Web Analytics Made Easy - Statcounter
به نقل از «ایرنا»
2024-05-08@03:06:18 GMT

پرنده‌نگری؛ ظرفیت سربه مهر بوشهر

تاریخ انتشار: ۱۹ اسفند ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۱۲۶۰۸۲۶

پرنده‌نگری؛ ظرفیت سربه مهر بوشهر

به گزارش ایرنا، ساعتی در فضای طبیعی یا ساخته شده از مواد طبیعی و سازگار با محیطی می‌نشینند تا بدون هیچ دستبردی به طبیعت تنها رفتار طبیعی پرندگان کوچک و بزرگ دریایی و خشکی زی را تماشا کنند و از شکوه طبیعت به وجد آیند؛ گفته می‌شود پرنده‌نگری پرطرفدارترین شاخه اکوتوریسم است.

خوب است در همین ابتدا دو واژه پرنده نگری و پرنده شناسی را تفکیک کنیم تا منظور و هدف تا پایان روشن باشد چرا که خلط این دو تخریب را به همراه دارد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

پرنده‌نگر در طبیعت حاضر می‌شود و بدون هیچگونه تصرف و دخالت در زندگی طبیعی پرندگان تنها به تماشای آنها می‌پردازد اما پرنده‌شناسی آکادمیک می‌تواند از نزدیک به بررسی ژنتیک و عادات و رفتار گونه‌ای پرنده بپردازد.

اخلاق پرنده‌نگری می‌گوید: گردشگر نباید به سمت لانه برود، به تخم پرنده دست بزند، در تغذیه آنها دخالت کند، از ایجاد صدا برای جذب پرنده استفاده کند و یا آرامش آنها را بهه هم بریزد.

اکنون و پس از گذشت ۲ دهه از شناخت این شاخه اکوتوریسم در ایران، اگر نگوییم دیر شده‌است، زمان آن است تا با یادآوری داشته‌های بوشهر دراین زمینه، اهمیت بهره بردن از آن را در اقتصاد گردشگری یادآوری شود.

 بوشهر ۹۳۷ کیلومتر ساحل و مرز دریایی با خلیج فارس دارد که جزایر، تالاب‌ها و آبگیرهای آن، بسیار به مذاق مرغان مهاجر تابستان و زمستان‌گذرخوش می‌آید، طوریکه تنها در زمستان‌ها ۱۰۰ گونه پرنده مهاجر از سیبری میهمان این استان می‌شوند.

۳۲۷ گونه پرنده مهاجر و بومی در این استان نه چندان عریض زیست می‌کنند و سهم بوشهر از همه ظرفیتی گردشگری که در این زمینه دارد، پرنده نگری است که همچنان بالقوه مانده‌است، هر چند قدم‌های نخستین در سطحی بسیار محدود برداشته شد اما به گفته کارشناسان، مسئولان و فعالان این عرصه شایسته آن چیزی نیست که به صورت خدادادی به این استان زرخیز ارزانی شده‌است.

صنعت کم هزینه اما پر سود

 گفته می‌شود پرنده‌نگری علاوه بر پرطرفدارترین، پرردرآمدترین شاخه اکوتوریسم نیز هست.،بنابراین توسعه این نوع توریسم با خود چرخه اقتصادی خرد را به همراه می‌آورد که جامعه  انسانی پیرامونی و حفاظت از پرندگان و زیستگاه ‌آنها را به دنبال دارد.

زمانی که گردشگر برای پرنده‌نگری پای به یک روستا  می‌گذارد، در اقامتگاه‌های بومی مستقر می‌شود، خرید و از راهنماهای بومی استفاده می‌کند و بسیاری دیگر که توسعه را برای اقتصاد روستاییان و کسب و کارهای روستایی به دنبال دارد.

عضو کمیته ثبت پرندگان ایران می‌گوید: درآمدزایی پرنده‌نگری باعث می‌شود تا روستاییان خود برای حفاظت پرندگان و زیستگاه آنها پیش قدم ‌شوند، زیرا منشا برکت فراوانی برای معاش آنها است.

