اثر عملکرد محیط‌زیست بر شادی

ایسنا/خراسان رضوی محیط­زیست موهبتی خدادادی است که در بستر آن امکان ادامه حیات بشر و سایر موجودات زنده فراهم می­آید. حفاظت از محیط­زیست و اطمینان از پایداری و همه جانبه­ بودن توسعه آن از جدی‌ترین چالش­های فراروی انسان­هاست. علت توجه روزافزون به محیط­زیست را می‌توان نه تنها اهمیت آن در تأمین مواد اولیه تولید که تأثیر شگرف آن بر ماهیت حیات بشری دانست.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

محققان در پژوهشی با عنوان «اثر عملکرد محیط‌زیست بر شادی، تحلیل بین کشوری» آورده‌اند: محیط­زیست بستر لازم جهت تداوم حیات بشر و سایر موجودات زنده را فراهم می‌­آورد. این حیات نه فقط ماهیت مادی که ماهیت معنوی هم دارد. بدین مفهوم که امروزه ثابت ­شده ­است که کیفیت زندگی افراد در گرو شرایط محیطی آن‌ها می‌­تواند دستخوش تغییر شود. این مسئله در شرایطی از اهمیت بیشتری برخوردار می‌شود که به این نکته توجه کنیم که کشورها در مراحل اولیه توسعه بعضاً به تخریب محیط­زیست هم روی می­‌آورند. این مسئله که در سال‌های اخیر نیز در ایران بخش قابل‌ توجهی از محیط‌زیست کشور در نتیجه برداشت‌های غیر مجاز با بحران مواجه شده ضرورت پرداخت به این مهم را دو چندان کرده است.

در این پژوهش که توسط حدیث حسابی، مرتضی خورسندی، حسین عباسی نژاد و حسن دهقان شورکند در دانشگاه علامه طباطبایی صورت گرفته، آمده است، باید توجه داشت که هزینه‌­های ناشی از تخریب محیط‌­زیست تنها به هزینه‌­های فیزیکی آن ختم نمی‌­شود، تخریب محیط­‌زیست تأثیرات روان­شناختی قابل­ توجهی هم بر افراد دارد. این تأثیرات به واسطه تأثیر بر رفاه و نیز شاخص­‌های توسعه و پیشرفت جوامع بسیار حائز اهمیت است. لذا تأثیرپذیری شادی مؤلفه معرف رفاه در این پژوهش از کیفیت محیط­زیست، با توجه به درهم‌­تنیدگی­ و وابستگی شدیدی که زندگی انسان‌­ها با محیط­زیست دارد، فرضی‌ه­ایی است که در این مطالعه آزمون شده است.

عوامل بسیاری شادی و رفاه ذهنی افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد

محققان در مقالات متعددی ارتباط بین تولید ناخالص داخلی (GDP) و شادی را در کشورهای مختلف مورد ارزیابی قرار داده‌اند. نتایج نشان داد درآمد بالا لزوما موجب شادی بیشتر در افراد نمی‌شود. این نتایج، پارادوکس ایسترلین نام دارد. بر اساس تحقیقات عوامل بسیاری شادی و رفاه ذهنی افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. شادی و رفاه ذهنی حاصل اثرات تمامی عوامل مؤثر بر زندگی فرد، اعم از عوامل شخصی، اقتصادی، اجتماعی، محیطی و... است.

حضور در طبیعت به کاهش سطح اضطراب و افسردگی، افزایش اعتماد به نفس منجر می‌شود

نظریه بیوفیلیا نخستین بار توسط ویلسون (محقق و زیست شناس) به منظور توصیف ماهیت ارتباط و پیوند تنگاتنگ بین انسان­‌ها و طبیعت و دیگر اشکال حیات مطرح ­شد. شواهد بسیاری دال بر مزایای احساسی و روان­شناختی ارتباط انسان با طبیعت وجود دارد. به عنوان مثال، حضور در طبیعت به کاهش سطح اضطراب و افسردگی، افزایش اعتماد به نفس و بهبود سلامت افراد منجر می‌شود.

