شهید صدر درباره جبران کاهش ارزش پول دیدگاه مهمی دارد
تاریخ انتشار: ۲۵ اسفند ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۱۳۲۴۲۱۹
به گزارش خبرنگار مهر، دومین نشست از سلسله نشست‌های علمی «اندیشۀ صدر» که به مناسبت چهل و یکمین سالگرد شهادت شهید صدر به صورت وبیناری با موضوع «جبران کاهش ارزش پول (بررسی انتقادی دیدگاه شهید صدر)» با نقد حجت‌الاسلام والمسلمین علی نعمتی، عضو هیئت اندیشه‌ورز اقتصاد حوزه علمیه خراسان برگزار شد.
عضو هیئت اندیشه‌ورز اقتصاد حوزه علمیه خراسان با صحبت درباره لزوم پرداختن به اندیشه شهید صدر درباره اقتصاد اسلامی گفت: پایان‌نامه دکترای بنده درباره کاهش ارزش پول و حکم شرعی خلق پول بود که در این موضوع ادبیات موجود خلق پول در اسلام را مرور کردم؛ فقهای اسلامی از مجرای جبران کاهش ارزش پول به این مسأله پرداخته‌اند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
وی پرداختن به ماهیت پول را در اقتصاد اسلامی بسیار کمرنگ دانست و گفت: این ضعف به خاطر نبود نظریه‌ای اجتهادی است و غیر قابل قبول است که بدون شناخت ماهیت پول درباره بانک و بانکداری اسلامی بحث کنیم.
حجت‌الاسلام نعمتی با ارائه مثال مهریه‌ای بر مبنای ریال که سال‌ها پیش تعیین شده است و اختلاف در پرداخت ارزش زمان تعیین یا اکنون اظهار کرد: در سه دسته‌ای که درباره جبران کاهش ارزش پول نظر داده‌اند، کسانی که قائل به جبران قدرت خرید پول هستند به یکی از عبارات شهید صدر در کتاب الاسلام یقود الحیات استناد می‌کنند.
عضو هیئت اندیشه‌ورز اقتصاد حوزه علمیه خراسان ادامه داد: شهید صدر در هیچیک از کتاب‌های خود به ماهیت پول ورود ویژه نکرده‌اند و متعرض ماهیت پول نشده‌اند، اما در بخشی از کتاب الاسلام یقود الحیات که الگوی بانکداری اسلامی را ارائه می‌کنند، و در کتاب «اسلام راهبر زندگی» صفحه ۲۴۷ انتشار پژوهشگاه شهید صدر نیز آمده است، به چیزی اشاره می‌کند که قابل تطبیق بر نظریه قدرت خرید پول است.
وی در قرائت نص صریح شهید صدر گفت: «اگر چه اسکناس مثلی است، ولی مانند آن تنها اسکناس نیست، بلکه آن چیزی است که بیانگر ارزش آن است، بنابراین اگر بانک هنگام ادای دین مبلغی که باینگر ارزش پرداختی است بپردازد ربا محسوب نمی‌شود».
حجت‌الاسلام نعمتی نظر برخی علما مانند آیت‌الله شاهرودی و آیت‌الله سید محمد بجنوردی را مورد توجه قرار داد و تصریح کرد: این علما مدافع جبران ارزش کاهش یافته پول هستند و حتی آیت‌الله بجنوردی از بکار بردن عبارت جبران نهی می‌کند و می‌گوید این مقدار اضافه جبران نیست بلکه اصل پول است.
عضو هیئت اندیشه‌ورز اقتصاد حوزه علمیه خراسان با بیان توضیحاتی درباره مثلی یا قیمی بودن پول ابراز کرد: طرفداران حفظ قدرت خرید پول یا جبران کاهش ارزش پول را طرفداران قیمی بودن پول و عده مقابل را طرفداران مثلی بودن پول می‌دانند.
