رشد آنومی بی‌تفاوتی اجتماعی
تاریخ انتشار: ۸ اردیبهشت ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۱۷۳۱۷۸۵
بیش ازیکصد سال پیش امیل دورکیم جامعه شناس شهیر فرانسوی در بررسی‌های اجتماعی خود متوجه رشد پدیده فردگرایی منفعت گرایانه و بی‌اعتنایی طبقات جدید به مصالح سایر افراد در جامعه نوین فرانسه شد. او هسته اولیه مطالعات اجتماعی خود را پیرامون چرایی رویش و پرورش این نوع از رفتار و کنش و جست‌و‌جوی راه‌های تعاطی بین منفعت‌گرایی فردی و مصلحت بینی اجتماعی قرار داد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
تحقیقات جامعه شناسی دورکیم به این نتیجه منجر شد که رهایی و گریز مردم از سلطه سنت و باورهای دیرپای عمومی و نیز مقابله با اقتدار اجتماعی نهادهای گذشته، آنان را با مشکلات جدید و نوظهوری از نوع دیگر روبه‌رو کرد و آن فراموشی و غفلت و نیز به حاشیه کشانده شدن بسیاری از اصول و قواعد اخلاقی و معنوی بوده که قرن‌ها شالوده حیات خانواده و اجتماع و محیط‌های تعامل و کسب و کارمردم را در این کشور تشکیل می‌داده است.
دورکیم نگران رشد آنومی منفعت‌گرایی فردگرایانه و ورود تعداد کثیری از جوانان این کشور به جهانی از سودهای ثمربخش شخصی و نجات فرد از مخمصه‌های اقتصادی و اجتماعی پیرامونی و گردش به دور مصالح زندگی فردی بوده است. در حالی که آرمان مطلوب اجتماعی تحقق جامعه‌ای بوده که در آن در کنار رشد و پرورش شخصیت فردی و تأمین استقلال وجودی هر کس، تقویت تمایل عمومی به حفظ همبستگی و پیوند پایدار اجتماع با همگان و نیز اتحاد وجودی و ثمربخش بین منافع فردی و منافع جمعی تلقی می‌شده است.
البته مشکل جامعه نوین فرانسه تنها در افزایش شکاف اجتماعی بین ترجیح منافع فردی نسبت به منافع جمعی در جامعه و انحراف از اصول و آموزش‌های اخلاقی مدرنیته اجتماعی نبوده است بلکه به نوعی تشدید تعارض بین خواست و منافع جمعی یا بی‌تفاوتی اجتماعی رو به گسترش در بین مردم در کنار انواع بحران‌های تازه نفس اقتصادی و سیاسی در جامعه و بدتر از آن نوعی بدبینی و ابهام نسبت به آینده اجتماعی این کشور و احتمال شکست برنامه‌های توسعه بوده است.
با توجه به تجربه تاریخی مذکور، رویکرد اجتماعی فوق را می‌توان در تحلیل از چرایی و چگونگی ظهور و بروز این نوع از ناهنجاری‌های غیر اجتماعی در ایران و در اشکال قابل تصدیق آن در قالب جامعه گریزی خطرناک، بی‌تفاوتی اجتماعی مزمن و آشکار، افزایش حس منفی نسبت به دیگران در محیط، تمایل به گریز از جامعه ملی، تکاپوی حریصانه برای دستیابی به منافع فردی و گرفتار شدن به دام رقابت‌های کاذب از نوع مصرف متظاهرانه یا تلاش و رقابت به منظور تثبیت شخصیت به ظاهر موفق اما سراسر در ستیز با جامعه ملاحظه کرد. هر‌کدام از موارد توصیف فوق مقدمه و زمینه‌ای در جهت رشد پیچیده از انحراف و اصول متعارف اخلاقی و معنوی در جامعه است که می‌توان آن را سرآغاز و عامل بسط دامنه این نوع از مرضی اجتماعی دانست. فقدان کارایی نهادهای نوین و عدم موفقیت آنها در تثبیت اصول و ارزش‌های اجتماعی و نیز فقر فرهنگ مدنی و فقدان نهادینه شدن ارزش‌های سازنده و برآمده عمومی را می‌توان عامل عمده در گسترش شرایط آنومیک فوق دانست.
