به نقل از «فارس»

مسیر بیراهه صنعت و اقتصاد در فقدان آمایش/ برنامه‌ای که رنگ اجرا به خود نمی‌‎بیند!

تاریخ انتشار: ۸ اردیبهشت ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۱۷۳۱۷۳۱

خبرگزاری فارس- لیلا حسین زاده: شاید توزیع نامتوازن صنعت و واحدهای مربوطه، امنیتی بودن مرزها و عدم تعادل‌هایی که ایجاد شده دغدغه اصلی آمایش در بخش صنعت و فعالیت‌های اقتصادی باشد. به نظر می‌رسد تمرکز بیش از حد صنایع در برخی نقاط و نامتوازن بودن صنایع در سطح استان ناشی از این است که این موارد قبلا در مطالعات آمایش مورد توجه قرار نگرفته و یا دیدگاه‌های سیاسی مدیریتی صرف منجر به ایجاد این موقعیت‌های نامتوازن شده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

مسائل مربوط به مکان‌یابی‌های نامناسب گذشته، مشکلات زنجیره تامین و سهل انگاری‌هایی که شاید مربوط به 30 سال قبل است حالا دامنگیر بخش صنعت و اقتصاد استان و کل کشور شده است. از گذشته در بحث آمایش و صنعت مطالعاتی انجام گرفته و نتایجی حاصل و چشم اندازهایی برای استان معین و راهبردهایی برای رسیدن به این چشم اندازها تدوین شده است.

برای اینکه به بررسی موشکافانه این چشم‌اندازها و نقاط قوت و ضعف سند آمایش استان در بخش صنعت و فعالیت‌های اقتصادی بپردازیم میزگردی با حضور تنی چند از متخصصان و کارشناسان این حوزه ترتیب دادیم که ماحصل آن در ادامه تقدیم حضور می‌‎شود:

لزوم تقویت و تکمیل زنجیره‌های تامین و ارزش

«همانطور که اگر یک درخت در خاک و شرایط مناسب رشد کند به اصالت و بالندگی مورد انتظار می‌رسد، تمام فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی هم هرقدر با بافت آمایشی منطقه همخوانی داشته باشند دوام و پایداری بیشتری خواهند داشت. در طول دهه‌های گذشته یک بافت صنعتی در منطقه ما شکل گرفته اما به جای اینکه این بافت را تقویت و زنجیره‌های تامین و ارزش آن را تکمیل کنیم، مسیر دیگری را پیموده و به بیراهه رفته‌ایم و این انحراف از مسیر صحیح فعالیت‌های صنعتی و اقتصادی در کل کشور به اتلاف منابع منجر می‌شود.

به عنوان مثال تمام زیرساخت‌های خودروسازی اعم از چرخشگر، ایدم، بلبرینگ سازی و غیره در آذربایجان فعال هستند اما اینها را نادیده گرفته شده و 30 سال قبل زمانی که در شهرهایی مثل یزد و کرمان حتی یک کارگاه تراشکاری هم نبود، صنایع بزرگ قطعه سازی مستقر شده‌اند تا هم اتلاف منابع و انرژی اتفاق افتد و هم قیمت تمام شده محصول افزایش و کیفیت کاهش یابد و قطعه سازهای ما با مشکلات عدیده کنونی مواجه باشند.»

 اقتصاد و بازار به شکل زوری و دستوری نمی‌تواند شکل بگیرد؛ انسان موجودی عقلانی بوده و نفع و ضرر خود را به خوبی تشخیص می دهد. در این بین دولت باید متوجه باشد که نمی تواند به صورت دستوری چیزی را به اقتصاد تحمیل کند

 

این توضیحات را دبیر مجمع تعامل توسعه استان آذربایجان شرقی می‌دهد و می‌افزاید: احساس می کنم در آمایش به زنجیره تامین و ارزش کم توجهی شده است. تمام فعالیت‌های انسان باید دارای مبانی تئوریک بوده و برنامه ریزی ها بر اساس این مبانی تئوریک که ناشی از علم، تجربه و مطالعات تطبیقی سایر کشورهای مشابه پیشرو است، صورت گیرد.

جواد نیکبخت اعتقاد دارد: سند آمایش باید به عنوان یکی از منابع مبانی تئوریک ما باشد نه برنامه اجرایی و اگر این نقش را دارد تکمیل به نظر می‌رسد؛ اما اگر یک برنامه اجرایی است نارسایی هایی دارد که حتما باید برطرف شوند.

