راز کیهان
تاریخ انتشار: ۲ بهمن ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۷۵۵۸۴۴
«جوانی بدون جوانی» و «روح»، از جمله شاخص‌ترین مشارکت‌های کیهان کلهر در سینمای جهان است. چقدر بغض به ما بدهکار است این کیهان کلهر! نه از آن بغض‌های برآمده از دشمنی بلکه منظور آن راه بستن‌های درست و حسابی و همزمان متأثرکننده و فرحبخش بر گلو است که چندان توضیح دادنی نیست و هر تلاشی برای تعریف موقعیت، از ارج و قرب و ثواب آن می‌کاهد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
بغضی به قدمت همه سال‌هایی که کلهر با کمانچه و بعد با شاه کمانش، دلبری کرده و در حول حالنا الی احسن الحال مخاطبان نقش داشته است. این بغض به‌تازگی با بداهه‌نوازی سه‌تار متعلق به الوند صادقی که همراه همسرش نگار برقعی از جانباختگان پرواز شماره 752 هواپیمایی اوکراین بود، با اشک رفع و رجوع شد و آرام گرفت و این شعر سعدی را هم به یاد آورد: مهر تو نگار سرو قامت/ بر من رقمست تا قیامت/ بادست به گوش من ملامت/ و اندوه فراق کوه الوند. در ساحت موسیقی و در قالب آلبوم‌های مختلف، بارها گوش جان سپردیم به هنر روح‌نواز کلهر اما سینما تا اینجا به شکل محدودی، بخت دچارشدن به آن بغض صیقل‌کننده را یافته است. در سینمای ایران، این موهبت نصیب فیلم‌هایی چون لانتوری و فصل کرگدن (ساخته بهمن قبادی محصول ترکیه)، خاطرات اسب سیاه (محصول ایران و ترکیه)، تابور، مجبوریم و... شده است. آنچه پیش روی شماست، درباره مشارکت کیهان کلهر در دو فیلم اسم و رسم دار سینمای جهان است؛ اولی «جوانی بدون جوانی» و دومی همین انیمیشن تازه «روح». در کارنامه این نوازنده و آهنگساز پرآوازه کشورمان، همکاری با فیلم‌های خارجی دیگری چون «چهارراه» محصول 2012 ترکیه و بوسنی و هرزگوین هم دیده می‌شود.
1. جوانی بدون جوانی/ 2007
حاضرترین غایب
یکی از خوشبختی‌های سینمای جهان در بهره‌مندی از موسیقی جادویی کلهر در فیلم «جوانی بدون جوانی» به کارگردانی فرانسیس فورد کاپولا اتفاق می‌افتد و تماشاگران، با شنیدن نوازندگی او سحر می‌شوند. صدای کمانچه کلهر در همان سکانس اولیه و خواب دومینیک (تیم راث) شنیده می‌شود که بخوبی فضای پیش روی مخاطب را ترسیم می‌کند. در چند صحنه دیگر که فضای وهم‌آلودی دارد، از جمله غار و گم شدن چند دقیقه‌ای ورونیکا باز هم از کمانچه کلهر استفاده می‌شود. یکی از هوشمندی‌های کاپولا استفاده از اسوالدو گولیف برای آهنگسازی فیلم است. گولیف اگرچه آرژانتینی است، اما تبار رومانیایی دارد. رومانی، کشور میرچا الیاده، اسطوره شناس مشهور است که فیلم براساس رمانی از او نوشته و ساخته شده است. کلهر اما چطور به این فیلم اضافه شد؟ ظاهراً گولیف در جلساتی که با کاپولا داشت، سی دی‌هایی از کارهای کلهر را به این فیلمساز داده و کارگردان «پدرخوانده» هم از این ساز نوازنده برجسته ایرانی خوشش می‌آید و کار به همکاری و نوازندگی کلهر در فیلم می‌کشد. تنها حسرت ما مخاطبان ایرانی، ندیدن اسم کلهر در تیتراژ فیلم است، فیلم یک تیتراژ اول دارد که اسم بازیگران و عوامل اصلی فیلم از جمله والتر مرچ (تدوینگر فیلم که اخیراً تدوین مستند کودتای 53 به کارگردانی تقی امیرانی را هم به عهده داشت) و همین اسوالدو گولیف در آن و در پس زمینه‌ای سیاه با تصویر گل سرخ نوشته می‌شود و به شکل عجیبی از تیتراژ پایانی طولانی به سیاق دیگر فیلم‌های کاپولا خبری نیست و به یک THE END و «براساس داستانی از میرچا الیاده» بسنده می‌شود، به این ترتیب اسم عوامل پرشمار فیلم از جمله نوازنده‌ها و بویژه کلهر هم نوشته نمی‌شود.
2. روح/ 2020
با تشکر از کلهر
انیمیشن «روح» به‌کارگردانی پیت داکتر که به تازگی با تمجید زیادی روبه‌رو شد، تازه‌ترین فیلم سینمای جهان است که کیهان کلهر در آن مشارکت دارد. این فیلم انگیزشی که قصه یک نوازنده را روایت می‌کند، از کلهر به‌عنوان مشاور موسیقی فیلم بهره برده است. نخستین‌بار زهره سلطان‌آبادی بود که با به اشتراک گذاشتن یک استوری در اینستاگرام، درباره این همکاری توضیح داد. این بار اما خلاف «جوانی بدون جوانی»، اسم کلهر را در تیتراژ پایانی فیلم و در بخش «تشکر ویژه» می‌بینیم. البته همانجا از چهره‌های دیگری از جمله یویو ما نوازنده امریکایی چینی‌تبار هم تشکر شده؛ او مؤسس گروه موسیقی جاده ابریشم است که کیهان کلهر هم در آن آهنگسازی و نوازندگی می‌کند. مستند «موسیقی غریبه‌ها: یویو ما و گروه جاده ابریشم»، روایتی از فعالیت این گروه و گفت‌و‌گو با اعضای آن از جمله کلهر است و آنها درباره اهداف مهم «جاده ابریشم» از جمله پیوند موسیقی شرق و غرب حرف می‌زنند. *عنوان مطلب برگرفته از فیلم «2001: یک اودیسه فضایی» ساخته استنلی کوبریک است که در ایران با اسم «راز کیهان» به نمایش درآمد؛ ربطش به کلهر چیست؟ رازآمیزی و سحرانگیزی هموارگی موسیقی کیهان کلهر که در ایران و جهان زبانزد و مثال زدنی است.