ویران شدن بناهای تاریخی در قزوین/ مهانخانه بزرگ و ۶ دروازه در زمان پهلوی محو شدند
تاریخ انتشار: ۲۲ بهمن ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۹۷۱۶۶۱
بازخوانی اسناد تاریخی به ویژه دفترچه انجمن «متحدین» نشان‌دهنده آغاز موج ویرانی وسیع بناهای تاریخی قزوین توسط شهرداران و حکام رژیم پهلوی در شهر قزوین است.
بناهای تاریخی زیادی از دوره‌های سلجوقی، صفوی و قاجار در شهر قزوین بوده‌اند که متاسفانه در اثر عوامل متعددی برخی از این بناها از بین رفته است. عوامل، حوادث و بلایای طبیعی مانند وقوع زلزله، سیل و عوامل انسانی مانند ساخت‌و‌ساز غیراصولی، ترکیدگی لوله و نشت آب در اطراف ابنیه تاریخی این شهر سبب شده که بعضی از بناهای ارزشمند آن از بین بروند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
یک تاریخ‌نگار قزوینی با بیان اینکه موج اصلی از بین بردن بناهای تاریخی قزوین، در فاصله سال های 1307 تا 1310 خورشیدی اتفاق افتاد، گفت: در این زمان، بلدیه (شهرداری) قزوین به بلدیه تهران به ریاست سرتیپ «کریم آقاخان بوذرجمهری» منضم شده بود و چون این شخص فرصت نمی‌کرد که به قزوین بیاید، نماینده خود به نام دکتر «ابوالقاسم شیخ» را به قزوین فرستاد که در بیرون از کشور تحصیل طب کرده بود و دیدگاه‌های غربی داشت.
مهدی نورمحمدی افزود: به دلیل همین دیدگاه‌های غربی و علاقه وافر دولت پهلوی اول به تجددگرایی، دکتر شیخ تصمیم گرفت که چهره شهر قزوین را مدرن و متجدد کند و متاسفانه این مدرن کردن را فقط در خیابان‌سازی و توسعه میادین دید که با سنت معماری و شهرسازی آن روزگار تقابل جدی پیدا کرد.
وی با ذکر اینکه در قالب این مدرن‌گرایی بسیاری از بناهای تاریخی قزوین تخریب شدند، گفت: یکی از مهمترین ابنیه‌ای که در این دوره (سال 1308 خورشیدی) خراب شد، مهمانخانه بزرگ قزوین بود که توسط «سعدالسلطنه» در عهد ناصری ساخته شده بود و دقیقاً مقابل سردرجنوبی دولت‌خانه و در وسط خیابان سپه کنونی قرار داشت.
نورمحمدی علت خراب کردن این بنا را وصل کردن خیابان سپه به خیابان راه آهن دانست و ادامه داد: این بنای باارزش که حدود نیم قرن سرپا بود، مهمانخانه‌ای باشکوهی بود که در تمام ایران بی‌نظیر بود و حتی شخص ناصرالدین شاه دلبستگی فراوانی به این مهمانخانه داشت. در ضمن برخی محققان آن را سرآغازی بر هتلداری نوین در ایران دانسته‌اند.
وی یادآور شد: یکی دیگر از اقدامات مخرب دوره مسئولیت دکتر شیخ، اتصال خیابان‌های پهلوی (بازار)، شاه (طالقانی) و رشت به همدیگر بود که سبب نابودی 6 دروازه از 8 دروازه تاریخی قزوین شد. این دروازه‌ها که رشت، تبریز، باغ شاه، شیخ آباد، امامزاده حسین(ع) و خندق‌بار نام داشتند، علاوه بر ارزش تاریخی زینت‌بخش خیابان‌های قزوین بودند.
موج دوم تخریب
این قزوین‌پژوه با بیان اینکه موج دوم تخریب در دوره پهلوی دوم و از سال 1328 خورشیدی آغاز شد، عنوان کرد: متاسفانه در این دوره ایوان نادری، عمارت رکنیه و عمارت خورشید که درون دولت‌خانه واقع شده بودند و تاجگذاری پادشاهان صفوی در آنها صورت گرفته بود، خراب شدند و به جای آنها بناهایی مانند مدرسه «محمد قزوینی»، دبیرستان محمدرضا شاه (پاسداران کنونی) و زمین چمن فوتبال ساخته شدند.
نورمحمدی با تاکید بر نقش مهم این بناها در شکل گیری انقلاب مشروطه گفت: به عنوان نمونه دالان ایوان نادری محل حبس «حاج سیاح محلاتی» و «میرزارضا کرمانی» بوده که روشنفکران و زندانیان سیاسی عصر ناصری هستند. در این زندان به قدری بر زندانی‌ها سخت گرفته می‌شد که میرزارضا کرمانی با خود عهد می‌کند که اگر از زندان مذکور بیرون بیاید، ناصرالدین شاه را بکشد. واقعه‌ای که مسیر تاریخ ایران را عوض کرد و وقوع انقلاب مشروطیت را جلو انداخت.
وی افزود: همچنین عمارت یا حیاط رکنیه که جزو دولت‌خانه و نزدیک عمارت نادری قرار داشته، محل حبس میرزا «یوسف خان مستشارالدوله» نویسنده کتاب معروف «یک کلمه» است. در ضمن این بنا محل تیرباران «بحرالعلوم رشتی» و پسرش (از هواداران محمدعلی شاه) و فعالیت انجمن ولایتی قزوین (شبیه شورای شهر فعلی) بود.
