چاوشی و دهل زدن؛ آیین های هنگامه سحر در سیستان و بلوچستان/ توسعه تکنولوژی برخی سنت های ماه رمضان را منسوخ کرده است
تاریخ انتشار: ۲۶ فروردین ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۱۵۹۷۷۸۴
محمدعلی ابراهیمی گفت: در سیستان و بلوچستان در گذشته برای بیدار کردن مردم در هنکام سحر از آیین های دهل زدن، سحرخوانی و روشن کردن فانوس استفاده می شد که امروزه با توسعه ابزار ارتباط جمعی و رسانه ها برخی از این آیین ها به فراموشی سپرده شده است.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ محمدعلی ابراهیمی، پژوهشگر میراث فرهنگی و کارشناس مردم شناسی در گفت و گو با خبرنگار عصرهامون بیان کرد: در سیستان و بلوچستان در گذشته تشخیص وقت سحر از روی حرکت ماه و ستارگان صورت می گرفت، از روی تجربه تشخیص می دادند که وقتی ماه به محل معینی در آسمان برسد، سحر نزدیک است و در صورت ابری بودن هوا با بانگ خروس بیدار می شدند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
کارشناس مردم شناسی بیان کرد: سحر خوانی (چاوشی) در ماه رمضان در سیستان وبلوچستان یکی از آداب و رسوم ماه رمضان در سیستان و بلوچستان است، در هنگام سحر در گذشته با کمک دهل زدن و یا سحر خوانی مردم را برای خوردن سحری و نماز بیدار می کردند.
ابراهیمی تصریح کرد: بر اساس برخی از روایت های موجود، آیین سحر خوانی و رمضان خوانی بیش از هزار سال پیش یعنی از اوایل اسلام، نزد ساکنان سیستان و بلوچستان مرسوم بوده است.
وی ادامه داد: در بسیاری مواقع با ایجاد سر و صدا در هنگام سحر با ابزاری که در اختیار داشتند و یا کوبیدن در منازل، فانوس به دست و یا چاوشی کردن (خواندن اشعاری زیبا و عرفانی ) فرا رسیدن هنگام سحر را به همدیگر اطلاع می دادند که تا سال‌های متمادی به دلیل عدم وجود رسانه و یا وسایل ارتباط جمعی این شیوه مورد توجه بوده است.
پژوهشگر میراث فرهنگی عنوان کرد: چاوشی با خواندن اشعاری با مضامینی خاص با صدای بلند و گروهی صورت می‌گرفت و یک نفر که از صدای رساتری برخوردار بود اشعاری را می‌خواند و دیگران وی را همراهی می‌کردند و در کوچه‌های روستا می‌گشتند تا همگان را از فرارسیدن هنگام سحر مطلع کنند.
آیین دهل زنی در ماه مبارک رمضان
ابراهیمی بیان کرد: از سال ها قبل از اینکه وسایل ارتباط جمعی وارد زندگی مردم شود از نوعی دهل برای بیدار کردن مردم در سحرگاهان استفاده می شد و شخصی که مسئولیت دهل زدن را بر عهده داشت در سه مرحله این کار را انجام می داد.
وی اظهار کرد: دهل زن در مرتبه اول دهل را برای بیدار کردن مردم می نواخت و در مرتبه دوم نوازنده برای هشدار کسانی که خواب مانده بودند یکبار دیگر دهل را در کوچه های شهر یا روستا به صدا در می آورد و در مرتبه سوم برای یادآوری زمان اذان دهل نواخته می شد.
کارشناس مردم شناسی گفت: در این آئین هنگام سحر اشخاصی که زودتر بیدار می شوند برای اطلاع دیگران و همسایه ها به در منازل آن ها رفته و آن ها را بیدار می کنند.
ابراهیمی عنوان کرد: در گذشته به طور معمول در هنگام سحر تعدادی از بزرگان و ریش سفیدان با رفتن بر روی بام فریاد می زدند "بیدار شوید، بیدار شوید" و تا بیدار شدن همگان به صدا زدن ادامه می دادند.
