به نقل از «مهر»

چرایی و دلایل مقاومت در نگاه تفسیری امام موسی صدر

تاریخ انتشار: ۱۳ دی ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۵۴۱۵۰۸

به گزارش خبرنگار مهر، چندی پیش هم اندیشی علمی «مقاومت امت محور» به مناسبت نخستین سالگرد شهادت سردار شهید حاج قاسم سلیمانی در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد که در این مراسم شریف لک‌زایی، دانشیار گروه فلسفه سیاسی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی هم سخنرانی کرد. مطلبی که در ادامه می‌خوانید، متن سخنان وی در این نشست است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

امام موسی صدر در مباحث تفسیری قرآن کریم خود در تفسیر آیۀ ۱۹۵ سورۀ بقره نکات مهمی طرح کرده است که به نظر بتوان آغازین نقطه‌های نظریه مقاومت قرار داد. خداوند در این آیه می‌فرماید: «و أنفقوا فی سبیل الله و لا تلقوا بایدیکم إالی التهلکه و أحسنوا إن الله یحب المحسنین». آیه از سه بخش تشکیل شده است: در بخش نخست امر به انفاق در راه خدا شده است؛ در بخش دوم تأکید و تصریح شده است که خویشتن را با دست خویش به هلاکت میندازید؛ و آخرین بخش آیه که در امر به احسان و نیکوکاری شده و تصریح شده است که خداوند نیکوکاران را دوست می‌دارد.

این که چگونه این سه بخش در کنار هم و به صورت منسجم مورد تفسیر قرار گیرند به نظر مسألۀ غامضی است که برخی از مفسران را نیز به اشتباه انداخته است. از این رو برخی مفسران گویا از این آیه استنباط کرده اند که ورود به جنگ موجب هلاکت انسان می‌شود. بنابراین حکم به ممنوعیت ورود به جنگ و دفاع و جهاد داده‌اند. این در حالی است که امام موسی صدر بر این نظر است که این تفسیر با توجه به این که این آیه در ضمن آیات جهاد و دفاع از نفس نازل شده است یک تفسیر عجیب از آیه است که با مفاد آنچه قبل از آن در آیات پیشین اشاره شده است همخوانی ندارد. در نتیجه مراد از بخش دوم آیه لزوماً کنارگیری از جنگ و دفاع و مقاومت نیست بلکه این بخش نیز در امتداد دیگر آیات پیشین در راستای حفظ و حراست از نفس و در ادامۀ آیات و در تکمیل آیات است. بنابراین پرسش این است که تفسیر صحیح این آیه چیست که هم شامل انفاق بشود، و هم با توجه به صریح آیه، انسان خود را به هلاکت نیندازد، و هم احسان رخ بنماید تا در نتیجۀ آن خداوند نیکوکاران را دوست بدارد؟

امام صدر در تفسیر آیه می‌گوید انفاق مورد اشاره در آیه امری یک کلی است. درواقع انفاق، وجوه مختلفی مانند انفاق مال، مقام، تجربه، علم و … دارد و یک وجه بسیار مهم آن در اینجا انفاق نفس است. به تعبیر صدر، بخشش نفس در راه خدا، برترین نوع انفاق است. بنابراین برخلاف دیدگاه مقابل، دوری از هلاکت «همانا جهاد و دلیرانه به استقبال مرگ در راه خدا رفتن است، نه در خانه نشستن و امتناع ورزیدن از دفاع از خویشتن و از امت. این گونه است که دفاع را جوهرۀ احسان و جوهرۀ رد تهاجم و جوهرۀ تقوا و انفاق در راه خدا می‌دانیم» (گام به گام با امام، ج ۱۰، ص ۴۶). انفاق جان در راه خدا درواقع انفاق همه چیز خود و شهادت را در آغوش گرفتن است که خداوند آن را سبب بخشش همۀ گناهان به شمار آورده است. به تعبیر صدر، «انفاق در شکل کامل خود، انفاق نفس در راه خداست» (همان، ص ۴۵).

