مرگ خاموش
تاریخ انتشار: ۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۱۶۹۸۸۰۲
این در حالی است که لیلا جولایی، رییس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست فارس نیز در یادداشتی به روزنامه اعتماد (مورخ دوشنبه 30 فروردین) از شیوع این بیماری ویروسی مشترک بین دام و حیات وحش خبر داد و عنوان کرد که در دو سال گذشته تنها در استانهای فارس و اصفهان نزدیک به هزار رأس بز و پازن و قوچ و میش بر اثر این بیماری از بین رفته که به گفته ایشان این عدد بسیار بزرگتر از آمار سالانه شکار غیرمجاز در این مناطق است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک چیست؟
ایمان معماریان، دامپزشک حیات وحش درکتاب راهنمای میدانی بیماریهای عفونی، متابولیک و انگلی رایج در حیات وحش ایران مینویسد: «در اکثر مواقع ابتلا به طاعون نشخوارکنندگان کوچک به صورت حاد است، این بیماری بسیار واگیردار و عامل آن یک Morbillivirus از خانواده Paramyxoviridae است. این بیماری مخصوصا بز را درگیر میکند و در ایران به صورت بومی است. از سال 1381گزارشهایی تایید نشده از ابتلا به این بیماری در کل و بز مناطق مختلف ایران وجود داشت. در سال 1394 تلفات بالای کل و بز بر اثر این بیماری در استانهای مختلف از جمله مرکزی، زنجان، قزوین، البرز و تهران تایید شد. در اکثر مواقع ابتلا به این بیماری همراه با تب ناگهانی است که به مدت 5 تا 8 روز ادامه دارد و اگر حیوان تلف نشود رو به بهبود میرود. اما مرگ ناگهانی با علایم اندک قابل رویت در بزها به شدت رایج است. علایم شاخص بیماری عبارت است از ترشحات بینی که با زخمهای نکروتیک(بافت مرده) در بینی و محوطه دهانی همراه است. ضمن اسهال شدید که بیرنگ و گاهی همراه با خون است یا ذاتالریه همراه با برونشیت و التهاب مجاری هوایی همراه با سرفههای مقاوم نیز از نشانههای بیماری است؛ البته جانوران بهبودیافته همواره ضعیف و مستعد ابتلا به سایر عوامل عفونی هستند.»
این دامپزشک حیات وحش در پاسخ به این پرسش «اعتماد» که چرا کل و بز وحشی نسبت به این بیماری مقاومت کمی دارند، میگوید:«گزارشها نشان داده که در کل و بز بالای 80 درصد جمعیتهای درگیر بیماری تلف شدهاند. هنوز علت آن مشخص نیست اما نشانهها از علایم مخاطی در دهان و مخاط دستگاه گوارش شروع میشود و متعاقب آن اسهال شدید، درگیری ریه و عفونتهای شدید است که باعث مرگ حیوان میشود. این را هم بگویم که گزارشهایی از بروز این بیماری درگوزنسانها و تلفات آنها وجود دارد.»
مخزن بیماری کجاست؟
ایمان معماریان میگوید:«مخزن اصلی این بیماری نشخوارکنندگان اهلی هستند. تا زمانی که دامداری سنتی وجود دارد و چراگاه و آبشخور دامهای اهلی با حیوانات وحشی تداخل دارد، بیماری راحت انتقال پیدا میکند. مهمترین کاری که میتوان انجام داد،کنترل و پیشگیری از بیماری است نه درمان آن چون این بیماری وقتی شیوع پیدا کند، دیگر قابل درمان نیست. جلوگیری از ورود دامهای اهلی به زیستگاههای حیات وحش راه کنترل بیماری است. واکسیناسیون مداوم و صحیح دامهای اهلی مخصوصا دامهایی که نزدیک زیستگاههای حیات وحش هستند، ضروری است.»