وی اظهار کرد: سحر خوانی از سنت‌های مهم و ماندگار منطقه بوده که جلوه ای زیبا به ماه مهمانی خدا در این خطه از ایران داده است، در آیین سحر خوانی با توجه به رشد تکنولوژی و وجود وسایل سمعی بصری بازهم فریاد ریش‌سفیدان شنیده می‌شود.
پژوهشگر میراث فرهنگی گفت: این آیین قدمت زیادی دارد و با این نیت انجام می شد تا مردم از خواب بیدار و آماده روزه گرفتن شوند، در گذشته که تکنولوژی حاضر نبود اشخاص مورد اعتماد هر محله یا روستا بر روی پشت بام رفته، اقدام به سحر خوانی می کردند.
ابراهیمی افزود: بدین صورت که این افراد با توجه به وجود رصد خانه در استان در سالیان قبل با استفاده از علم نجوم و ستاره شناسی زمان سحر را تشخیص می دادند و با ضربه زدن به دهلی خاص و با خواندن اشعار دینی و عرفانی مردم را از خواب بیدار می کردند.
وی ادامه داد: پس از آنکه مردم بیدار شدند با ذکر سروده ای خاص به استقبال اذان صبح می رفتند تا اینکه موقع اذان صبح آن را با صدایی بلند به مردم اعلام می کردند.
کارشناس مردم شناسی بیان کرد: این افراد همواره در حال رصد سه سْتار، ستاره زهره، هفت برادران و... بودند و در نهایت اقدام به خواندن اشعاری در وصف خداوند و مدح پیامبر وحضرت علی (ع) می کردند.
ابراهیمی عنوان کرد: امروزه با وجود وسایل مختلف ارتباط جمعی، دیگر شاهد چنین مراسمی در سیستان وبلوچستان نیستیم و مراسم دهل زنی در این منطقه به طور کامل به فراموشی سپرده شده است.
وی بیان کرد: قبل از شروع ماه مبارک رمضان مردم خود را برای حضور در مهمانی سفره خداوند آماده می کنند و اصطلاح (سررجب ونیمه شعبان) را که ریشه در اعتقادات دینی و مذهبی آنان دارد انجام و با روزه گرفتن در روز اول ماه رجب و مراسم ویژه نیمه شعبان یعنی نذر مخصوص که در شب پانزدهم ماه شعبان می دهند و با غذای محلی مخصوص و حلوای خرما برای اطعام مساکین در مسجد محل توزیع می کنند و ثواب آن را برای اموات و مردگان خود از خداوند طلب می کنند.
پژوهشگر میراث فرهنگی بیان کرد: آن ها معتقدند که در شب نیمه شعبان که شب تولد امام زمان (عج) است نذر مخصوص مردگان ثواب دارد، روزه گرفتن اول رجب و مراسم نیمه شعبان در واقع یک نوع تمرین وآماده شدن برای حضور در مهمانی خداوند است که مسلمانان مهمان این سفره سراسر رحمت و خوان گسترده معرفت ومعنویت هستند.
ابراهیمی اظهار کرد: عادات، آیین ها ومناسک مختلفی در سیستان وبلوچستان وجود دارد که هرکدام دنیایی ازسخن است و در جای جای این کهن مرز وبوم و در ایام و مناسبت های گوناگون اجرا شود.
وی ادامه داد: میراث معنوی سیستان وبلوچستان سرشار از ارزش های ناب فرهنگی است که سند هویت و شناسنامه ای ارزشمندی محسوب می شود و باید در پاسداشت، ثبت و انتقال آن به نسل های آینده تلاش شود.
