به نقل از «الف»

ایران و عربستان؛ اختلافات راهبردی همچنان پابرجاست

تاریخ انتشار: ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۱۹۵۴۲۱۷

 پس از انقلاب اسلامی اختلاف فکری، بنیاد تعارضات ایران و عربستان در سطوح سیاسی، امنیتی و...بوده است. در این بستر اختلاف راهبردی، چشم انداز روشنی برای همگرایی راهبردی وجود ندارد مگر این که یکی از طرفین از ایده مرکزی و بنیادین فکری خود عقب نشینی کند که چنین نشان های نیز در دسترس نیست. در مدار چنین زمینه اختلاف‌انگیزی هر گاه روابط دو بازیگر به سمت تعامل سوق یافته متاثر از یک مولفه خرد بوده است و با پایان قدرت بازیگری آن مولفه خرد، تعارضات بنیادین آشکار و چالش¬ها در مناسبات طرفین بروز و ظهور اشکارتری یافته است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در شرایط حاضر پس از چند مرحله گفتگوی غیر علنی بین طرفین با وساطت عراق، نشانه هایی از تعامل  و برقراری روابط دیپلماتیک فراروی دو کشور پس از چند سال جنگ نیابتی و قطع روابط دیپلماتیک آشکار شده است. سوال اصلی چرایی گشایش در روابط دو کشور در مقطع کنونی است؟ و چرایی بازیگری عراق در این معادله؟

هر چند عملکرد چند سال اخیر محمد بن سلمان نشانه هایی برای گذار از بنیادهای فکری حاکم بر عربستان را نشان می‌دهد که سند 2030 و مجموعه آزادی های اجتماعی اعطایی او نشانگر این موضوع است اما هنوز برای قضاوت درباره عقب نشینی عربستان از بنیاد های ایدئولوژیک اش زود است و این ازادی های اعطایی بیشتر در راستای کسب پرستیژ  برای ولیعهد جوان در رقابت با نوه های دیگرعبدالعزیز بن سعود تلقی می شود خصوصاً که مهم ترین بحران عربستان کنونی، بحران جانشینی است و محمد بن سلمان و دیگر نوه های عبدلعزیز می دانند استقرار حکومت در یک از خاندان ها به معنای محرومیت دیگران از بزرگترین رانت خاورمیانه خواهد بود.

از این رو همچنان باید به دنبال متغیر خرد دیگری بود که طرفین را به سمت گفتگوها سوق داده است به نظر می رسد مهم ترین مولفه در این زمینه، تغییر دولت در امریکا و سیاست اعلامی خاورمیانه ای بایدن است که حفظ و توسعه منافع امریکا را نه بر اساس تحریم و جنگ که بر اساس قدرت هوشمند دنبال می کند. از سویی با توجه نقش امریکا در اینده بحران جانشینی در عربستان ،اتخاذ سیاست خاورمیانه ای این کشور تابعی از سیاست ایالات متحده خواهد بود و بازکردن زمینه گفتگو با دولت سوریه، نشانه های پایان جنگ یمن و گفتگو با ایران بازتاب تغییر سیاست خاورمیانه ای امریکا و به تبع آن بازیگر پیرو خواهد بود.

در ایران نیز در این مقطع زمانی همه اهتمام دولت در روزهای پایانی اش بر بازگشت به برجام قرار گرفته است. این بازگشت علاوه بر تعامل در سطح ساختار نظام بین الملل، نیازمند کاهش ریسک‌های منطقه ای  برای بهره مندی بیشتر از مزایای بازگشت به برجام است. موضوعی که در توافق اولیه برجام جدی دنبال نشد و بازیگران منطقه ای ناراضی زیادی مانع از بهره مندی ایران از مزایای توافق شدند. با وجود این تجربه، ایران می داند که کمربندهای منطقه ای و حاشیه ای در بهره برداری از مزایای پسا توافق نقش مهمی دارند، نقش عربستان در بازگشت ایران به سطح تولید گذشته نفت در اپک، نقش امارات در واسطه گری کمپانی های اقتصادی بزرگ برای ورد به ایران پسا توافق اهمیت زیادی دارد. طبعاً انگیزه های امنیتی نیز برای پایان دادن یا کاستن از سطح تعارضات در بحران های منطقه نیز بی تاثیر نیست اما همه می‌دانند که این تعارضات، کوتاه مدت افول و در بلند مدت تداوم خواهد یافت. 