نقش دستگاه‌های اجرایی مرتبط در رونق صنعت پرنده‌نگری 

به بیان محمد پاپری هرچند پرنده‌نگری توریسمی فرادولتی است، به امکانات زیرساختی نیازی ندارد و علاقه‌مندان می‌توانند پای به این عرصه بگذارند اما دستگاه‌های دولتی نیز هر یک برای فراهم کردن این زمینه  نقشی به عهده دارند که اگر به خوبی از پس آن برآیند رونق این شاخه گردشگری در بوشهر آغاز می‌شود.

او که خود افسر محیط‌دار سوم حفاظت محیط زیست بوشهر است، باور دارد که سازمان محیط زیست استان بوشهر تنها لازم است حفاظت از پرندگان و زیستگاه آنها را به خوبی انجام دهد و مشارکت بیشتر مردم را در این زمینه جذب کند، در این صورت با فراهم آوردن شرایطی امن، شاهد گونه‌های بیشتر پرندگان و رفتارهای طبیعی بیشتری از آنها خواهیم بود.

این فعال پرنده‌نگر که موفق شده‌است شمار پرندگان شناخته شده بوشهر را به ۳۲۷ گونه افزایش دهد،  نقش و وظیفه بخش گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی این استان را نیز تبلیغات مناسب، ایجاد زیرساخت‌های لازم و بهره‌برداری از آن می‌داند، البته معتقد است این نقش کمتر ایفا شده‌است و با اینکه کمتر از ۲ دهه از شناخت این شاخه کم خسارت و پر سود گردشگری می‌گذرد، توسعه آن در بوشهر مطلوب نیست.

پاپری می‌گوید بوشهر تنها یک باشگاه پرنده‌نگری دارد که کم و بیش فعال است و  تور لیدری که به طور ویژه در این زمینه فعالیت کند وجود ندارد.

مدرس دوره‌های پرنده نگری در بوشهر می‌گوید: سه سال پیش یک دوره آموزشی برای لیدرهای مرکز این استان برگزار کردم اما این آموزش‌ها مدتی است متوقف شده‌است.

گام نخستین

توانمندی بوشهر در جذب توریست پرنده‌نگر همانند اهمیت آن در توسعه پایدار استان برکسی پوشیده نیست، همانطور که مردم، فعالان و مسئولان گردشگری این استان بر ضعف زیرساختی، فرهنگسازی و تبلیغاتی در این زمینه اذعان دارند.

هفتم آذر ماه امسال بود که تفاهم‌نامه‌ ۲ ساله‌ای میان اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با موسسه پرنده‌نگری چکاوک و اداره کل حفاظت از محیط زیست بوشهر به امضا رسید.

گفته شد تهیه و گردآوری اطلس پرندگان استان بوشهر، راه‌اندازی ایستگاه پرنده نگری، آموزش و توانمند سازی راهنمایان محلی پرنده نگری، نصب تابلو در سواحل و تالاب‌ها با شعار محیط زیستی و فعال کردن گروه‌های پایش زیست محیطی ساحلی مردم نهاد از برنامه‌هایی است که این تفاهم نامه دنبال می‌کند.

همچنین مقرر شده است روی سایت اداره کل‌های حفاظت از محیط زیست و میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بوشهر دریچه‌ای به منظور معرفی این شاخه از گردشگری ایجاد و مقاله‌ها، اطلاعات و تصاویر پرنده نگری روی آن بارگذاری ‌شود، میراث فرهنگی برای معرفی پرنده‌نگری از چاپ تصاویر پرندگان بومی بوشهر و توزیع در هتل‌ها و سایر مراکز گردشگری حمایت کند.

به نظر می‌رسید و می‌رسد که اجرای این تفاهم‌نامه گام نخستین و بلندی برای توسعه این نوع گردشگری در استان بوشهر است که بدون شک دریچه‌ای ارزشمند برای اشتغال‌زایی و کسب درآمد پایدار است، هدفی که تا تحقق آن فاصله بسیار است.

