چالش های پیش‌روی اقتصاد های نفتی
تاریخ انتشار: ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۱۹۵۶۱۲۷
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از دنیای اقتصاد، مطابق توافق پاریس، تا سال ۲۰۵۰ باید میزان انتشار گازهای گلخانه به صفر برسد. حالا آژانس بینالمللی انرژی (IEA) در جدیدترین گزارش خود عنوان کرده است که برای جلوگیری از گرمایش زمین، شرکت‌های بخش انرژی باید تمام سرمایه‌گذاری‌ها در پروژه‌های جدید اکتشاف نفت و گاز خود را از امسال متوقف کنند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
این نهاد در مدل رادیکالی که برای آینده انرژی ترسیم کرده، از کاهش شدید سهم منابع سوخت فسیلی مانند نفت و گاز در دهه‌های آینده سخن می‌گوید و معتقد است تا سال ۲۰۵۰، انرژی خورشیدی به اصلی‌ترین منبع تامین انرژی بشر تبدیل خواهد شد. آنها همچنین معتقدند که اقتصادهای وابسته به درآمدهای نفتی، سال‌های سخت و پرچالشی در پیش خواهند داشت.
آژانس بینالمللی انرژی با وجود آنکه سهم نفت در زنجیره تامین انرژی جهان را کاهش داده، اما معتقد است که در این میان سهم اوپکی‌ها از تامین همان میزان نفت به شدت افزایش می‌یابد و به بیش از ۵۰ درصد خواهد رسید. نکته جالب توجه اینجاست که بسیاری از فعالان اقلیمی که در گذشته آژانس بینالمللی انرژی را مورد انتقاد قرار می‌دادند و این نهاد را محافظه‌کار خطاب می‌کردند، حالا بسیار متعجب و شگفت‌زده شده‌اند که این نهاد تقریبا یکی از رادیکال‌ترین مدل‌های تغییر فاز در انرژی جهان را ارائه کرده است.
نقشه‌راه جدید بخش انرژیبیتردید مدل ارائه شده از سوی آژانس، یک سناریوی رادیکال است که در گزارشی با موضوع روش‌های دستیابی به هدف توقف کامل انتشار کربن تا سال ۲۰۵۰ و اجرای تعهدات کشورهای جهان برای جلوگیری از تشدید گرمایش جهانی، مطابق توافق اقلیمی پاریس منتشر شده است. این گزارش عنوان می‌کند که علاوه بر کاهش شدید میزان مصرف سوخت‌های فسیلی، یک جهش بی‌سابقه در سرمایه‌گذاری روی فناوری‌های کم‌کربن نیز مورد نیاز است. آژانس بینالمللی انرژی خواهان آن است که سرمایه‌گذاری در این بخش از حدود سالانه ۲ تریلیون دلار کنونی تا سال ۲۰۳۰ به ۵ تریلیون دلار در سال برسد.
فاتح بیرول، رئیس آژانس بینالمللی انرژی روز سه‌شنبه گفت: «ما به یک افزایش تاریخی در بخش سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی نیاز داریم و قسمت عمده آن نیز باید در بخش انرژی پاک باشد. » وی در ادامه افزود که تحقق این امر می‌تواند سالانه ۴/ ۰ درصد به رشد تولید ناخالص داخلی در سراسر جهان کمک کند.
گزارش «Net Zero» آژانس بینالمللی انرژی در حالی منتشر می‌شود که این نهاد ناظر، طی سال‌های اخیر با فشار فزاینده فعالان اقلیمی برای تبیین نقشه راهی در جهت دستیابی به اهداف اقلیمی مواجه شده است. در این گزارش جزئیاتی درباره لزوم بازنگری در عرضه و تقاضای بخش انرژی عنوان شده است. این نهاد بینالمللی می‌گوید تا سال ۲۰۵۰ تقاضا برای زغال سنگ ۹۰ درصد، برای گاز ۵۰ درصد و برای نفت خام ۷۵ درصد کاهش می‌یابد.
دیو جونز، تحلیلگر اتاق فکر زیست‌محیطی امبر (Ember) به نظر می‌رسد از این گزارش تا حد زیادی شوکه شده و می‌گوید که درخواست آژانس برای توقف پروژه‌های جدید اکتشاف نفت و گاز با توجه به سابقه این نهاد، بسیار شگفت‌آور است. او معتقد است که هیچ‌کس انتظار چنین چیزی از آژانس بینالمللی انرژی را نداشته و این گزارش را می‌توان چرخش بزرگی از سوی آنها دانست. جونز در ادامه عنوان کرد: «آنها همیشه به شدت طرفدار سوخت‌های فسیلی بوده‌اند، بنابراین انتشار چنین گزارشی بسیار متحیرکننده است. این گزارش واقعا خنجری در قلب سوخت‌های فسیلی است.»