عراق کنونی نیز در سطح درونی به یک خودآگاهی نسبی رسیده است که بسیاری از تعارضات و بحران های درونی این کشور ریشه در تعارضات بازیگران منطقه ای دارد و بازتاب آن در عراق، منجر به بی ثباتی می شود. در این معادله، رابطه مستقیمی بین تفاهم منطقه ای ایران و عربستان و ثبات سیاسی در عراق وجود دارد. بازیگری عراق، کنشی عقلانی برای کاهش سطح تعارض و تنش در سطح ملی  است که مسیر آن تقویت تفاهم منطقه ای دو بازیگری است که بیشتری تاثیر را بر احزاب و گروه های عراقی دارند. بنابراین آنچه رخ  می‌دهد صرفا گشایشی تاکتیکی و برای منافعی کوتاه مدت خواهد بود و در بلند مدت با وجود اختلافات فکری و بنیادین، منازعه ادامه خواهد یافت و تا آن روز عراق هم مفری از این منازعه نخواهد داشت.

 

منبع: الف

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.alef.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «الف» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۹۵۴۲۱۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ابوظبی اجازه استفاده از خاک امارات برای حمله به عراق و یمن را نداد

روزنامه آمریکایی «وال استریت ژورنال» نوشت که امارات از حمله آمریکا به اهدافی در یمن و عراق از طریق پایگاه هوایی الظفره در ابوظبی جلوگیری کرد.

به گزارش مشرق، پایگاه خبری «خلیج آنلاین» با اعلام این خبر اضافه کرد: روزنامه «وال استریت ژورنال» به نقل از یک مقام اماراتی نوشت که کشورش محدودیت هایی را برای عملیات جنگنده های آمریکا علیه اهدافی در عراق و یمن اعمال کرد.

این مقام اماراتی که به نام وی اشاره ای نشده است، خاطرنشان کرد که این تصمیم ناشی از ایده دفاع از خود اتخاذ شده است.

این مقام اماراتی اظهار داشت که از حملات جنگنده های آمریکایی مستقر در پایگاه الظفره به عراق و یمن جلوگیری شد زیرا پس از حمله شبه‌نظامیان در این کشورها در آغاز سال ۲۰۲۲، آمریکا برای اتخاذ اقدامات برای دفاع از امارات به کُندی عمل کرد.

در همین حال، مقامات آمریکایی گفتند که این موضع امارات، فرماندهان آمریکایی را بر آن داشت تا هواپیماهای بیشتری را به پایگاه هوایی «العدید» در قطر ارسال کنند.

وال استریت ژورنال نوشت که وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون)، انتقال جنگنده‌های جت، پهپادهای مسلح و سایر هواپیماها را به قطر آغاز کرد و در مورد تمرکز نیروها برای دور زدن محدودیت‌های اعمال شده برای حملات هوایی از پایگاه هوایی در امارات که واشنگتن از مدت‌ها پیش از آن استفاده می‌کرد، تجدید نظر کرده است.

این روزنامه آمریکایی تصریح کرد که این اقدام، نشاندهنده تنش بین واشنگتن و برخی از کشورهای حوزه خلیج فارس است که نیروهای آمریکایی در آنها پایگاه نظامی دارند.

به نوشته وال استریت ژورنال، کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس بیم آن دارند که جنگی که ۸ ماه است در غزه ادامه دارد، گسترده و به یک درگیری منطقه ای کشیده شوند.

این روزنامه آمریکایی به نقل از مقامات ابوظبی اضافه کرد که امارات متحده عربی به طور فزاینده ای نسبت به احتمال اینکه این کشور از سوی نیروهای مقاومت در منطقه به عنوان کمک کننده آمریکا در انجام عملیات نظامی محسوب شود و هدف نیروهای مقاومت در منطقه قرار گیرد، نگران است.

وال استریت ژورنال به نقل از یک منبع آگاه اشاره کرد که آمریکا در روزهای اخیر با قطری ها برای آوردن جنگنده ها، هواپیماهای شناسایی و پهپادهای مسلح اضافی به پایگاه العدید هماهنگ شده است.

مقامات آمریکایی اظهار داشتند که واشنگتن افزون بر انتقال عملیات به قطر، در حال بررسی حملاتی از سوی جیبوتی در شرق آفریقا است.

بر اساس گزارش این روزنامه آمریکایی، پایگاه هوایی العدید در قطر افزون بر اینکه مرکز فرماندهی منطقه‌ای نیروی هوایی ایالات متحده است یکی از بزرگترین مراکز جنگنده های نیروی هوایی آمریکایی نیز به حساب می‌آید.

پایگاه العدید به عنوان بزرگترین پایگاه های آمریکایی در منطقه به حساب می آید و حدود ۱۰ هزار نظامی آمریکایی را در خود جای داده است.

قطر یکی از متحدان اصلی آمریکا در خارج از ناتو محسوب می شود و به حل و فصل بسیاری از پرونده های پیچیده واشنگتن از جمله پرونده افغانستان کمک کرده است.

دوحه در حال حاضر نیز نقش برجسته ای در تلاش های میانجی گری بین حماس و رژیم اسرائیل ایفا می‌کند.

منبع: ایرنا