وی درباره نظر طرفداران مثلی بودن پول مبنی بر ربا بودن جبران کاهش ارزش پول اظهارکرد: این عده می‌گویند چیزی که باید جبران شود همان پول است که باید همان اعتبار پول اولیه را داشته باشد؛ یعنی هزار تومان در هر زمان باید هزار تومان پرداخت شود.
حجت‌الاسلام نعمتی درباره نظر مرحوم آیت‌الله سید محمد حسن مرعشی شوشتری که جزو اعضای شورای عالی قوه قضائیه بود گفت: وی دفاع دقیقی در مثلی بودن پول دارد که می‌گوید، ما در روایات تعبیر مثلی و قیمی بودن پول را نداریم؛ عنوان مثلی و قیمی حقیقت شرعیه نیستند و ملاک و مناط احکام ما قرار نمی‌گیرند؛ اما اگر بپذیریم که کاهش ارزش پول باید جبران شود، در ثمن معامله تمام بیع‌های ناهمزمان سلفی و نسیه‌ای مشکل به وجود می‌آیبد.
عضو هیئت اندیشه‌ورز اقتصاد حوزه علمیه خراسان ادامه داد: پذیرفتن تفاوت ارزش پول باعث غرری شدن تمام معاملات می‌شود؛ برای مثال جنسی را به مبلغ ده میلیون تومان پرداخت می‌کنید و باید سه ماه دیگر این مبلغ را تسویه کنید؛ اگر دچار کاهش ارزش پول باشیم، ده میلیون تومان کنونی شاید در سه ماه آینده حدود ۹ میلیون تومان خواهد بود، این جهل به قدرت خرید در زمان دوم باعث غرری بودن معامله و جهل نسبت به قیمت که یکی از ارکان معامله است خواهد شد؛ درباره بیع، سلف و اجاره‌ها همین اتفاق می‌افتد.
وی از وجود گروه و نظر سومی درباره جبران کاهش ارزش پول خبر داد و گفت: مرحوم آیت‌الله آصفی تغییر ارزش پول را به دو قسم فاحش و غیر فاحش تقسیم می‌کند و اسکناس‌های در یک زمان را دارای افراد عرضی و با گذشت زمان آن‌ها را دارای افراد طولی می‌داند که جبران کاهش در طول زمان با تغییر فاحش را لازم می‌داند و غیر از این را لازم نمی‌داند.
حجت‌الاسلام نعمتی درباره نظر اقتصاددانان فعلی گفت: حجت‌الاسلام والمسلمین یوسفی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در کتاب‌های متعدد خود با تعبیر دیگری این مبنا را جلو برده است و از پول به عنوان یک ارزش اعتباری یا مالیت اعتباری یاد می‌کند؛ کاهش ارزش پول را مانند آیت‌الله آصفی به دو نوع فاحش و غیر فاحش تقسیم و پول را دارای مالیت اعتباری می‌داند؛ دکتر توسلی نیز با عنوان مال اعتباری این نکته را بیان می‌کند و در صورت‌بندی مسأله از باب مالیت پول به مسأله می‌پردازد؛ اما هر دو جبران کاهش ارزش پول را در زمانی که فاحش باشد لازم دانسته‌اند و در زمانی که فاحش نباشد لازم ندانسته‌اند.
عضو هیئت اندیشه‌ورز اقتصاد حوزه علمیه خراسان در قسمت دیگری از سخنان خود ابراز داشت: اقتصاد دانان دنیا سه کارویژه برای پول قائل هستند، نخست اینکه پول باید معیار سنجش ارزش‌ها باشد، دوم اینکه باید قدرت ذخیره کردن ارزش را داشته باشد و سوم اینکه باید واسطه مبادلات باشد.
وی نزاع بر سر جبران کاهش ارزش پول را به دلیل تمرکز هر یک از گروه‌های فوق الذکر بر معیار سنجش ارزش و یا قدرت ذخیره ارزش پول دانست و گفت: آن‌ها که قائل به قیمی بودن پول هستند و قدرت خرید آن‌ها برایشان پررنگ جلوه کرد، ذخیره کردن ارزش را مورد توجه قرار دادند و کسانی که مدافع مثلی بودن پول هستند به مؤلفه معیار سنجش بودن پول توجه کرده‌اند. در حالی که پول باید هر سه ویژگی را داشته باشد.
