به نقل از «شبستان»

نهاد کتابخانه به عنوان یک عنصر تاثیرگذار در تثبیت هویت جوانان نقش موثری دارد

تاریخ انتشار: ۲۶ اسفند ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۱۳۳۷۰۳۶

مروارید با بیان اینکه نهاد کتابخانه به عنوان یک عنصر تاثیرگذار در تثبیت هویت جوانان نقش موثری دارد، گفت: باید خانواده ها در کنار سبد خرید اقتصادی، سبد خرید فرهنگی داشته باشند و خوشبختانه امروز شاهد حضور افراد در پردیس های کتاب و کتابخانه ها هستیم.

به گزارش خبرگزاری شبستان از مشهد، «جعفر مروارید» امروز سه شنبه (۲۶اسفند) در آیین معرفی برگزیدگان هفدهمین دوره انتخاب کتاب سال خراسان رضوی که در هتل فرهنگ و هنر برگزار شد؛ با بیان اینکه ثمرات، اندیشه ها و نظریه پردازی های مولفان و دغدغه مندی فرهنگی در قالب مهمترین بستر انتقال تمدن فرهنگی را در این دوره شاهد بودبم، افزود: در گذشته تکریم از برگزیدگان همراه با برگزاری نمایشگاه کتاب بود و در سالیان گذشته این تکریم همراه با برگزاری نمایشگاه کتاب بود اما الان در دوران کرونا به دلیل محدودیت ها، نمایشگاه کتاب به صورت مجازی برگزار شد و سهم خراسان هم در حضور ناشران و هم خرید بالا بود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی گفت: نقشی که کتاب به عنوان یک نهاد اجتماعی در دوران کنونی و در دهه آینده جمهوری اسلامی بازی می کند، بسیار مهم است. ما تاکنون کتاب را به عنوان بستر انتقال دانش، دستمایه ای برای ایده های نو،  انتقال تجارب گذشته داشتیم اما نقش جدیدی که کتاب در جوانان و در فضای نخبگانی و به طور خاص در مشهد که برخوردار از فضای نخبگانی حوزه علمیه به عنوان دومین حوزه علمیه شیعه در مشهد و دانشگاه فردوسی به عنوان دومین دانشگاه ایران شاهد هستیم، به عنوان یک نهاد اجتماعی است.

 

وی با بیان اینکه باید خانواده ها در کنار سبد خرید اقتصادی، سبد خرید فرهنگی داشته باشند، اظهار داشت: خوشبختانه امروز شاهد حضور افراد در پردیس های کتاب، حضور در کتابخانه ها و گفتگوی عمومی در سپهر عمومی جامعه هستیم.

 

مروارید با اشاره به اینکه در خانواده و محیط های آموزشی، نهاد کتابخانه به عنوان یک عنصر تاثیر گذار در تثبیت هویت جوانان نقش موثری بازی می کند و این نقش، نقش جدیدی است؛ افزود: ما در مشهد شاهد کتابفروشی های قدیم، مولفان، یشکسوتان و فضاهای نو و فضای گفتگوهای بین فرهنگی، گفتگوهای با اتمسفر و فضای چینش کتاب هستیم و این نهاد ،یک نهاد اجتماعی است.

 

وی با بیان اینکه این نهاد در صورتی موفق می شود که در فضای مجازی حضور داشته باشد؛ گفت: وقتی خوانش نرم افزارهای کتاب از جمله طاقچه را داریم که هم در توزیع کتاب و هم در تخفیف بسیارر خوب عمل کرده است و ذائقه سنجی مخاطب را با طبقه بندی ها و آن تخصص هایی که تعریف می کنند به عهده دارند، یقینا این نهاد اجتماعی کتاب، بخش مجازی را در کنار بخش حضوری، به عنوان جز انکار ناپذیر در نظر می گیرند.

 

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی اظهار داشت: ما با نسلی مواجه هستیم که خوانش خود را از طریق رسانه های عمومی و فضاهای رسمی  انتخاب خود را انجام نمی دهد و این نسل، نسلی هستند که اثبات خویش را در متفاوت دیدن و متنوع بودن می بیند.

 

وی با بیان اینکه تفاوت و تنوع در منابع دینی ما به رسمیت شناخته شده است؛ گفت: تعریف مهم برای یک خط و مرز بندی هویتی با یک سلیقه نو به عهده افرادی است که  در فضای مشهد تولید معرفت را انجام می دهند.

 

مروارید بیان کرد: پیش بینی می شد که به دلیل شرایط کرونایی کتابهای جدید و چاپ سال ۹۹ کمتر داشته باشیم اما آثار زیادی در سال ۹۹ با ایده های جذاب در حوزه جامعه شناسی، روانشناسی، دین شناسی، الهیات، گفتگوهای فرهنگی و تبادلات فرهنگی چاپ شده است که نشان می دهد کرونا علی رغم محدویت ها و خسارت هایی که در زمینه اقتصاری وارد کرده است اما بستر خودآگاهی جدید برای تحول فرهنگی در فضای متفکر جامعه اسلامی ایجاد کرده است.

