راهکارهای ارتقای سرمایه اجتماعی و کیفیت محیط شهری چیست؟
تاریخ انتشار: ۸ خرداد ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۰۵۵۶۶۱
کیفیت فضاهای شهری به عنوان ابزار طراحان شهری در جهت ارتقا و ساماندهی محیط، قابلیت فراهم ساختن زمینه شکلگیری و ارتقای سرمایههای اجتماعی را دارد.
به گزارش خبرنگار ایمنا، امروزه در کنار سرمایههای انسانی، مالی و فیزیکی، سرمایه دیگری به نام سرمایه اجتماعی بهره برداری شده است. این مفهوم، به پیوندها و ارتباطات میان اعضای یک شبکه به عنوان منبعی با ارزش اشاره دارد که با خلق هنجارها و اعتماد متقابل، سبب تحقق اهداف اعضا میشود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
نگاه کالبدی- کارکردی برنامهریزان به ابعاد و جنبههای مختلف زندگی در گذشته سبب شده که از اواخر دهه ۱۹۶۰، متأثر از نیازها و آگاهیهای جدید، مفاهیم اجتماعی نوینی مانند رفاه اجتماعی، کیفیت زندگی و عدالت اجتماعی در قلمرو برنامهریزی و توسعه عمومی مطرح شود.
با رواج و کاربرد این مفاهیم در جهت دستیابی به معیارهای کیفی در مطلوبیت کیفیت محیط شهری، دخالت دادن عوامل محیطی، فرهنگی، اجتماعی و روانی به عنوان اصل ضروری مطرح شد. کیفیت محیط شهری، جنبهای از کیفیت زندگی است که احساس رفاه، آسایش و رضایت مردم از عوامل کالبدی- فضایی، اجتماعی- اقتصادی، زیست محیطی و سمبلیک محیط زندگی شأن را در بر میگیرد. به عبارت دیگر، کیفیت محیط، نه تنها به حوزه برآورده سازی نیازهای مادی انسان توجه دارد، بلکه به تأمین و ارتقای ظرفیتهای اجتماعی و توسعه اجتماعات که بر الگوهای رفتارهای اجتماعی آنها تأثیرگذار است، توجه نشان میدهد.
اولین گام در مدیریت کیفیت محیط نواحی سکونتی در شهرها، ارزیابی کیفیت محیط شهری است که از عوامل زیادی تأثیر پذیرفته است. از مهمترین این عوامل میتوان به انواع آلودگی محیط زیست شهری (هوا، آب، فاضلابهای شهری، زبالهها و…)، نحوه ارتباطات و دسترسیها، وجود تسهیلات و خدمات رفاهی، وجود امنیت اجتماعی، توجه به قشرهای خاصی از جامعه، فرهنگ و هویت آنها و… اشاره کرد. اگرچه این عوامل به صورت مستقل عمل میکنند، تغییر و پویایی هریک از آنها بر سایر عوامل موجود در محیط تأثیر میگذارد و بدین ترتیب، توجه به این عوامل و سنجش و ارزیابی آنها، ما را در بهبود بخشی و ساماندهی محیط شهری یاری میکند.
فضاهای شهری؛ بسترساز تعامل اجتماعی و ارتباطات شهروندی
«محمدرضا رضایی» دانشیار گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه یزد در این باره میگوید: افزایش مشارکت مردم در فعالیتهای شهری و تشویق به مشارکت مدنی از مهمترین عوامل گسترش بهره اجتماعی و تقویت اعتماد متقابل شهروندان و مسئولان شهری است.
وی با بیان اینکه مشارکت مردم در تصمیمگیریها و فعالیتهای شهری، باورپذیری طرحهای عمرانی، توسعهای و خدماتی را تضمین و فرایند اعتمادسازی را تسریع میکند، میافزاید: بررسی وضعیت سرمایه اجتماعی در میان مردم، نهادها، نقشها و پایگاه که عناصر اصلی اجتماع را تشکیل میدهند، وضعیت اجتماعی موجود را روشن میکند تا سیاستمداران در تمام سطوح و نهادها بتوانند در جهتی برنامهریزی کنند که سرمایه اجتماعی و همچنین کیفیت محیط شهری، به عنوان یکی از مقولههای مهم در شهرهای امروزی افزایش یابد.
دانشیار گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه یزد ادامه میدهد: در ایران، به دنبال افزایش شهرنشینی و سرعت بالای تغییرات در بافتهای شهری به دلایل مختلف، کیفیت محیط در نواحی شهری به شدت تنزل یافته و از سوی دیگر بر سرمایه اجتماعی به عنوان حلقه گم شده بسیاری از طرحها و برنامهریزیهای شهری تمرکز شده است.