اکثر اقتصادهای جهان، هر کدام به نوعی خواهان دستیابی به هدف توقف انتشار گازهای گلخانه‌ای هستند. دستیابی به این هدف به معنای توقف کامل انتشار کربن دی‌اکسید و اجرای برنامه‌های کربن‌زدایی در اقتصاد جهان است. گفتنی است که این گزارش آژانس، نوعی توصیه‌نامه یا پیش‌بینی نیست؛ اما بی‌تردید سناریوهای مطرح شده در آن، توسط بسیاری از دولت‌های جهان قطعی در نظر گرفته می‌شود و مطابق معمول شکل و اساس سیاستگذاری کشورها در بخش انرژی را تعیین می‌کند.
همچنین از آنجا که دولت‌هایی از جمله بریتانیا، چین، ایالات متحده و حتی اتحادیه اروپا متعهد به حذف کامل گازهای گلخانه‌ای از اقتصاد خود هستند، گزارش آژانس بینالمللی انرژی یادآور می‌شود که رسیدن به چنین نقطه‌ای تا چه اندازه می‌تواند دشوار و چالش‌برانگیز باشد. فاتح بیرول هم در سخنرانی خود به این نکته اشاره کرد که راه بسیار دشواری در پیش است، اما هنوز هم قابل دستیابی است.
چالش‌های پیش‌روی اقتصادهای نفتیبا وجود تمام این مسائل، بسیاری از شرکت‌های نفتی و کشورهای تولیدکننده نفت مانند اعضای اوپک، کماکان استدلال می‌کنند که سرمایه‌گذاری در پروژه‌های جدید مرتبط با سوخت‌های فسیلی برای تامین نیاز اقتصادهای در حال توسعه آسیا و آفریقا مورد نیاز است و آنها پروژه‌های خود را ادامه می‌دهند.
با این حال مدلی که آژانس بینالمللی انرژی برای کاهش سهم سوخت‌های فسیلی ترسیم کرده به مراتب دشوارتر از آن چیزی است که اکثر این کشورهای تولیدکننده خود را برای آن آماده کرده باشند. مطابق این مدل، سهم سوخت‌های فسیلی در زنجیره تامین انرژی جهان باید از حدود چهارپنجم کنونی تا سال ۲۰۵۰ به یک‌پنجم کاهش یابد. همچنین آژانس می‌گوید تا آن زمان انرژی خورشیدی به بزرگ‌ترین منبع تامین انرژی تبدیل خواهد شد و سهمی ۲۰ درصدی از کل تقاضای انرژی جهان خواهد داشت.
با چنین وصفی کشورهایی که وابستگی بالایی به نفت خام دارند، قرار است با چالش‌هایی جدی روبه‌رو شوند. مساله‌ای که حتی فاتح بیرول نیز آن را تایید می‌کند. او می‌گوید: «کشورهایی که اقتصاد آنها به درآمدهای نفتی و گازی متکی است، با چالش‌های عمده‌ای روبه‌رو خواهند شد. جهان ما نیازی به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های اکتشاف نفت و گاز ندارد، چرا که دیگر نیازی به منابع نفت و گاز جدید وجود ندارد.»
با این وجود آژانس در گزارش خود اذعان کرده است که ادامه سرمایه‌گذاری در منابع و پروژه‌های موجود تولید نفتی و گازی و پروژه‌های کنونی، برای تامین انرژی جهان مورد نیاز است. بر اساس این گزارش با وجود کاهش تقاضای نفت جهانی، سهم تولید کنترل شده اوپک در دهه‌های آینده افزایش می‌یابد و از میزان ۳۷ درصدی کنونی به ۵۲ درصد در سال ۲۰۵۰ خواهد رسید.