 

وی با بیان اینکه در دوران کرونا تغییرات فرهنگی و شتاب تحولات چندین برابر بوده است؛ گفت: مهمترین بستر فرهنگ، کتاب و مهمترین راه تثبیت دین صنایع خلاق فرهنگی از جمله کتاب است و این زمانی می تواند در دوران کرونا نقش افرینی کند که نهضت تولید کتاب، نقش های متنوع دین و فرهنگ را در دوران کرونا بازسازی کند.

 

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی اظهار داشت: زنچیرهایی در تولید کتاب وجود دارد که این زنجیره از ایده مولف آغاز، تبدیل به تالیف توسط انتشارات و در  فروشگاهها توزیع می شود که این زنجیره محتوا و روح دارد. این روح متناسب با میراث کهن و غنی ما و متناسب با ذوق و سلیقه مخاطب کنونی است.

پایان پیام/648

منبع: شبستان

کلیدواژه: سبد خرید فرهنگی محتوای فرهنگی مدیرکل ارشاد خراسان رضوی دوران کرونا نهاد اجتماعی خراسان رضوی عنوان یک سبد خرید

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۳۳۷۰۳۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

شرحی بر قدیمی‌ترین فهرست‌نامه‌های کتابخانه آستان قدس رضوی/خدمتی به گذشته، امروز و آینده

وقتی درباره فهرست منابع یک کتابخانه صحبت می‌کنیم، بیشتر ما درک اندکی از موضوع صحبتمان در این باره داریم و تقریباً می‌دانیم فهرست یک کتابخانه، لیست منظمی از کتاب‌ها و سایر مدارک موجود در آن است و همان‌طور که فهرست یک کتاب نشان‌دهنده محتویات داخل آن است، فهرست کتابخانه نیز منابع موجود در آن را معرفی می‌کند. این فهرست منظم در گذشته شبیه سیاهه‌ای بوده که ممکن است ما از وسایل داخل یک مکان بنویسیم، اما در حال حاضر این فهرست شامل اطلاعات متعدد و متنوعی از قبیل نام نویسنده، عنوان، ویرایش، ناشر، تاریخ انتشار، مشخصات ظاهری، موضوع و محل بایگانی مدرک مورد نظر است. اطلاعاتی که سهولت دسترسی مراجعان به یک اثر را نه تنها با نام کتاب که به کمک سایر اطلاعات آن مانند نام نویسنده یا موضوع، ممکن می‌کند. همان‌طور که گفته شد، از گذشته‌های دور، گردانندگان کتابخانه‌ها یا صاحبان آن‌ها فهرست‌هایی از منابع موجود در آن‌ها تهیه می‌کرده‌اند. عملی که در کتابخانه‌های کشورهای اسلامی نیز انجام شده است. از فهرست‌های گذشته مانند فهرست کتابخانه مأمون عباسی فقط نامی در متون آمده، اما اینکه این فهرست‌ها به چه شکل تهیه شده و یا شامل چه کتاب‌هایی بوده، مطلبی در اختیار پژوهشگران نیست.

کتابخانه مبارکه حضرت امام ابوالحسن علی بن موسی‌الرضا(ع)

ازجمله سیاهه‌هایی که باقی مانده، فهرست کتاب‌های کتابخانه آستان قدس رضوی است. کتابخانه آستان قدس رضوی یکی از قدیمی‌ترین کتابخانه‌های جهان اسلام است که آثار آن از گذشته مورد توجه دانشمندان و پژوهشگران بوده است.  بر کسی پوشیده نیست که این کتابخانه به دلیل همجواری با حرم مطهر امام رضا(ع) و موقوفات بسیار آن شکل گرفته و رشد کرده و به عظمت امروزش رسیده است. حضور همین کتب وقفی موجب شکل‌گیری فهرست‌های متعدد از منابع این کتابخانه شده است. اهمیت این فهرست‌ها از این نظر است که می‌توان گفت آن‌هاتنها فهرست‌های به‌جامانده از کتابخانه‌ها در ایران قدیم هستند. از کتابخانه‌های دوره صفویه فهرست‌هایی با این مشخصات فعلاً موجود نیست و از دوره قاجار نیز فقط چند فهرست داریم که قابل مقایسه با فهرست‌های کتابخانه آستان قدس هستند. الهه محبوب در مقاله «فهرست‌های کتابخانه آستان قدس رضوی از صفویه تا قاجار» فهرست‌های موجود از کتابخانه آستان قدس را به چند دسته تقسیم کرده و به ذکر موارد مهم این فهرست‌ها در سه دوره زمانی صفویه، افشاریه و قاجار پرداخته است.