تصاویر طبیعت و صداهای محیط طبیعی اثرات مثبت ادراکی بر افراد دارند

 بر پایه تحقیقات؛ مردم به‌­طور­کلی، محیط‌­های طبیعی را به محیط‌های مصنوع ترجیح می‌دهند و واکنش‌­های مثبتی را در ابعاد فیزیکی و روانی به هنگام مواجهه با مصادیق طبیعت از خود نشان می‌دهند. حتی تصاویر طبیعت و صداهای محیط طبیعی اثرات مثبت ادراکی بر افراد دارند.

بررسی محققان نشان می­‌دهد تمرکز و توجه مداوم مانند مطالعه و کار کردن پشت یک میز، ذهن را دچار فرسودگی کرده و به خستگی یا پراکندگی تمرکز ذهنی منجر می­‌شود. به عقیده جیمز گیبسون (روانشناس) هر عنصری در محیط علاوه بر عملکرد مترتب بر خود، دارای قابلیت­‌های دیگری است. بر مبنای این نظریه درخت تنها برای سایه‌­اندازی نیست، بلکه احساساتی چون بالارفتن از ساقه، چنگ انداختن در شاخه­‌ها، لمس کردن شیارهای روی پوسته و... را نیز برمی­‌انگیزاند. این نظریه بیان می‌کند ادراک بیننده از پیشینه­‌های اجتماعی، فرهنگی و حتی اقتصادی و مذهبی او نیز تاثیر می‌پذیرد. بستر چمن، کودک را به غلتیدن در آن تحریک می­‌کند، محقق را به دعوت به نشستن برای مطالعه و رهگذر بزرگسال را به قدم زدن در آن وامی­‌دارد.

محیط­‌های شهری می­‌تواند شادی افراد را به صورت قابل­ توجهی تحت تأثیر قرار دهد

محیط­‌های شهری نیز ممکن است آثار سوء و مخربی به دلیل ایجاد سطوح بالاتری از صدمات و آسیب‌­های محیط­ زیستی به همراه داشته که می­‌تواند شادی افراد را به صورت قابل­ توجهی تحت تأثیر قرار داده و اثرات مستقیمی بر سلامت جسم و روان افراد برجای گذارد. تاکنون اثرات سوء وارد بر سلامتی افراد ناشی از سروصدا و آلودگی هوا به روشنی مستند شده­‌اند. گروه‌­های حساس، کودکان و نوزادان، سالمندان، بیماران قلبی و ریوی، افراد با وضعیت اجتماعی و اقتصادی در سطوح پایین آموزش، بهداشت و تغذیه در برابر آثار مخرب ناشی آلودگی هوا مستعدتر شناخته می‌­شوند.

در این پژوهش عنوان شده است، محیط­‌های طبیعی می­‌توانند افزایش شادی را از طریق تسهیل و ترغیب به رفتارها و فعالیت‌هایی که برای جسم و روان فرد سودمند هستند، مانند ورزش کردن، تفریح، تعامل اجتماعی و... موجب شوند. محققان دلایل اثرات مثبت مناظر طبیعی بر انسان در نتیجه ارتباط نزدیک با طبیعت را بررسی کرده و بهره­‌مندی انسان از طبیعت را به شکل حسی، فکری، اجتماعی و فیزیکی شناسایی کرده­ است. در سال­‌های اخیر پژوهش­‌ها حاکی از آن است که متغیرهای اثرگذار بر شادی، به دو گروه عوامل و متغیرهای اثرگذار در سطح خرد (فردی) و عوامل و متغیرهای اثرگذار در سطح کلان (اجتماعی) طبقه­‌بندی می‌­شوند.

ارتباط بین شادی و میزان دسترسی به محیط­‌های طبیعی

در این تحقیق بیان شده است که عوامل مهم در سطح کلان که شادی را دستخوش تغییر می‌سازند که این موارد عبارتند از، شرایط کلان اقتصادی (مانند وجود شکاف طبقاتی و نرخ رشد اقتصادی)؛  شرایط نهادی (آزادی سیاسی، دموکراسی و حاکمیت قانون)؛ آسیب‌­های اجتماعی (وجود تروریسم و نبودن اعتماد اجتماعی، وجود فساد و جنگ داخلی)؛ برخورداری از منابع طبیعی و امکانات محیط‌زیستی. نتایج نشان دادند معیارهای عینی آلودگی هوا اثرات منفی قابل­ توجهی بر سطح شادی ملت‌ها دارد. نتایج برخی پژوهش‌­های بیان‌گر وجود رابطه بین شادی و میزان دسترسی به محیط‌های طبیعی است. از طرفی اثبات شده است که افراد در خارج از محیط شهری و در طبیعت به طور قابل توجهی شادتر هستند. کیفیت محیط­زیست را به عنوان یک بعد مهم در ارزیابی کیفیت زندگی افراد بررسی کرده‌اند.