آنچه تجربه عینی امیل دورکیم از جامعه در آستانه قرن بیستم فرانسه بوده ، متأسفانه در متن و زمینه اجتماعی جامعه امروز ما نیز قابل مشاهده و تعقیب است. می‌توان همچون دورکیم نگران ظهور جامعه جدیدی در ایران بود که وادادگی و بی‌تفاوتی اجتماعی و رشد بیمارگونه خودخواهی منفعت گرایانه با سرعت زیاد و در زمانی کوتاه سرشت پایداری جامعه و عناصر سازنده آن را در معرض تهدید و نابودی قرار دهد. گزارش‌ها و نیز نشانه‌های فراوانی در سطوح مختلف اجتماعی بویژه در بین جوانان در واقعیت افزایش شکاف و تضاد بین تشدید ترجیحات منافع فردی در قبال توجه به منافع و مصالح جمعی وجود دارد. این پدیده نامیمون امروزه از سطح کلان شهرها عبور کرده و حتی در بخش‌هایی بسیار دور در شهرهای کوچک و روستاها نیز در حال گسترش است. خرده فرهنگ پشتیبان رفتارهای منفعت گرایانه فردی از درون شبکه‌ای از نقش‌ها و کارکردهای نظام اجتماعی در حال نشو و گسترش است.
شرایط فقر و محرومیت اقتصادی در کنار فضاهای ناسالم سیاسی در فقدان کارکرد نهادهای اجتماعی نوین و سنتی در قبال نقش و وظایف محوله در کنار کاهش نقش مرجع نهادهای سنتی سبب شده است
نسلی از جوانان در جامعه حضور پیدا کنند که تنها هدف آنها در زندگی تأمین بی‌نهایت نیازهای فردی است و در نقطه مقابل نسبت به انبوه نیازهای اجتماعی دیگران بی‌تفاوت، خنثی و حداکثر احساس حاشیه نشینی کنند. در چنین شرایطی افراد با توجیه و تفسیر قضایا و ذکر ده‌ها دلیل و عذر و بهانه از هر نوع تلاش و فداکاری جمعی برای کمک به شرایط دیگران از دوستان و آشنایان و اقوام یا هموطنان خود مضایقه می‌کنند آنها با استفاده از مثال و نمونه‌ها و حکایات اجتماعی ساخته و پرداخته فولکلور و خرده فرهنگ ضد توسعه، رفتار نامهربانانه خود را توجیه می‌کنند و این البته استفاده توجیهی از احکام و گزاره‌های فرهنگی و خود فراموشی در کاربرد بسیاری از قضایا و حکایات اجتماعی است که رمز موفقیت و شادمانی فرد را در گرو شادمانی و رهایی مردم از محنت عمومی مورد توجه قرار می‌دهد. گسترش رفتارهای اجتماع گریز و نامهربانانه در محیط یا آنچه در ادبیات علوم اجتماعی منفعت‌گرایی فردباورانه نامیده می‌شود در نقطه مقابل اجتماعی‌گرایی و دیگر دوستی و سرانجام برخورداری از بینش اجتماعی حل مشکلات فردی در چارچوب حل ساختار اجتماعی است.
این جابه‌جایی هنجارمند فرهنگی خود موجبات همدلی اجتماعی، کاهش رقابت‌های کاذب و تأمین خیر عمومی و حتی فردی را موجب می‌شود. سی رایت میلز جامعه شناس منتقد امریکایی بر این نظر است افراد جامعه باید بدانند مشکلات آنها زمانی راه حل پیدا می‌کند که برای آن در عوض راه حل فردی، افراد درصدد پیدا کردن راه حل عمومی و اجتماعی باشند.
در شرایط بسیار دشوار زندگی مردم ما در ایران بیش از هر زمانی آموزه های اخلاقی و اثر‌گذار جمع گرایانه باید جایگزین ارشادات فردگرایانه سرمایه سوز اجتماعی شود. سرمایه اجتماعی همان اعتماد و باورمندی اجتماعی و حس همدلی و دیگرخواهی است و در نقطه مقابل بی‌تفاوتی اجتماعی پدیده مرضی و ضد هر نوع شکوفایی و رشد جمعی است. پیامد افزایش خودباورمندی کاذب به زیان شبکه‌ها و پیوندهایی است که امکان و مجال بهره‌مندی و برخورداری همگان از جمله فرد خاص را موجب می‌شود. بخشی از آنچه در حال حاضر در کیان اجتماعی ایران همچون طاعون در سلول‌های بنیادین جامعه نفوذ کرده است فرصت‌یابی رشد تمایلات گریز از مرکز یعنی فرار از اجتماعات ملی است؛ اجتماعاتی که برخوردار از سنن و میراث کهن تاریخی و دینی در کنار استقبال و کاربرد عناصری مفید و سازنده از فرهنگ نوگرایی اجتماعی در عصر جدید است. ریشه‌ها و علل رشد بی‌تفاوتی اجتماعی خصوصاً در اقشار جوان پیامد ساختار ناسالم اجتماعی و فقدان مدیریت عقلانی و علمی در سطوح مختلف آن است. فقدان انتظام بخشی ناشی از کارکرد ضعیف واحدهای مختلف جامعه اعم از اقتصاد و اشتغال و نیز ناتوانی در حل ریشه‌ای ناملایمات روزانه مردم در کسب و پیشه و ناامیدی از کارایی و توانمندی دستگاه‌های مسئول از سوی دیگر است.