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر چند روز پس از رسانه‌ای کردن این تفاهم نامه به خبرنگار ایرنا گفت: پرنده‌نگری به عنوان یکی از ظرفیت‌های گردشگری بوشهر تاکنون مغفول مانده بود اما امروز توسعه آن به صورت جدی در دستور کار قرار گرفته است.

سالاری گفت: دیدگاه‌ها به گردشگری از توسعه هتل، اقامتگاه و موزه‌ها به سمت تنوع بالای گردشگری و پتانسیل‌های اکوکمپ‌ و اکوسیستم‌های بوشهر رفته و لازم است گردشگری دریایی و پرنده‌نگری بیش از پیش توسعه یابد که برنامه‌ریزی لازم برای آن صورت گرفته است.

او معتقد است جذب گردشگر عمومی و حرفه‌ای پرنده‌نگر از هدف‌های توسعه‌ای گردشگری این استان به شمار می‌رود اما برای عملی شدن، نیاز است برنامه‌ها و رویدادهایی در این زمینه اجرا و بازخورد آن دریافت شود.

 با این حال به گفته معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر آنچه در وهله نخست برای توسعه گردشگری پرنده‌نگری مهم و ضروری است اینکه توجه مسئولان استان به اهمیت آن رشد صنعت گردشگری بوشهر است تا پس از آن شرایط و زیر ساخت‌های لازم فراهم آید.

حال انعقاد این قرارداد میان ۲ دستگاه‌ مرتبط دولتی و تنها باشگاه پرنده‌نگری بوشهر می‌تواند نشان از این جلب توجه داشته باشد، به شرطی که همزمان اقداماتی نیز فراتر از آنچه روی کاغذ است انجام گیرد.

هر چند استقبال بخش خصوصی از صنعت گردشگری پرنده‌نگری و حضور پرشور در این شاخه پرطرفدار برای رشد و رونق آن ضروری و راهگشا است، اما طی این مسیر تا منزل توسعه بسیار زمان‌بر خواهد بود اگر حمایت دولتی برای تامین بخشی از زیرساخت‌های فرهنگی و فیزیکی دریغ شود.

قابلیت بوشهر برای تبدیل به شاخص‌ترین مرکز پرنده‌نگری  

آنچه که تا کنون بر صنعت گردشگری بوشهر  گذشته است، گواهی بر آن است که فراهم نبودن زیرساخت‌ها و حمایت‌ها رونق پرنده‌نگری را به تاخیر انداخته است، طوری که در میان هیاهوی مرغان مهاجر و گردشگران زمستانه بوشهر، فعالیت حرفه‌ای در این شاخه به وضوح مهجور است و از همه ظرفیتی که بوشهر دارد، تنها آنهایی که به هوای هوایی معتدل، نیمه دوم سال قصد سفر به این استان جنوبی می‌کنند، به تماشای پرنده‌های زمستان‌گذر سواحل نیز می‌نشینند که البته گاه با دخالت غیر کارشناسی در تغذیه آنها بی‌زیان نیز نیستند.

مسئول باشگاه پرنده‌نگری "چکاوک"، دبیر سازمان مردم نهاد زیست محیطی با همین نام، معتقد است: بوشهر وضعیت اقلیمی مناسبی دارد تا تبدیل به یکی از شاخص‌ترین حوزه‌های گردشگری پرنده‌نگری شود، اما در زمان حاضر سمن‌ها و بخش خصوصی فعال به واقع نیازمند حمایت بخش دولتی هستند.

او به خبرنگار ایرنا گفت:  این صنعت کم هزینه است و کمترین خسارت را به محیط زیست وارد می‌کند در صورتی که الزامات فراهم شود و آموزش لازم به متولیان و مردم صورت گیرد اما باید گفت تا امروز حمایت‌ها و اقدامات خوب نبوده‌است.

