به نقل از «فرارو»

تعلیق اجرای "پروتکل الحاقی" در روز "سوم اسفند" چه تبعاتی دارد؟

تاریخ انتشار: ۲۷ بهمن ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۱۰۱۵۰۶۷

فرارو- با توجه به قانونی که در مجلس در مورد فعالیت‌های هسته‌ای به تصویب رسید، نمایندگان مجلس معتقدند؛ اگر تا ۳ اسفندماه لغو تحریم‌های ایران عملیاتی نشود، خروج جمهوری اسلامی ایران از اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی ضروری است و انتظار ما از دولت آن است که در این تاریخ خروج ایران از اجرای داوطلبانه پروتکل‌های الحاقی را رقم بزند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه به دولت بایدن هشدار داد که زمان حفظ برجام رو به پایان است. عراقچی در پاسخ به اظهارات «جو بایدن» رییس جمهوری آمریکا که گفته است «تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران را لغو نمی‌کند مگر اینکه تهران تعهد خود را به برجام نشان دهد»، گفت: ایالات متحده ابتدا باید اقدام و تحریم‌های ایران را لغو کند.
معاون وزیر خارجه در مورد مصوبه مجلس شورای اسلامی مبنی افزایش غنی سازی اورانیوم نیز گفت: فکر می‌کنم قانون مجلس کاملاً واضح است پارلمان در واقع به دولت دستور داده است تا بلافاصله تا ۲۰ درصد غنی سازی اورانیوم را آغاز کند. این کاری است که تقریباً یک ماه پیش انجام داده ایم و سپس مجلس تصمیم گرفت که اجرای داوطلبانه پروتکل‌های اضافی، دو ماه پس از اجرایی شدن قانون را متوقف کند.
وی افزود: این مهلت در واقع تا ۲۱ فوریه /سوم اسفند ۱۳۹۹ / است. بنابراین، اگر قبل از آن تاریخ اتفاقی نیفتد، اگر تحریم‌ها قبل از آن تاریخ لغو نشوند، ما راهی نداریم جز اینکه تصمیمی را که گرفته شده است، اجرا کنیم تا از این طریق پروتکل الحاقی را متوقف نماییم و این بدان معنی است که تعداد بازرسی‌ها و تعداد بازرسان بین المللی در ایران کاهش می‌یابد.
عراقچی ادامه داد: ما هنوز عضو "ان. پی. تی" خواهیم بود و همچنان توافق نامه خود را با آژانس انرژی هسته‌ای خواهیم داشت ما به NPT و توافق نامه حفاظتی متعهد خواهیم ماند و براساس این دو سند، بازرسان همچنان به کار خود در ایران ادامه می‌دهند، اما نه به اندازه پروتکل الحاقی که به آن‌ها اجازه می‌دهد، چیزی به آن تاریخ نمانده است.

