آمریکا باید برای بازگرداندن امور برجامی به روال عادی خود، پیش‌قدم شود/ کشورهای عربی راهی جز مذاکره مستقیم با ایران پیش رو ندارند/ مانع‌تراشی‌های نتانیاهو راه به جایی نمی‌برد
تاریخ انتشار: ۹ اسفند ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۱۱۴۱۸۹۵
آمریکا اخیرا و همزمان با شتاب گرفتن رایزنی‌های اروپایی‌ها برای احیای توافق هسته‌ای موسوم به برجام، اعلام کرد که حاضر است دعوت مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برای شرکت در جلسه گروه ۱+۵ با ایران برای رسیدن به راه حلی دیپلماتیک را بپذیرد.
این در حالی است که مقام های ایران بازگشت به توافق هسته‌ای و آغاز رایزنی‌ها درباره ساز و کار فعال شدن این توافق را مشروط به لغو تحریم‌ها علیه ایران دانسته‌اند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
از سوی دیگر، برخی کشورهای عربی از جمله عربستان و بحرین و اخیرا نیز شورای همکاری کشورهای خلیج‌فارس طی موضعی توجیه‌ناپذیر مشارکت در مذاکرات برای هرگونه توافق با ایران هستند.
این تحولات، معادلات سیاسی جدیدی ایجاد کرده است که آینده توافق هسته‌ای و هر نوع اقدام برای عملی کردن گفتوگو ها را تحت تاثیر قرار می دهد.
«سرکیس ابوزید»، نویسنده و تحلیلگر مسیحی لبنانی در تشریح ابعاد و تحولات مرتبط با آینده توافق هسته‌ای به پرسش‌های خبرنگار ایلنا پاسخ داد:
آمریکا اخیرا اعلام کرده است که اگه ایران به پایبندی کامل به توافق هسته‌ای و مذاکرات پیش از توافق جدید بازگردد، واشنگتن نیز به این توافق باز خواهد گشت. حال بر این اساس، کدام طرف باید آغازگر باشد و چرا؟
طبیعتا این آمریکاست که باید به توافق هسته ای بازگردد، زیرا این واشنگتن بود که از توافق خارج شد، مانع‌تراشی کرد، تحریم‌های پی در پی اعمال و تلاش کرد توافق را تخریب کند. بنابراین آمریکا باید برای بازگرداندن امور به روال عادی خود، پیش‌قدم شود.
درباره امور بین‌المللی باید گفت که این امور، جزء اصول ثابت به شمار می‌روند زیرا مبانی تعامل در سطح جهان را تعیین می‌کنند. ایران به موضوع توافق هسته‌ای و لزوم پایبندی طرف مقابل به آن از زاویه یک پدیده صوری و شکلی نگاه نمی‌کند بلکه از دید لزوم احترام متقابل و مقابله به مثل آن را ارزیابی و تاکید می‌کند که آمریکا نباید کشورهای دیگر را دست کم بگیرد و شروط خود را بر آنها دیکته کند. بنابراین تهران بر اصل رفتار متقابل و احترام به موضع ایران اصرار می‌کند و اینکه واشنگتن باید حسن‌نیت خود را ثابت کند و گام اولیه و مثبت را برای احیای آنچه از دست رفته است بردارد، زیرا این کشور بود که توافق را نقض کرد.
برخی کشورهای عربی نیز اخیرا مدعی حق حضور در مذاکرات با ایران شده و خواستار مشارکت در تحولات مرتبط با هر نوع توافق با تهران هستند. این کشورها چه هدفی را دنبال می‌کنند و مخاطب آنها کدام طرف است؟
برخی کشورهای عربی طرح عملیات مشارکت در مذاکرات توافق هسته‌ای را مطرح می‌کنند. طرف‌های اصلی در توافق هسته‌ای، ایران و آمریکا هستند اما این کشورها احساس می‌کنند که واشنگتن با ورود به مذاکره و توافق با ایران پشت آنها را خالی کرده و آنها هیچ نقشی در حصول توافق یا اموری از این دست نخواهند داشت. به همین دلیل خواهان ایفای نقش در این روند هستند. چنانکه برخی طرف‌ها در آمریکا نیز خواهان مشارکت برخی از کشورهای عربی در مذاکرات هسته‌ای هستند تا به نوعی روحیه آنها بالا رفته و اطمینان‌خاطر حاصل شود که آمریکا با هر نوع توافقی متحدان خود را رها نکرده است. برخی کشورهای عربی از این جهت برای حضور در مذاکرات اصرار دارند تا چنین وانمود کنند که در جریان معادلات جهانی بخشی از توازن هستند. این کشورها قدرتی از خود ندارند و می‌خواهند قدرت خود را از آمریکا بگیرند. باید گفت که اکنون در ارتباط با کشورهای حوزه خلیج‌فارس پیشنهاد ایران برای ورود به مذاکره جدی و توافق مستقیم که امنیت منطقه را تامین و از مشارکت عملی حمایت می‌کند، می‌تواند نجات دهنده باشد.