صدر در تفسیر خود جملۀ «ولاتلقوا بأیدیکم إلی التهلکه» را نتیجۀ جمله نخست یعنی «أنفقوا فی سبیل الله» به شمار آورده است و از این رو بر این نظر است که انفاق در راه خدا مانع به هلاکت انداختن نفس است. به این معنا که در برخی مواقع برای این که انسان و جامعه در هلاکت نیفتد و مورد تعدی و تجاوز قرار نگیرد باید از جان خود مایه گذارد و با شهادت طلبی و دفاع و جهاد از خود و جامعه و کرامت انسانی دفاع نماید تا مورد ظلم و ستم واقع نشود. بنابراین چنین تفسیری می‌تواند ارتباط منطقی‌تری میان اجزای سه گانۀ آیه مذکور برقرار نماید.

دلیل ارائه شده از سوی صدر برای این تفسیر جالب قابل توجه و منطقی است. ایشان تصریح می‌کند: «اگر ما از جهاد سرباز زنیم، به ظالمان امکان تسلط بر خود را داده ایم. آن گاه در هلاکت دائم افتاده ایم. اما اگر نفس خود را در راه خدا انفاق کنیم، خود را از خطر هلاکت دور کرده ایم، چرا که با شهادت به زندگی ابدی راه یافته ایم و مرگ و هلاکت و ذلت ابدی را از امت دور کرده ایم» (همان، ص ۴۵). این تفسیر نمی‌گوید انسان برای نجات جان خویش و جلوگیری از هلاکت وارد دفاع و جهاد و مقاومت نشود بلکه بر آن است که با ورود به میدان نبرد از تسلط بر خود و جامعه جلوگیری نماید.

بنابراین این آیه که در ذیل آیات ۱۹۰ سورۀ بقره آمده است درواقع در ضمن و ذیل آیاتی است که درباره جنگ و دفاع از کیان و شرف و کرامت انسان و جامعۀ انسانی نازل شده است. این آیات تأکید دارد که کرامت حقیقی، برای انسان است. از این رو کرامت انسان در این است که در مواقعی از جان خود مایه گذارد و جان خویش را در راه خدا اهدا نماید و شهادت در راه خدا را در آغاوش بگیرد.

با چنین تفسیری از آیه می‌توان گفت که دلایل و چرایی مقاومت و دفاع و وجوب جنگ در مواقعی که کرامت انسان با خطر رو به رو است، آشکار می‌شود. از این رو می‌توان گفت که سردار حاج قاسم سلیمانی در تمام عمرش از جوانی و از سال‌های دفاع مقدس تا زمان شهادت، در راه خدا و حفاظت از امت به جهاد و مقاومت پرداخت تا نفس‌ها و جان‌های زیادی از امت به هلاکت نیفتند و کرامت انسان مخدوش نشود. این انفاق جان در راه خدا و امت به تعبیر صدر با جملۀ دل انگیز پایانی آیه یعنی احسان هم مرتبط می‌شود و درواقع دفاع، جوهرۀ احسان و جوهرۀ رد تهاجم و جوهرۀ تقوا و انفاق در راه خدا به شمار می‌آید.

در هر حال صدر در تفسیر آیۀ مذکور به نکات مهمی اشاره کرده است که می‌توان گفت پایه‌ها و هسته‌های مقاومت را در لبنان و منطقه قبل از پیروزی انقلاب اسلامی شکل داده است. درواقع صدر در آیۀ مذکور با نقد دیدگاه برخی محققان در تفسیر آیه که نباید با ورود به جهاد و جنگ خود را به هلاکت بیندازند، بر این نظر است که جنگ در هر صورتی ناپسند نیست بلکه در پاره‌ای از شرایط که کرامت و کیان و شرافت امت در خطر باشد باید به استقبال جنگ و جهاد و دفاع و مقاومت رفت و به انفاق نفس به عنوان برترین انفاق اقدام کرد تا از هلاکت خود و جامعه و امت جلوگیری شود.