وی با بیان اینکه نقاط دارای درجه بالاتری از کیفیتهای محیطی، بسترهای مناسبی برای شکلگیری تعاملهای اجتماعی است و سطح بالاتری از سرمایه اجتماعی را دارند، به ارتباط میان کیفیت محیط شهری با سرمایه اجتماعی اشاره کرده و تصریح میکند: فضای شهری تنها یک مفهوم کالبدی نیست بلکه کنش تعاملهای شهروندی و فعالیتهای شهری را نیز دربرمی گیرد و این مفهوم، کالبدی از شهر را مجسم میکند که مکان برقراری فعالیتهای شهری یا عرصه بروز تعاملهای اجتماعی است.
رضایی تاکید میکند: شرط اصلی فضاهای عمومی این است که در آنها، تعامل و مراوده اجتماعی صورت گیرد؛ چنانکه آن دسته از فضاهایی را که بستر تعامل اجتماعی و ارتباطات شهروندی قرار نمیگیرند، نمیتوان فضای شهری دانست.
وی با بیان اینکه فضای عمومی را میتوان ابزاری برای ارتباطات و مراودات شبکههای اجتماعی و مکانی برای رویارویی و مراسم شهروندی و مدیریت و هماهنگ سازی فعالیتهای شهروندی بیان کرد، میگوید: فضاهای شهری، ظرف فعالیتهای شهری و بستری برای تعاملات اجتماعی و زمینه ساز شکل گیری سرمایه اجتماعی به شمار میآیند.
دانشیار گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه یزد ادامه میدهد: به موازات گسترش شهرها و تحولهای عظیمی که در عرصههای گوناگون زندگی اجتماعی صورت میگیرد، ضرورت مشارکت گسترده و حضور چشمگیر شهروندان بیش از پیش احساس میشود؛ البته فراهم کردن بسترهای مناسب برای محقق ساختن نهادهای مدنی شهری، سازوکار مؤثری در افزایش میزان حضور شهروندان است.
وی معتقد است که به کار بردن روشهای مشارکت جویانه متضمن فوایدی همچون افزایش آگاهی، درک و شناخت درباره کنشگران کلیدی و گروههای اصلی در سطح ملی، بهبود کیفی و کمی اطلاعات درباره شرایط محلی، مشخص سازی امکانات توسعهای ممکن در محل، بسیج منابع محلی و خارج از محل برای تحقق امکانات توسعهای ممکن و عملی، کمک به افراد برای تشخیص محدودیتها و موانع، تقویت اعتماد به نفس و توانمندیهای سازمانی محلی و تکامل و حمایت از راهکارهای حل تضادهای محلی است.
راهکارهای ارتقا سرمایه اجتماعی و کیفیت محیط شهری چیست؟
«سمانه تسلیم» کارشناس ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری در این باره معتقد است که برای ارزیابی رابطه میان کیفیت محیط شهری و سرمایه اجتماعی و سنجش خانوارهای محلهها، از روشهای توصیفی و آمار استنباطی استفاده کرد به طوری که در محلهها، میزان رضایت از تمام ابعاد کیفیت محیط شهری و همچنین میزان سرمایه اجتماعی سنجش شود.
وی با بیان اینکه سرمایه اجتماعی، مجموعه روابط بین فردی است که با شاخصههایی مانند مشارکت، اعتماد، انسجام اجتماعی و امنیت شناخته میشود، تصریح میکند: بر اساس مطالعات انجام شده میان سرمایه اجتماعی و کیفیت محیط، رابطه عکس وجود دارد؛ یعنی با افزایش سرمایه اجتماعی از میزان کیفیت محیط کاسته میشود.
این کارشناس ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری ادامه میدهد: این امر با مطالعات میدانی و پیمایشی در محلههایی با سرمایه اجتماعی پیوندی بالا تأیید شد که در آنها، روابط بین فردی، میزان ارتباطات اجتماعی و اعتماد به یکدیگر به میزان قابل توجهی بالا است که سرمایه اجتماعی پیوندی را نشان میدهد و از سوی دیگر کیفیت محیط، بیش از ساکنان محله، از سازمانها و ارگانهای دولتی و منطقهای تأثیر میپذیرد؛ یعنی با وجود سرمایه اجتماعی بالای افراد در مناطق پایین شهر، به دلیل بیتوجهی مسئولان و وجود نابرابریهای منطقهای و محلهای، توجهی به کیفیت محیط محلهها صورت نگرفته است.
وی تاکید میکند: در عین حال در محلههای بالای شهر با وجود سرمایه اجتماعی پایینتر به دلیل توجه ویژه سازمانها و ارگانها، کیفیت محیط نسبتاً خوب است.