محمد مهدی طیاری مسئول تنها باشگاه پرنده‌نگری استان بوشهر است که به سبب فعالیت‌هایش در سال‌های اخیر، نامش در هر گفت‌و گویی که با مسئولان دولتی گردشگری و حفاظت از محیط زیست، فعالان پرنده‌شناسی و گردشگری داشتیم به میان آمد، می‌گوید: در هر نقطه از بوشهر پرندگان بومی و مهاجر زندگی می‌کنند، بنابراین لازم است زیر ساخت‌ها در شهرها نیز مهیا باشد؛ شهرداری در هرس درختان به فصل زادآوری پرندگان توجه داشته باشد، سرشماری پرندگان را در دستورکار قرار دهد و بررسی‌های کارشناسی دیگری که پرندگان خود با فوایدی که دارند به آن پاسخ می‌دهند.

فرهنگ‌سازی و آموزش لازمه پرنده‌نگری

اما با این همه پاپری فرهنگ‌سازی و آموزش را مهمترین لازمه رونق در این شاخه از گردشگری می‌داند، زیرا این شاخه نیز مانند بسیاری دیگر از حرفه‌ها اصول وشاخص‌هایی دارد که برای بهره‌بردن از آن باید رعایت شود.

مسئول باشگاه چکاوک و مدرس دوره‌های پرنده‌نگری گفت: این موسسه آموزش را با تاکید بر دانش‌آموزان به صورت رایگان به عهده گرفته است و علاوه بر معرفی پرندگان بوشهر، اصول حرفه‌ای و اخلاقی پرنده‌نگری را فرهنگ‌سازی می‌کند؛ شیوه درست استتار، میزان قابل قبول تجمع و نوع پوشش و استقرار پرنده‌نگر از اصول حرفه‌ای است و پرهیز از ایجاد صدا برای جذب پرنده، دخالت نکردن در تغذیه او و اکوسیستم و چرخه طبیعی حیات پرندگان شکاری برخی از اصول اخلاقی است که پرنده‌نگر باید بداند.

طیاری به عنوان یکی از فعالان گردشگری پرنده‌نگری بوشهر که شمارشان به انگشتان دست نمی‌رسد، از معرفی نشدن شایسته این شاخه در بوشهر گلایه بسیار دارد.

او می‌گوید: پرنده‌نگری جنبه سرگرم‌کننده بالایی دارد، لذت روحی بی‌نظیری به همراه می‌آورد و توان دقت و تمرکز را افزایش می‌دهد.

ظرفیتی که هست، توسعه‌ای که نیست

مسئول باشگاه مردمی چکاوک ادامه می‌دهد: بوشهر چیزی از جاذبه پرنده نگری کم ندارد، تنها در بندر بوشهر امکان ایجاد ۲ سایت کم‌نظیر در بندرگاه و جاده شیف وجود دارد تا افرادی که برای ساحل‌گردی می‌آیند از آن بهره‌ ببرند. در سراسر استان می‌توان چندین سایت ثابت ایجاد کرد و یا با تجهیز ماشین به دوربین و تلسکوپ و کتابخانه، گردشگران به پرنده‌نگری برد.

او گفت: اگر دستگاه‌ها به دنبال ایفای مسئولیت اجتماعی خود هستند، به ثمر نشاندن گردشگری پرنده‌نگری یکی از راه‌هایی است که بی‌شک بدون فایده نخواهد بود.

طیاری در آخر می‌گوید: قابلیت بسیار است اما توانمندی ما محدود است و به تنهایی نمی‌توان این مسیر را به مقصود رساند.

 او گفت:  لازم است اداره‌کل میراث فرهنگی بوشهر بیش از پیش در حمایت از این توان بی‌نظیر استان و معرفی آن و اجرای تفاهم‌نامه‌ای که منعقد شد، همت کند.

پرندگان بیشترین تنوع را در میان حیات وحش بوشهر دارند و به گفته  عضو کمیته ثبت پرندگان ایران، این استان به تنهایی به اندازه برخی از کشورهای اروپایی گونه‌های پرنده دارد.؛ در زمان حاضر ۳۲۷ گونه پرنده در بوشهر مشاهده شده‌است.