با این نگاه نباید در مقابل ظلم و ظالمان صبر کرد تا کرامت انسان پایمال شود. از این رو است که جهاد و مقاومت در مقابل ظلم و ستم بر هر امر دیگری ترجیح دارد بر نشستن و تعطیلی جهاد و دفاع و مقاومت. این نگاه، ریشه‌های قرآنی اندیشۀ مقاومت و دفاع را به ما یادآور می‌شود. چنین تفسیری به پیوند میان تمامی جریان‌های مقاومت نیز منتهی می‌شود؛ زیرا خواست واقعی همۀ این جریان‌ها عدم تحل ظلم و ستم و از بین رفتن کرامت انسان و امت انسانی است. البته این مقاومت و دفاع مبتنی بر خرد و حکمت و برخواسته از آموزه‌های قرآنی است. چنین نگاهی همچنین نشان دهندۀ نگاه تمدنی امام موسی صدر است که در پی پاسخ به نیازهای انسانی است. این نیازها که برخواسته از کرامت انسانی است، فرازمانی و فرامکانی است و امکان حرکت به سمت تمدن را که مورد تأکید امام موسی صدر است نیز فراهم می‌سازد. بنابراین اگر مقاومت و دفاع شکل نگیرد، اولاً پاسخ به نیازهای انسان ممکن نیست و ثانیاً تأسیس و احیای تمدن اسلامی نیز ممکن نیست.

به نظر می‌رسد اندیشه و روح مقاومت در تفسیر این آیه در کلام امام صدر جاری است که خود به عنوان یک رهبر دینی به تأسیس هسته‌های مقاومت در دورۀ معاصر اقدام کرده است. امام موسی صدر با تأسیس جنبش أمل به عنوان سرسلسلۀ حلقۀ مقاومت در منطقه به شمار می‌آید و می‌توان گفت امام مقاومت است و شهید حاج قاسم سلیمانی نمونۀ اعلای فرمانده تراز مقاومت انقلاب اسلامی است.

یادداشت را با دعای امام موسی صدر در پایان نگاه تفسیری خود بر این آیه به پایان می‌برم:

«از خداوند می‌خواهیم نفسمان و همۀ دارایی‌مان را در راه او انفاق کنیم تا خود را از خطر ذلت و امت‌مان را از خطر مرگ تدریجی و ذلت برهانیم. درود بر همۀ عزیزان و جوانانی که نفس خویش را در راه خدا انفاق می‌کنند و خطر هلاکت را از ما و خود دور می‌کنند. آنان از احسان کنندگان هستند و خداوند احسان کنندگان را دوست دارد» (همان، ص ۴۶).

کد خبر 5110833

منبع: مهر

کلیدواژه: قاسم سلیمانی امام موسی صدر قاسم سلیمانی معرفی کتاب آیت الله مصباح یزدی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ترجمه رادیو مقاومت اولین سالگرد شهادت حاج قاسم تجدید چاپ سازمان سمت شهدای مدافع حرم ابو مهدی المهندس جشنواره نقد کتاب مقاومت اسلامی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی انفاق در راه خدا امام موسی صدر کرامت انسان مقاومت و دفاع توان گفت

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۵۴۱۵۰۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

یادداشت| امام صادق(ع) و نگاه ویژه به شهر مقدس قم

بیشترین روایاتی که در ارتباط با شهر مقدس قم و قمی ها بیان شده از امام صادق(ع) است که در مناسبت‌های مختلفی از این شهر و اهل آن به نیکی یاد کرده و تعابیر بی‌نظیری را برای شهر قم بیان کرده‌اند. - اخبار استانها -

به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، شهر مقدس قم از شهرهایی است که از صدر اسلام مورد توجه معصومین علیهم السلام بوده و روایات فراوانی از پیامبر(ص) و امیرالمؤمنین(ع) گرفت تا امام هادی و امام عسکری علیهما السلام راجع به شهر مقدس قم و ویژگی‌های آن بیان شده که این شهر را به مقصدی برای مهاجرت اصحاب و یاران اهل بیت تبدیل کرده و اهل آن را مورد تحسین و تمجید قرار داده اند.

بیشترین روایاتی که در رابطه با شهر مقدس قم و قمی ها بیان شده است از امام صادق علیه السلام است که در مناسبت های مختلفی از این شهر و اهل آن به نیکی یاد کرده و تعابیر بی نظیری را برای شهر قم بیان کرده اند به صورتی که شهر قم را شهر منتخب خداوند و حرم اهل بیت، پناهگاه فاطمیون و محل امن شیعیان دانسته و ضمن تشویق مؤمنان به مهاجرت به قم اهل قم را مردمی نجیب، عالم، دیندار، پیکارجوی در راه خدا و یاوران امام عصر(عج) معرفی کرده اند.