برنامه سازمان دامپزشکی چیست؟
دکتر علیرضا اکبرشاهی، مدیرکل دفتر بهداشت و مدیریت بیماریهای دامی سازمان دامپزشکی در مورد برنامه این سازمان جهت مهار وکنترل طاعون نشخوارکنندگان کوچک به «اعتماد» میگوید:«سازمان بهداشت جهانی دام پس از ریشهکن کردن طاعون گاوی طی سالهای گذشته برای ریشهکنی طاعون نشخوارکنندگان کوچک برنامهریزی کرده و تمام کشورهای دنیا متعهد شدهاند که تا سال 2030 در این راستا قدم بردارند. سازمان دامپزشکی کشور هم بالطبع وظیفه و تعهد دارد که کارهایی را در این زمینه انجام دهد.کنترل و ریشهکنی طاعون نشخوارکنندگان کوچک 4 مرحله دارد که ایران در حال حاضر در مرحله 2 است. مرحله اول مربوط به شناسایی بیماری و فراهمسازی تجهیزات آزمایشگاهی مرتبط است که طی 10 سال گذشته خوشبختانه در کشور انجام شد و بحثهای آموزش و اطلاعرسانی صورت گرفت. سازمان دامپزشکی طی 10 سال گذشته در یک روند صعودی نسبت به افزایش واکسیناسیون دامهای حساس با اولویت دامهای اهلی مستقر در مناطق پرخطر مانند مناطق نزدیک به زیستگاههای حیات وحش اقدام کرده. در سال 1392 در کشور 3042 کانون بیماری گزارش شد و تعداد دام واکسینه در این سال بالغ بر 7072009 راس بود. افزایش واکسیناسیون(واکسیناسیون 37833015 راس دام سبک در کشور) طی سالهای گذشته سبب کاهش تعداد کانونهای بیماری به تعداد 361 کانون در سال 1399 شد که همین امر اهمیت واکسیناسیون گسترده را در کاهش کانونهای بیماری متذکر میشود.»
او میافزاید:«بررسی نمودارها و آمارها طی سنوات گذشته نشان میدهد که روند بروز بیماری به ویژه در دامهای اهلی با کاهش قابل توجه روبهرو بوده اما در خصوص دامهای وحشی هنوز رخدادهایی از بیماری گزارش میشود. در راستای تعهد بینالمللی و پیگیری ریشهکنی بیماری در کشور اولین مرحله از واکسیناسیون گسترده و عمومی که به صورت کاملا رایگان و با استفاده از واکسن تولید داخل است از اردیبهشت ماه سال جاری در سراسرکشور به مدت 3 ماه آغاز و برنامهریزی شده که بیش از 60 میلیون راس دام سبک کشور تحت پوشش واکسیناسیون قرار گیرند. این امر کمک میکند که میزان بیماری در دامهای اهلی به شدت کاهش پیدا کند. از سال چهارم برنامه فقط واکسیناسیون برهها و بزغالههای غیرواکسینه است و از سال ششم کشور در مرحله سوم کنترل بیماری قرار میگیرد.»
او در پاسخ به این سوال که چقدر احتمال دارد بعد از انجام واکسیناسیون گسترده، بار دیگر مشکل از طریق دامهای آلوده وارد شده ازکشورهای همسایه بروز کند، میگوید: «این احتمال هست به ویژه اینکه در برخی کشورهای همسایه پیشگیری و کنترل بیماریهای دامی به خوبی صورت نمیگیرد. بحث قاچاق دام و جابهجایی دام سبب میشود که دامهای آلوده حتی در صورت کوچ موقت وارد مناطق پرخطر شوند و در تماس با دامهای وحشی قرار گیرند. دامهای وحشی به دلیل عدم واکسیناسیون به شدت نسبت به این بیماری حساس هستند و در زمان خشکسالی و کمبود آب، حیوانات وحشی به آبشخور دامهای اهلی نزدیک میشوند و احتمال خطر بروز بیماری در دامهای وحشی به شدت افزایش مییابد.»
