به نقل از «ایرنا»

قابوس نامه؛ اثری تعلیمی دانشمند گلستانی برای تمام تاریخ

تاریخ انتشار: ۵ خرداد ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۰۲۷۹۸۵

کیکاووس بن وشمگیر از امیرزادگان و شاهزادگان خاندانی به شمار می‌رود که در قرن چهارم و پنجم هجری در شمال ایران و به‌ویژه گرگان، طبرستان، گیلان و دیلمستان حکمرانی داشتند.

او با نگارش قابوس نامه، مهمترین منبع تاریخی و ادبی قرن چهارم را در جرجان ایجاد کرد و میراث ماندگاری برای قوام‌بخشی به هویت این مرز و بوم بر جای گذاشت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

عنصرالمعالی سال ۴۱۲ هجری قمری از مادری منتسب به شاهزادگان غزنوی متولد شد و طبق برخی منابع، هفتمین پادشاه سلسله زیار است که از سال ۴۴۱ هجری قمری تا سال ۴۶۲ در این منطقه حکومت کرد اما برخی پژوهشگران نیز معتقدند که او هیچ‌گاه پادشاه یا امیر منطقه ای نبود.

وی دختر سلطان محمود غزنوی را به همسری گرفت و از او صاحب فرزندی به نام گیلانشاه شد که قابوس نامه را برای تربیت وی نوشت و تجربیات خود را در اختیار او قرار داد تا در مسائل و مشکلات مهم زندگی از آن استفاده کند.

او  به مدت هشت سال در غزنین ندیم مخصوص مودود بن مسعود غزنوی بوده و آگاهی به سیرالملوک و اندرزهای شاهان را از ویژگی های ضروری برای ندیمان و شاهزادگان می دانست.

استاد بدیع الزمان فروزانفر درباره او می گوید: "کیکاووس از همه علوم و آداب متداول آن عصر مطلع بود و حتی حرف و صنایع را نیز آموخته و در بعضی از آنها استاد بود.

به گفته این استاد ادبیات؛ قابوس ابن وشمگیر در فنون علمی از قبیل طب، فلسفه، نجوم  و ریاضی مهارت داشت و خط پهلوی را نیز می خواند و به زبان طبری و پارسی نیز شعر می سرود.

قابوس نامه

قابوس نامه که عنصرالمعالی در مقدمه کتاب از آن به "نصیحت نامه" یاد می کند یکی از منابع ادبیات تعلیمی و تربیتی اواخر قرن پنجم هجری است که در حوزه اخلاق و ارشاد جایگاه خاصی داشته و از نظر تاریخی نیز حاوی اطلاعات ارزشمندی درباره تاریخ، فرهنگ، آداب و رسوم، احوال اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، دینی و علمی به ویژه سرزمین  گلستان امروزی پیش از حمله مغول است.

وی تدوین این کتاب را در سال ۴۷۵ هجری آغاز کرده و آن را در ۶۳ سالگی به پایان رساند.

قابوس نامه در ۲۴ فصل و ۴۴ باب نوشته شده و در آن، آداب و اصول هر کاری ذکر شده تا تجربیات گران بهای کیکاوس در اختیار فرزندش قرار بگیرد و او با  انواع هنر، علوم و فنون آشنا شود.

ابزار کلامی وی در قابوس نامه به‌کارگیری تمثیل های جذاب، استفاده از آیات و احادیث، بهره گیری از مثل های رایج فارسی و عربی، ذکر سخنان بزرگان و اشعار فارسی است  که ساده، دلنشین و به دور از تکلف و پیچیدگی نوشته شده است.

اولین باب کتاب در شناختن خداوند است: "آگاه باش ای پسر که هیچ چیز نیست از بودنی و نابودنی و شاید بود که آن شناخته مردم نگشت چنانکه اوست، جز آفریدگار جل جلاله که شناخت را درو راه نیست و جزو همه شناخته گشت چه شناسنده خدای آنگه باشی که ناشناس شوی"

یا مورد کار کشاورزی به فرزندش توصیه می کند: " اگر دهقانی باشی، وقت کارهای دهقانی را شناسنده باش و نیز چیزی را که بکار باید بستن مگذار که از وقت بگذرد، و اگر دو روز پیش از وقت بکاری، به که دو روز پس از وقت".

این کتاب  به عنوان یکی از مشهورترین منابع ادبیات تعلیمی شناخته می‌شود که زبان نافذ و جذاب نویسنده، تنها به مختصات جغرافیایی ایران محدود نشده و از مرزهای قلمرو زبان و ادبیات فارسی گذشته و به زبان های مختلفی چون ترکی، آلمانی، فرانسوی، انگلیسی، روسی، عربی و  ژاپنی نیز ترجمه شده است.

خاموشی

عنصرالمعالی کیکاووس ابن اسکندر وشمگیر در سال های آخر عمر از دنیا روی برگردانده و در گیلان به عبادت مشغول شد و گویا پس از مدتی به همراهی امیر ابوالسواد، فرمانروای گنجه به جنگی رفت و بر اثر جراحات که در این نبرد برداشت دار فانی را وداع گفت.

تاریخ دقیق وفات و علت فوت وی مشخص نیست اما گفته شده که در اواخر قرن پنجم هجری و پس از تالیف کتاب قابوس نامه در سن ۶۶  سالگی درگذشته است.

کیکاووس ابن اسکندر وشمگیر پس از مرگ در آرامگاهی که به دستور خودش در شهر گنبد ساخته شده و هم اینک به ثبت جهانی رسیده است دفن شد.