ارتباط مکان‌یابی با آزادی فردی

مشاور سازمان مدیریت و برنامه ریزی آذربایجان شرقی متذکر می‎ شود: اقتصاد و بازار به شکل زوری و دستوری نمی‌تواند شکل بگیرد؛ انسان موجودی عقلانی بوده و نفع و ضرر خود را به خوبی تشخیص می دهد. در این بین دولت باید متوجه باشد که نمی تواند به صورت دستوری چیزی را به اقتصاد تحمیل کند.

نیکبخت می‌گوید: وظیفه دولت بسترسازی است. اگر بسترسازی دولت در اقتصاد در مناطق و مکان‌های درستی صورت گیرد به تبع آن راه‌اندازی واحدهای تولیدی و فعالیت‌های اقتصادی مردم نیز به همان مناطق و مکان‌یابی‌های مقتضی منتقل می‌شود. در واقع دولت باید وظیفه هدایت سرمایه‌های مردم را به عهده گیرد.

دبیر مجمع تعامل توسعه استان آذربایجان شرقی ابراز می‌دارد: لازم است توجیهات فنی و اقتصادی که مهندسان مشاور صنایع برآورد می‌کنند از لحاظ محل، مواد اولیه، فروش  و بازگشت سرمایه در اختیار سازمان صمت باشد که بتواند بر اساس این موارد مجوز صادر کند. البته باید شرایطی فراهم شود که از نگاه های سیاسی و مصلحت اندیشی های فردی در ارائه مجوز جلوگیری شود.

مشاور سازمان مدیریت و برنامه ریزی آذربایجان شرقی تصریح می‌کند: بعضی از کارخانه های بزرگی که در استان ما ایجاد شده بود در حال حاضر در خاورمیانه هم بی‌نظیر هستند و ترکیه با این ادعای صنعتی هنوز ماشین سازی ندارد.

توسعه و آمایش ابتدا باید در مغزها شکل بگیرد

«برنامه‌ریزی توسعه در ایران قدمتی 70 ساله دارد و 50 سال است در کشور روی مطالعات آمایش کار می‌شود ولی تاکنون به نتایج مورد انتظار نرسیده‌ایم.» این جمله را یک کارشناس بازنشسته سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی آذربایجان‌شرقی به زبان می‌آورد و می‌گوید: توسعه مانند زنجیری است که  آمایش یکی از حلقه‌های آن را تشکیل می‌دهد.

سعید شافعی با بیان اینکه مفاهیمی مثل توسعه و آمایش ابتدا باید در مغزها شکل بگیرد و سپس به مرحله اجرا برسد، می‌افزاید: هر قدر هم که برنامه‌ای به شکل مطلوب تدوین شده باشد، اگر مجریان متعهدی نداشته باشد، نتایج مطلوب و مورد انتظار حاصل نخواهد شد.

برنامه‌ریزی توسعه در ایران قدمتی 70 ساله دارد و 50 سال است در کشور روی مطالعات آمایش کار می‌شود ولی تاکنون به نتایج مورد انتظار نرسیده‌ایم

 

وی تصریح می‌کند: ما دو معدن بزرگ نفلین سینیت در سراب و کلیبر داریم که اوایل دهه 70 مطالعات، اکتشاف و عملیات اجرائی این معادن را آغاز کردیم. در آن مقطع پیشنهاد دادیم کارخانه نفلین در کلیبر احداث شود؛ چرا که نفلین سینیت چهار برابر مواد نفلین به آهک و آب نیاز دارد و باید در جایی باشد که آهک و آب هر دو موجود باشند؛ اصولا واحدهای تولیدی یا باید به مواد اولیه و یا بازار مصرف نزدیک باشند.

شافعی ادامه می‌دهد: هر قدر اصرار کردیم احداث کارخانه در کلیبر را قبول نکردند و در نهایت کارخانه در آذرشهر احداث شد در حالی که آهک آذرشهر به بهره برداری رسیده و کارخانه ملزمی نیز احداث شده و دومی هم در حال احداث بود؛ با این اوصاف بعد از صرف کلی هزینه به نتیجه نرسیدند و بعد به سراب رفتند؛ در حالی که بزرگترین معضل سراب آب است.

این کارشناس بازنشسته معتقد است: تا زمانی که آزادی عمل و اختیار برای مدیران محلی نباشد و صحبت ها و پیشنهادات کارشناسان بومی محلی از اعراب نداشته باشد توسعه متوازن اتفاق نخواهد افتاد.