حجت‌الاسلام نعمتی در پایان سخنان خود اذعان کرد: طرفداران قیمی بودن پول، نمی‌توانند غرری بودن معاملات را توجیه کنند و طرفداران مثلی بودن نمی‌توانند مسأله عدالت را حل کنند.
عضو هیئت اندیشه‌ورز اقتصاد حوزه علمیه خراسان با نقدی بر جمله ارائه شده از شهید صدر بر این مبنا که پول مثلی است اما باید ارزش آن به پشتوانه طلا پرداخت شود گفت: سخن شهید صدر را می‌توان اینگونه مطرح کرد که پول مثلی است و مثلیت آن به این معناست که همان قدرت خرید با همان مقدار اسکناس بازپرداخت شود، که به این صورت ما از مثلی بودن آن عدول نکرده‌ایم و دغدغه مدافعان قیمی بودن آن را نیز در این تعبیر گنجانده‌ایم.
وی ابراز کرد: با این تعریف که از مثلیت پول ارائه شد دغدغه هر دو گروه را مرتفع می‌کند، از طرفی شبهه غرری بودن معاملات اجاره و بیع‌های سلفی برطرف می‌شود و از طرف دیگر دغدغه مدافعان قدرت خرید پول هم در این مسأله تأمین شده است.
این پژوهشگر در پایان سخنانش اشاره کرد: البته ممکن است در یک نظام پول طبیعی شما با مؤلفه‌های طبیعی شاهد کاهش ارزش هم باشید؛ اما مسأله این است که تغییرات و کاهش ارزش مانند ورود یا خروج مقدار زیاد طلا به یک سیستم اقتصادی در یک کشور علل طبیعی است. اما زمانی که سیاست عامدانه بدون هیچ مجوزی ارزش پول را تغییر می‌دهد فعالیتی غیر شرعی است که تالی فاسد زیادی به همراه دارد.
کد خبر 5170183منبع: مهر
کلیدواژه: شهید صدر اقتصاد اسلامی کتاب و کتابخوانی تازه های نشر ترجمه معرفی کتاب ادبیات کودک و نوجوان پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی معرفی نشریات انتشارات کتاب نیستان موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات مسابقه کتابخوانی رونمایی کتاب سیدهادی خسروشاهی بنیاد ایرانشناسی جبران کاهش ارزش پول حجت الاسلام نعمتی کاهش ارزش پول قدرت خرید پول شهید صدر ماهیت پول پول هستند آیت الله
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۳۲۴۲۱۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
راهکارهای اقتصاد دایره‌ای برای بهینه‌سازی مدیریت پسماند
مدیریت نادرست پسماند منجر به آلودگی اقیانوس‌ها و جنگل‌ها، انتقال بیماری‌ها و انتشار سریع دی‌اکسیدکربن در فضا می‌شود. بر اساس شاخص‌های بانک جهانی، رشد اقتصادی و جمعیتی موجب افزایش 70 درصدی تولید زباله طی 30 سال آینده خواهد شد و همین موضوع نشان‌دهنده نیاز روزافزون به بهینه‌سازی مدیریت پسماند است.
به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، اهمیت برنامه R4 شامل کاهش میزان استفاده، استفاده مجدد، بازیافت و بازیابی مواد، به‌طور فزاینده‌ای در دستور کار سیاسی شهرهای سراسر جهان افزایش پیدا کرده است. مدیریت مؤثر پسماند تنها شامل جداسازی زباله برای بازیافت نیست، بلکه رویکردهای مختلف استفاده جدید از مواد را در بر دارد که در شهرهای گوناگون به شیوه‌های مختلف انجام می‌شود.