تسلیم با اشاره به راهکارهای ارتقای سرمایه اجتماعی، اظهار میکند: ایجاد شورایاری در محلهها، تقویت نقش مساجد به دلیل اعتبار هیئت امنای آنها در میان مردم، برقراری رابطه بیشتر و صمیمانه میان نهادهای اجتماعی و ساکنان، انتخاب نمایندگان محلی در هر محله، ایجاد و فعال کردن فرهنگسراها برای تبادل اندیشه، ترغیب ساکنان به مشارکت در امور محله، اتخاذ راهکارهایی برای ایجاد حس تعلق به محل زندگی، ایجاد شرایط مناسب برای مشارکت شهروندان بخشی از این راهکارها است.
وی میافزاید: راهکارهای ارتقا کیفیت محیط شهری شامل توزیع بهینه انواع کاربریهای مختلف در سطح محلهها، تجهیز فضاهای سبز و عمومی محلهها به امکانات تفریحی، تقویت کاربریهای خدمات درمانی و بهداشتی، احداث شبکه دفع فاضلاب، ارتقا کیفی فضاهای عمومی مختلف، واگذاری مسئولیتهای مختلف به ساکنان شهر، ایجاد حس مراقبت از اموال عمومی شهر در میان شهروندان، مشارکت دادن ساکنان در تصمیم گیریهای اساسی محله است.
این کارشناس ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری تاکید میکند: منفعت سرمایه اجتماعی و سلامت شهری، افزایش سرمایه اجتماعی مدیریت شهری هر جامعهای مرتبط با انسجام اجتماعی شهروندان آن است؛ درواقع حوزههای مربوط به سلامت شهری مدیریت جامع یک شهر، با استفاده از طرحهای پژوهشی و نتایج پژوهشهای مربوط به سلامت شهروندان میتوانند برنامهریزیهای کوتاه مدت و بلندمدتی را با توجه به سن، درآمد و طبقه اجتماعی شهروندان انجام دهند تا شهروندان از پارامترهای اختصاصی و عمومی سلامت شهری برخوردار شوند که این پارامترها درواقع، بیانگر نفع ارتباطی سرمایه اجتماعی با سلامت شهری است.
کد خبر 496695منبع: ایمنا
کلیدواژه: سرمایه اجتماعی مشارکت شهروندان شهرنشینی محله های شهر کلانشهر شهر مدیریت شهری شهرداری فرهنگ شهروندی مشارکت اجتماعي محله محوری برنامه ریزی شهری طرح جامع مدیریت شهری فضاهای شهری اهمیت فضاهای شهری فضاهای عمومی شهری مشارکت مردمی حقوق شهروندی شهروند خدمات شهری طراحی شهری برنامه ریزی توسعه شهری مدیران شهری شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق جغرافیا و برنامه ریزی شهری سرمایه اجتماعی راهکارهای ارتقا فعالیت های شهری کیفیت محیط شهری سلامت شهری محله ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۰۵۵۶۶۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ساماندهی محل دفن پسماند گتوند در کوتاه مدت
قهرمان رمزدان رئیس اداره حفاظت محیط زیست گتوند ضمن تشریح وضعیت پسماند شهرستان، ساماندهی محل دفن پسماند در کوتاه مدت، تفکیک از مبدأ، استقرار دستگاه بازیافت را ضروری دانست و به اجرای آن تأکید کرد.
او خواستار اجرای الزامات از قبیل جانمایی، اخذ مجوز زیستمحیطی محل دفن در برنامه دراز مدت از شهرداریها شد.
رمردان ادامه داد: علی رغم پیگیریهای که برای رفع مشکلات موجود از طریق مسئولان صورت میگیرد، شهرداران میبایست نگاه مدیریتی خودشان را در رابطه با حل مسائل پسماند شهری و رفع امورات حوزه مسئولیتی خود تغییر دهند تا شاهد یک اتفاق و اقدام خوب برای شهروندان عزیز در منطقه باشیم.
به گفته او موضوعاتی همچون نخالههای ساختمانی، سگهای ولگرد، انباشت مصالح در خیابانها و معابر شهری و مدیریت پسماند، از مهمترین مسائل محیط زیستی شهرستان گتوند است که میتواند نارضایتی عموم را بیشتر کند و نیاز است شهرداران با جدیت بیشتر و تلاش دوچندان نسبت به انجام وظایف خود اقدامات نتیجه بخشی نشان دهند.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست گتوند به لزوم ساماندهی پسماند شهری و جایگاه دفع پسماند به عنوان یکی از مصوبات مهم شهرستان اعلام کرد و گفت: جمع آوری مصالح انباشته شده در سطح شهر و جمع آوری نخالههای انباشت شده در معابر و خیابانهای شهری، لزوم افزایش تعداد باکسهای پسماند در سطح شهرها و... از جمله مهمترین مصوبات مورد مطرح و تصویب شده در کارگروه مدیریت پسماند شهرستان بوده است.
باشگاه خبرنگاران جوان خوزستان اهواز