این نوشته به 19 روایت از امام صادق(ع) و به برخی از ویژگی های این شهر مقدس از نگاه امام صادق علیه السلام می پردازیم.

1. قم حرم اهل البیت علیهم السلام

امام صادق علیه السلام فرمود: «انَّ لِلَّهِ حَرَماً وَهُوَ مَکةَ، وَانَ لِلرَّسُولِ حَرَماً وَهُوَ الْمَدینَةُ، وَانَّ لِامیرِالْمُؤْمِنینَ حَرَماً وَهُوَ الْکوفَةُ، وَانَّ لَنا حَرَماً وَهُوَ بَلْدَةُ قُمْ، وَسَتُدْفَنُ فیها امْرَأَةٌ مِنْ اوْلادی تُسَمّی فاطِمَةُ، فَمَنْ زارَها وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ. قالَ الرَّاوی: وَکانَ هذا الْکلامُ مِنْهُ قَبْلَ انْ یولَدَ الْکاظِمُ علیه السلام؛ خداوند حرمی دارد که مکه است، و برای پیامبر صلی الله علیه و آله هم حرمی است و آن مدینه است، حرم امیرالمؤمنین علیه السلام کوفه و حرم ما اهل البیت شهر قم است. بزودی در قم، زنی از فرزندان من به نام فاطمه دفن می شود که هر کس مرقد او را زیارت کند بهشت بر وی واجب می گردد. راوی گوید: امام صادق علیه السلام این سخن را قبل از تولّد امام کاظم علیه السلام پدر بزرگوار حضرت فاطمه معصومه علیها السلام بیان کرد». (بحارالانوار، ج 60، ص 216، ح 41)

2. قم مدفن شفیعه شیعیان

امام صادق علیه السلام فرمود: «تُقْبَضُ فیها امْرَأَةٌ مِنْ وُلْدی اسْمُها فاطِمَةُ بِنْتُ مُوسی، وَتَدْخُلُ بِشَفاعَتِها شیعَتی الْجَنَّةَ بِأَجْمَعِهِمْ؛ در شهر قم زنی از فرزندان من رحلت می کند که نام او فاطمه دختر موسی بن جعفر علیهما السلام است، و تمام شیعیان من (که شایسته شفاعت باشند) با شفاعت این خانم وارد بهشت می شوند». (بحارالانوار، ج 60، ص 228، ح 59)

3. قم و زائران بهشتی

امام صادق علیه السلام فرمود: «انَّ زِیارَتَها تَعْدِلُ الْجَنَّةَ؛ بی شک (ثواب) زیارت مرقد حضرت معصومه علیها السلام برابر با بهشت است». (بحارالانوار ج 48، ص 317)

4. قم منتخب خدا

امام صادق علیه السلام فرمود: «انَّ اللَّهَ اخْتارَ مِنْ جَمیعِ الْبِلادِ کوفَةَ وَ قُمْ وَ تِفْلیسَ؛ خداوند ازمیان تمام شهرها، کوفه، قم و تفلیس را برگزیده است». (بحارالانوار، ج 60، ص 213، ح 25)