شادی یکی از معیارهای رفاه است

در سال­‌های اخیر توجه به معیارهای رفاه و عوامل مؤثر بر آن، با توجه به نقشی که در توسعه‌یافتگی جوامع دارد، بسیار افزایش­ یافته­ است. در حال حاضر، رفاه نه تنها با معیارهای پولی و درآمدی که با استفاده از معیارهای روان­شناختی نظیر ادراک افراد از میزان بهداشت، سلامت، آموزش، شادی و رضایت از زندگی مورد سنجش و ارزیابی قرار می­‌گیرد. شادی یکی از معیارهای رفاه است که در سال­‌های اخیر بسیار مورد ‌توجه محققان قرار گرفته است. این معیار، توسط شبکه راه­کار­های توسعه پایدار سازمان ملل بر مبنای گزارش خود افراد از شادی ادراک شده آن‌ها اندازه‌گیری و منتشر می‌شود. پیش از قرن بیستم، هر افزایش درآمد فرد یک بهبود در وضعیت رفاهی او تلقی می‌­شد، آنچنان که کشورها در مراحل نخستین توسعه، به منظور تحقق این مهم، حتی به هزینه تخریب محیط­زیست به افزایش درآمد سرانه توجه داشته‌­اند. اما بعدها که رفاه با معیارهای روان­شناختی مورد بحث قرار گرفت، لزوم توجه به تمام مؤلفه‌­های تعیین­ کننده آن اهمیت یافت. از این دیدگاه، محیط­ زیست خود می‌­تواند یکی از مؤلفه‌­های تعیین ­کننده شادی و رفاه ادراک‌ شده باشد.

نتایج این پژوهش نشان دهنده اثرگذاری مثبت و معنادار شاخص عملکرد محیط­زیست بر شادی است. به عبارت دیگر، بهبود کیفیت محیط­ زیست یکی از عوامل تعیین ­کننده رفاه جوامع مورد بررسی است. به این ترتیب، فرضیه مورد پژوهش مورد تأیید قرار می­‌گیرد.

این مقاله در شماره ۴۲ فصلنامه علمی پژوهشی مدل‌سازی اقتصادی منتشر شده است.

با ورود ویروس کووید ۱۹ به جامعه بشریت و درگیری یکساله کشورها با آن که همواره بر در خانه ماندن و عدم حضور در مکان های پرجمعیت خصوصا در تعطیلات و روزهایی چون روز طبیعت تاکید می شود، باید فرصت را غنیمت شمرد و به طبیعت زمین فرصت تنفس دهیم؛ چراکه محیط زیست سالم جدا از سلامت عمومی جامعه نیست.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: استانی علمی و آموزشی پژوهش محیط زیست روز طبیعت تحت تأثیر قرار روان شناختی شادی و رفاه تخریب محیط محیط زیست بر شادی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۴۵۲۷۶۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

راه اندازی ۵۰ خانه محیط زیست در خراسان جنوبی

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی از راه‌اندازی ۵۰ خانه محیط زیست در استان خبر داد و گفت: راه‌اندازی این خانه‌ها تجربه‌ای موفق و کارآمد در دولت سیزدهم و در کنار سازمان حفاظت محیط زیست در رسیدن به اهداف سازمان نقش بسزا و پر رنگی را ایفا می‌کند. - اخبار استانها -

به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند، اسدالله حاتمی با اعلام این خبر در جمع خبرنگاران اظهار داشت: محیط زیست در شرایط کنونی به یک موضوع پر چالش اجتماعی با ماهیت پیچیده و چند وجهی و دارای دامنه تاثیرات وسیع مبدل شده و مدیریت آن به مشارکت گسترده و همه جانبه همه اقشار و گروه‌های مختلف اجتماعی  و در نهایت به مردمی‌سازی محیط زیست نیاز دارد.  