عراقچی ادامه داد: زمان کوتاه است، چون یک ماه بعد از آن تاریخ، به سال نو در ایران خواهیم رسید و سپس وارد فضای انتخابات ریاست جمهوری خواهیم شد همه می‌دانند که در طول مبارزات انتخاباتی، هیچ کس ترجیح نمی‌دهد مذاکره کند پس ما زمان بسیار محدودی داریم.  
در صورت تعلیق اجرای پروتکل الحاقی چه اتفاقی خواهد افتاد؟
مهدی مطهرنیا کارشناس مسائل بین الملل در گفتگو با فرارو در مورد اظهارات اخیر عراقچی معاون وزیر امور خارجه بایت اجرای قانون مجلس پیرامون تعهدات هسته ای، اظهارداشت: سخنان اخیر بایدن در رابطه با بازگشت به برجام نشان داد که او می‌خواهد از فشار تحریمی که ترامپ به راه انداخته علیه ایران، همچنان به عنوان یک اهرم استفاده کند، او اعلام کرد که تهران ابتدا باید گام‌هایی را که در رابطه با کاهش تعهدات برجام برداشته، به عقب بازگرداند، تا آمریکا نیز به تعهدات خود در قالب لغو تحریم‌ها عمل کند.
وی افزود: آمریکا می‌خواهد از این طریق و در قالب برجام، مذکرات خود را با ایران آغاز کند و به نوعی با اصلاح برجام فعلی، پای دیگر موضوعات از قبیل موشکی و منطقه‌ای را نیز به مذاکرات باز کند، در مقابل نیز تهران معتقد است که این اول آمریکا است که باید به تعهدات خود پایبند باشد و تحریم‌ها رفع کند، تا بعد از آن ایران نیز تعهداتی را که کاهش داده، دوباره اجرایی کند، اما باید این نکته را در نظر داشت که پرونده تهران- واشنگتن تنها به موضوع هسته‌ای مربوط نمی‌شود و ابعاد گسترده بین المللی و منطقه‌ای دارد.
مطهرنیا اضافه کرد: بنابراین مشکلاتی که بین دو طرف وجود دارد، به این زودی‌ها قابل حل نیست و نباید تنها آن را در مورد مسائل هسته‌ای دانست، بلکه خصومتی که بین دو کشور وجود دارد، تقابل دو گفتمان است و این جدال به این راحتی‌ها جمع نخواهد شد، در همین زمینه تیمی که بایدن برای ایران در دوره خود درنظرگرفته این خصوصیت را دارد که بسیار با کشور ما آشنا هستند، در این رابطه انتخاب رابرت مالی به عنوان نماینده ویژه وزارت امور خارجه آمریکا در امور ایران خود نشان دهنده این موضوع است.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه اگر ایران در سوم اسفند ماه قانون مصوب مجلس را اجرا کند، این مسئله می‌تواند تبعات مهمی را در پی داشته باشد، ادامه داد: بر طبق این مصوبه اگر تا سوم اسفند آمریکا تحریم‌ها را لغو نکند، ایران اجرای پروتکل الحاقی را که الان به طور داوطلبانه اجرا می‌کند، به حالت تعلیق در خواهد آورد و با آژانس بین المللی انرژی اتمی تنها در قالب پادمان هسته‌ای و NPT همکاری خواهد کرد، این موضوع باعث می‌شود که دیگر بازرسان آژانس نتوانند، به بازرسی‌های خود ادامه دهند و این موضوع با محدودیت‌های زیادی روبرو خواهد شد.
وی بیان کرد: اگر ایران این کار را انجام دهد، با توجه به وجود دولت جدید در آمریکا، همگرایی این کشور با اروپا، روسیه و چین در مورد پرونده هسته ایران بیشتر خواهد شد و می‌توانند علیه کشورمان یک اجماع سازی انجام دهند و تحریم‌های بیشتری را نیز وضع کند، از سوی دیگر اروپا نیز امکان دارد تحریم‌هایی را که به حالت تعلیق درآورده را دوباره احیا کند، اگر چنین روندی آغاز شود، احتمال ارجاع پرونده هسته ایران به شورای امنیت و تکرار تصویب قطعنامه‌های هفت گانه علیه ایران وجود دارد.
مطهرنیا خاطرنشان ساخت: اگر تیم سیاست خارجی بایدن نتواند با ایران به یک توافقی دست پیدا کند، آن زمان سطح اصطحکاک و تنش بین دو کشور افزایش خواهد یافت، از سوی دیگر به دلیل اینکه دولت بایدن به مانند اوباما می‌تواند علیه ایران اقدام به ایجاد یک اجماع جهانی کند، این موضوع می‌تواند فشار‌های بسیار زیادی را به کشورمان وارد کند، به طور کلی زمانی که بایدن روی کار آمد، یک جو خوشبینی نسبت به بازگشت آمریکا به برجام ایجاد شد، اما حال که زمان گذشته، مشخص شد این خوشبینی‌هایی که ایجاد شد با واقعیت‌هایی که در عرصه میدانی وجود دارد، تفاوت بسیار زیادی می‌کند.

منبع: فرارو

کلیدواژه: تعلیق پروتکل الحاقی قانون هسته ای مجلس برجام غنی سازی اورانیوم پروتکل الحاقی فروپاشی برجام تعلیق اجرای پروتکل الحاقی پروتکل الحاقی علیه ایران تحریم ها سوم اسفند آن تاریخ هسته ای

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۰۱۵۰۶۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تهدید به بازنگری در دکترین هسته‌ای؛ آیا امیدی برای توافق باقی مانده؟

نشانه‌هایی وجود دارد که تماس‌های مخفی بین ایالات متحده و ایران، نه تنها در مورد بحران غزه بلکه در مورد پرونده هسته‌ای نیز در جریان است.

به گزارش اکوایران، ایران پس از عملیات پهپادی و موشکی به اراضی اشغالی و پاسخ محدود (رژیم) اسرائیل، ارزیابی کرد که توانسته با بازدارندگی هسته‌ای اسرائیل و اتحاد نظامی اسرائیل و آمریکا به طور مؤثری مقابله کند.