به اعتقاد من باید ایران و کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس برای حفظ منافع و مصالح منطقه به صورت مستقیم با یکدیگر گفتوگو کرده و همه این امور را با دید مثبت ارزیابی و بررسی کنند نه اینکه کشورهای عربی به موضع آمریکا علیه ایران متوسل شوند. زیرا این اتفاق کاملا گذرا و مقطعی بوده و آمریکا در حال حاضر به حکم منافع خود با این کشورها ارتباط دارد، بنابراین به محض اینکه منافع خود را در توافق با ایران ببیند، قطعا از آنها عبور و اقدام خود را عملی خواهد کرد. پس مصلحت منطقه و ملت‌های آن اقتضا می کند که گف وگوی مستقیم بین کشورهای منطقه بدون حضور آمریکا انجام شود.
«بنیامین نتانیاهو»، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی از همان ابتدا موضع تندی علیه برجام داشته و همواره تلاش کرده تا مانع بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای شود. تلاش نتانیاهو و لابی صهیونیستی در تاخیر آمریکا برای بازگشت به توافق هسته‌ای چه تاثیری داشته است؟
این کاملا طبیعی است که نتانیاهو از توافق هسته‌ای وحشت‌زده و بیمناک باشد، چرا که این توافق به خودی خود به مفهوم اعتراف به نقش اثر گذار ایران در منطقه است و این موضوع اسرائیل و به طور خاص نتانیاهو را به ترس می‌اندازد. نتانیاهو از عدم بازگشت آمریکا به برجام و جانبداری یک‌طرفه واشنگتن به ویژه در زمان «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهوری سابق ایالات متحده که اقدام‌های ویژه و جانبدارانه‌ای را در حمایت از اسرائیل و امنیت این رژیم اتخاذ کرد، اطمینان خاطر داشت.
به هیمن دلیل نتانیاهو هراسان است و تلاش می‌کند هر نوع اقدامی را در راستای احیای توافق هسته‌ای تخریب کند. چنانکه پیشتر نیز تلاش کرد از ایران باج‌خواهی کند و منطقه را به سمت جنگ سوق دهد تا از بازگشت به این توافق زیان نبیند. اما مشخص است که دولت آمریکا به مصلحت خود می‌بیند که به توافق هسته‌ای و تفاهم با ایران باز گردد. بنابراین تلاش‌های نتانیاهو تاکنون شکست خورده است. وی در حال حاضر تلاش می‌کند از دولت جدید آمریکا برای کسب دستاوردها و امتیازهای جدید در مقابل مشارکت واشنگتن در هر توافق جدید، باج‌خواهی کند.
به تبع، اسرائیل و لابی صهیونیستی به تلاش‌های خود برای تخریب روند بازگشت به توافق ادامه خواهند داد، زیرا می‌خواهند آمریکا حامی بی‌چون و چرای اسرائیل علیه هر توافقی با ایران باشد. اما ایران با استمداد از قدرت داخلی و توازن نیروهایش توانست بر معادله موجود غالب شود و آمریکا را وادار به بازگشت به توافق هسته‌ای کند. بنابراین اسرائیل باید هوشیار و آگاه باشد که این تحولات و داده‌ها نقش این رژیم را کمرنگ کرده و به طور کلی حال و هوای خوبی برای آن به همراه ندارد. اسرائیل دیگر قدرت دست بردن در موازین قدرت در منطقه و جهان را ندارد.