تصویری از آیندهآژانس جایگزین اصلی سوخت‌های فسیلی تا سال ۲۰۴۰ را برق بدون کربن می‌داند و می‌گوید که در کنار این تغییر، طی دهه‌های آتی باید سرمایه‌گذاری عمده جهانی روی تحقیقات مرتبط با فناوری‌های نوینی مانند باتری‌ها و الکترولیزرهای هیدروژنی متمرکز باشد. همچنین این نهاد در گزارش خود، بحث بهبود بهره‌وری انرژی را مطرح کرده است. بهبود بهره‌وری به آن معنا که تقاضای انرژی جهان تا سال ۲۰۵۰ - حتی در صورتی که اندازه اقتصاد جهانی دوبرابر بزرگ‌تر از امروز باشد - حدود ۸ درصد از میزان کنونی کمتر خواهد بود. در این سناریو مصرف برق به شکل چشمگیری افزایش می‌یابد و تا ۲۰۵۰ تقریبا نیمی از کل انرژی مصرفی جهان را به خود اختصاص می‌دهد.
جوئری روگلج، مدرس تغییرات اقلیمی در امپریال کالج لندن، سناریوی ترسیم شده توسط IEA را بسیار چشمگیر و قابل‌توجه می‌داند. روگلج که خود از منتقدان جدی رویکرد آژانس بوده و از آنها خواسته بود که برنامه‌ای برای کربن‌زدایی ارائه کنند، به فایننشال تایمز می‌گوید: «گزارش IEA شاخصی خواهد بود که هم توسط صنعت انرژی و هم توسط دولت‌ها برای برنامه‌ریزی مورد استفاده قرار می‌گیرد»
آژانس بینالمللی انرژی به دلیل آنکه در سناریوهای قبلی خود برای آینده انرژی جهان، به اندازه کافی به انرژی‌های تجدیدپذیر توجه نمی‌کرد و رشد انرژی خورشیدی و بادی را جدی نمی‌گرفت، همواره یکی از اهداف اصلی انتقادات و حملات شدیداللحن فعالان اقلیمی بود. روگلج معتقد است که سناریوهای آژانس در یک دهه گذشته، همواره از واقعیات جهان عقب مانده بودند. او در پایان با امیدواری می‌گوید: «آژانس بینالمللی انرژی مثل یک ماشین ساده، کند، خاکستری، زنگ‌زده و غبارآلود است و همیشه مدتی طول می‌کشد تا خود را برساند. اما حالا واقعا خوشحالم که می‌بینم آنها به یک نقشه راه، برای کربن‌زدایی رسیده‌اند.»
پربیننده ترین علت خاموشی های پراکنده در تهران چیست؟ بنزین گران نمی شود چرا خاموشی ها در راهند؟ صعود نفت با بازگشایی اقتصاد آمریکا و اروپا / احتمال افزایش صادرات نفت ایران مانع رشد بیشتر قیمت ها وضعیت پیچیده بازار نفت در اولین روز معاملات هفته / سنگینی محدودیت های جدید آسیا بر بازارمنبع: اقتصاد آنلاین
کلیدواژه: اقتصاد نفتی انتخابات ۱۴۰۰ آژانس بین المللی انرژی سرمایه گذاری سوخت های فسیلی تامین انرژی تا سال ۲۰۵۰ انرژی جهان بخش انرژی نفت و گاز
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.eghtesadonline.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «اقتصاد آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۹۵۶۱۲۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ترمیم رابطه؟!
فرارو-رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بینالمللی انرژی اتمی روز دوشنبه ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۳ برای گفتگو با مقامات ایرانی وارد تهران شد. سفری که پس از تحولات گسترده در منطقه از جهات مختلفی حائز اهمیت است.
به گزارش فرارو، حدود یک ماه پیش از این سفر، گروسی در گفتگو با اسکای نیوز تاکید کرده بود که میزان بازرسی (در ایران) هنوز به سطحی نرسیده که مد نظر آژانس بینالمللی انرژی اتمی است و گفته بود: «با توجه به عمق و وسعت برنامه (هسته‌ای ایران)، ما باید قابلیت‌های نظارتی بیشتری داشته باشیم.» اکنون و پس از سفر گروسی به ایران و ملاقات‌های وی با مقام‌های ارشد ایرانی، نخستین پرسشی که مطرح می‌شود این است که در چمدان سوغاتی گروسی برای ایران چه چیز‌هایی جای گرفته و پیامد‌های این سفر چه خواهد بود؟
احتمال حل مناقشات کهنه بین ایران و آژانسیکی از مسائلی که از مدت‌ها پیش از سوی آژانس بینالمللی انرژی اتمی به عنوان مورد مناقشع مطرح بوده، مسئله سانتریفیوژ‌ها است. برخی کارشناسان غربی معتقدند: «آژانس بین المللی انرژی اتمی به طور قابل توجهی بیشتر نگران بخش ناپیدا در برنامه هسته‌ای ایران است.» این در حالی است که مقام‌های ایرانی بار‌ها اعلام کرده اند نهایت همکاری را برای فراهم کردن زیرساخت‌های بازدید کامل مقامات آژانس از ایران انجام می‌دهند. محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران نیز در اظهارات خود پس از سفر گروسی به ایران تاکید کرد که امیدوار به تقویت همکاری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی است.