بازنگری در دکترین هسته‌ای

به نوشته استیمسون، ایران با دو دشمن روبروست که هر دو از تسلیحات هسته‌ای برخوردار بوده، در حالی که ایران فاقد آن است. با این حال، در صورت تشدید بیشتر تنش‌ها، ایران به احتمال زیاد برای ایجاد بازدارندگی در برابر حملات آینده، به سمت گریز هسته‌ای پیش خواهد کرد.

در آستانه حمله محدود (رژیم) اسرائیل در ۱۹ آوریل، سرلشکر احمد حق‌طلب، رئیس سازمان حفاظت و امنیت هسته‌ای در مورد لزوم بازنگری در استراتژی هسته‌ای ایران در نتیجه افزایش تهدیدات آمریکا و (رژیم) اسرائیل صحبت کرد. او گفت: «اگر اسرائیل تصمیم بگیرد از تهدید حمله به مراکز هسته‌ای ایران به عنوان ابزاری برای اعمال فشار بر تهران استفاده کند، بازنگری در دکترین و سیاست‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران و گذر از تحفظات قبلی اعلام‌شده توسط کشور، ممکن و قابل‌تصور است».

هم‌زمان، روزنامه شرق مدعی شد امیرسعید ایروانی، سفیر ایران در سازمان ملل و معاون سابق دبیر شورای عالی امنیت ملی تماس‌های آرام خود با آمریکا را نه تنها در مورد بحران غزه بلکه در مورد موضوع هسته‌ای نیز ادامه داده است.

بن‌بست مذاکرات و توافق موقت

آخرین دور مذاکرات رسمی هسته‌ای در سپتامبر ۲۰۲۲ با پیشنهادی از سوی جوزپ بورل، نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجه و سیاست امنیتی به پایان رسید که به انجام نرسید.

مذاکره روسیه آمریکا درباره ایران ریابکوف رابرت مالی

ایران خواستار پایان‌دادن به اختلافات با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد مسائل پادمان، لغو تحریم‌های آمریکا علیه سپاه پاسداران و تضمین ایالات متحده مبنی بر تداوم هرگونه توافق فراتر از دولت بایدن بود. چنین امتیازاتی حاصل نشد.

در غیاب توافق رسمی، آمریکا و ایران در ماه می‌۲۰۲۳ در عمان به تفاهم موقتی دست یافتند که ادعا شده بر اساس آن، ایران متعهد شد که غنی‌سازی اورانیوم را فراتر از ۶۰ درصد انجام ندهد، پنج شهروند دوتابعیتی ایرانی‌آمریکایی را آزاد کند و در ازای آن، وجوه بلوکه‌شده‌اش توسط آمریکا آزاد گردد. واشنگتن همچنین سیگنال‌هایی فرستاد که تحریم‌های نفتی علیه ایران را تشدید نخواهد کرد.

هدف از تفاهم موقت میان بِرَد مک‌گورک، هماهنگ‌کننده امور خاورمیانه و شمال آفریقا در کاخ سفید و علی باقری کنی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای وقت ایران دورزدن کنگره آمریکا بود که در غیر این صورت، فرصت بررسی دقیق و احتمالاً مسدودکردن یک توافق رسمی را داشت. با این حال، اسرائیل با این موضوع مخالفت کرد و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر (رژیم) اسرائیل در تماس تلفنی ۸ ژوئن ۲۰۲۳ به آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا هشدار داد که اسرائیل به هیچ توافقی بین واشنگتن و تهران پایبند نخواهد بود.

جنگ‌هایی که سد مذاکرات شدند

همچنین همکاری نظامی ایران و روسیه با واکنش منفی کشورهای اروپایی و همچنین آمریکا مواجه شد. حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ به شدت بر برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) سال ۲۰۱۵ تأثیر گذاشت و عملاً روندی که با ایران در سال ۲۰۰۸ آغاز شده بود را نابود کرد.

جنگ اوکراین

با افزایش قیمت انرژی پس از حمله روسیه به اوکراین، برخی از فشارهای اقتصادی فوری بر ایران کاهش یافت. روسیه و ایران به هم نزدیک‌تر شدند و روایت افول غرب و نیاز به «نگاه به شرق» در تهران قوت یافت.

با این حال، روابط اقتصادی نزدیک‌تر با روسیه و چین نتایج مطلوبی را برای رشد اقتصادی ایران به همراه نداشت. ایران قرار بود مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا را در عمان در اواسط اکتبر ۲۰۲۳ از سر گیرد. آغاز جنگ غزه مانع از این امر شد، هرچند گزارش شده که دو طرف در ژانویه ۲۰۲۴ برای بحث در مورد حملات حوثی‌ها در دریای دیدار کردند.

