به نقل از «مهر»

سه میراث دارِ ویتگنشتاین

تاریخ انتشار: ۲۳ فروردین ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۱۵۶۱۴۵۹

به گزارش خبرنگار مهر، متن زیر یادداشتی است که محمد سعید عبداللهی دانش آموخته حوزه و کارشناسی ارشد فلسفه دین دانشگاه تهران با عنوان سه میراث دارِ ویتگنشتاین درباره کارهای سه شاگرد مهم ویتگنشتاین نوشته است:

«تصمیم و تمایل دارم که آقای ریس، خانم آنسکوم و پروفسور فون رایت، هرچه از نوشته‌های مرا که صلاح دیدند، منتشر کنند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

...» (وصیت نامه ویتگنشتاین)

ویتگنشتاین در زمان حیاتش تنها یک اثر یعنی رساله منطقی – فلسفی را به چاپ رساند. او حق چاپِ تمامی آثارش را به سه نفر از شاگردانش واگذار نمود. الیزابت آنسکوم، جرج هنریک فون رایت و راش ریس سه فیلسوفی بودند که اعتماد ویتگنشتاین را برای واگذاری میراث علمی خود به دست آوردند. هر کدام از این سه فیلسوف که وصی آثار او به شمار می‌آمدند با یک جنبه علمیِ ویتگنشتاین همراه شدند. آنسکوم به فلسفه ذهن ویتگنشتاین متأخر پرداخت، علاقه‌ی جرج هنریک فون رایت هم ویتگنشتاینِ منطق دانِ رساله بود و از این سه، کسی که در باب فلسفه‌ی دین ویتگنشتاین و نوشته‌های او در زمینه ایمان تلاش بیشتری کرد، راش ریس بود.

الیزابت آنسکوم فیلسوفی تحلیلی است که بیشتر نوشته‌هایش در مورد فلسفه ذهن و زبان است. به باور بسیاری، او برجسته‌ترین فیلسوف انگلیسی زبان سده بیستم است.آنسکوم که در دانشگاه آکسفورد درس خوانده و به مقام استادی رسیده بود با آمدن ویتگنشتاین به کمبریج، به آنجا رفت، شاگرد ویتگنشتاین شد و برخی نوشته‌های ویتگنشتاین را به زبان انگلیسی برگردانند و در شناساندن او به جهان انگلیسی زبان نقشی فراوان داشت. آنسکوم به آثار ویتگنشتاین متاخر درباره فلسفه ذهن پرداخت و در همین زمینه کتاب قصد( intention ) را نوشت که بحث‌های گوناگونی در میان فیلسوفان در باب عقلانیت علمی و نظریه کنش به راه انداخت .انسکوم همچنین کتاب مقدمه‌ای بر تراکتاتوس ویتگنشتاین را نوشت. اگرچه کتاب آنسکوم مقدمه‌ای بر تراکتاتوس است، اما دست کمی از خود تراکتاتوس ندارد، چرا که الیزابت آنسکوم یکی از بهترین و مهمترین شارحان و شاگردان برجسته ویتگنشتاین است که همواره نام او را در کنار فیلسوفانی مثل گئورگ فون‌رایت و نرمان مالکلم می‌آورند.آنسکوم همچنین با نوشتن مقاله مهم و محوریِ «فلسفه اخلاق جدید» توانایی تجزیه و تحلیل و قدرت قلم خود را در زمینه فلسفه اخلاق نیز به رخ کشید.

فون رایت فیلسوفی فنلاندی نه تنها شاگرد و دانشجوی ویتگنشتاین که از دوستان صمیمی ِاو نیز به شمار می‌آمد تا جایی که در بسیاری از موارد، نکاتی شخصی از حالات و درونیات ویتگنشتاین عنوان می‌کند. برای نمونه در یادنامه ی ویتگنشتاین می‌نویسد: «ویتگنشتاین باور داشت که حتی کسانی که طرفدارش شده اند، روی هم رفته در فهم ایده‌هایش دچار بدفهمی و کج تابی شده اند. او شک داشت در آینده فهم بهتری از سخنانش ایجاد شود. یک بار گفت که احساس می کرده برای کسانی می نوشته که به نحوی متفاوت با مردمان امروزی فکرمی کنند.» فون رایت جانشین ویتگنشتاین در کمبریج شد. ویتگنشتاین خود نیز در سال ۱۹۳۹ جایگزین جی. ای.مور شده بود، اما داستان چه بود که ویتگنشتاین بعد از گذشت هشت سال خودش را بازنشسته کرد؟ او در نامه‌ای که سال ۱۹۴۷ به فون رایت می‌نویسد، دلیل کار خود را بازگو می‌کند. ویتگنشتاین در این نامه می‌گوید به چند دلیل از جایگاهش در کمبریج استعفا می‌دهد که مهم‌ترین آنها به پایان رساندن کتابش بوده است و همچنین اعتقاد داشت که کار تدریس او را از تفکر فلسفی باز می‌دارد.