پرنده نگری در ایران شاخه‌ای نو پا است و کمتر از ۲ دهه از عمر آن می‌گذرد. این شاخه گردشگری در استان‌های حوزه دریای خزر، مرکزی، کردستان و تهران بیش از سایر استان‌ها توسعه یافته اس اما بوشهر با همه ظرفیتی که دارد، تا کنون هیچ برجک پرنده‌نگری ندارد و سهم اندگی از توسعه پرنده‌نگری در کشور دارد.

بدون شک این نقطه ضعف و جای خالی شاخصی در گردشگری بوشهر است که بدون عزم همگانی و فعالیت‌های محدود کنونی پر نمی‌شود.

برچسب‌ها بوشهر گردشگری روز ملی پرنده نگری خلیج فارس پرندگان مهاجر

منبع: ایرنا

کلیدواژه: بوشهر گردشگری روز ملی پرنده نگری بوشهر گردشگری روز ملی پرنده نگری خلیج فارس پرندگان مهاجر اخبار کنکور اداره کل میراث فرهنگی گردشگری پرنده نگری باشگاه پرنده نگری گردشگری بوشهر پرنده نگر استان بوشهر تفاهم نامه صنایع دستی محیط زیست توسعه ای حرفه ای

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۲۶۰۸۲۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

بوشهر همه ظرفیت‌های آمایشی توسعه و پیشرفت دانش نوپایه را دارد

به گزارش خبرگزاری مهر، آیت الله غلامعلی صفایی عصر دوشنبه در دیدار معاون پژوهش و فناوری بسیج دانشجویی کشور اظهار کرد: جهان در دوره گذار از نظم کنونی به نظم نوین آینده است و این نظام نوین فوق العاده علم محور بوده و تمام تئوریسین‌ها به این مساله قائل هستند که جهان یا متأثر از ذات علم و یا متأثر از محصولات فناوری به ویژه در حوزه نانو، هسته‌ای، هوافضا و رادیو داروها و صنایع فوق الکترونیک دفاع است.

نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه بوشهر افزود: بنابراین اگر در عرصه علم و فناری فوق روز نباشیم دچار بحران خواهیم شد و کشوری می‌تواند موفق باشد که در عرصه علم و فناوری فوق روز باشد.

وی ابراز کرد: کشورهای پیشرفته برای ۵۰ سال آینده کار می‌کنند و یکی از نمونه‌های آن زیست بوم فضا است.

آیت الله صفایی بوشهری گفت: در نظام محاسبات استراتژیک جهان آینده مدیریت به دست کسانی است که مدیریت دریا را انجام می‌دهند. دریای چین، مدار هفت درجه و دریای مدیترانه محل‌های مهمی برای این منظور هستند و به زودی مدیریت استراتژیک جهان به سمت مدیریت فضا خواهد رفت.

نماینده ولی فقیه در استان بوشهر اظهار کرد: باید در عرصه مدیریت نظم نوین آینده جهان برای خود برنامه و هم در مهندسی آن سهم داشته باشیم و برای این منظور باید در عرصه علم و فناوری به ویژه علوم استراتژیک برنامه فوق روز داشت.

منتخب مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری با تاکید بر اقتصاد دریا محور ابراز کرد: متأسفانه در این باره کشور دچار عقب افتادگی است در حالی که کشوری همچون ویتنام ۵۰ درصد از تولید ناخالص ملی آن از دریا است در حالی که در ایران این رقم ۲.۷ است. این مسأله‌ای است که باید حل شود.

آیت الله صفایی بوشهری با تاکید بر توانمند سازی نیروی انسانی گفت: این نیروی انسانی باید هویت دینی و ملی داشته و علاوه بر آن شاخصه‌های علمی هم داشته باشد، بهترین جا بسیج است چون هم حوزه تربیتی دینی بوده و انقلابی است.