5. قم حجّت خدا بر همه دنیا

امام صادق علیه السلام فرمود: «انَّ اللَّهَ احْتَجَّ بِالْکوفَةِ عَلی سائِرِ الْبِلادِ، وَبِالْمُؤْمِنینَ مِنْ اهْلِها عَلی غَیرِهِمْ مِنْ اهْلِ الْبِلادِ، وَاحْتَجّ بِبَلْدَةِ قُمْ عَلی سایرِ الْبِلادِ وَبِأَهْلِها عَلی جَمیعِ اهْلِ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ مِنَ الْجِنّ وَالْإنْسِ، وَلَمْ یدَعِ اللَّهُ قُم وَاهْلَه مُسْتَضْعَفاً بَلْ وَفَّقَهُمْ وَایدَهُمْ.. وَسَیأْتی زَمانٌ تَکون بَلْدَةُ قُمْ وَاهْلُها حُجَّةً عَلَی الْخَلائِقِ وَذلِک فی زَمانِ غیبَةِ قائِمِنا علیه السلام الی ظُهُورِهِ، وَلَوْلا ذلِک لَساخَتِ الْارْضُ بِأَهْلِها، وَانَ الْمَلائِکةَ لَتَدْفَعُ الْبَلایا عَنْ قُمْ وَاهْلِهِ، وَما قَصَدَهُ جَبَّارٌ بِسُوءٍ الّا قَصَمَهُ قاصِمُ الْجَبَّارینَ؛ خداوند کوفه را بر دیگر شهرها، و مؤمنین آن را بر مؤمنان سایر سرزمینها حجّت قرار داد و شهر قم را بر سایر شهرها و مردم آن را بر همه اهالی شرق و غرب عالم، از جن و انس، حجّت قرارداد. خداوند شهر قم و مردم آن را مستضعف و ناتوان رها نکرده، بلکه به آنان توفیق داده و آنها را تأیید کرده است. روزگاری خواهد آمد که شهر قم و مردمان آن بر دیگر مردمان حجت باشند. آن روزگار در زمان غیبت قائم ماست تا زمان ظهورش. اگر چنین نبود زمین، اهل خود را در کامش فرو می برد. فرشتگان بلایا را از قم و مردم قم دور می کنند. هیچ ستمگری قصد بدی نسبت به آنان نکند، مگر آن که درهم شکننده ستمگران او را در هم شکند». ( بحارالانوار، ج 60، ص 213، ح 22)

6. قم معدن علم و دانش

امام صادق علیه السلام فرمود: «سَتَخْلُو کوفَةُ مِنَ الْمُؤمِنِینَ، وَیأْزِرُ عَنْهَا الْعِلْمُ کما تَأْزِرُ الْحَیةُ فی جُحْرِها، ثُمَّ یظْهَرُ الْعِلْمُ بِبَلْدَةٍ یقالُ لَها قُمْ، وَتَصِیرُ مَعْدِناً لِلْعِلْمِ وَالْفَضْلِ، حَتّی لایبْقی فی الْارْضِ مُسْتَضْعَفٌ فی الدّینِ حَتّی الْمُخَدَّراتِ فِی الْحِجالِ، وَذلِک عِنْدَ قُرْبِ ظُهُورِ قائِمِنا، فَیجْعَلُ اللَّهُ قُمْ وَاهْلَهُ قائِمینَ مَقامَ الْحُجَّةِ، وَلَوْلا ذلِک لَساخَتِ الْارْضُ بِأَهْلِها، وَلَمْ یبْقَ فی الْارْضِ حُجَّةٌ، فَیفیضُ الْعِلْمُ مِنْهُ الی سایرِ الْبِلادِ فی الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ، فَیتِمُّ حُجَّةُ اللَّهِ عَلَی الْخَلْقَ حَتّی لایبْقی احَدٌ عَلَی الْارْضِ لَمْ یبْلُغْ الَیهِ الدّینُ وَالْعِلْمُ، ثُمَّ یظْهَرُ الْقائِمُ علیه السلام؛ بزودی کوفه از مؤمنان تهی خواهد گشت و علم و دانش از آن رخت برخواهد بست، همانند ماری که در لانه اش پنهان شود. آن گاه علم و دانش در شهری به نام قم آشکار خواهد شد. این شهر معدن دانش و فضیلت خواهد شد تا آنجا که بر روی کره زمین کسی نمی ماند که در دین ضعیف و ناتوان باشد، حتّی زنان پرده نشین؛ و این امر نزدیک ظهور قائم ما رخ خواهد داد؛ خداوند قم و مردم آن را جانشینان حضرت حجّت قرار می دهد. اگر چنین نبود بی شک زمین اهل خود را می بلعید و در روی زمین حجتی باقی نمی ماند. علم و دانش از این شهر به شهرهای دیگر در شرق و غرب عالم سرازیر می شود و بدین سان حجّت خدا بر بندگانش تمام می شود، تا آنجا که در کره خاکی کسی نمی ماند که دین و دانش به او نرسیده باشد؛ سپس حضرت مهدی علیه السلام ظهور می کند». (بحارالانوار، ج 60، ص 213، ح 23)

7. قم کانون شیعیان

عبدالله بن سنان روایت مفصّلی از امام صادق علیه السلام نقل کرده، که در بخشی از آن آمده است «وَ هُوَ مَعْدِنُ شیعَتِنا؛ قم کانون شیعیان ماست».  (بحارالانوار، ج 60، ص 212، ح 20)