فون رایت کتاب‌هایی در زمینه استقرا، احتمال و منطق موجهات نگاشت که زمینه‌ی شهرت او را فراهم اورد. از فیلسوفان معاصر، آنتونی کنی اهمیت بسیاری برای شخصیت علمیِ فون رایت قائل است و جلد چهارم تاریخ فلسفه‌ی خود را نیز به او تقدیم کرده است. آنتونی کنی همچنین در مقدمه‌ی کتاب مهم خود یعنی «ویتگنشتاین»، از گپ و گفت هایی می‌گوید که در باب ویتگنشتاین با فون وریکت داشته است و اینکه با توجه به این گفت و گو ها، اگر دوباره قصد نوشتن کتابی در باب ویتگنشتاین را داشت به گونه‌ای متفاوت می‌نوشت.

راش ریس، یکی دیگر از سه میراث دار ویتگنشتاین بود که تسلط بسیاری بر آثار ویتگنشتاین داشت تا جایی که هاوارد مأنوس در مقدمه کتاب خود درآمدی بر رساله‌ی ویتگنشتاین می‌نویسد: «نمی‌توانم دینی را که به راش ریس دارم فراموش کنم. او برای اولین بار رساله را به من درس داد و به نظر من هنوز هم برداشت او از رساله، در اساس مطلب، درست ترین تعبیری است که در دسترس ماست.»

ریس کسی بود که ویتگنشتاین در سال ۱۹۳۹ از وی درخواست کرد تا کتابش یعنی رساله را به انگلیسی برگرداند و در باب ترجمه برخی از اصطلاحات فلسفی او مانند «صورت زندگی» با ریس گفت و شنود بسیار داشته است. همچنین ویتگنشتاین آن اندازه با ریس صمیمی بود تا در سال ۱۹۴۵، سعی در منصرف کردن ریس از پیوستن به حزب کمونیست داشته باشد: «از آنجاکه در فلسفه باید آمادگی این را داشته باشی که مدام جهت حرکتت را عوض کنی.... باید آمادگی این را داشته باشی که از مفاهیم مهم و محوری که قبولشان داری بتوانی دست بکشی...... و اگر داری به عنوان فیلسوف فکر میکینی نمی‌توانی مفاهیم کمونیسم را تافته ای جدا بافته بشمری» با توجه به مطالبی که پیش تر آمد روشن است که چرا ویتگنشتاین این سه شخص را به عنوان وصی علمی خود انتخاب کرده است.

باری اگرچه ویتگنشتاین تنها یک اثر منتشر شده از خود را دید، اما سه فیلسوف توانمند را به عنوان میراث دار خود برگزید و همین باعث شد تا مجموعه‌ای گرانسنگ از نوشته‌های او امروز در دستِ اهل علم به یادگار بماند.

کد خبر 5187109

منبع: مهر

کلیدواژه: ویتگنشتاین فلسفه تحلیلی فلسفه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تازه های نشر رایزنی فرهنگی ادبیات کودک و نوجوان معرفی کتاب نهاد کتابخانه های عمومی کشور ترجمه مرکز فرهنگی شهر کتاب سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ادبیات داستانی فرهنگسرای اندیشه هفته هنر انقلاب اسلامی روز هنر انقلاب اسلامی ی ویتگنشتاین میراث دار

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۵۶۱۴۵۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

مستند «عشق و فلسفه» در مورد زندگی «نادیا مفتونی» استاد فلسفه دانشگاه تهران

به گزارش مبلغ مستند«عشق و فلسفه»؛ پرتره‌ای درباره «نادیا مفتونی» استاد فلسفه دانشگاه تهران است که پنجشنبه ششم اردیبهشت ماه ساعت ۱۹:۰۰ روی آنتن شبکه چهار سیما می رود.

این مستند، یازدهمین فیلم از مجموعه مستندهای «آئینه عمر» است که به کوشش گروه فرهنگ و اندیشه شبکه چهار سیما به تهیه کنندگی صدرا صدوقی و کارگردانی حسن علیزاده فرد از قاب این شبکه تلویزیونی پخش می‌شود.