منبع: ایران آنلاین
کلیدواژه: بی تفاوتی اجتماعی منافع فردی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ion.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۷۳۱۷۸۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
مشارکت مردم در جهش تولید به صورت مستقیم و فردی باشد
ایسنا/فارس فرماندار شیراز با اشاره به راهکارهای تحقق شعار «جهش تولید با مشارکت مردم» گفت: به نظر می‌رسد که مشارکت مردم در جهت ایجاد جهش تولید و برخی مسائل اقتصادی، باید به صورت مستقیم باشد تا هر کسی متناسب با توانمندی خود بتواند وارد این عرصه شود.
لطف‌الله شیبانی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا با اشاره به نامگذاری سال به نام «جهش تولید با مشارکت مردم» از سوی رهبر معظم انقلاب گفت: تفاوت شعار امسال با شعار سال‌های قبل، بحث مشارکت مردم است.
وی، نسخه ورود مردم در تمام فعالیت‌های مرتبط با حاکمیت کشور را نسخه شفابخشی دانست که در ۴۵ ساله عمر انقلاب اسلامی همواره موفق‌آمیز بوده است و افزود: در هرجا از مشارکت مردم استفاده کردیم، صد درصد موفق بودیم.
شیبانی اظهار کرد: علی‌رغم اینکه رهبر معظم انقلاب در تمام سنوات گذشته شعار سال را به مسائل تولید و اشتغال اختصاص دادند، اما همان‌طور که در فرمایشاتشان هم مطرح است، آن چیزی که مورد انتظار مردم است، به صورت کامل محقق نشده است.
فرماندار شیراز با یادآوری اینکه رهبر معظم انقلاب امسال بحث ورود عامه مردم را برای حل مشکلات اقتصادی و اشتغال مطرح کردند، به تبیین نکاتی در این رابطه پرداخت و گفت: وقتی بحث ورود مردم به فعالیت‌های تولیدی و اقتصادی مطرح می‌شود، اولین چیزی که به ذهن متبادر می‌شود همان نسخه شرکت‌های تعاونی است.
وی اضافه کرد: نسخه شرکت‌های تعاونی در جای خودش یکی از ارکان فعالیت‌های اقتصادی ماست که در قانون اساسی هم پیش‌بینی شده است اما به نظر می‌رسد که مشارکت مردم در جهت ایجاد جهش تولید و برخی مسائل اقتصادی، باید به صورت مستقیم به فعالیت‌های تولیدی باشد یعنی باید تک تک مردم در حد توان و بضاعت و تحمل و امکان، در تک تک فعالیت‌های اقتصادی شرکت کنند.
شیبانی افزود: منظور این نیست که سرمایه کوچک و خرد برای تأمین منابع مالی یک تولیدی یا رویداد انجام شود که این هم در جای خود درست است، اما منظور آن است که هر کسی در حد توان خود وارد پروسه تولید شود، به عنوان مثال چیزی که عامه مردم درگیر آن هستند، فعالیت‌های صنایع دستی است.
فرماندار شیراز تصریح کرد: در بحث صنایع دستی، باید به این سمت برویم که منابع مالی هر کدام از افراد یکی شود و یک فعالیت مرتبط با تولید راه‌اندازی شود. به عنوان مثال اگر یک خانم توان قالی‌بافی دارد حتی اگر در یک روستای دورافتاده هم باشد، باید موانع کار برایش برطرف شود تا بتواند شخصاً و رأسا به فعالیت بپردازد و منابع مالی آن تأمین شود تا بتواند وارد کار تولیدی شود و این مسئله هم در گرو این نباشد که باید شرکت یا سازمان تأسیس کنیم.
وی با بیان اینکه همچنین اگر کسی فعالیت دانش بنیاد داشته باشد، موانع پیش پای او را برطرف کنیم تا بتواند وارد فعالیت تولیدی شود، گفت: اگر بحث تولیدی و اقتصاد عمومی را فراگیر کنیم که همه در حد توانایی و تجربه و دانش خود به صورت فردی و شخصی وارد این قضایا شوند، بسیاری از مشکلات خرد جامعه از جمله بحث اشتغال حل خواهد شد.
فرماندار شیراز یادآور شد: بحث راه‌اندازی صنایع تبدیلی در یک خانواده می‌تواند مسئله اشتغال فرزندان یا حتی اطرافیان آنان را برطرف کرده و مشکلات اقتصاد آنان را حل کند.
انتهای پیام
مدیررسانهای پرسپولیس: سپاهان به جای شکایت بیجا، عذرخواهی کند