8. قم پناه مؤمنان در فتنه ها

امام صادق علیه السلام فرمود: «اذا عَمَّتِ الْبُلْدانَ الْفِتَنُ فَعَلَیکمْ بِقُمْ وَحَوالیها وَنَواحیها فَانَّ الْبَلاءَ مَدْفُوعٌ عَنْها؛ هنگامی که فتنه ها همه شهرها را فرا بگیرد به قم و اطراف آن پناه ببرید که بلا از قم دفع شده است». (بحارالانوار، ج 60، ص 214، ح 26)

9. سلام و برکات خدا بر قم

امام صادق علیه السلام فرمود: «انَّ لَعَلی قُمْ مَلِکاً رَفْرَفَ عَلَیها بِجَناحَیهِ لایریدُها جَبَّارٌ بِسُوءٍ الّا اذابَهُ اللَّهُ کذَوبِ الْمِلْحِ فی الْماءِ، ثُمَّ اشارَ الی عیسَی بْنِ عَبْدِاللَّهِ فَقالَ: سَلامُ اللَّهِ عَلی اهْلِ قُمْ. یسْقَی اللَّهُ بِلادَهُمُ الْغَیثَ، وَینْزِلُ اللَّهُ عَلَیهِمُ الْبَرَکاتِ، وَیبَدِّلُ اللَّهُ سَیئاتِهِمْ حَسَناتٍ، هُمْ اهْلُ رُکوعٍ وَسُجُودٍ وَقِیامٍ وَقُعُودٍ، هُمُ الْفُقَهاءُ الْعُلَماءُ الْفُهَماءُ، هُمْ اهْلُ الدّرایةِ وَالرّوایةِ وَحُسْنِ الْعِبادَةِ؛ برفراز قم فرشته ای پیوسته بال و پر می زند. هیچ ستمگری تصمیم سوئی در مورد قم نمی گیرد مگر این که خداوند او را (به وسیله آن فرشته) نابود می کند، همانگونه که نمک در آب حل می شود. حضرت سپس از عیسی بن عبدالله قمی یاد کرد و فرمود: سلام و درود خدا بر اهل قم. محلی که خداوند آن را با آب باران سیراب می کند، و برکاتش را بر اهل آن نازل می نماید، و گناهان و خطاهای آنان را تبدیل به حسنه می کند. آنان اهل رکوع و سجود و قیام و قعودند. آنها هستند فقها و علما و خردمندان. آنان اهل روایت و درایت و عبادت نیکو هستند». (بحارالانوار، ج 60، ص 217، ح 46)

10. خاک قم مقدّس است

امام صادق علیه السلام فرمودند: «تُرْبَةُ قُمْ مُقَدَّسَةٌ وَاهْلُها مِنَّا وَنَحْنُ مِنْهُمْ، لایریدُهُمْ جَبَّارٌ بِسُوءٍ الّا عُجّلَتْ عُقُوبَتُهُ مالَمْ یخُونُوا اخْوانَهُمْ فَاذا فَعَلُوا ذلِک سَلَّطَ اللَّهُ عَلَیهِمْ جَبابِرَةَ سُوءٍ! اما انَّهُمْ انْصارُ قائِمِنا وَدُعاةُ حِقّنا. ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ الَی السَّماءِ وَقالَ: اللَّهُمَّ اعْصِمْهُمْ مِنْ کلّ فِتْنَةٍ وَنَجّهِمْ مِنْ کلّ هَلَکةٍ؛ خاک قم مقدّس است، ومردم قم از ما، و ما از آنها هستیم. هر ظالم ستمگری نسبت به قم نظر سویی داشته باشد خداوند در مجازاتش تعجیل می کند. این ویژگی ها برای اهل قم تا زمانی است که نسبت به یکدیگر خیانت نکنند. اگر چنین کنند خداوند حاکمان ستمگری را بر آنها مسلّط می کند. آگاه باشید که یاران حضرت مهدی علیه السلام و دعوت کنندگان به حقّ ما، قمی ها هستند. سپس حضرت سر به آسمان بلند کرد و این گونه در حق اهل قم دعا کرد: خدایا! آنها را از هرفتنه ای حفظ کن و از هر هلاکت و نابودی مصون بدار». (بحارالانوار، ج 60، ص 218، ح 49)

