رستاخیز علمی ایران پس از انقلاب/ جمهوری اسلامی چگونه عقب‌ماندگی علمی در دوران پهلوی را جبران کرد؟
تاریخ انتشار: ۲۱ بهمن ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۹۵۵۵۲۷
گروه علم و پیشرفت خبرگزاری فارس_ معصومه شیری؛ «ایران با نرخ رشد علمی ۱۰.۴ درصدی در سال ۲۰۱۹ ، در میان ۲۵ کشور برتر جهان در رتبه دوم قرار دارد.» شاید شنیدن این جمله افتخار آمیز درباره پیشرفت علمی ایران که توسط وب سایت بین المللی «Web of Science» منتشر شده است، در سال های قبل از انقلاب و در دوران حکومت رژیم پهلوی غیرقابل باور و تصور بود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
عقب ماندگی پهلوی‌ها در ماراتن پیشرفت علمی جهان
به طور کلی تمام کشورهای جهان برای دست یافتن به رشد علمی و دانشگاهی باید چهار مرحله را طی کنند. در مرحله اول دانشجوها جذب دانشگاه‌ها می‌شوند و آموزش می‌بینند. پس از این مرحله دانشجویان با استفاده از آموزش هایی که فراگرفته اند، شروع به پژوهش کرده و تولید مقاله می‌کنند. در مرحله سوم، دانشگاه های پژوهش محور تبدیل به دانشگاه های فناور می‌شوند و از مقالات علمی تولید شده در مرحله قبل برای تولید فناوری استفاده می‌کنند. و در مرحله آخر فناوری تولید شده در دانشگاه‌ها بر اقتصاد اثرمی گذارد و منجر به ایجاد اشتغال و درآمدزایی می‌شود.
حالا تصور کنید در سراسر دنیا یک مسابقه بزرگ و حساس در جهت پیشرفت علمی کشورها به راه می‌افتد. اما ایران پیش از انقلاب با وجود گذشت حدود ۴۰ سال از تاسیس اولین دانشگاه، در تولید علم و فنّاوری بسیار ضعیف است و در صنعت به جز مونتاژ و در علم به جز ترجمه هنری ندارد، از این مسابقه جهانی عقب می‌ماند. به طوری که در آن زمان سهم ایران از تولید علم در دنیا تناسب چندانی با ظرفیت های دانشگاهی آن روزها نداشت و در سال ۵۷ کشوری که یک درصد از جمعیت کل دنیا را داشت، سهمش از تولید علم دنیا کمتر از یک دهم درصد بود.
بر اساس گزارشی که نشریه «نیوساینتیست» در سال ۲۰۱۰ منتشر کرده است، رشد علم در کشور ایران، ۱۱ برابر سریع‌تر از میانگین جهانی است. یعنی ایران سریع‌تر از هر کشور دیگری در دنیا در مسیر پیشرفت علم و فناوری حرکت می‌کند.
گام برداشتن ایران در مسیر پیشرفت
علی رغم تمام عقب ماندگی‌های ایران در دوران پهلوی، پس از پیروزی انقلاب، ایران با سرعت زیادی در جهت رشد علمی کشور گام برداشت. و تا اواسط دهه ۷۰ ایستادن در مرحله آموزش محوری به پایان رسید و رستاخیز علمی کشور در پژوهش و تولید علم آغاز شد. بر اساس گزارشی که نشریه «نیوساینتیست» در سال ۲۰۱۰ منتشر کرده است، رشد علم در کشور ایران، ۱۱ برابر سریع‌تر از میانگین جهانی است. یعنی ایران سریع‌تر از هر کشور دیگری در دنیا در مسیر پیشرفت علم و فناوری حرکت می‌کند. به طوری که سهم ایران از تولید علم دنیا در سال ۱۹۹۸ از ۰.۰۷ درصد ، به ۱.۹۸ درصد در سال ۲۰۱۹ می‌رسد. یعنی سهم ایران از تولید علم دنیا نسبت به جمعیت کشور حدودا دو برابر شد.
روند تغییرات سهم ایران از تولید علم جهان (رنگ آبی) و منطقه (رنگ سبز)
بر اساس این نمودار پس از سال ۲۰۰۹ سهم ایران از تولید علم دنیا به سهم منطقی خود نسبت به جمعیت کشور یعنی ۱ درصد از کل جهان می‌رسد. حالا نوبت به حرکت در جهت افزایش کیفیت مقالات تولید شده می‌رسد از این رو برای چاپ مقاله در نشریات برتر جهان، امتیازات خاصی در نظر گرفته می‌شود. در نهایت این رویکرد باعث می‌شود که دهه نود به دهه کیفیت‌گرایی در تولیدات علمی کشور تبدیل شود و در این سال‌ها ارجاعات به مقالات علمی کشور به شدت رشد کرده و دانشگاه‌های کشور یکی پس از دیگری در فهرست‌های رده‌بندی جهانی قرار می‌شود. تا حدی که در سال ۲۰۲۰ مرکز مطالعات علوم و فناوری رتبه بندی لیدن ۳۶ دانشگاه ایران را در فهرست دانشگاه های بزرگ جهان قرار داده است.
یکی از معیارهای سنجش کیفت مقالات دنیا، شاخصی است که پایگاه اطلاعات علمی Clarivate Analytics یا همان ISI تنظیم کرده است. در سال ۲۰۰۷ ، ۵۶ مقاله از کل مقالات برتر دنیا متعلق به ایران بوده است؛ اما در سال ۲۰۱۶ این عدد به ۲۲۳ مقاله رسیده است که نشان دهنده رشد کیفیت بیش از ۴ برابری مقالات تولید شده در ایران است.