وی افزود: قطعا بدون جلب مشارکت، همراهی و همدلی هدفمند و اثربخش مردمی، دولت‌ها امکان مدیریت مطلوب امور محیط زیستی را ندارند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی فراهم کردن بسترهای قانونی، حمایت‌های حقوقی، آموزش و توانمندسازی، تأمین حداقل امکانات کالبدی و سخت افزاری و ساماندهی فعالیتها  را از جمله الزامات اساسی برای جلب مشارکت مردم عنوان کرد و گفت: در این مسیر باید در عموم اقشار مختلف ایجاد انگیزه نمود و در یک کلام در جهت تقویت هویتهای محلی برای رسیدن به اهداف عالیه کوشید.  

وی، محیط زیست را با مفهوم محل حضور مردم به دنبال تحقق شعار متعالی، محیط زیست مردم پایه، هوشمندانه و فناورانه  عنوان کرد که می‌تواند با ایجاد فضایی فرهنگی و پرنشاط، موجبات حضور آگاهانه، داوطلبانه و موثر مردم در عرصه محیط زیست را فراهم کرده و به ایجاد زمینه مدیریت محلی حفاظت و بهسازی محیط زیست کمک کند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی اظهار داشت: سازمان حفاظت محیط زیست برای تحقق و دستیابی به این اهداف، پیشنهاد راه‌اندازی خانه‌های محیط زیست در سراسر کشور را ارائه داد که خوشبختانه استان خراسان جنوبی به عنوان اولین استان، اقدام به راه‌اندازی این خانه در محل اداره کل حفاظت محیط زیست کرد.

حاتمی گفت: خوشبختانه با بهره‌گیری و تجمیع ظرفیت‌های فرهنگی ادارات کل حفاظت محیط زیست استان‌ها و شهرستان نظیر مراکز بازدید کنندگان، بخش نمایشگاهی موزه‌های تاریخ طبیعی، کتابخانه‌ها، مراکز تشکل‌های محیط زیست و همچنین  با حضور و مشارکت سایر دستگاه‌های اجرایی، آموزش و پرورش، شهرداری‌ها، دهیاری‌ها و... این مراکز گسترش یافته و به تدریج با کنشگری شهروندان، تشکل‌ها، فعالان محیط زیست و به ویژه نیروهای تسهیلگر محلی تربیت شده، مدیریت اجرایی این خانه‌ها نیز به مردم واگذار شده و درحال فعالیت در حوزه  محیط زیست است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی زمینه فعالیت این خانه‌ها را آموزش و افزایش سطح دانش محیط زیستی عمومی، اجرای فعالیت‌های مشارکت محور، جلب مشارکت خیرین و ترویج فرهنگ وقف محیط زیستی، زمینه‌سازی، ترویج و ایجاد بستر مناسب برای توسعه کمی و کیفی تشکل‌های مردم نهاد محیط زیست و ترویج مسئولیت پذیری اجتماعی محیط زیست، تشکیل کمیته‌های تخصصی حسب موضوعات و چالش‌های محیط زیستی هر منطقه و بهره گیری از مشاوره و نظرات کارشناسی فعالان و صاحبنظران عرصه محیط زیست و... عنوان و اظهار امیدواری کرد با مشارکت فعال همه دغدغه‌مندان محیط زیستی در استان به رفع و یا کاهش چالش‌های زیست محیطی استان کمک کنیم.

وی بیان کرد: از ابتدای راه‌اندازی این طرح در کشور، خوشبختانه تاکنون 50 خانه محیط زیست در استان راه‌اندازی شده و علاقمندان و دغدغه‌مندان محیط زیست می‌توانند به مراجعه به این خانه‌ها ، علاوه بر دیدار با مسئولین و کارشناسان حوزه محیط زیست به  ارائه پیشنهادات، نظرات و راهکارهای خود در جهت حفاظت هرچه بهتر از محیط زیست بپردازند.

انتهای پیام/257/