در کنار این موارد، در ملاقات مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی با علی باقری، مذاکره کننده ارشد جمهوری اسلامی، موضوعاتی، چون مذاکرات رفع تحریم‌ها و ابعاد مختلف همکاری‌های ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفته است. فریدون مجلسی، دیپلمات پیشین ایران و تحلیلگر ارشد سیاسی در این باره به فرارو گفت: «حدس کلی درباره سفر گروسی به ایران و بازخورد‌های پس از آن این است که به نظر می‌رسد این بار شاهد ترمیم بخش‌هایی از روابط تخریب شده خواهیم بود. حقیقت این است که با انزوا و جدا ماندن از دنیا به نتیجه مثبتی نمی‌رسیم. نتیجه ادامه وضعیت شکرآب بودن رابطه ما با آژانس، افزایش فشار‌های بین المللی، بالارفتن تورم و امثالهم است. مدتی است که به نظر می‌رسد شاهد تحمل و صبوری بیشتری از سوی مقام‌های ایرانی هستیم و ایران در تلاش است با همسایگان خود نیز روابط سیاسی را ترمیم کند. بعد از درگیری‌های سال گذشته با پاکستان، اخیرا شاهد بهبود روابط و سفر مقامات به پاکستان بودیم، همچنین با ترکمنستان نیز شاهد برخی گشایش‌ها هستیم. التهاب‌های روابط ما با جمهوری آذربایجان نیز که سیاست‌های واکنشی شدیدی نسبت به ما داشت، تا حدودی ترمیم شده است. روابط ما با کشورهای دیگری از جمله عربستان نیز به مرحله قابل قبولی رسیده است.»
ایران آماده افزایش شفافیت و همکاری استبا وجود این که سفر گروسی به ایران از سوی برخی کارشناسان به عنوان یک چشم انداز مثبت در روابط ایران و آژانس مطرح می‌شود، اما نگاهی به سخنان ماه‌های گذشته گروسی نشان می‌دهد برای رسیدن به اعتماد متقابل و تاثیرگذار به گام‌های آهسته و پیوسته نیاز داریم. برای مثال، رافائل گروسی در گفت‌وگویی با خبرگزاری آلمانی «دویچه‌وله» مدعی شد که ایران با در اختیار داشتن اورانیوم غنی‌شده کافی «چند هفته و نه چند ماه» برای ساختن یک بمب اتمی فاصله دارد. اگرچه او در عین‌حال تأکید کرد «این حرف به معنای این نیست که ایران سلاح اتمی دارد یا در این بازه در اختیار خواهد داشت»، اما سخنان او همانطور که پیش‌بینی می‌شد، به سرعت مورد توجه رسانه‌های غربی قرار گرفت و یک بار دیگر این ادعا را پررنگ کرد که ایران به دنبال سلاح هسته‌ای است و این ادعا در شرایطی پررنگ شد که ایران بار‌ها و بار‌ها تاکید و یک‌بار دیگر پرونده موضوعات گذشته را با ادعای «ایران نزدیک‌تر از همیشه به سلاح هسته‌ای» باز کرد. ایران در حال غنی سازی اورانیوم با خلوص ۶۰ درصد است. این در حالیست که برای ساختن سلاح هسته‌ای به به حدود ۹۰ درصد غنی سازی نیاز است.
در سال ۲۰۲۳، تهران به ناظران هسته‌ای سازمان ملل تضمین‌های گسترده‌ای داد که به تحقیقات طولانی مدت در مورد ذرات اورانیوم یافت شده در سایت‌های اعلام نشده کمک خواهد کرد و تجهیزات نظارتی حذف شده را مجدداً نصب خواهد کرد. اما آژانس بینالمللی انرژی اتمی مدعی شده است که سطح همکاری‌ها به اندازه‌ای نیست که مورد انتظار آژانس بود. اسلامی در نشست خبری سه شنبه ۱۸ اردیبهشت با گروسی گفت: «ما به تعاملات بر سر مسائل حل نشده از جمله مسائل مربوط به دو سایت ادامه می‌دهیم.»