راهکار رفع و کاهش عدم تعادل ها در بخش صنعت

رئیس اداره برنامه ریزی سازمان صمت آذربایجان شرقی هم آمایش را یک نسخه بالادست توسعه استان می‌داند و اظهار می‌دارد: از آمایش انتظار داریم به عدم تعادل‌ها و تعارض‌ها اشاره کرده و راهکار ارائه دهد.

آرش نگاهبانی می‌افزاید: به نظر بنده نسخه مقدماتی سند آمایش به خوبی تدوین شده و نقاط ضعف و قوت را به درستی شناسایی کرده است؛ ولی در نهایت زمانی که سند آمایش تصویب شد باید عدم تعارض‌ها رفع شود.

وی متذکر می‌شود: برای بنده جای سوال است که چرا بخشی از صنایع فولادی در تیکمه داش بستان آباد و بخشی هم در محور عجب شیر- بناب شکل گرفته؟! این نشان می‌دهد که استان ما کاملا با قضیه به شکل سنتی برخورد کرده و بررسی‌های کارشناسی و علمی در این ارتباط مورد غفلت قرار گرفته است.

رئیس اداره برنامه ریزی سازمان صمت آذربایجان شرقی اضافه می‌کند: ما از آمایش انتظار مکان‌یابی داریم و اگر موضوع مکان یابی جدی تر گرفته شود مسائلی مثل تامین زیرساخت ها و نزدیکی به بازار و مواد اولیه هم به خودی خود حل خواهد شد.

وی با بیان اینکه در مقاطع فولادی رتبه یک کشور متعلق به آذربایجان شرقی است اما شمش و آهن اسفنجی نداریم و اگر اتفاقی پیش آید کل تشکیلات فولاد معطل خواهند ماند، می‌افزاید: در حالی که ما معدن سنگ آهن نداریم واقعا می توانیم قطب فولاد باشیم؟ در سند آمایش این موارد را باید لحاظ کنیم.

نگاهبانی تصریح می‌کند: آذربایجان شرقی قطب شیرینی و شکلات کشور است اما کارخانه روغن و شکر نداریم و اصلا به موضوع تکمیل زنجیره توجه نمی شود. در حالی که گلوکوز و فروکتوز نیاز مبرم صنایع استان به شمار می‌رود.

رئیس اداره برنامه ریزی سازمان صمت آذربایجان شرقی یادآور می‌شود: تبریز قطب آجیل است ولی هیچ یک از مواد موجود در آجیل در خود تبریز تولید نمی‌شود؛ اما قابلیت فرآوری مطلوبی برای آجیل در این شهر فراهم است.

وی تاکید می‌کند: به نظر می‌رسد برای توسعه و ارتقاء ظرفیت ها و پتانسیل های موجود استان در سند آمایش آنطور که باید چاره‌سازی نشده است.

نگاهبانی توضیح می‌دهد: در زمان شیوع کرونا نمی توانستیم فورا کارخانه تولید مواد ضدعفونی راه اندازی کنیم. چرا که پنج سال طول می کشید؛ به جای آن تغییرات کوچکی در خطوط تولید برخی مواد مثل استون به وجود آوردیم تا بتواند مواد ضد عفونی کننده و الکل تولید کند. آنجا بود که مشاهده کردیم در کل استان فقط یک کارخانه تولید الکل آنهم در مراغه موجود است که زنجیره تامین آن نیز ناقص است؛ چرا که قبلا به فکر ارتقاء و توسعه داشته ها و ظرفیت های استان نبودیم.

این مسوول با بیان اینکه کارخانه ماشین سازی تا دیروز دستگاه CNC تولید می‌کرد و امروز به راحتی می‌تواند دستگاه تولید ماسک بزند، اضافه می‌کند: بسیاری از ماشین سازان ما به راحتی با ایجاد تغییراتی در خطوط تولید، دستگاه تولید ماسک را طراحی و راه‌اندازی کردند و در حال حاضر استان آذربایجان شرقی نیاز دستگاه تولید ماسک کل کشور را تامین می کند.

رئیس اداره برنامه ریزی سازمان صمت آذربایجان شرقی مدعی است: راه اندازی ماشین سازی، ایدم و چرخشگر در منطقه آذربایجان فکر کاملا درستی بود و حالا باید به فکر ارتقاء این صنایع باشیم.

سند ملی آمایش باید دارای ضمانت اجرایی باشد

اما چندی پیش احمد علیرضابیگی که سابقه بیش از پنج سال استانداری را در کارنامه دارد، با اشاره به چالش‌ها و فراز و نشیب‌های سند آمایش در گفت‌وگو با خبرنگار فارس تصریح کرد: بدیهی است در تدوین سند ملی آمایش باید توجه ویژه به جغرافیای پیرامون صورت پذیرد؛ چرا که به ثمر رسیدن پروژه‌های بزرگی که در پیرامون اجرا می‌شود تاثیرات تبعی را موجب خواهد شد.

