمت میپردازند و مسائل مربوط به بازار را به آن پشتیبان میسپارند. ممکن است این پشتیبان مشاغل خانگی یک شخصیت حقیقی یا حقوقی یا شرکت تعاونی باشد و این در حالتهای گوناگون قابل تعریف است.
تجمیع کسبوکارهای مشابه و مکمل در خوشههای کار
وی تأکید میکند: روش پنجم که خیلی میشود روی آن تأکید داشت؛ موضوع «ایجاد زنجیرههای ارزش و تأمین» است که مشاغل خانگی از حالت انفرادی و مستقل بودن و جزیرهای خارج شوند و به عنوان عضوی از یک زنجیره ارزش یا تأمین فعالیت کنند. در این شیوه با تخصصی شدن فعالیت درنهایت تولید کالا و خدمت با بهرهوری بالاتری اتفاق میافتد.
خانی میافزاید: روش ششم که در ایران قابل توصیه است روش ایجاد خوشهها یا شبکههای کسبوکار خانگی است که این خوشهها به نوعی نقش ایجاد پیوند میان مشاغل خانگی را دارند. وقتی از خوشه صحبت میکنیم کسبو کار مشابه و مکمل ذیل یک خوشه قرار میگیرند و میتوانند فعالیت بهرهورانهتری داشته باشند. اکنون با گسترش فناوریهای ارتباطی، ایجاد خوشهها و زنجیرههای ارزش و تولید یا ایجاد شرکتهای تعاونی مادرتخصصی و پشتیبان و سایر موارد بالا آسانتر است و خیلی هم لازم نیست شاغلان حتی در یک منطقه در کنار هم باشند، بلکه ممکن است شما یک شرکت پشتیبان مشاغل خانگی در حوزه تولید محتوای علمی باشید که شاغلان آن دانشآموختگان دانشگاهی در سراسر کشور باشند و از طریق اینترنت و سایر ابزارها کار مورد نظر را تولید و به مشتریان ارائه کنید.
وقتی طرف عرضه و تقاضا هر دو راضی هستند
این کارشناس کارآفرینی میافزاید: با شیوههایی که گفته شد در مجموع سهم مشاغل خرد و خانگی از مجموعه اشتغال کشور قابل افزایش است و ضمن اینکه امکان رقابت میان کسبوکارهای خرد و خانگی را با مشاغل متوسط و بزرگتر فراهم میکند، تولید باکیفیتتر، با قیمت مناسبتر و با بهرهوری بالاتری در خانهها اتفاق میافتد که مصرفکننده هم از آن منتفع میشود.
خانی تأکید میکند: در حال حاضر روش پشتیبان مشاغل خانگی در کشور در حال اجراست و تجربههای موفقی نیز بدست آمده ولی به نظر میرسد ضمن اینکه باید حمایت بیشتری از سوی دولت اتفاق بیفتد، خود شاغلان خانگی نیز از کسبوکار انفرادی به سمت کار گروهی حرکت کنند. به نظر میرسد میل به اشتغال به صورت انفرادی در جامعه ایرانی بالاست در صورتی که به دلایل مختلف کسبوکارهای خانگی هزینه تولیدشان افزایش پیدا میکند. بازاریابی و فروششان سخت میشود و حتی به دلیل اینکه نتوانستند استانداردهای لازم را بدست بیاورند ممکن است نتوانند در رقابت با محصولات مشابه، بازاری را از آن خود کنند.
وی تأکید میکند: این مسئله یک بحث فرهنگی است که باید روی آن کار شود. ما همچنین به یک نهاد تسهیلگر نیاز داریم که این پیوند را میان شاغلان خانگی ایجاد کند. ادارههای کار یا سایر نهادهای خدماترسان در دولت، جهاد دانشگاهی یا استارتآپهای کسبوکار میتوانند ایجاد پیوند میان مشاغل خانگی را در کشور عهدهدار شوند. اگر این کار درست انجام شود و اعضا به تناسب کار و تخصصهایشان همگن باشند و یک خوشه را تشکیل دهند، بیشک این کار گروهی به نتیجه میرسد و همه مردم کشور به تناسب از آن منتفع میشوند.
زهرا طوسی