نورمحمدی «سرای شاهرودی» و «شهبندری عثمانی» را از دیگر اماکن تاریخی تخریب شده در قزوین برشمرد و ادامه داد: سرای شاهرودی که در محل خیابان مولوی کنونی بود، تجارت‌خانه شخصی به نام «حاج محمدحسن شاهرودی» که یکی از خویشان او به اسم «حاج محمدحسن بادکوبه ای» یکی از حجره‌های این سرا را به شهبندری (گمرک‌خانه) عثمانی مبدل کرد. در این هنگام مشروطه خواهان قزوین به این شهبندری پناهنده شدند و از طریق این بنا با مجاهدین مشروطه‌خواه گیلانی ارتباط برقرار کرده و برای آنها اسلحه و مهمات تهیه می‌کردند.
بناهای بینشاناین تاریخ‌نویس با ذکر اینکه پیدا شدن دفترچه انجمن «متحدین» (از انجمن‌های مشروطه‌خواه) وسعت تخریب میراث فرهنگی قزوین را بیش از گذشته نشان می‌دهد، گفت: در این دفترچه نام مکان‌هایی مانند «باغ طالش» آمده که امروزه کاملاً از بین رفته و بر روی آن بیمارستان بوعلی سینای قزوین ساخته شده است.
نورمحمدی اضافه کرد: همچنین در این دفترچه نام بناهایی مانند «شیشه‌گرخانه»، «مسجد آقاشیخ‌‌علی» و «مسجد دلی‌شیرین» آمده که نمی دانیم کجای شهر قرار داشته‌اند. ضمن اینکه در آن نام کوچه‌هایی مثل «یزدی» (در محله مغلواک) و «سمساره کوچه» (در محله خندق‌بار) آمده که امروزه یا نشانی از آنها نیست یا نامشان تغییر یافته است.
سوءاستفاده پهلوی از فقدان نهادهای حامی میراثبررسیها نشان می‌دهد که همه تخریب های گفته‌شده در حالی صورت گرفته‌اند که هیچ مخالفت مؤثری از سوی گروه‌های مردمی در مقابل آنها انجام نشده است. بنابراین حکومت پهلوی با سوء استفاده از نبود نهادهای مردمی حام میراث فرهنگی در استان قزوین اقدام به تغییر چهره تاریخی قزوین و نابودی عمارت چهلستون و دروازه‌های ارزشمند آن کرد که اگر امروز وجود داشتند، بدون شک جزو آثار فرهنگی بی‌بدیل کشور و جهان بودند./ تسنیم
منبع: ایران آنلاین
کلیدواژه: بناهای تاریخی تاریخی قزوین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ion.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۹۷۱۶۶۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ضرورت همراهی اوقاف برای بازگشایی دروازه ری در قم
محسن محرری،رئیس شورای اسلامی شهر قم، برنامه مدیریت شهری برای بازگشایی خیابان دروازه ری را مورد توجه قرار داد و اظهار داشت: خیابان دروازه ری در کنار قبرستان نو و وادی‌السلام از طرح‌های بازآفرینی شهری است که تسریع در عملیات اجرایی و بازگشایی کامل آنها در گرو همراهی اداره کل اوقاف و امور خیریه به‌عنوان بخشی از متولی بقاع موجود در مجموعه‌های فوق است.
محرری با بیان اینکه تملک و بازگشایی خیابان دروازه ری به‌عنوان یکی از ۱۶ خیابان بن‌بست قم تا پایان امسال نهایی می‌شود، گفت: ساماندهی و بازگشایی کامل این محور نیازمند همراهی اوقاف و امور خیریه است.
وی با اشاره به پیش‌بینی احداث ۲ پارکینگ در طرح بازگشایی و ساماندهی خیابان دروازه ری، ابراز کرد: طی چند سال گذشته برخی از خیابان‌های بن‌بست شهری مانند خیابان شهیدان صادقی، برقعی، خسرو بیگی، بلوار جمهوری اسلامی و عمار یاسر بازگشایی شده‌اند.
محور دروازه ری به طول یک‌هزار و ۳۰۰ متر است و در آخرین طرح تفصیلی شهر قم که در اسفندماه ۱۳۹۸ به تصویب شورای عالی معماری و شهرسازی رسیده و پس از ابلاغ به استاندار به شهرداری اعلام شده‌است.
وی همچنین با بیان اینکه تبدیل قبرستان نو در هسته مرکزی شهر و در جوار حرم حضرت معصومه (س) به باغ مزار در مساحت ۵ هکتاری جزء طرح‌های جاری مدیریت شهری است، گفت: تملک پلاک مغازه‌های پیرامون این قبرستان در مراحل پایانی خود قرار دارد.
قبرستان نو یکی از آرامستان‌های قدیمی شهر قم است که در محدود خیابان امیرکبیر در نزدیکی حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه (س) واقع شده‌است.
رئیس شورای اسلامی شهر قم همچنین با اشاره به عملکرد شورای ششم، گفت: طی نزدیک به سه سال از فعالیت این شورا ۱۲۴ جلسه رسمی برگزار و ۸۲۰ مورد لوایح و ۷۸ طرح مورد بررسی قرار گرفته است.
محرری برخی اختلاف‌نظر‌ها در بین اعضای شورای اسلامی شهر را مورد توجه قرار داد و افزود: اختلاف‌نظر و دیدگاه در بین افراد عادی است؛ ولی رسانه‌ای شدن این مباحث و کشیده‌شدن آنها به کف جامعه می‌تواند آثار منفی در عملکرد شورا داشته‌باشد.
باشگاه خبرنگاران جوان قم قم
مدیررسانهای پرسپولیس: سپاهان به جای شکایت بیجا، عذرخواهی کند