مجلسی در این باره به فرارو گفت: «من معتقدم اکنون به مرحله‌ای رسیدیم که برخی مقامات به این نتیجه رسیده اند که تنش با آژانس تا چه حد زیانبار است و ایران باید به عرصه جهانی برگردد و البته باید قوانین را رعایت کند. یکی از این قواعد بازی رعایت اصول NPT است. همان اصولی که عدم رعایتشان منجر به صدور ۶ قطعنامه و فشار‌های بعدی علیه کشور شد. اکنون صحبت از این است که مجددا پایش‌ها اغاز شود و ایران هیچ اقدامی علیه پروتکل‌های آژانس انجام نداده است. امیدوارم به مرحله‌ای برسیم که مواردی مثل FATF را نیز بپذیریم و در برابر این موضوعات مقاومت نکنیم. در حال حاضر پذیرش معاهده‌های جهانی چه در حوزه انرژی هسته‌ای و چه درباره اقتصاد، تعهدات حوزه بانکداری و امثالهم، حائز اهمیت بسزایی است. قدم اول برای پیشرفت کشور ما در همه حوزه ها، پذیرش پروتکل‌ها خواهد بود. ما باید این اعتماد را برای آژانس و غربی‌ها ایجاد کنیم که به هیچ وجه علاقه‌ای به سلاح‌های هسته‌ای نداریم. این مضووع در سایه همکاری مداوم و بازدید‌های مستمر امکان پذیر است.»
حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران پیش از سفر گروسی به تهران گفت: «همکاری آژانس و ایران در مسیر خوبی قرار دارد و ما از سفر رافائل گروسی مدیر کل آژانس بینالمللی انرژی اتمی به ایران استقبال می‌کنیم.» مشابه همین سخنان نیز پس از دیدار گروشسی و وزیر امور خارجه تکرار شد. سفر رئیس آژانس بینالمللی انرژی اتمی افزون بر اهمیت تاریخی خود، با توجه به مناقشات منطقه‌ای از جمله درگیری‌ها در غزه و رفح و درگیری‌های اخیر ایران و اسرائیل حائز اهمیت است. افزون بر این ها، ایران بار‌ها در حوزه دخالت‌های غرب و به ویژه ایالات متحده در روابط ایران و آژانس شکایت کرده بود، بنابراین نتایج سفر گروسی از زاویه مسائل بین الملل نیز حائز اهمیت است.
مجلسی در این باره به فرارو گفت: «ما از پشت پرده‌های روابط ایران و آژانس یا آن چه که تحت عنوان «توافق نانوشته» مطرح می‌شود خبر نداریم. اما می‌توانیم با توجه به سابقه ایران و آژانس و با توجه به این که ایران بار‌ها از دخالت‌های ایالات متحده در نوع تصمیم‌های آژانس شکایت داشت، حدس بزنیم این بار نیز ایالات متحده و کشورهای غربی از افزایش روابط ایران و آژانس حمایت ضمنی می‌کنند یا از مقدمات آن بی خبر نبوده اند. طبیعتا به یاد داریم که مخالفان اصلی غنی سازی، کشورهای غربی و ایالات متحده بودند.»
وی افزود: «نمی توانیم این نکته را نادیده بگیریم که تحولات غزه، سراسر جهان را تحت الشعاع خود قرار داده و به نوعی، تحولات جهان، متاثر از درگیری‌های خاورمیانه است. این مسئله از این جهت در روابط غرب با ایران و البته آژانس با ایران تاثیر گذار بوده، که غربی‌ها و آژانس می‌خواهند با افزایش روابط با ایران، مانع از هر نوع تهدیدی شوند که مدعی هستند یا احتمال می‌دهند از سوی ایران رخ دهد. هرچند که انتظار می‌رود با شکل گیری توافق بین حماس و اسرائیل سطح تنش‌های منطقه‌ای کاهش بیشتری پیدا کرده و به شکل مستقیم بر روابط ایران و آژانس و توسعه توافقات بین المللی ایران نیز اثر بگذارد. حقیقت این است که از ابتدای جنگ در غزه، تلاش‌های گسترده اسرائیل برای باز کردن پای ایران به جنگ، فشار زیادی بر کشور وارد کرده است.»
امیدواری ژینولا به کامبک پاری سن ژرمن مقابل دورتموند: آنها از نظر جسمانی، تکنیکی و تاکتیکی آماده هستند