سال ۲۰۱۷ نمایندگان بین‌المللی شهرهای مختلف در خیرونا (ژیرونا) اسپانیا گرد هم آمدند تا تجربیات و راه‌حل‌های خود را در این زمینه به اشتراک بگذارند. برای مثال سانفرانسیسکو که فرایند بازیافت را از سال ۱۹۸۹ آغاز کرده است، موفقیت خود را بر اساس فرهنگ ایجاد و افزایش آگاهی مردم از محیط زیست می‌داند که موجب کاهش ۸۰ درصدی میزان پسماند ارسالی به کارخانه‌های بازیافت شده است. دستاوردهای بازیافت در شهری هم‌چون سئول نیز نتیجه اقدامات سخت‌گیرانه‌تر و نرخ بازیافت در آن بیش از ۶۰ درصد است. ساکنان این شهر بر اساس میزان زباله‌های آلی که تولید می‌کنند، مالیات می‌پردازند.
مدل‌های کسب‌وکار دایره‌ای ثابت می‌کنند که چگونه یک استراتژی تجاری مناسب دسترسی به بازارهای جدید را تسهیل، راه‌حل‌های نوآورانه را هدایت می‌کند و هزینه‌های تولید را کاهش می‌دهد. شهر ساحلی عقبه در اردن، از رویکرد اقتصاد دایره‌ای برای تبدیل زباله به فرصت استفاده می‌کند. این شهر که روزانه حدود ۱۵۰ تن زباله جامد تولید می‌کند، طی پروژه‌ای که به تصویب سازمان ملل و اتحادیه اروپا رسیده است، متعهد به کاهش این ارقام شد. اولین اقدام در این پروژه، تقویت فرایند بازیافت و بهینه‌سازی منابع در هتل‌ها بود که علاوه بر مزیتی که برای کاهش تولید پسماند داشت، منجر به ایجاد شغل برای اعضای آسیب‌پذیر جامعه شد.
ابتکارات قابل‌توجهی نیز در این زمینه در کشورهای شمال اروپا وجود دارد، برای مثال کشور سوئد در سال ۲۰۱۷ سیستم مالیاتی خود را اصلاح کرد تا قیمت تعمیر اقلام مستعمل را کاهش دهد. این کشور همچنین دارای سیستمی است که پول قوطی‌ها و بطری‌های خالی را به مردمی می‌دهد که آن‌ها را به فروشنده باز می‌گردانند و به این ترتیب هزار و ۸۰۰ میلیون قوطی و بطری در سال برای استفاده مجدد بازیابی می‌شود.
شهر برگن در نروژ، به دلیل سیستم جمع‌آوری زباله وکیوم، متمایز از دیگر شهرها است. این سیستم زباله‌ها را از طریق اجزای مختلف متشکل از لوله‌های زیرزمینی، دستگاه‌های متصل، ابرداده‌ها و هوش مصنوعی مدیریت و بازیافت می‌کند.
با این حال میزان بازیافت و استفاده مجدد در سایر شهرهای جهان وضعیت متفاوتی دارد و حتی بسیار اندک است. طبق گزارش بانک جهانی، در کشورهای کم‌درآمد که به جز صربستان بقیه در آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین قرار دارند، تنها چهار درصد زباله‌ها بازیافت می‌شود. مدیریت ضعیف پسماند در این کشورها، تهدیدی برای سلامت انسان و محیط زیست به شمار می‌رود.
بانک جهانی به‌منظور مبارزه با این وضعیت، برنامه‌ای برای تأمین مالی سیستم‌های مدیریت پسماند این کشورها ارائه کرده است. در ادامه به معرفی چند نمونه از راه‌حل‌های اقتصاد دایره‌ای می‌پردازیم که به مدیریت صحیح و بهینه پسماند کمک می‌کند.
دانمارک در سال ۲۰۲۱، با بازیافت ۱.۹ میلیارد قوطی و بطری برای استفاده مجدد، میزان بازگشت و استفاده مجدد از بسته‌بندی خود را به ۹۳ درصد رساند که تا حد زیادی حاصل اجرای سیستم سپرده و بازگشت دانمارکی بود. این سیستم برگشت دایره‌ای رایج، امکان تحویل ظروف نوشیدنی مصرف‌شده را در سوپرمارکت‌ها و کیوسک‌های موجود در خیابان‌های سراسر دانمارک مهیا می‌کند و در ازای آن مبلغی به مصرف‌کنندگان پرداخت می‌شود.