انتهای پیام/
منبع: دانا
کلیدواژه: پژوهشگر میراث فرهنگی سیستان و بلوچستان کارشناس مردم شناسی سیستان وبلوچستان بیدار می کردند سحر خوانی هنگام سحر ماه رمضان آیین ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.dana.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «دانا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۵۹۷۷۸۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
کمتر از یک درصد از افراد واجد شرایط در سیستان و بلوچستان خون اهدا می‌کنند
ایسنا/سیستان و بلوچستان مدیر کل انتقال خون سیستان و بلوچستان گفت: کمتر از یک درصد مردم استان در سال گذشته که واجد شرایط اهدای خون بودند در سیستان و بلوچستان خون اهدا کرده‌اند.
ابوالحسن صفدری در گفت وگو با ایسنا، افزود: جمعیت استان ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر است و از این تعداد حدود ۲ میلیون و پانصد هزار نفر به دلایلی از قبیل سن کمتر از ۱۸ سال و یا بیشتر از ۶۵ سال، وزن کمتر از۵۰ کیلوگرم، داشتن بیماری خونی و زمینه‌ای خاص نمی‌توانند خون اهدا کنند.
وی بیان کرد: حدود یک میلیون نفر واجد شرایط خون دادن در سیستان و بلوچستان هستند که از این تعداد در سال گذشته ۷۰ هزار مراجعه برای اهدای خون صورت گرفته در حالی که بسیاری از این افراد ۲ بار در سال اهدا داشتند که در مجموع ۳۵ تا ۴۰ هزار نفر در کل استان برای اهدای خون مراجعه کرده‌اند.
صفدری ادامه داد: ترس مردم از اهدای خون و نگرانی بی‌مورد از ایجاد کم خونی مهمترین دلایل افراد برای عدم مراجعه برای اهدای خون به شمار می‌رود در حالی که بدن خود یک کارخانه فعال، ساخت خون است. در زنان هر چهار ماه یکبار و در مردان هر سه ماه یک بار پس از اهدای خون سطح هموگلوبین به حالت طبیعی بر می‌گردد.
وی در این راستا اضافه کرد: عدم اطلاع مردم از فواید اهدای خون نظیر درمان کبد چرب، کالری سوزی به میزان ۶۰۰ تا ۷۰۰ کیلو کالری بعد از هر بار اهدا، پیشگیری از بیماری‌های قلبی از مهم ترین فواید اهدای خون به شمار می رود چرا که اهدا، حرکت خون در عروق را تسهیل و شبکه خونرسانی در بدن را فعال می کند.
مدیر کل انتقال خون سیستان و بلوچستان تاکید کرد: سالانه بیش از ۱۵۰ هزار واحد خون در استان مصرف می شود، در حالی که تنها ۵۰ هزار واحد توسط هم استانی‌ها اهدا می‌شود و دو برابر نیاز استان را از ۱۲ استان دیگر با واردات، تامین می‌کنیم در حالی که این موضوع زیبنده استانی که دارای جمعیت جوان بالایی است نمی باشد.
وی خاطرنشان کرد: اگر روزانه در شهر زاهدان ۳۰۰ نفر و در کل استان ۵۰۰ نفر اهدا کننده باشند،مشکل نیاز خونی استان حل می‌شود. این میزان متاسفانه در حال حاضر در کل استان ۲۰۰ نفر است.
صفدری بیان کرد: در مجموع در سیستان و بلوچستان ۶ پایگاه فعال خونگیری در شهرستان‌های زابل، سراوان، زاهدان، ایرانشهر، خاش و چابهار وجود دارد در حالی که ۲۰ شهرستان استان فاقد پایگاه انتقال خون است و علی رغم وظیفه حیاتی این سازمانی ،چهره عقب ماندگی به شدت در آن دیده و احساس می‌شود.
وی تصریح کرد: از آنجایی که ۱۰ شهرستان استان فاقد پایگاه انتقال خون می باشد دارای بیمارستان است و این توسعه نامتوازن مشکلات جدی ایجاد کرده است. با توجه به شمار بالای بیماران تالاسمی و تصادفات جاده ای و آمار موالید بالا و زایمان‌های پرخطر نیازمند توجه جدی مردم به امر مقدس اهدای خون هستیم.
انتهای پیام
ورود دادستان کلاله به موضوع مفقودی «یسنا»