وی افزود: همچنین ممکن است جابه‌جایی جمعیت به سبب رخدادهای محیط پیرامون جمهوری اسلامی ایران رخ دهد که حتما باید در تدوین سند ملی آمایش مورد توجه قرار گیرد.

نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس تصریح کرد: لازم است پیامدهای اجرای پروژه‌هایی نظیر ایجاد سد بزرگ ایریلی، احداث خط آهن قارص- نخجوان و اتصال دوباره جلفا به خط آهن روسیه یا پایان یافتن مناقشه قره‌باغ در گام اول در سند ملی آمایش و به تبع آن در سند آمایش استان‌ها مرتبط دیده شود.

فقدان سند آمایش موجب ایجاد دره‌ای عمیق میان استان‌های کشور و حتی احساسات واگرایانه شده؛ چرا که رفتارهای توسعه‌ای بر مبنای عدالت و بررسی‌های کارشناسی رخ نداده است

 

بیگی با بیان اینکه نباید منتظر رخداد حوادث بمانیم و بعدا به صورت انفعالی تصمیم بگیریم، تاکید کرد: سند آمایش استانی لزوما باید با لحاظ کردن فعل و انفعالات پیرامون استانی تدوین و تصمیمات ما به صورت ایجابی و ابتکاری اتخاذ شود.

بیگی در ادامه توضیح داد: سند ملی آمایش باید دارای ضمانت اجرایی بوده و اقدامات و فعالیت‌های خارج از آن بقدری پرهزینه تعریف شوند که کسی امکان و قصد انجام آنها را نداشته باشد.

عضو کمسیون شوراها و امور داخلی کشور اذعان داشت: فقدان سند آمایش موجب ایجاد دره‌ای عمیق میان استان‌های کشور و حتی احساسات واگرایانه شده؛ چرا که رفتارهای توسعه‌ای بر مبنای عدالت و بررسی‌های کارشناسی رخ نداده است.

اینجا روابط حرف خود را به کرسی می‌نشاند نه سند آمایش!!

وی اضافه کرد: به خاطر تعلق خاطر یکی از مسوولان به گیلان که مرکز ثقل فعالیت‌های کشاورزی و گردشگری است، کارخانه فولاد در این منطقه احداث می‌شود؛ در حالی که بهترین مکان برای فولاد جنوب کشور بویژه هرمزگان است؛ چرا که هم آب دارد و هم شرایط صادرات.

نماینده تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس گفت: تقدم روابط بر ضوابط باعث شده مثلا شاخص‌های دو شهرستان مجاور در یک استان کاملا متفاوت باشد؛ چرا که اینجا روابط حرف خود را به کرسی می‌نشاند نه سند آمایش!!

فقدان استراتژی توسعه مورد توافق طی چهار دهه گذشته

بیگی در ادامه خاطرنشان کرد: یکی از مشکلات عمده مربوط به سند ملی آمایش این است که اسناد آمایش استان‌ها قبل از تدوین و تصویب سند ملی آمایش به تصویب رسیده است.

استاندار پیشین آذربایجان‌شرقی توضیح داد: سند ملی آمایش با تکیه بر اسناد بالادستی به منظور بهره‌برداری متوازن از منابع و ظرفیت‌ها و توزیع زیرساخت‌ها برای دستیابی به عدالتی شایسته، چشم انداز کلان توسعه کشور را ترسیم می‌کند و تضمین کننده عدالت، رفاه و مشارکت اجتماعی است.

وی با بیان اینکه فقدان استراتژی توسعه مورد توافق طی چهار دهه گذشته همه امور را با بحران مواجه ساخته است، افزود: سند ملی آمایش با دارا بودن ضمانت اجرایی قدرتمند، باید با بیان محدودیت‌ها و ضعف‌های ما به صورت صریح و شفاف، امکان بهره مندی عادلانه از فرصت‌ها و نقاط قوت کشور را فراهم آورد.