آیا توافق هسته‌ای بین ایران و طرف مقابل، بر روند تشکیل دولت در لبنان تأثیرگذار خواهد بود؟
طبیعی است که بازگشت آمریکا به برنامه جامع اقدام مشترک بر صحنه جهان عرب و کل منطقه از جمله لبنان بازتاب داشته باشد زیرا گروه‌هایی که در لبنان دل به آمریکا بسته بودند، چشم‌انتظار تشدید تش بین تهران و واشنگتن و تضعیف نقش ایران بودند. به همین دلیل اگر امور به مجرای طبیعی خود بازگردد و توافق هسته‌ای مجددا فعال شود و کارآیی خود را باز یابد، تحریم‌های ایران لغو و جایگاه واقعی آن در منطقه بیش از پیش هویدا می‌شود و قطعا بر لبنان و شرایط آن تاثیر خواهد گذاشت.
یقین یدانید که این توافق در سراسر منطقه از جمله سوریه، یمن و کشورهای دیگر اثرگذار خواهد بود، زیرا چنین توافقی ایران را از فشارها و تحریم‌های چند ساله رها خواهد کرد. اعتراف آمریکا و کشورهای اروپایی به اهمیت توافق هسته‌ای و نقش ایران، جایگاه و اثرگذاری ایران در منطقه را تقویت خواهد کرد. چه بسا با چنین وضعیتی برخی نیروهایی که دل در گرو معادلات تخریب‌گرانه علیه ایران بسته بودند و در روند تشکیل دولت در لبنان مانع تراشی می‌کردند، سر عقل آیند و برای فعال شدن چرخه طبیعی در مسیر تشکیل دولت و برقراری ثبات در کشور تلاش کنند.
آینده جنگ یمن و چهره‌هایی چون «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی که نامشان با جنگ گره خورده است، در سایه توافق هسته‌ای جدید ایران و آمریکا به کدام سو خواهد رفت؟
جنگ یمن نیز متأثر از توافق هسته‌ای خواهد بود چنانکه اکنون نیز اوضاع به نفع جنبش انصارالله در جنگ نظامی موجود ورق خورده است، در آینده نیز قدرت به نفع همین گروه متوازن خواهد شد. بنابراین هر نوع توافق جدید نفوذ ایران را تقویت و متحدان منطقه‌ای و همچنین محور مقاومت را در وضعیت بهتری قرار خواهد داد و توازن را به نفع محور مقاومت تغییر داده و چه بسا توافق‌ها وائتلاف‌هایی متفاوت از قبل تشکیل شود.
از جمله نتایج این توافق می‌تواند نتایج مثبت برای متحدان ایران و پیامدهای منفی برای دشمنان آن از جمله بن سلمان باشد که انواع جنگ سیاسی را علیه ایران در منطقه به راه انداختند. طبیعتا آنها پس از توافق با توجه به اینکه ایران قدرت بیشتر و جایگاه بزرگ‌تری در منطقه می‌یابد، باید در محاسبات اشتباه خود بازنگری کنند و چه بسا مجبور شوند برای منافع خود و ملت‌هایشان وارد گفتوگو و ائتلاف با ایران شوند.
منبع: ایلنا
کلیدواژه: توافق هسته ای برخی کشورهای عربی توافق هسته ای بازگشت به توافق توافق هسته ای علیه ایران تحریم ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.ilna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایلنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۱۴۱۸۹۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تهدید به بازنگری در دکترین هسته‌ای؛ آیا امیدی برای توافق باقی مانده؟
نشانه‌هایی وجود دارد که تماس‌های مخفی بین ایالات متحده و ایران، نه تنها در مورد بحران غزه بلکه در مورد پرونده هسته‌ای نیز در جریان است.
به گزارش اکوایران، ایران پس از عملیات پهپادی و موشکی به اراضی اشغالی و پاسخ محدود (رژیم) اسرائیل، ارزیابی کرد که توانسته با بازدارندگی هسته‌ای اسرائیل و اتحاد نظامی اسرائیل و آمریکا به طور مؤثری مقابله کند.
بازنگری در دکترین هستهایبه نوشته استیمسون، ایران با دو دشمن روبروست که هر دو از تسلیحات هسته‌ای برخوردار بوده، در حالی که ایران فاقد آن است. با این حال، در صورت تشدید بیشتر تنش‌ها، ایران به احتمال زیاد برای ایجاد بازدارندگی در برابر حملات آینده، به سمت گریز هسته‌ای پیش خواهد کرد.