11. قم پناهگاه فاطمیون و محل راحتی مؤمنان

امام صادق علیه السلام فرمود: «اذا اصابَتْکمْ بَلِیةٌ وَعَناءٌ فَعَلَیکمْ بِقُمْ. فَانَّهُ مَأْوی الْفاطِمِیینَ، وَمُسْتَراحُ الْمُؤْمِنینَ. وَسَیأتی زَمانٌ ینْفَرُ اوْلِیائُنا وَمُحِبُّونا عَنَّا وَیبْعُدُونَ مِنّا، وَذلِک مَصْلَحَةٌ لَهُمْ لِکیلا یعْرَفُوا بِوِلایتِنا، وَیحْقِنُوا بِذلِک دِمائَهُمْ وَامْوالَهُمْ. وَما ارادَ احَدٌ بِقُمْ وَأَهْلِه سُوءاً الّا اذَلَّهُ اللَّهُ وَابْعَدَهُ مِنْ رَحْمَتِهِ؛ هر زمان بلاها و نگرانی ها شما را فراگرفت به قم پناه ببرید. زیرا قم پناهگاه فاطمیین و محل راحتی مؤمنان است. و زمانی خواهد آمد که اولیاء و دوستان ما از ما دور می شوند و از شهرهای ما کوچ می کنند، و این کار به مصلحت آنان است، برای این که به ولایت ما شناخته نشوند، و جان و مال خود را حفظ کنند و هر کس به قم و اهل قم نظر بدی کند خداوند او را ذلیل کرده و از رحمتش دور می سازد». (بحارالانوار، ج 60، ص 214، ح 32)

12. قم مأمن شیعیان

جماعتی از امام صادق علیه السلام نقل کرده اند که فرمودند: «اذا عَمَّتِ الْبَلایا فَالْامْنُ فی کوفَةِ وَنَواحیها مِنَ السَّوادِ وَقُمْ مِنَ الْجَبَلِ وَنِعْمَ الْمَوْضِعُ قُمْ لِلْخائِفِ الطَّائِفِ؛ هنگامی که بلا فراگیر شود امنیت در کوفه و اطراف آن در عراق، و قم در منطقه جبل (ایران) خواهد بود و قم محل خوبی برای افراد خائف و سرگردان است». (بحارالانوار، ج 60، ص 214، ح 28)

13. دفع بلا از قم

امام صادق علیه السلام فرمود: «اذا فَقَدَ الْامْنُ مِنَ الْعِبادِ، وَرَکبَ النَّاسُ عَلَی الْخُیولِ، وَاعْتَزَلُوا النّساءَ وَالطّیبَ، فَالْهَرْبُ الْهَرْبُ عَنْ جَوارِهِمْ، فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِداک: الی اینَ؟ قالَ: الی الْکوفَةِ وَنَواحیها، اوْ الی قُمْ وَحَوالیها فَانَّ الْبَلاءَ مَدْفُوعٌ عَنْهُما؛ هنگامی که امنیت از میان مردم رخت بربست، و مردم سوار بر مرکب های جنگی شده، و از همسران خویش و بوی خوش فاصله گرفتند، از آنها فرار کنید. راوی می گوید عرض کردم: فدایت گردم به کجا فرار کنیم؟ فرمود: به سمت کوفه و حوالی آن، یا قم و نواحی آن، زیرا بلا از این دو شهر دفع شده است». (بحارالانوار، ج 60، ص 214، ح 29)

14. قم مرکز شیعیان و موالیان ائمّه اطهار علیهم السلام

سلیمان بن صالح می گوید: روزی خدمت امام صادق علیه السلام بودم، که از فتنه های بنی عبّاس و مشکلاتی که از سوی آنها دامنگیر مردم شده بود سخن به میان آمد، عرض کردم: فدایت گردم، در چنین زمانی مردم به کجا پناه ببرند؟ فرمود: «الی الْکوفَةِ وَحَوالیها وَالی قُمْ وَنَواحیها، ثُمَّ قالَ: فی قُمْ شیعَتُنا وَمَوالینا؛ به کوفه و حوالی آن و قم و اطراف آن پناه ببرید. سپس فرمود: شیعیان و موالیان ما در قم هستند». (بحارالانوار، ج 60، ص 215، ح 35)