انتهای پیام/60026

 

منبع: فارس

کلیدواژه: اقتصاد صنعت زنجیره تامین آذربایجان شرقی لیلا حسین زاده نماینده مردم تبریز در مجلس نفلین سینیت سراب کارخانه ماشین سازی تبریز سراب کلیبر آمایش معادن تراکتورسازی ایدم بلبرینگ سازی فعالیت های اقتصادی سند ملی آمایش برنامه ریزی آمایش استان مورد انتظار راه اندازی مکان یابی شکل بگیرد سند آمایش بخش صنعت استان ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۷۳۱۷۳۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

وزیر کار: برای تحقق شعار امسال، باید در مسیر جهش تولید قدم برداریم

به گزارش قدس آنلاین، «سید صولت مرتضوی» صبح امروز (شنبه) همزمان با برپایی هفته گرامیداشت کار و کارگر، در «مراسم اولین جشنواره اعطای نشان اقتصاد مقاومتی استان تهران» با حضور مدیران عامل کارخانه‌ها، فعالان اقتصادی و جمعی از کارگران و کارآفرینان استان تهران که در کارخانه «ساپکو» برگزار شد، اظهار داشت: امسال روز کارگر و معلم با هم عجین شده‌اند، باید بگویم هم کارگران معلم هستند و هم معلم‌ها کارگر. معلم در کسوت تعلیم و تربیت است و کارگر علاوه بر این در کسوت‌ها در بخش تولید و رونق نیز فعال است.

وی ادامه داد: موضوع کار و تولید یکی از مولفه‌های بزرگ در تکریم بشریت است. در احکام و آموزه‌های دینی ما به این موضوع اشاره شده آن گوهر گران‌بهایی که جایگاه انسان را رفعت می‌بخشد، سعی، تلاش و کوشش است. مقام معظم رهبری امسال به منظور ایجاد استقلال شعار سال را جهش تولید با مشارکت مردم انتخاب کردند. گرچه مخاطب شعار ایشان آحاد مختلف جامعه مانند مدیران، فرهنگیان، کارفرمایان و... هستند، اما مخاطب اصلی جامعه کار و تولید است.

وزیر کار تاکید کرد: کشورهایی که به استقلال برسند در تمام مولفه‌های حاکم و رایج بر مدیریت کلان جهان اثرگذار هستند. بعضی از کشورها دارای استقلال سیاسی و برخی دارای وابستگی سیاسی هستند. برخی‌ها استقلال اقتصادی و برخی وابستگی اقتصادی دارند.

مرتضوی گفت: اثرگذاری استقلال سیاسی برای هر قومی زمانی در جهان موثرتر خواهد بود که توام با استقلال اقتصادی باشد. در دهه گذشته رهبر انقلاب به موضوع استقلال اقتصادی به مبحث رشد و جهش تولید، اقتصاد مقاومتی پرداخته‌اند. امسال بر جهش تولید نیز تاکید کردند. در ملاقاتی که به مناسبت روز کارگر با ایشان داشتیم فرمودند که جهش از رشد متفاوت است. جهش یعنی چند گام بلند برداشتن و سیر صعودی سپری کردند.

وی بیان کرد: ما در اجرای فرمان رهبر انقلاب باید به این موضوع توجه کنیم. اکنون استقلال سیاسی کشور ما در کره زمین زبانزد است. استقلال فرهنگی ما بی‌نظیر است و در حوزه استقلال اقتصادی هم گام‌های بلندی برداشته‌ایم، زیرا این کشور ۴۰ سال با تحریم‌ها مواجه بوده است. اما اکنون در بخش‌های مختلف حوزه نرم‌افزار و سخت افزار ما پیشرفت‌های بسیار وسیعی را داشته‌ایم.

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی خاطرنشان کرد: البته که این پیشرفت‌ها کفایت نمی‌کند و باید هر روز بهتر از روز گذشته باشد.

گفتنی است؛ نشان اقتصاد مقاومتی و اهدای آن برگرفته از بند ۲۰ ابلاغیه سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی توسط رهبر معظم انقلاب است. در این دوره با ارزیابی ۲۵۰ کارخانه سراسر کشور ۱۲ کارخانه و مرکز تولیدی منتخب شدند. افرادی از نخبگان صنعتی و توانمندی که شاخصه‌های پیشتازی اقتصاد دانش بنیان را دارند این ارزیابی‌ها را انجام دادند. به گفته مسئولان برگزاری این مراسم، در این فرایند ۴۰۰ ارزیاب حضور داشتند. این طرح در آینده بهینه‌تر خواهد شد. اکنون در بیش از ۱۵ استان مراسم نشان اقتصاد مقاومتی برگزار شده است. استان‌های دیگر نیز در روزهای آینده این مراسم را برگزار خواهند کرد. این مراسم با همت و تلاش سازمان بسیج کارگران و کارخانجات کشور برگزار شده است.

منبع: خبرگزاری ایرنا