برچسب‌ها گنبد قابوس گرگان گلستان میراث فرهنگی کتاب ادبیات

منبع: ایرنا

کلیدواژه: گنبد قابوس گرگان گلستان گنبد قابوس گرگان گلستان میراث فرهنگی کتاب ادبیات اخبار کنکور قابوس نامه

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۰۲۷۹۸۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تمدید مهلت ثبت‌نام و ارسال آثار به جشنواره‌های کتاب دانشجویی و پایان‌نامه سال

با تمدید مهلت ثبت نام، دانشجویان مولف و مترجم فرصت دارند تا ۳۰ خرداد ۱۴۰۳ آثار خود را به دبیرخانه جشنواره ملی کتاب سال دانشجویی ارسال کنند.

 دانشجویان تمامی رشته‌ها و مقاطع تحصیلی دانشگاهی و طلاب سطوح مختلف می‌توانند آثار خود را به تعداد نامحدود و براساس شرایط ذیل در شش گروه اصلی شامل «فنی و مهندسی»، «علوم پایه»، «علوم انسانی»، «کشاورزی و منابع طبیعی»، «علوم پزشکی و دامپزشکی»، «هنر و معماری» و بخش «ویژه» به دبیرخانه جشنواره ارسال نمایند.

 براین اساس همزمانی دوره تحصیل دانشجو با زمان چاپ و انتشار اثر، دارا بودن مشخصات عمومی کتاب برای اثر منتشر شده، داشتن اعلام وصول از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، انتشار کتاب در بازه زمانی ابتدای سال ۱۴۰۱ تا پایان ۱۴۰۲، ثبت‌نام اینترنتی، ارسال دو جلد از کتاب به دبیرخانه و ارسال نسخه‌ای از متن زبان اصلی آثار ترجمه شده، از جمله شرایط شرکت در جشنواره ملی کتاب سال دانشجویی است.

همچنین دانش آموختگانی که حداکثر دو سال پس از فارغ التحصیلی، کتاب خود را در بازه زمانی فوق الذکر (۱۴۰۲-۱۴۰۱) به چاپ رسانده‌اند نیز می‌توانند در جشنواره شرکت کنند.

کتاب‌های الکترونیک ارسال شده به دبیرخانه جشنواره نیز باید دارای مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باشند.

یادآور می‌شود آثار دریافت شده بازگردانده نخواهند شد و به آثار برگزیده‌ای که توسط بیش از یک نفر تألیف یا ترجمه شده‌اند، صرفاً یک جایزه تعلق خواهد گرفت.
براساس این فراخوان، ناشران نیز می‌توانند آثار دانشجویی خود را به همراه فرم ثبت‌نام اینترنتی، به دبیرخانه جشنواره کتاب سال دانشجویی ارسال کنند. همچنین در آیین اختتامیه جشنواره از ناشرانی که اهتمام جدی در نشر آثار دانشجویی داشته‌اند، تجلیل خواهد شد.

بخش ویژه جشنواره نیز به موضوعات اقتصاد دانش بنیان و تولید ملی، ادبیات پیشرفت و مطالعات جمعیت اختصاص دارد.

گفتنی است علاقه‌مندان باید پس از ثبت نام از طریق سامانه اینترنتی به آدرس www.isba.ir، دو نسخه از اصل اثر را به همراه فرم ثبت‌نام اینترنتی به آدرس پستی دبیرخانه جشنواره در تهران، خیابان انقلاب، خیابان فخر رازی، خیابان شهدای ژاندارمری، پلاک ۷۲، صندوق پستی ۱۱۶۳-۱۳۱۴۵ سازمان ترویج مطالعه و نشر جهاد دانشگاهی ارسال نموده و برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره تلفن ۰۲۱۶۶۹۵۲۷۲۷ تماس حاصل نمایند.

مهلت ارسال آثار به بیست و یکمین جشنواره ملی پایان‌نامه سال تمدید شد.

همچنین بر اساس فراخوان بیست و یکمین جشنواره ملی پایان‌نامه سال، شرکت‌کنندگان می‌توانند آثار خود را در سه بخش اصلی، ویژه و بین‌الملل به دبیرخانه جشنواره ارسال کنند.

دانشجویان و طلابی که در بازه زمانی ۷/ ۷/ ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲/۶/۳۱ از پایان‌نامه خود در مقاطع تحصیلات تکمیلی دفاع کرده‌اند، می‌توانند با مراجعه به پایگاه اینترنتی سازمان ترویج مطالعه و نشر جهاددانشگاهی به نشانی isba.ir در جشنواره شرکت کنند. آخرین مهلت ثبت نام بیست و یکمین جشنواره ملی پایان‌نامه سال ۳۰ خردادماه ۱۴۰۳ اعلام شده است.

بر اساس اعلام کمیته علمی بیست و یکمین جشنواره ملی پایان‌نامه سال، بخش اصلی این جشنواره شامل حوزه‌هایی در شش گروه علوم پایه، کشاورزی و منابع طبیعی، هنر و معماری، فنی و مهندسی، علوم پزشکی و علوم انسانی است. بر این اساس، در هریک از گروه‌ها دانشجویانی که صرفاً در موضوعات زیر از پایان‌نامه خود دفاع کرده باشند، می‌توانند در این جشنواره شرکت کنند.

منبع: سازمان ترویج مطالعه و نشر جهاد‌دانشگاهی

باشگاه خبرنگاران جوان علمی پزشکی دانشگاه و كنكور