این سیستم به‌نوعی اقتصاد دایره‌ای محسوب می‌شود، زیرا تولید قوطی از مواد بازیافتی ۹۵ درصد انرژی کمتری نسبت به مواد اولیه مصرف می‌کند. بازیافت قوطی‌ها به این معنی است که بوکسیت کمتری برای تولید آلومینیوم استخراج و استفاده می‌شود و از این طریق آسیب کمتری به محیط زیست می‌رسد. همکاری مؤثر بین تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و سیستم بازگشت دانمارکی نرخ بازگشت را بسیار افزایش داده است. این سیستم می‌تواند به‌عنوان یک منبع الهام‌بخش برای افزایش نرخ بازیافت و حمایت از اقتصاد دایره‌ای، به‌ویژه برای رسیدن به هدف اتحادیه اروپا برای جمع‌آوری ۹۰ درصد بطری‌های پلاستیکی تا سال ۲۰۲۹ عمل کند.
صنعت ساختمان مسئول مقدار قابل‌توجهی از انتشار جهانی دی‌اکسید کربن نزدیک به ۳۹ درصد است و همین امر نیاز به یک رویکرد دایره‌ای برای ساخت و ساز و طراحی را ضروری می‌کند. یکی از راه‌های انجام این کار، بازیابی یا استفاده مجدد از مصالح ساختمانی است که طول عمر و قابلیت استفاده مجدد آن‌ها را به حداکثر می‌رساند. نمونه بارز این راه‌حل، پروژه مسکن دایره‌ای در شمال شهر آرهوس دانمارک است که ۹۰ درصد مصالح ساختمانی آن را می‌توان جدا کرد و مجدد مورد استفاده قرار داد یا بدون از دست دادن ارزش به فروش رساند.
این پروژه ساختمانی علاوه بر استفاده از بتن و سیمان به‌عنوان مصالح اصلی ساختمان، با استفاده از مواد جایگزین، ردپای دی‌اکسیدکربن خود را به حداقل رسانده است. از جمله این مواد می‌توان به چوب‌پنبه و روزنامه‌های قدیمی برای نمای ساختمان یا گیاهانی مانند علف مارماهی و گرانول به‌منظور عایق‌کاری ساختمان اشاره کرد. لاستیک‌های ماشین مستعمل نیز برای ساخت کفپوش آن به کار رفته است.
این ساختمان اولین مسکن دایره‌ای جهان است که می‌تواند آموخته‌های ارزشمندی را در مورد نحوه عملکرد ساختمان‌های دایره‌ای در زندگی روزمره و راهی برای کاهش ردپای کربن در بخش ساخت‌وساز به شهرهای دیگر ارائه دهد. تخمین زده می‌شود که استفاده از رویکرد دایره‌ای در صنعت ساختمان تا سال ۲۰۵۰، انتشار دی‌اکسید کربن را تا ۳۸ درصد کاهش دهد.
Re-Match اولین ثبت اختراع در جهان است و از فناوری پیشرفته برای جداسازی چمن مصنوعی فرسوده به اجزای خام و تمیز استفاده می‌کند که می‌تواند مجدد در صنعت چمن یا سایر صنایع مورد استفاده قرار گیرد یا بازیافت شود. این اختراع قادر است هر قسمت از چمن مصنوعی فرسوده را به دانه‌های لاستیکی، ماسه و الیاف پلاستیکی جدا کند و تقریباً صددرصد مواد را بازیافت کند یا برای استفاده مجدد آماده سازد. Re-Match اکنون با استفاده از فناوری‌های نوین موفق شده است محصولات بازیافتی خود را در نخ‌های چمن مرغوب، پنل‌های آکوستیک و دیگر محصولات مشابه استفاده کند. هر زمین چمن مصنوعی که با استفاده از این فناوری بازیافت می‌شود، نسبت به سوزاندن زمین فرسوده که معادل سوزاندن ۱.۴ میلیون کیسه پلاستیکی یا ۲۵۰ تن زباله است، با کاهش ۴۰۰ تنی، کمتر از ۲۰ تن دی‌اکسید کربن در هر زمین تولید کند.