قدیمی‌ترین سیاهه کتاب‌های کتابخانه رضوی

براساس این گزارش، قدیمی‌ترین فهرست این مجموعه متعلق به سال‌های 1007 تا 1010 هجری قمری است. در این فهرست که با عنوان «تفسیر تحویل صاحب جمعان بیوتات روضه منوره...» آغاز شده، موجودی کتابخانه به تفکیک آمده است. نویسنده فهرست گویی بیشتر به خصوصیات ظاهری کتاب‌ها توجه کرده و آن‌ها را به صورت قرآن‌های جلددار، بدون جلد، کتب جلددار، کتب بدون جلد، تفاسیر، سی‌پاره‌ها و مصاحف و سایر کتب دسته‌بندی کرده است. این فهرست همچنین صورتی از اموال کتابخانه شامل رحل‌های موجود در حرم مطهر و کتابخانه و سی‌پاره‌دان‌ها را در خود دارد. در هر مورد، قطع، تعداد سطور، خصوصیات خطی، نوع ،و نوع تذهیب و همچنین نام واقف آمده است. گاهی شروط وقف کتاب نیز در فهرست ذکر شده است. کتابدار غیر از این اطلاعات به شرح امانت نیز پرداخته است. این نشان می‌دهد کتابدار با توجه به این فهرست، کتاب را به امانت و یا از مکان مربوط تحویل می‌گرفته: «قرآن وقفی مسماه زهراباجی مشروط بر آنکه در شرفیه مخصوص سلطان حیدرمیرزا در حرم تلاوت نمایند».

فهرستی از علوم کثیره موجود و مخزون

فهرست متعلق به دوره افشاریه سندی است در 28صفحه که کاتب آن به ذکر تعداد کتب و خصوصیات آن‌ها پرداخته است. در این فهرست نام کتب قرآن، فهرست خطوط ائمه(ع) و کتب وقفی و امانی و همچنین فهرست کتب وقفی شاه‌عباس با عنوان «بندگان سکندر نشان» آمده است. دیگر فهرست مشهور کتابخانه آستان قدس رضوی فهرست‌های موجود در دوره قاجار است. برخی از این‌ها به دستور متولیان و به صورت کتابچه مستقل و یا همراه با سایر موجودی کل حرم (مثل فهرست دفتر عضدالملکی) تهیه شده و یا در کتب افرادی که از کتابخانه بازدید کرده‌اند به‌طور خلاصه (سفرنامه خانیکوف) و یا مفصل (مطلع‌الشمس) آمده‌اند. «مطلع‌الشمس» یکی از کتاب‌های نوشته شده توسط «محمدحسن اعتمادالسلطنه» ملقب به «صنیع‌الدوله» است. این کتاب در سه جلد نگاشته شده و موضوع آن، گزارش یکی از سفرهای ناصرالدین‌شاه قاجار به شهر مشهد است. اما جلد دوم این کتاب در این گزارش مورد توجه ماست که به مشهد و آستان مقدس علی بن موسی‌الرضا(ع) اختصاص دارد و در آن به مشهد، آثار و ابنیه حرم مطهر و کتیبه‌های آن و شرح حال بزرگان شهر می‌پردازد و در پایان، فهرست جامعی از کتاب‌های موجود در کتابخانه‌های آستان قدس رضوی در آن گردآوری شده است. این فهرست در زمان تولیت میرزا سعیدخان مؤتمن الملک به سال 1296ه.ق تنظیم شده است. اعتماد السلطنه در مقدمه فهرست، چگونگی یافتن فهرست را شرح داده: «درحین تألیف جلد ثانی کتاب مطلع‌الشمس، فهرست جمیع نسخه‌ای که فعلاً در کتابخانه مبارکه حضرت امام ابوالحسن علی بن موسی‌الرضا علیه الصلوةوالسلام از علوم کثیره موجود و مخزون است بدست آمده، اگر چه صورت آن فهرست چندان مصحح نبود ولی به قدر می‌شود منقح ساخته ثبت و الحاق آن پرداخته شد». البته نویسنده در این فهرست تنها نام و موضوع کتاب‌ها را آورده و ظاهراً آن را از روی فهرس‌تهای کتابخانه یادداشت‌برداری کرده است.

خدمتی به گذشته، امروز و آینده

 فهرست‌های فوق نشان می‌دهد کتابخانه آستان قدس رضوی از همان آغاز شکل‌گیری دارای نظمی خاص در ساماندهی بوده و افرادی آشنا به امور نسخه‌شناسی بوده‌اند که این فهرست‌ها را تهیه می‌کرده‌اند. جز این، فهرست کتب می‌توانند ما را به جهان اندیشه‌ای مردمان در گذشته برسانند. درواقع فهرست‌نویسان تنها به مردمان دوره خود خدمت نمی‌کنند و به نوعی به آیندگان نیز سود می‌رسانند. اینکه در آن روزگاران چه کتبی نوشته می‌شده و مورد توجه علما و اندیشمندان بوده و مردمان نیز بیشتر چه کتبی را اهدا و وقف می‌کرده‌اند. دیگر نکته مهم در این فهرست‌ها شرح ویژگی جلدها و تذهیب و خط کتب است که می‌تواند در خصوص هنر مجلدسازی و تذهیب اطلاعاتی را در اختیارمان بگذارد. نام و جایگاه واقفان نیز چهره اجتماعی مردمان آن روزگار را ترسیم می‌کند.

آزاده خلیلی