حسن علیزاده فرد کارگردان این فیلم با اشاره به بخش هایی از زندگی نامه «مفتونی» گفت: دکتر نادیا مفتونی پژوهشگر فلسفه و عضو هیأت علمی دانشگاه تهران است که به نمایشنامه‌نویسی و نقاشی نیز به صورت حرفه ای می پردازد. او با رتبه دانشیاری به تدریس در دانشکده الهیات و معارف اسلامی اشتغال دارد و از معدود چهره‌های فلسفه معاصر ایران است که با فلاسفه جهانی تعامل مستقیم دارد.

او اضافه کرد: «مفتونی» در جامعه فلسفی ایران بیشتر به دلیل احیای فلسفه هنر فارابی، تبیین فلسفه علم حکمای مسلمان و استخراج مباحثی جدید از حکمت اشراق شهاب الدین سهروردی شناخته می شود.او پژوهشگر ارشد (Senior Research Scholar) در دانشکده حقوق دانشگاه ییل (Yale) و از اعضای بُرد مشاوران فصلنامه تاریخ فلسفه دانشگاه ایلینوی نیز هست.

کارگردان فیلم مستند«عشق و فلسفه» درباره مهمترین بخش پژوهش های نادیا مفتونی، اظهار کرد: نادیا مفتونی بیشتر با تمرکز او بر آثار ابونصر فارابی و بازخوانی ابعاد مختلف دیدگاه‌های او شناخته می‌شود. آثار اولیه او به استخراج، تحلیل و تبیین فلسفه هنر فارابی می‌پردازد. بخشی از این مطالب ناظر به جایگاه هنرمندان در مدینه فاضله و نقش کلیدی آن‌ها در ساختار اجتماعیِ آن است. بخش دیگر که به نوعی نسبت هنر با قوای خیالی انسان است متمرکز بر تأثیرپذیری عموم مردم از خیال و در نتیجه تأثیرپذیری ایشان از آثار هنری است. تا پیش از «مفتونی» توجه به فلسفه هنر نزد فلاسفه مسلمان به گونه‌ای بود که بیشتر به نکاتی از ابن سینا و غزالی در این زمینه اشاره می‌شد و نگاه قابل توجهی به فارابی وجود نداشت، اما مقالات و کتاب‌های مفتونی باب جدیدی از مطالعات فلسفه هنر اسلامی را با توجه به فارابی گشود.

علیزاده در ادامه با اشاره به ساختار این فیلم مستند گفت: در مستند«عشق و فلسفه» ضمن بررسی شخصیت و سلوک علمی و فرهنگی دکتر نادیا مفتونی روایتی جذاب از نحوه ازدواج او با استاد حسین نوری (جانباز و هنرمند نقاش و کارگردان سینما و تئاتر) به تصویر کشیده است. به نظر من مخاطب با دیدن این فیلم از شوق فراوان این استاد دانشگاه برای تحصیل، تحقیق و تدریس در کنار مصائب و مشکلاتی که در زندگی شخصی،گریبانگیر او بوده است؛ شگفت زده خواهد شد.

کارگردان مستند «عشق و فلسفه» تأکید کرد: در این فیلم، تعدادی از استادان فلسفه، الهیات و علوم قرآنی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران درباره جایگاه علمی دکتر مفتونی در ایران و جهان تفکر سخن گفته اند که در کنار روایت مفتونی از زندگی علمی و فرهنگی خود، درون مایهِ پژوهشی این فیلم را غنی و پربار کرده است.

بر اساس این گزارش، عوامل این مستند ۴۰ دقیقه ای عبارتند از: مجری طرح: محراب محمدزاده، مشاور رسانه‌ای: سیده الهام کاظمی، تحقیق و پژوهش: محمد آسیابانی و سیامک صدیقی، تدوین: مینا سیفی، دستیار تدوین: کارن درآینده، صداگذاری و انتخاب موسیقی: عرفان حسن زاده، صدابرداران: مجید نجاتی، سینا الله وردی پور و علی کرامت منش، تصویربردار:‌ حسن علیزاده فرد، دستیاران تصویر: مبینا سلمانی، محمدحسین سلطانی، میلاد محمدزاده، دستیار کارگردان: علی محمد صادق و مدیر تولید: علی هیهاوند.

«آئینه عمر» کاری از گروه فرهنگ و اندیشه شبکه چهار سیما است که در قالب آن، زندگی، سلوک علمی و فرهنگی و میراث پژوهشی ۲۶ چهره نامدار حوزه علوم انسانی، فرهنگ و هنر ایران به تصویر کشیده شده است.

مجموعه مستند «آئینه عمر» پنجشنبه‌ها ساعت ۱۹:۰۰ پخش و جمعه‌ها ساعت ۱۲:۳۰ تکرار می شود.

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1899203