وی ادامه داد: در بین اقشار بسیج، قشر دانشجویی و اساتید بهترین هستند که هم پیشگام و پیشران هستند؛ از جهتی لازم است نیروهای بسیج در حوزه رشد خود در علم و فناوری از دانشجویان دیگر بالاتر باشند و خود را به درجه‌ای برسانند که کشور به خود کفایی و تولید و مرجعیت برسد.

نماینده ولی فقیه در استان بوشهر ابراز کرد: به درجه‌ای از توقف رسیدیم که از بیرون فضای پیشرفت ما را دچار کندی کار کردند، همچنین در تولید منابع انسانی به ویژه نیروهای انقلابی طرح چندانی نداشتیم و مدیریت خوبی نشده است و در رابطه با نیازها اولویت‌های خود را مراعات نکردیم، این نشان می‌دهد در منابع انسانی با این همه استعداد نتوانستیم سازماندهی شناخت و رشد داشته باشیم و در مسائل مورد نیاز اولویت‌های استراتژیک با دیپلماسی صحیح علم و فناوری تشخیص دهیم، لذا متوقف شدیم.

آیت الله صفایی بوشهری گفت: از جهت روانشناختی انسانی در ایران انسان‌هایی هستیم که به شدت به دنبال کارهای زودبازده و سریع و سطحی هستیم و حوصله نداریم، در حالی که علم و دانش و فناوری حوصله و تعمق می‌خواهد.

وی با بیان اینکه بوشهر تمام ظرفیت آمایشی توسعه و پیشرفت دانش نو پایه همچون علوم فناوری دریایی و انرژی هسته‌ای و هیدروکربنی، حوزه کشاورزی و شیلات را دارد گفت: متأسفانه در سطح کلان مسئولان آشنا با این ظرفیت و اولویت‌ها نیستند. استان بوشهر در بسیاری از امور الگو هست و بسیج دانشجویی و اساتید می‌توانند رشد علمی را با جاذبه‌هایی که ایجاد می‌نمایند متحول کنند.

امام جمعه بوشهر با بیان اینکه در علم بزرگترین خطر سطحی نگری است، ادامه داد: مرجعیت ایران حداقل برای جهان اسلام در حوزه علم و فناوری و دانش نو پیدا باید ثابت شود، این استعداد در کشور وجود دارد و رشد حاصل شده است.

آیت الله صفایی بوشهری با بیان اینکه بوشهر دبیرخانه دائمی اتحادیه آموزش عالی جهان اسلام است گفت: در این رابطه با جلساتی با دانشگاه‌های مسقط و بصره برگزار شده است که می‌توان این دبیرخانه را فعال کرد و از آن طرف دانشمندان جهان اسلام را جذب کرد؛ بسیاری از دانشمندان جهان اسلام آمادگی همکاری را دارند.

نماینده ولی فقیه در استان بوشهر افزود: رشد علم و فناوری باید با طراحی و سند چشم انداز ۵۰ ساله صورت گیرد و لازم است سند پیشرفت علم و فناوری را طراحی و دیپلماسی آن نوشته شود و کسانی که شروع می‌کنند باید فوق العاده به کار ایمان داشته و مجاهدت کنند و امنیت شغلی داشته باشند.

کد خبر 6098588

دیگر خبرها

  • این پرنده عجیب به دزد پرندگان مشهور است! (فیلم)
  • قتل فرزند کوچک‌تر جلوی چشم مادر!/ عکس
  • بوشهر همه ظرفیت‌های آمایشی توسعه و پیشرفت دانش نوپایه را دارد
  • سبد گردشگری دانشگاه آزاد شاهرود تدوین شد
  • سند اقتصاد دریامحور استان بوشهر تنظیم شده است
  • حضور ۷ گونه پرنده مهاجر در تالاب بین‌المللی هامون
  • سند اقتصاد دریامحور استان بوشهر تنظیم شد
  • ظرفیت های گردشگری گرمی در قالب جشنواره معرفی می شود
  • جشنواره غذاهای سنتی شهرستان گرمی برگزار شد
  • خراسان شمالی میزبان پرندگان مهاجر عبوری است