الزامات امروزی برای پایداری در هر مرحله از بسته‌بندی در حال افزایش است و گروه‌های مختلف به دنبال راه‌های جدیدی برای کاهش مصرف بسته‌بندی و ضایعات هستند. یکی از این راه‌ها ارائه مدل‌های دایره‌ای استفاده مجدد برای بسته‌بندی مواد غذایی است. یک شرکت بسته‌بندی با همکاری مدیران شهری، خدمات بسته‌بندی دایره‌ای برای مواد غذایی را ارائه کرده است که بر توسعه یک سیستم منحصربه‌فرد و راه‌حل‌های دیجیتال برای مدیریت بسته‌بندی در یک حلقه بسته متمرکز است.
این مشارکت بر چند حوزه استفاده مجدد از بسته‌بندی به‌عنوان یک خدمت متمرکز شده است که شامل طراحی و تولید بسته‌بندی مواد غذایی برای استفاده مجدد، ردیابی بسته‌بندی در طول مسیر استفاده از آن و تضمین ایمنی، کیفیت و بهداشت مواد غذایی در تمام مراحل می‌شود. این راه‌حل دایره‌ای با کاهش بسته‌بندی مورد نیاز و در نتیجه ضایعات آن همراه است و در مقایسه با بسته‌بندی‌های یک‌بارمصرف، پتانسیل کاهش انتشار دی‌اکسید کربن تا ۶۰ درصد را دارد.
توربین‌های بادی اولیه در حال رسیدن به پایان عمر خود هستند و هرچند بعضی از آن‌ها قابلیت تعمیر و نوسازی دارند، اما بیشتر توربین‌ها در سال‌های آینده از رده خارج خواهند شد. برای مقابله با این مشکل، یک پروژه نوآوری دانمارکی متعهد شده است که راهی پایدار برای دفع توربین‌های بادی با توجه به محیط زیست، سلامت و ایمنی کارگران پیدا کند و تا به امروز پیشرفت قابل‌توجهی در این مسیر به دست آورده است.
این پروژه موفق به استخراج و پردازش الیاف شیشه‌ای با کیفیت بالا از توربین‌های بادی ۳۷ متری شده است که بخش اصلی پره‌های توربین هستند. پس از تأیید کیفیت موفقیت‌آمیز الیاف شیشه‌ای به دست آمده از پره‌های از کار افتاده توربین بادی، این ماده برای استفاده در تأسیسات دیگر ذوب می‌شود که مزایای بسیاری برای هر دو صنعت دارد.
به‌منظور جلوگیری از هدر رفتن منابع آجرهای طبیعی، یک شرکت تولید فناوری پاک اختراعی ثبت کرده است که تضمین می‌کند زباله‌های ساختمانی را بدون استفاده از هیچ گونه مواد شیمیایی، مورد استفاده مجدد قرار دهد. در این روش ثبت‌شده آجرهای قدیمی جمع‌آوری، با فناوری ارتعاش تمیز، به‌صورت دستی یک به یک بررسی و در نهایت قبل از ارسال به محل‌های جدید، توسط روبات‌ها روی هم چیده می‌شوند. این روش استفاده مجدد از آجرهای قدیمی با صرفه‌جویی بیش از ۹۵ درصد از انرژی مورد استفاده برای تولید آجرهای جدید، نمونه‌ای از اقتصاد دایره‌ای کامل است که منابع یک نسل را به نسل جدید منتقل می‌کند و انتشار دی‌اکسیدکربن را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد.
حقوق کدام یک از ایثارگران در سال ۱۴۰۳ افزایش داشت؟