او راهکار کنترل بیماری در حیات وحش را اجرای اقدامات لازم شامل پیشگیری و ایجاد ممانعت در تماس بین حیوانات وحشی و اهلی، واکسیناسیون گسترده جمعیت دام اهلی، جمعآوری سریع لاشهها و تلفات حیات وحش و سوزاندن آنها و ضد عفونی آبشخورهای حیات وحش عنوان میکند:«طی 3 سال گذشته، کانونهای پرخطر در کشور کاهش داشته اما هنوز هم احتمال خطر هست مگر اینکه واکسیناسیون کامل انجام شود و امید داریم پس از آن موارد بروز بیماری به تعداد انگشتان دست برسد. این بیماری جزو بیماریهایی است که اگر واکسیناسیون انجام یا دامی درگیر شود و بهبود پیدا کند، ایمن خواهد بود اما در حیوانات وحشی چون هیچ ایمنی مناسبی در برابر بیماری و طبیعتا امکان واکسیناسیون هم وجود ندارد بنابراین دامهایی که آلوده باشند همچنان میتوانند منجر به گسترش بیماری و افزایش تلفات شوند.»
نقش اساسی سازمانهای متولی در ساماندهی دامهای کوچرو
مدیرکل دفتر بهداشت و مدیریت بیماریهای دامی سازمان دامپزشکی در پاسخ به این پرسش که دلیل پیشتازی بیماری در استانهایی مانند فارس، اصفهان (کلاهقاضی) و خراسان جنوبی(کمرسرخ) چیست، میگوید:«طی سنوات گذشته، سازمان دامپزشکی از طریق تامین بخشی از مواد ضدعفونیکننده برای ضد عفونی آبشخورهای حیات وحش و تشخیص بیماری در تلفات حیات وحش همکاریهایی با سازمان حفاظت محیط زیست داشته اما واقعیت این است که بخشی از دام عشایر کوچرو است و جابهجاییهایی که به مناطق پرخطر و زیستگاههای حیات وحش رخ میدهد، ضرورت این را ایجاب میکند که دیگر سازمانهای متولی نیز در خصوص کنترل تردد دام عشایر به مناطق حیات وحش به صورت جدیتر اقدام کنند چون تا زمانی که تماس دام اهلی و دام وحشی به حداقل ممکن نرسد این مشکل حل نخواهد شد. درست است که واکسیناسیون بخش عمدهای از مشکل را حل میکند اما ساماندهی تردد دامها هم موردی است که نباید مغفول بماند.»
او خطر خشکسالیها و کمآبی را هم در سال جاری خیلی جدی میداند:«باید توجه و نظارت جدی شود که در زمانهایی که خشکسالی اتفاق میافتد، آبشخورهای مناطق حفاظت شده از نظر تامین آب مشکلی نداشته باشند تا حیوانات وحشی مجبور نباشند برای دسترسی به آب به جاهایی که دام اهلی است، نزدیک شوند؛ این توصیه خیلی جدی و اکید است که تا زمان به سرانجام نرسیدن واکسیناسیون گسترده، سازمانهای متولی در خصوص تامین آب مورد نیاز دام وحشی در مناطق تحت حفاظت خود برنامهریزی مناسب داشته باشند.»
خطر ترددهای بیرویه،کوچ اجباری حیات وحش و گسترش بیماری
با این وجود احسان سعیدی، دامپزشک حیات وحش میگوید: مهمترین کاری که در این برهه خاص و با این تلفات گسترده باید انجام شود، این است که از ازدیاد بیرویه افراد و ورودهای غیرضروری به منطقه جلوگیری به عمل آید. حضور پرتعداد محیطبانها در این شرایط حتی برای گشت و پیدا کردن لاشهها کار درستی نیست چراکه باعث ناامنتر شدن زیستگاهها میشود و در نتیجه گلهها ناچار به مهاجرتهای اجباری میشوند و مهاجرتهای اجباری دامنه بیماری را روز به روز گستردهتر و شیوع را هم بیشتر میکنند. این بیماری باید به اوج برسد و از بین برود و بهتر است که محیطبانها الان و در این شرایط تلاش کنند که امنیت زیستگاه بیشتر شود نه اینکه بالعکس با حضورشان باعث ناامنی و مهاجرت گلهها شوند.
ایمان معماریان هم معتقد است که وقتی این بیماری شایع میشود،کاری نمیتوان انجام داد:«هرگونه ورود غیرعادی و تجمع در زیستگاه، سطح ایمنی و استرس را بالا میبرد وکمکی جز مهاجرت اجباری نمیکند. استفاده از مواد ضد عفونی، تکان دادن لاشه و ... فقط مشکل را بیشتر میکند. درست است که در زمان بیماری کاری نمیتوان کرد؛ اما قبل و بعد بیماری باید به صورت مستمر اقدامات لازم انجام شود تا از شیوع مجدد جلوگیری شود.»