در آستانه حمله محدود (رژیم) اسرائیل در ۱۹ آوریل، سرلشکر احمد حق‌طلب، رئیس سازمان حفاظت و امنیت هسته‌ای در مورد لزوم بازنگری در استراتژی هسته‌ای ایران در نتیجه افزایش تهدیدات آمریکا و (رژیم) اسرائیل صحبت کرد. او گفت: «اگر اسرائیل تصمیم بگیرد از تهدید حمله به مراکز هسته‌ای ایران به عنوان ابزاری برای اعمال فشار بر تهران استفاده کند، بازنگری در دکترین و سیاست‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران و گذر از تحفظات قبلی اعلام‌شده توسط کشور، ممکن و قابل‌تصور است».
همزمان، روزنامه شرق مدعی شد امیرسعید ایروانی، سفیر ایران در سازمان ملل و معاون سابق دبیر شورای عالی امنیت ملی تماس‌های آرام خود با آمریکا را نه تنها در مورد بحران غزه بلکه در مورد موضوع هسته‌ای نیز ادامه داده است.
بن‌بست مذاکرات و توافق موقتآخرین دور مذاکرات رسمی هسته‌ای در سپتامبر ۲۰۲۲ با پیشنهادی از سوی جوزپ بورل، نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجه و سیاست امنیتی به پایان رسید که به انجام نرسید.
مذاکره روسیه آمریکا درباره ایران ریابکوف رابرت مالیایران خواستار پایان‌دادن به اختلافات با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد مسائل پادمان، لغو تحریم‌های آمریکا علیه سپاه پاسداران و تضمین ایالات متحده مبنی بر تداوم هرگونه توافق فراتر از دولت بایدن بود. چنین امتیازاتی حاصل نشد.
در غیاب توافق رسمی، آمریکا و ایران در ماه می۲۰۲۳ در عمان به تفاهم موقتی دست یافتند که ادعا شده بر اساس آن، ایران متعهد شد که غنی‌سازی اورانیوم را فراتر از ۶۰ درصد انجام ندهد، پنج شهروند دوتابعیتی ایرانی‌آمریکایی را آزاد کند و در ازای آن، وجوه بلوکه‌شده‌اش توسط آمریکا آزاد گردد. واشنگتن همچنین سیگنال‌هایی فرستاد که تحریم‌های نفتی علیه ایران را تشدید نخواهد کرد.
هدف از تفاهم موقت میان بِرَد مک‌گورک، هماهنگ‌کننده امور خاورمیانه و شمال آفریقا در کاخ سفید و علی باقری کنی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای وقت ایران دورزدن کنگره آمریکا بود که در غیر این صورت، فرصت بررسی دقیق و احتمالاً مسدودکردن یک توافق رسمی را داشت. با این حال، اسرائیل با این موضوع مخالفت کرد و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر (رژیم) اسرائیل در تماس تلفنی ۸ ژوئن ۲۰۲۳ به آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا هشدار داد که اسرائیل به هیچ توافقی بین واشنگتن و تهران پایبند نخواهد بود.
جنگ‌هایی که سد مذاکرات شدندهمچنین همکاری نظامی ایران و روسیه با واکنش منفی کشورهای اروپایی و همچنین آمریکا مواجه شد. حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ به شدت بر برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) سال ۲۰۱۵ تأثیر گذاشت و عملاً روندی که با ایران در سال ۲۰۰۸ آغاز شده بود را نابود کرد.
جنگ اوکراینبا افزایش قیمت انرژی پس از حمله روسیه به اوکراین، برخی از فشارهای اقتصادی فوری بر ایران کاهش یافت. روسیه و ایران به هم نزدیک‌تر شدند و روایت افول غرب و نیاز به «نگاه به شرق» در تهران قوت یافت.
با این حال، روابط اقتصادی نزدیک‌تر با روسیه و چین نتایج مطلوبی را برای رشد اقتصادی ایران به همراه نداشت. ایران قرار بود مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا را در عمان در اواسط اکتبر ۲۰۲۳ از سر گیرد. آغاز جنگ غزه مانع از این امر شد، هرچند گزارش شده که دو طرف در ژانویه ۲۰۲۴ برای بحث در مورد حملات حوثی‌ها در دریای دیدار کردند.