در بحبوحه ادامه جنگ غزه و افزایش تنش‌ها میان آمریکا و گروه‌های مقاومت منطقه، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد که ایران تولید اورانیوم با خلوص بالا را افزایش داده و از اواسط ۲۰۲۳، کاهش تولید را معکوس کرده است. مقامات آمریکایی بر این باورند که ایران در صورت غنی‌سازی بیشتر، سوخت کافی برای گریز هسته‌ای را در اختیار دارد و زمان لازم برای آن را می‌توان با روز اندازه‌گیری کرد، نه با ۱۲ ماه که توسط برجام تعیین شده بود.

گزینه‌های غرب

هنوز هم برنامه‌هایی روی میز وجود دارد که می‌تواند مذاکرات هسته‌ای را احیا کند. تهران اعلام کرده که عمانی‌ها یک مکانیسم «کم در برابر کم» یا «گام‌به‌گام» مشابه توافق می‌۲۰۲۳ ارائه کرده‌اند. یکی دیگر از احتمالات که توسط علی واعظ و ولی نصر پیشنهاد شده، تقویت همکاری‌های منطقه‌ای به عنوان راهی برای جبران محدودیت‌هایی در برنامه هسته‌ای ایران است.

همچنین گزارش‌هایی از طرح ژاپن برای احیای مذاکرات هسته‌ای به گوش می‌رسد، اگرچه هیچ جزئیاتی منتشر نشده است. ژاپن سابقه‌ای در میانجیگری هسته‌ای ندارد، اما به عنوان میانجی برای دستیابی به آتش‌بس جنگ ایران و عراق نقش مهمی ایفا کرد.

اگر نهایتاً مرگ برجام اعلام شود، غرب سه گزینه دارد: بازدارندگی، اقدام نظامی یا مذاکرات جدید. قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد که برجام را در سال ۲۰۱۵ تأیید کرد، در اکتبر ۲۰۲۵ منقضی می‌شود. پیش از آن، بریتانیا یا فرانسه می‌توانند در صورت غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران به سطح گریز هسته‌ای، تحریم‌های سازمان ملل علیه تهران را «بازگردانند». ایران تهدید کرده که در صورت بازگشت تحریم‌ها، از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (مانند کاری که کره شمالی در سال ۲۰۰۲ انجام داد و سپس به ساخت بمب اقدام کرد) خارج خواهد شد.

سؤالی که مطرح می‌شود این است که آیا ایالات متحده در پی حمله تلافی‌جویانه ایران به اسرائیل در ۱۳ آوریل، تحریم‌های نفتی را تشدید خواهد کرد؟ دولت بایدن تحریم‌های جدیدی را علیه تولید پهپاد و فولادسازی ایران اعلام کرده، اما هیچ اشاره‌ای به تحریم‌های نفتی نداشته است. با توجه به اینکه تنها مزیت توافق فعلی بین دو کشور این بوده که ایران می‌تواند نفت را به چین بفروشد، به احتمال زیاد وضعیت شکننده موجود در طول انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال ۲۰۲۴ ادامه خواهد یافت.

با این حال، حتی اگر بایدن در انتخابات پیروز شود، احتمالاً در مورد کاهش تحریم‌ها علیه ایران با احتیاط عمل خواهد کرد.

ممکن است ایران برای حفظ برجام بر روی کاغذ، تا زمانی که قطعنامه سازمان ملل در سال ۲۰۲۵ منقضی شود و شورای امنیت دیگر «درگیر» این موضوع نباشد، از اهرم‌های خارج از موضوع هسته‌ای استفاده کند.

جنگ غزه همچنین هم محدودیت‌ها و هم فرصت‌های ایران و گروه‌های مقاومت را برای مقابله با اسرائیل و آمریکا نشان داد. عملیات مستقیم ایران به (رژیم) اسرائیل، تحلیل دقیق‌تری از واکنش اسرائیل و آمریکا به ایران، خارج از «منطقه خاکستری» را در اختیار تهران قرار داد. ایران با ارزیابی این اطلاعات، می‌تواند برای استفاده در مذاکرات هسته‌ای آتی اهرم فشار به دست آورد.

بهترین راه پیش رو می‌تواند ادامه تعهدات تک‌ماده‌ای از سوی دو طرف بوده و در عین حال، خط‌قرمزها برای جلوگیری از تشدید درگیری در هر دو عرصه هسته‌ای و منطقه‌ای را رعایت کند. با درس‌گرفتن از تجربیات گذشته، هنوز هم یافتن راه‌حلی متوازن برای حل‌وفصل موضوع هسته‌ای بر اساس فرآیندی گام‌به‌گام امکان‌پذیر است.