آیا گوشتخواران هم در خطر هستند؟
سوال دیگری که مطرح است، این است که با توجه به احتمال تغذیه گوشتخواران از لاشههای آلوده، آیا خطری میتواند متوجه گوشتخواران شود؟
احسان سعیدی، دامپزشک معتمد سازمان محیط زیست در این مورد با قاطعیت نظری نمیدهد و معتقد است که در این زمینه باید از ویروسشناسها پرسش شود؛ با این حال به نکتهای جالب اشاره کرده و میگوید: «بیماری دیستمپر، بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک(Peste des Petits Ruminants)، بیماری طاعون گاوی(Rinderpest) و بیماری سرخک انسانی (Measles) از یک جنس ویروس هستند، در اصل یک RNA Virus منفی از جنس Morbillivirus است که قرابت ژنتیکی خیلی نزدیکی را در آنها سبب شده؛ حتی یک فرضیه است که میگوید طاعون نشخوارکنندگان صدها سال قبل از طاعون گاوی ایجاد شده بنابراین احتمال تبدیلهای متقابل وجود دارد و این احتمال را نمیتوان با قاطعیت رد کرد و گفت که برای گوشتخواران خطری نیست.»
آیا احتمال انتقال این بیماری به انسان وجود دارد؟
ایمان معماریان میگوید:«طاعون نشخوارکنندگان کوچک به انسان منتقل نمیشود اما در صورت مشاهده موارد مشکوک در نشخوارکنندگان باید سریع به نزدیکترین مراکز دامپزشکی اطلاعرسانی شود. توصیه ما این است که هرگونه گزارش و نمونهبرداری با حضور دامپزشک باشد و دامداران با واکسینه کردن دامهای خود نهتنها سرمایه خود بلکه سرمایه طبیعی یک سرزمین را حفظ کنند.»
تنها راه مقابله پیشگیری است
سعیدی در خاتمه یادآور میشود که گره این داستان به دست چند سازمان باز میشود و صرفا انتظار داشتن از محیطبان زیستگاههای مختلف حیات وحش درست نیست:«سازمان دامپزشکی وظیفه دارد که واکسیناسیون تمام دامهای اهلی را انجام دهد، خرید و فروش دامهای واکسینه نشده ممنوع است نهتنها باید به دامدارها آموزش داده شود بلکه باید در موارد لازم برخورد قانونی هم صورت بگیرد. سازمان منابع طبیعی باید همکاری کند تا جلوی این پروانههای چرای بیحد و حصر گرفته شود چون مشخص است که با این ظرفیت چرای بیرویه، وضعیت سلامت حیات وحش نادیده گرفته شده است. تنها راه مقابله با بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک پیشگیری است بنابراین هیچ راهی جز جلوگیری از ورود دامهای اهلی به مناطق و واکسینه کردن دامهای اهلی وجود ندارد. این را هم باید بگویم دامی هم که واکسینه شده تا 3 الی 4 هفته باید در قرنطینه بماند نه اینکه تا واکسن زده شد، اجازه ورود حیوان را بدهند. اگر این محدودیتها رعایت شود، میتوان جلوی چنین مرگ و میرهایی را گرفت وگرنه متاسفانه باید شاهد چنین آمار تلفات بالایی باشیم و از دست رفتن حیات وحش را به نظاره بنشینیم.» منبع: روزنامه اعتماد
منبع: ساعت24
کلیدواژه: طاعون نشخوارکنندگان کوچک زیستگاه های حیات وحش واکسیناسیون گسترده سازمان دامپزشکی ایمان معماریان کنترل بیماری حیوانات وحشی بیماری طاعون دام های اهلی دام های وحشی زیستگاه ها محیط زیست سال گذشته لاشه ها کل و بز دام ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.saat24.news دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ساعت24» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۶۹۸۸۰۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ببینید | حضور ترسناک یک کورکودیل در حیات یک خانه!
266 33
برای دسترسی سریع به تازهترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1900965