15. اهل قم یاران امام زمان(عج)

امام صادق علیه السلام خطاب به عفان بصری فرمود: «آیا می دانی چرا قم را قم نامیده اند؟ گفت: خدا و رسولش و شما بهتر می دانید. فرمود: «انَّما سُمّی قُمْ لِانَّ اهْلَهُ یجْتَمِعُونَ مَعَ قائِمِ آلِ مُحَمَّدٍ صَلَواتُ اللَّهِ عَلَیهِ، وَیقُومُونَ مَعَهُ وَیسْتَقیمُونَ عَلَیهِ وَینْصُرُونَهُ؛ از آن جهت قم را قم نامیده اند که مردم آن بر گرد قائم آل محمّد صلوات الله علیه اجتماع نموده، و همراه او قیام می کنند، و در راه او پایداری می ورزند، و به یاریش بر می خیزند». (بحارالانوار، ج 60، ص 216، ح 38)

16. اهل قم بندگان پیکارجوی خدا

یکی از راویان حدیث می گوید: خدمت امام صادق علیه السلام نشسته بودم که این آیه شریفه قرائت شد: «فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ أُولَاهُمَا بَعَثْنَا عَلَیهِمْ عِبَاداً لَّنَا أُولِی بَأْسٍ شَدِیدٍ فَجَاسُوا خِلَالَ الدِّیارِ وَکانَ وَعْداً مَّفْعُولًا؛ هنگامى که نخستین وعده فرامى‏رسد، گروهى از بندگان پیکارجوى خود را بر ضد شما بر مى‏انگیزم( تا شما را سخت درهم کوبند، حتى براى به دست آوردن مجرمان) خانه‏ها را جستجو مى‏کنند، و این وعده‏اى است قطعى» سوره اسراء، آیه 5

سؤال کردم این افراد چه کسانی هستند؟ امام سه مرتبه فرمود: به خدا قسم آنها قمی ها هستند». (بحارالانوار، ج 60، ص 216، ح 40)

17. اهل قم یاوران اهل بیت علیهم السلام

امام صادق علیه السلام فرمود: «اهْلُ خُراسانَ اعْلامُنا، وَاهْلُ قُمْ انْصارُنا؛ مردم خراسان اعلام و نشانه های ما، و اهالی قم یاوران ما هستند». (بحارالانوار، ج 60، ص 214، ح 30)

18. اهل قم آمرزیده شده اند

امام صادق علیه السلام فرمود: «اهْلُ قُمْ مَغْفُورٌ لَهُمْ؛ غفران الهی برای اهل قم است». (بحارالانوار، ج 60 ، ص 218، ح 48)

19. تصریح بر نجیب بودن اهل قم

ابان بن عثمان می گوید: عمران بن عبدالله قمی وارد بر امام صادق علیه السلام شد. حضرت خطاب به او فرمود: «کیفَ انْتَ؟ وَکیفَ وُلْدُک؟ وَکیفَ اهْلُک؟ وَکیفَ بَنُو عَمّک؟ وَکیفَ اهْلُ بَیتِک؟ ثُمَّ حَدَّثَهُ مَلِیاً. فَلَمَّا خَرَجَ قیل لِابی عَبْداللَّهِ علیه السلام: مَنْ هذا؟ قالَ: نَجیبُ قُومِ النُّجَباءِ، ما نَصَبَ لَهُمْ جَبَّارٌ الّا قَصَمَهُ اللَّهُ؛ حالت چطور است؟ فرزندانت چطورند؟ عموزادگانت چطورند؟ اهل بیت تو چگونه اند؟ سپس برای مدّتی طولانی با او سخن گفت. هنگامی که عمران از خدمت امام مرخص شد، کسی پرسید: این آقا (که اینقدر مورد احترام شما قرار گرفت) چه کسی بود؟ فرمود: فرد نجیبی از قوم نجباء (مردم قم) بود. مردمی که هرگاه ستمگری قصد بدی نسبت به آنها کند، خداوند او را درهم می شکند». (بحارالانوار، ج 60، ص 211، ح 19)

انتهای پیام/