روند افزایشی تعداد مقالات داغ و پراستناد ایران در ISI
همچنین رتبه ایران در این زمینه از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۶ از رتبه ۳۹ جهان به رتبه ۲۰ جهان ارتقا پیدا کرده است که نشان دهنده رشد کیفیت مقالات ایران در این سال‌ها است.
ارتقاء رتبه ایران در سهم از مقالات داغ و پراستناد دنیا ISI
در دهه های گذشته که دانشگاه‌ها بیشتر به پژوهش می‌پرداختند، سهم ایران از کل مقالات علمی تولید شده در دنیا نسبت به با کیفیت ترین آنها بیشتر بود؛ اما در طی ده سال اخیر که سهم کشور از مقالات با کیفیت دنیا رو به افزایش است، این نسبت وارونه شده است؛ به طور مثال در سال ۲۰۱۶، سهم ایران از کل مقالات دنیا به ۱.۸ درصد رسید درحالی که ۲.۲ درصد از مقالات با کیفیت دنیا به ایران تعلق داشت.این مسئله نشان از ارتقاء قابل توجه کیفیت مقالات تولید شده در کشور دارد.
صعود به قله‌های علم و فناوری ؛ گام بلند جمهوری اسلامی ایران
پس از گذشت فراز و نشیب های بسیار و جبران عقب ماندگی های ایران در مسابقه‌ی پیشرفت علمی جهان که به پیش از انقلاب و دوران حکومت پهلوی برمی گردد، حالا دیگر زمان گام برداشتن در مسیر تولید فناوری و ایجاد اشتغال و درآمد از زیرساخت های علمی کشور است.
قبل از انقلاب به غیر از برخی صنایع دستی و سنتی هیچ فناوری بومی در کشور وجود نداشت و تکنسین‌های ما تنها نقش اپراتور تجهیزات خارجی را ایفا می‌کردند در حالیکه تمامی پیشرفت‌های فناوری بومی مربوط به بعد از انقلاب است.در سال های اخیر شاهد دستاوردهای متعدد علمی و فناوری در علوم و رشته‌هایی مانند هسته‌ای، نانو، بیوتکنولوژی، موشکی، سلول‌های بنیادین، هوافضا، دارو‌های نوترکیب و پزشکی بوده‌ایم که ثابت می‌کند در صورت اتکا به ظرفیت‌های داخلی و مدیریت مناسب آنها، دسترسی به قله‌های علم و فناوری امکان پذیر است.
پس از گذشت فراز و نشیب های بسیار و جبران عقب ماندگی های ایران در مسابقه‌ی پیشرفت علمی جهان که به پیش از انقلاب و دوران حکومت پهلوی برمی گردد، حالا دیگر زمان گام برداشتن در مسیر تولید فناوری و ایجاد اشتغال و درآمد از زیرساخت های علمی کشور است. از این رو جوانان نخبه ایرانی نباید تنها به ثبت ایده های خلاقانه و نوآورانه خود به صورت مقاله در ژورنال های معتبر دنیا اکتفا کنند بلکه باید تلاش کنند ایده های خود را در قالب پتنت های بین المللی به جهان عرضه کنند تا کشفیات و اختراعات آنها وارد بازارهای تجاری شود و از این طریق بتواند گره ای از مشکلات موجود در صنعت را باز کند.
انتهای پیام/
منبع: فارس
کلیدواژه: مقالات علمی پیشرفت علمی رشدعلمی علم و فناوری خبر خوب پژوهش پهلوی فجر 42 سهم ایران از تولید علم تولید علم دنیا علم و فناوری تولید شده پیشرفت علمی عقب ماندگی پیشرفت علم دانشگاه ها علمی ایران سریع تر علمی کشور رشد علمی رشد علم سال ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۹۵۵۵۲۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
پس از عملیات «وعده صادق» نگاه دنیا به ایران تغییر کرد
به گزارش خبرنگار مهر، آیت الله سید هاشم حسینی بوشهری عصر دوشنبه در دیدار با روح الله فیروزآبادی معاون علمی رییس جمهور گفت: یکی از دلایلی که سبب شد ما به توان داخلی متکی باشیم، تحریم ها علیه کشور بود که البته این بدان معنا نیست که ما از تحریم استقبال می کنیم، اما این امر سبب شد تا کشور به توان داخلی تکیه کند.
رییس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم افزود: اگر محدودیت ها وجود نداشت ما همواره وابسته بودیم و اعتماد به نفس نداشتیم.
آیت الله حسینی بوشهری با بیان اینکه پس از عملیات وعده صادق نگاه دنیا به ایران تغییر کرد افزود: این عملیات قدرتمندانه سبب شد تا برخی ها که با انقلاب اسلامی همراه نبودند به خود بیایند.
وی تصریح کرد: امروز نسل جوان ما باید با توکل به خدا به آینده امیدوار باشند و به جذابیت های کاذب غرب دل خوش نباشد.
امام جمعه قم عنوان کرد: امروز طلاب و پژوهشگران حوزوی زیادی داریم که امیدهای آینده حوزه علمیه هستند که البته این افراد نیز همانند سایر اقشار مشکلات معیشتی دارند که باید شرایط برای کار علمی و بدون دغدغه نخبگان فراهم شود.
در ابتدای این دیدار نیز معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رییس جمهور گزارشی از فعالیت ها در حوزه های علمی و موضوعات دانش بنیان ارایه کرد
کد خبر 6092630
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است