در بحبوحه ادامه جنگ غزه و افزایش تنش‌ها میان آمریکا و گروه‌های مقاومت منطقه، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد که ایران تولید اورانیوم با خلوص بالا را افزایش داده و از اواسط ۲۰۲۳، کاهش تولید را معکوس کرده است. مقامات آمریکایی بر این باورند که ایران در صورت غنی‌سازی بیشتر، سوخت کافی برای گریز هسته‌ای را در اختیار دارد و زمان لازم برای آن را می‌توان با روز اندازه‌گیری کرد، نه با ۱۲ ماه که توسط برجام تعیین شده بود.
گزینه‌های غربهنوز هم برنامه‌هایی روی میز وجود دارد که می‌تواند مذاکرات هسته‌ای را احیا کند. تهران اعلام کرده که عمانی‌ها یک مکانیسم «کم در برابر کم» یا «گام‌به‌گام» مشابه توافق می۲۰۲۳ ارائه کرده‌اند. یکی دیگر از احتمالات که توسط علی واعظ و ولی نصر پیشنهاد شده، تقویت همکاری‌های منطقه‌ای به عنوان راهی برای جبران محدودیت‌هایی در برنامه هسته‌ای ایران است.
همچنین گزارش‌هایی از طرح ژاپن برای احیای مذاکرات هسته‌ای به گوش می‌رسد، اگرچه هیچ جزئیاتی منتشر نشده است. ژاپن سابقه‌ای در میانجیگری هسته‌ای ندارد، اما به عنوان میانجی برای دستیابی به آتش‌بس جنگ ایران و عراق نقش مهمی ایفا کرد.
اگر نهایتاً مرگ برجام اعلام شود، غرب سه گزینه دارد: بازدارندگی، اقدام نظامی یا مذاکرات جدید. قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد که برجام را در سال ۲۰۱۵ تأیید کرد، در اکتبر ۲۰۲۵ منقضی می‌شود. پیش از آن، بریتانیا یا فرانسه می‌توانند در صورت غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران به سطح گریز هسته‌ای، تحریم‌های سازمان ملل علیه تهران را «بازگردانند». ایران تهدید کرده که در صورت بازگشت تحریم‌ها، از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (مانند کاری که کره شمالی در سال ۲۰۰۲ انجام داد و سپس به ساخت بمب اقدام کرد) خارج خواهد شد.
سؤالی که مطرح می‌شود این است که آیا ایالات متحده در پی حمله تلافی‌جویانه ایران به اسرائیل در ۱۳ آوریل، تحریم‌های نفتی را تشدید خواهد کرد؟ دولت بایدن تحریم‌های جدیدی را علیه تولید پهپاد و فولادسازی ایران اعلام کرده، اما هیچ اشاره‌ای به تحریم‌های نفتی نداشته است. با توجه به اینکه تنها مزیت توافق فعلی بین دو کشور این بوده که ایران می‌تواند نفت را به چین بفروشد، به احتمال زیاد وضعیت شکننده موجود در طول انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال ۲۰۲۴ ادامه خواهد یافت.
با این حال، حتی اگر بایدن در انتخابات پیروز شود، احتمالاً در مورد کاهش تحریم‌ها علیه ایران با احتیاط عمل خواهد کرد.
ممکن است ایران برای حفظ برجام بر روی کاغذ، تا زمانی که قطعنامه سازمان ملل در سال ۲۰۲۵ منقضی شود و شورای امنیت دیگر «درگیر» این موضوع نباشد، از اهرم‌های خارج از موضوع هسته‌ای استفاده کند.
جنگ غزه همچنین هم محدودیت‌ها و هم فرصت‌های ایران و گروه‌های مقاومت را برای مقابله با اسرائیل و آمریکا نشان داد. عملیات مستقیم ایران به (رژیم) اسرائیل، تحلیل دقیق‌تری از واکنش اسرائیل و آمریکا به ایران، خارج از «منطقه خاکستری» را در اختیار تهران قرار داد. ایران با ارزیابی این اطلاعات، می‌تواند برای استفاده در مذاکرات هسته‌ای آتی اهرم فشار به دست آورد.
بهترین راه پیش رو می‌تواند ادامه تعهدات تک‌ماده‌ای از سوی دو طرف بوده و در عین حال، خط‌قرمزها برای جلوگیری از تشدید درگیری در هر دو عرصه هسته‌ای و منطقه‌ای را رعایت کند. با درس‌گرفتن از تجربیات گذشته، هنوز هم یافتن راه‌حلی متوازن برای حل‌وفصل موضوع هسته‌ای بر اساس فرآیندی گام‌به‌گام امکان‌پذیر است.
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»